پایش
سال:1399 | دوره:19 | شماره:5 |تعداد مقالات:10

مقدمه: امروزه سامانه ها و پایگاه های داده ای برخط، محور خدمت رسانی دولت ها را تشکیل می دهند و جایگاه خاصی در ثبت و ذخیره سازی، پردازش، تحلیل و نمایش داده ها و اطلاعات دارند. هدف از این مطالعه شناسایی سامانه های ملی سلامت و بررسی محتوای آن ها بود. مواد و روش کار: این مطالعه به صورت مروری اسنادی و کیفی اجرا شد. برای گردآوری اطلاعات در بخش مروری اسنادی از طریق جستجوی اینترنتی و اطلاعات منتشره در حوزه سلامت و در بخش کیفی از طریق مصاحبه با خبرگان و افراد مطلع در حوزه فناوری سلامت بهره گرفته شد. یافته ها: انواع مختلف پایگاه داده ها شامل سامانه های ملی، برنامه های ثبت بیماری ها و پرونده الکترونیک سلامت در حوزه اطلاعات سلامت در کشور شناسایی شد. در زمان مطالعه در کشور تعداد 10 سامانه ملی، بیش از 150 برنامه ثبت بیماری ها و پرونده های الکترونیک سلامت با 11 نام گذاری گوناگون وجود داشت. سامانه های ملی سلامت شامل سپاس، آواب، سیب، ایمان، اطلاعات درمان سوء مصرف مواد، مدیریت سوء مصرف مواد، اطلاعات عملکرد پزشکان، پکس، سیناسا و سیمای سرطان می شد که در طی سالهای 95-1384 راه اندازی شده اند. نتیجه گیری: طبق نتایج مطالعه، در حال حاضر سامانه های ملی حوزه سلامت کشور اطلاعات مربوط به بیماران و مراجعان به مراکز سلامت را به صورت برخط ثبت و نگهداری می نمایند؛ اما تحلیل اطلاعات آن ها بر خط نیست و پس از گذشت چند سال از زمان بهره برداری، هنوز زیر ساخت های تحلیل آنها کاملا مشخص نشده است. در مجموع وضعیت سامانه های ملی اطلاعات سلامت در ایران مطلوب بود، اگر چه این سامانه ها در پاره ای از زمینه ها محتاج بازنگری و اصلاح هستند. این اصلاح به نسبت در زمینه نوع و نحوه تحلیل داده ها؛ نحوه انتشار داده ها، اطلاعات و گزارش ها؛ و سطح دسترسی به افراد ضروری تر است.

مقدمه: نظام های دیده بانی سلامت رصد و تحلیل منظم و مستمر مسائل بهداشتی، هماهنگی مجموعه های تولید کننده اطلاعات و اطمینان از کاربست آنها را انجام می دهد. هدایت راهبردی به سوی چشم انداز 1404در ایران نیازمند اطلاعات مانع، جامع و به موقع است. مطابق قوانین برنامه های پنج ساله پنجم و ششم توسعه کشور و ویژگی های اصیل نظام سیاست گذاری سلامت، طراحی نظام دیده بانی سلامت ضروری است. این مطالعه با هدف طراحی نظام دیده بانی سلامت ایران انجام شد. مواد و روش کار: یک مطالعه طراحی سیستم در سه مرحله انجام شد. ابتدا با مرور تجربیات سایر کشورها، تاریخچه موضوع در کشور، اسناد بالادستی، تحلیل وضعیت موجود تولید و مدیریت اطلاعات سلامت و مطالعه بسترهای استقرار نظام دیده بانی، اصولی برای طراحی این نظام تدوین شد. سپس برپایه این اصول نظام نامه دیده بانی پیش نویس و در سه مرحله از خبرگان مطلع و نمایندگان متولی در تولید داده ها و اطلاعات سلامت با استفاده از پرسشنامه کتبی و بحث گروهی متمرکز نظرخواهی و نهایی شد. یافته ها: اصول مدل دیده بانی، کارکردهای دیده بانی، انواع شیوه های گزارش دهی، خروجی ها و ارزش افزوده، محصولات نظام دیده بانی، ارکان اصلی دیده بانی، فرایندها، روال ها و استانداردها، منابع مالی، امنیت اطلاعات و ضمانت اجرایی و انگیزش مورد نیاز در نظام دیده بانی سلامت طراحی گردید که قابل ابلاغ و استقرار در یکی از واحدهای سازمانی است. نتیجه گیری: نظام طراحی شده با تصویب در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی می تواند منجر به اخذ ردیف بودجه پیمایش های ملی در مجلس یا سازمان برنامه گردیده و استقرار آن در یکی از دانشگاه ها یا ستاد وزارت بهداشت تسهیل گردد.

مقدمه: بسته خدمات پایه سلامت حداقل مجموعه خدمات بهداشتی و درمانی ضروری است که همه مردم باید به آن دسترسی داشته باشند؛ ولی درباره خدمات گنجانده شده در یک بسته و یا خدماتی که باید در آن گنجانده شود، اجماعی وجود ندارد. این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه های مؤثر در طراحی بسته خدمات پایه سلامت در ایران انجام شد. مواد و روش کار: یک مطالعه ترکیبی انجام شد. در بخش کیفی، 25 مصاحبه عمیق فردی با صاحب نظران وزارت بهداشت، سازمان های بیمه گر و سازمان برنامه و بودجه انجام شد و داده ها با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند. در بخش کمی 285 نفر از مدیران و اعضای هیات علمی وزارت بهداشت، سازمان های بیمه گر و 12 دانشگاه علوم پزشکی در مطالعه شرکت کردند. داده ها با استفاده از پرسشنامه ای در دو بخش، شامل مشخصات دموگرافیک و ارزیابی 58 معیار، جمع آوری و از نرم افزارهای SPSS. 23 و 3. 2. 8. Smart-pls جهت تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. یافته ها: 8 بعد در اولویت بودن برای سلامت، ساختار و ظرفیت نظام ارائه خدمت، مطالبات مردمی، هزینه اثربخشی، بهره مندی، منابع مالی، مقبولیت اجتماعی خدمت و تعهدات و مطالبات حاکمیت جهت طراحی بسته خدمات پایه سلامت شناسایی شدند که 57 مؤلفه با بار عاملی قابل قبول در زیر این 8 عامل قرار گرفتند. با توجه به شاخص نیکویی برازش در تحلیل عاملی، عملکرد کلی مدل پژوهش در حد مطلوب بود (8/0 GOF =). نتیجه گیری: قرار دادن خدمات سلامت نگر و پیشگیری کننده در بسته خدمات به جهت ترغیب جمعیت تحت پوشش به استفاده از خدمات و ارتقای سطح سلامت در کشور، ایجاد گروه نظارت بر اجرای بیمه سلامت و ارزیابی آن جهت دسترسی بهتر و مناسب به هدف کلی یعنی پوشش همگانی و تدوین بسته ای جامع به نحوی که همه افراد تمایل داشته و رضایت به استفاده از خدمات داشته باشند، در طراحی بسته خدمات پایه سلامت حائز اهمیت است.

مقدمه: اعتباربخشی بیمارستانی فرایند ارزشیابی نظام مند و تعیین اعتبار بیمارستان توسط یک سازمان مستقل خارجی با استفاده از استانداردهای مطلوب ساختاری، فرایندی و پیامدی است. اعتباربخشی راهبرد مناسبی برای ارتقای کیفیت، ایمنی و اثربخشی خدمات بیمارستانی است. روش اعتباربخشی بیمارستانی ایران با چالش های متعددی مواجه است. این پژوهش با هدف مقایسه روش اعتباربخشی بیمارستانی ایران با روش اعتباربخشی بیمارستانی کشورهای پیشرو انجام شد. مواد و روش کار: این پژوهش تطبیقی در سال 1398 به بررسی و مقایسه روش اعتباربخشی بیمارستانی ایران و روش اعتباربخشی بیمارستانی بین المللی کشورهای آمریکا، کانادا و استرالیا پرداخت. از روش تحلیل چارچوبی برای تحلیل داده های کیفی این پژوهش استفاده شد. یافته ها: اعتباربخشی بیمارستانی ایران، اجباری و دولتی، اعتباربخشی بین المللی سه کشور آمریکا، کانادا و استرالیا اختیاری و خصوصی است. روش اعتباربخشی بیمارستانی ایران فقط شامل خودارزیابی و ارزشیابی در محل بوده، و درجه های اعتباربخشی شامل هفت طیف درجه بندی از عالی تا غیر استاندارد است. مدت اعتبار زمان گواهینامه اعتباربخشی بیمارستانی ایران برای مدت 2 سال است. اعتباربخشی بین المللی سه کشور آمریکا، کانادا و استرالیا از روش های مکمل نظیر خودارزیابی، ارزشیابی سرزده، بازدید ادواری، نظرسنجی از بیماران و کارکنان و بررسی شاخص های عملکردی بیمارستان ها برای افزایش اعتبار نتایج اعتباربخشی بیمارستانی استفاده می کنند. تعداد درجات اعتباربخشی بین المللی محدودتر بوده و به طور عمده به سه دسته معتبر، معتبر مشروط و غیر معتبر تقسیم می شوند. مدت زمان اعتبار گواهی اعتباربخشی بین المللی بیمارستان ها 3 تا 4 سال است. نتیجه گیری: استفاده از روش های مکمل ارزشیابی، کاهش تعداد درجه اعتباربخشی و افزایش مدت زمان اعتبار گواهینامه اعتباربخشی به بهبود روش اعتباربخشی بیمارستانی ایران کمک می کند.

مقدمه: بی فرزندی در وضعیت باروری پایین می تواند به مثابه مسأله ای جمعیتی نگریسته شود. در مطالعه حاضر تلاش شد شیوع بی فرزندی طول عمر یا دائمی در بین زنان ساکنِ استان های گیلان، مازندران و تهران به عنوان استان های با سطوح باروری خیلی پایین بررسی شود. مواد و روش کار: برای تحقق هدف فوق از داده های خام دو درصد سرشماری 1395 استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از جدول فراوانی، آزمون کای اسکوئر و تحلیل رگرسیون لجستیک در محیط نرم افزار SPSS نسخه 20 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که 4/4 درصد از زنان مورد مطالعه بی فرزند طول عمر هستند. تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که سطح تحصیلی به عنوان مشخصه ای فردی و نیز نحوه تصرف محل سکونت خانوار و مساحت زیربنای واحد مسکونی به عنوان مشخصه های خانواری و سکونتی اثر آماری معنادار بر احتمال بی فرزندی دارند. نتیجه گیری: شیوع بی فرزندی طول عمر در جمعیت مورد مطالعه در سطح نسبتاً پایینی قرار دارد. انتظار نمی رود که بی فرزندی طول عمر یا دائمی در آینده نگران کننده باشد. برنامه ریزی در راستای بهبود وضعیت مسکن خانوارها، از نقطه نظر هم قیمت و هم کیفیت، به خصوص در میان خانوارهای جوان، می تواند مانع از افزایش نسبت بی فرزندی در آینده شود.

مقدمه: شاخص توده بدنی به عنوان یکی از مولفه های اصلی در شیوع بیماری های غیرواگیر است که عوامل مختلفی ازجمله متغیرهای دموگرافیک و محیط زندگی بر آن تاثیرگذار است. از اینرو مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص توده ی بدنی و عوامل پیش گویی کننده آن انجام شد. مواد و روش کار: این مطالعه به روش تحلیلی-مقطعی بر روی 1000 نفر از ساکنان 5 منطقه ی شهر رشت در سال 1396 انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه ای شامل مشخصات دموگرافیک و شاخص های محیط زندگی که برگرفته از مقیاس سرمایه اجتماعی فوکستون و جونز می باشد، جمع آوری گردید و قد و وزن کلیه ی شرکت کنندگان اندازه گیری شد. رگرسیون خطی ساده و چند متغیره با استفاده از نرم افزار spss نسخه 20 جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها: براساس نتایج، میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در جمعیت مورد مطالعه، 5/55% بود و نتایج نشان داد که سن (023/0>P، 031/0-(B=، نداشتن فرزند (001/0>P، 466/2-(B=، عدم ابتلا به بیماری های غیرواگیر (003/0>P، 016/1-(B=و مدت زمان اقامت در محیط مسکونی (040/0>P، 172/0 (B=پیش گویی کننده مستقل افزایش شاخص توده ی بدنی هستند. نتیجه گیری: با توجه به اینکه چاقی و اضافه وزن در گروه های سنی مختلف از مشکلات عمده ی این منطقه به شمار می رود، لذا به نظر می رسد شناسایی دیگر عوامل پیش بینی کننده این مشکل و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه مرتبط با این عوامل در سیاست گذاری های سلامت می-تواند کمک کننده باشد.

مقدمه: هدف این مطالعه، بررسی ارتباط کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مادر و پدر با کیفیت زندگی فرزندان آنها بود. مواد و روش کار: این مطالعه در چارچوب مطالعه قندولیپید تهران برروی 564 خانواده شامل فرزند، مادر و پدر که در مرحله ششم مطالعه (1393 تا 1396) شرکت کرده بودند، انجام شد. داده های کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در فرزندان و والدین به ترتیب با استفاده از نسخه ایرانی پرسشنامه های PedsQoL و Sf-12v2 از طریق مصاحبه جمع آوری گردید. رابطه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت والدین و فرزندان با استفاده از مدل های رگرسیونی و نرم افزارSPSS نسخه 23 ارزیابی شد. یافته ها: میانگین(انحراف معیار) سنی شرکت کنندگان این مطالعه (1/3)8/13 سال و 7/52% آنها پسر بودند. مقایسه امتیازهای کیفیت زندگی نشان دهنده وضعیت بهتر پسران در مقایسه با دختران در زیرمقیاس های عملکرد جسمانی (019/0p=) و عاطفی (003/0p=) بود. نتایج مقایسه امتیاز کیفیت زندگی والدین فرزندان دختر و پسر نشان داد تنها امتیاز زیرمقیاس های مشکلات جسمانی، مشکلات روحی و سلامت روان مادران فرزندان دختر بطورمعنادار بالاتر از مادران فرزندان پسر بود. ارتباط کیفیت زندگی جسمانی مادر و پدر با هیچ یک از ابعاد کیفیت زندگی فرزندان معنادار نبود. کیفیت زندگی روانی مادر با عملکرد جسمانی (16/0=β ، 02/0p=) و اجتماعی (26/0=β ، 006/0p=) دختران، عملکرد در مدرسه پسران (19/0=β ، 007/0p=) و عملکرد عاطفی در فرزندان دختر (24/0=β ، 04/0p=) و پسر (23/0=β ، 008/0p=) و کیفیت زندگی روانی پدر تنها با عملکرد در مدرسه پسران (23/0=β ، 004/0p=) ارتباط معنادار داشتند. نتیجه گیری: ارتباط بین کیفیت زندگی والدین و فرزندان از یک الگوی مبتنی بر جنسیت والد و فرزند پیروی می کند. بعد روانشناختی کیفیت زندگی مادران در هردوجنسیت و بعد روانشناختی کیفیت زندگی پدران عمدتا در فرزندان پسر با ابعاد مختلف کیفیت زندگی فرزندان مرتبط بود.

مقدمه: سرطان کولورکتال یکی از شایع ترین بیماریهای مزمن و دومین علت شایع مرگ ناشی از سرطان در دنیاست که با مشکلات و عوارض جسمانی و روان شناختی بسیاری همراه است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان پذیرش و رشد پس از آسیب بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال توام با استرس بود. مواد و روش کار: طرح پژوهش از نوع نیمه تجربی قبل و بعد همراه با گروه شاهد و دوره پیگیری آن دو ماهه بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر از بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال توام با استرس انتخاب و به صورت تصادفی 15 نفر در گروه آزمون و 15 نفر در گروه شاهد قرار گرفتند. داده های پژوهش توسط سه پرسشنامه استرس-اضطراب-افسردگی، پذیرش وعمل و رشد پس از آسیب جمع آوری و با تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و تعقیبی بنفرونی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: براساس نتایج به دست آمده، در مراحل پیش و پس آزمون و نیز پیگیری بین دو گروه آزمون و شاهد در نمرات میزان پذیرش و رشد پس از آسیب تفاوت معنادار مشاهده گردید (01/0p<)، همچنین، نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که بین نمرات پیش آزمون با پس آزمون و پیگیری تفاوت معنادار (01/0p<) و بین نمرات پس آزمون با پیگیری تفاوت غیرمعنادار(05/0p<) وجود داشت. نتیجه گیری: یافته ها از اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به عنوان یک مداخله روان شناختی موثر به منظور افزایش میزان پذیرش و رشد پس از آسیب بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال حمایت می کند.

مقدمه: کمردرد از جمله اختلالات شایع ستون فقرات است. دغدغة اصلی افزایش میزان شیوع آن در دانش آموزان است که می تواند ناتوانی در بزرگسالی را سبب شود. هدف از این پژوهش توضیح رفتار مراقبت از ستون فقرات با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) و مبتنی بر نظریة شناختی-اجتماعی(SCT)، در دانش آموزان بود. مدل مفروض شامل: مهارت ها، دانش اصول مراقبت از ستون فقرات، خودکارآمدی و باورهای انتظار نتیجه به عنوان متغیرهای مستقل و رفتار مراقبت از ستون فقرات به عنوان متغیر وابسته بود. مواد و روش کار: داده های 204 دانش آموز مدارس ابتدایی دولتی تهران، در بازة زمانی مهر ماه تا آبان ماه سال تحصیلی 98-1397 با استفاده از پرسشنامة ساختارمند، جمع آوری شد. براساس داده ها، مدل مفروض با روش تحلیلی مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSS، نسخة 24 و لیزرل نسخة 80/8 بررسی شد. یافته ها: اثر مهارت ها، دانش، خودکارآمدی و باورهای انتظار پیامد بر رفتار مراقبت از ستون فقرات دانش آموزان به ترتیب: 73/0(42/13t-value=)، 42/0 (71/6t-value=)، 87/0 (67/16t-value=)، 55/0 (95/4t-value=)، بود. به علاوه، شاخص های برازش مانند شاخص برازش مقایسه ای ( CFI)، شاخص برازش هنجار یافته (NFI)، شاخص نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی ( χ 2/df) و ریشة میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA) نیکویی برازش مدل را نشان دادند. نتیجه گیری: یافته های مطالعه نشان داد مشارکت کنندگانی که مهارت ها، دانش، خودکارآمدی و باورهای قوی تری دارند؛ به احتمال زیاد، رفتار صحیح مراقبت از ستون فقرات را از خود بروز خواهند داد. با توجه به این مسئله، مداخلات مدرسه محور پیشگیری کننده از کمر درد، باید این عوامل شناختی را در نظر بگیرد و با استفاده از راهبردهای تغییر مناسب، آن ها را بهبود دهد.

مقدمه: با توجه به پیامدهایی که تصویر بدنی زنان باردار بر کیفیت زندگی آنها دارد و با عنایت به لزوم کاربست ابزارهای معتبر جهت ارزیابی و سنجش این سازه، مطالعه ی حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه ی فارسی پرسشنامه ی تصویربدنی در بارداریBody Image in Pregnancy Scale (BIPS) در جمعیت زنان باردار ایرانی انجام شد. مواد و روش کار: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع مقطعی بود. تعداد 151 نفر از زنان بارداری که در سه ماهه ی سوم بارداری جهت دریافت مراقبت های دوران بارداری به سه بیمارستان قدس، هدایت و الغدیر شهر تهران مراجعه کرده بودند به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. زنان باردار داوطلب پرسشنامه های تصویربدنی در بارداری (BIPS) و پرسشنامه نگرانی از تصویربدنی (BICI) و افسردگی ادینبورگ را تکمیل نمودند. به منظور تعیین اعتبار سازه از روش تحلیل عاملی اکتشافی، برای تعیین همسانی درونی از ضریب آلفای کرونباخ و برای ارزیابی اعتبار همگرا، از ضرایب همبستگی پرسشنامه تصویربدنی در بارداری با پرسشنامه نگرانی از تصویر بدنی و افسردگی استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، ساختار 7 عاملی پرسشنامه را تایید کرد. ضریب همبستگی پرسشنامه ی تصویربدنی در بارداری با پرسشنامه نگرانی از تصویربدنی و افسردگی به ترتیب عبارت بود از 53/0 و 29/0 که روایی همگرای پرسشنامه BIPS را نشان داد. همسانی درونی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس86/0 و برای خرده مقیاس ها در دامنه 60/0 تا 86/0 بود که مورد تایید قرار گرفت. بحث و نتیجه گیری: پرسشنامه ی تصویربدنی در بارداری از ویژگی های روان سنجی قابل قبولی در جمعیت ایرانی برخوردار بوده و واجد شرایط لازم جهت بررسی تصویربدنی در دوران بارداری است، از این رو می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در پژوهش ها استفاده کرد.