علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1398 | دوره:21 | شماره:10 (پیاپی 89) |تعداد مقالات:21

زمینه و هدف: مالاشیت گرین به طور گسترده به عنوان یک قارچ کش، باکتری کش و انگل کش در صنعت آبزی پروری استفاده می شود. این ترکیب همچنین به عنوان یک عامل رنگ غذایی، افزودنی های غذایی، مواد ضدعفونی کننده پزشکی، و همچنین به عنوان یک رنگ در صنایع ابریشم، پشم، کنف، چرم، پنبه، کاغذ، و آکریلیک استفاده می شود. ازاین رو، حذف مالاشیت گرین از پساب سیستم های پرورش ماهی و صنایع نساجی، کاغذسازی و آکریلیک، به منظور پیشگیری از تأثیر نامطلوب آن بر ارگانیسم های آبزی ضروری است. در این مطالعه، تجزیه مالاشیت گرین با استفاده از نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم تحت شرایط نوری UV بررسی شد. روش بررسی: به این منظور، تأثیر پارامترهایی ازجمله غلظت های مختلف مالاشیت گرین (5/3، 7 و 14 میلی گرم بر لیتر)، غلظت نانوکاتالیست (30/1، 60/2 و 20/5 میلی گرم) و pH های مختلف (5، 7 و 9) در شرایط ثابت دمایی 25 درجه سانتی گراد و شدت نور UV ثابت (12 وات، 230 ولت و فرکانس 50 هرتز) در طی 180 دقیقه موردمطالعه قرار گرفت. یافته ها: بهترین نرخ تجزیه نوری مالاشیت گرین، در غلظت 5/3 میلی گرم بر لیتر مالاشیت گرین، 9: pH و 60/2 میلی گرم نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم مشاهده شد. اگرچه با افزایش نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم رانده مان و نرخ حذف مالاشیت گرین افزایش یافت، اما افزایش بیش تر فتوکاتالیست تأثیری در افزایش رانده مان تجزیه نوری ندارد. افزایش pH (9) ممکن است از طریق افزایش تولید رادیکال های آزاد بیش تر نرخ حذف مالاشیت گرین افزایش یافت. افزایش غلظت اولیه مالاشیت گرین سبب کاهش رانده مان و نرخ حذف مالاشیت گرین گردید. بحث و نتیجه گیری: ازاین رو تجزیه نوری مالاشیت گرین در حضور نانو فتوکاتالیست دی اکسید تیتانیوم تابعی از pH، غلظت اولیه مالاشیت گرین و غلظت نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم است.

زمینه و هدف: امروزه زندگی افراد به خاطر آلاینده های متعدد وارد شده به اتمسفر ناشی از اقدامات انسانی و فعالیت های بیولوژیکی در معرض خطر است. از دیدگاه بهداشت عمومی ذرات معلق یکی از آلاینده های اصلی هوا می باشد. هدف از این پژوهش ارزیابی روش های میان یابی مکانی جهت تعیین غلظت سطحی ذرات معلق PM10و PM2. 5 در شهر سبزوار و در نتیجه، انتخاب مناسب ترین روش میان یابی به منظور تهیه نقشه های پهنه بندی ذرات معلق در محیطGIS است. مواد و روش ها: اندازه گیری ذرات معلق PM2. 5 و PM10 توسط دستگاه مونیتورینگ گرد و غبار محیطی مدل Haz-Dust EPAM5000، در 48 ایستگاه سطح شهر انجام شد و پس از اطمینان از صحت آماری آن ها در محیط نرم افزاری ARC GIS توسط افزونه زمین آماری در منطقه مورد مطالعه (شهر سبزوار) به روش های کریجینگ (Kriging)، وزن دهی فاصله معکوس (IDW) پهنه بندی و ارزیابی شد. در نهایت با توجه به مقادیر خطایی که هر الگوریتم پس از میان یابی نشان داد بهترین روش از بین روش های میان یابی مورد آزمون انتخاب شد. یافته ها: نتایج حاصل نشان دهنده این بود که بین روش های زمین آمار و قطعی تفاوت چندانی بین روش های قطعی و زمین آمار به لحاظ مقادیر مربع میانگین ریشه دوم (Root Mean Squared (RMS)) و همچنین میانگین قدر مطلق درصد خطا (Mean Absolute Percentage Error (MAPE)) وجود ندارد هر چند که این میزان برای روش های قطعی کم تر می باشد. بحث و نتیجه گیری: به نظر می رسد که مناسب ترین روش میان یابی برای پهنه بندی غلظت ذرات معلق PM2. 5 و PM10 روش قطعی با تابع IDW می باشد.

زمینه و هدف: در این تحقیق آثار تغییر اقلیم آینده زنجان بر متغیرهای بارش روزانه، کمینه دمای روزانه و بیشینه دمای روزانه، با تحلیل عدم قطعیت های نوسانات طبیعی اقلیم و سناریوهای انتشار، ارزیابی شده است. با منظور نمودن این عدم قطعیت ها، نتایج دامنه وسیعی از حالات محتمل آینده را در بر می گیرد که در افزایش قابلیت اعتماد نتایج بسیار مهم است. روش بررسی: برای کاهش مقیاس سناریوهای آینده از مدل استوکستیک LARS-WG استفاده شده است. خروجی های مدل CGCM3 برای زنجان ریز مقیاس شده است. تحلیل عدم قطعیت سناریوهای انتشار، با مقایسه ی نتایج برای سه سناریوی A1B، A2، و B1 که به ترتیب بیان گر حالات غلظت متوسط، زیاد، و کم گازهای گل خانه ای هستند، انجام شده است. تحلیل عدم قطعیت نوسانات اقلیمی با مقایسه حدود 90% تغییرات 100 سری 30 ساله ی تولید شده توسط مدل LARS-WG برای اقلیم حال و برای هر سناریوی انتشار اقلیم آینده انجام شده است. یافته ها: نتایج حاکی از افزایش قابل توجه میانگین های کمینه دمای روزانه و بیشینه دمای روزانه در اقلیم آینده است. علی رغم نوسانات اقلیم، پیش یابی می شود که در همه ماه های سال میانگین های بیشنه دمای روزانه و کمینه دمای روزانه افزایش یابد. به علاوه، عدم قطعیت سناریوهای انتشار در مقایسه با میزان افزایش دما اندک است. هم چنین در اغلب ماه های سال انتظار می رود که مقدار بارش اقلیم آینده کاهش یابد، اما به دلیل نوسانات اقلیمی، افزایش مقدار بارش نیز با احتمال اندک ممکن است. بحث و نتیجه گیری: متغیرهای دما و بارش اقلیم آینده زنجان نسبت به اقلیم فعلی تغییر خواهد داشت و عدم قطعیت های نوسانات طبیعی اقلیم و سناریوهای انتشار مهم است و لازم است که مورد توجه قرار گیرد.

زمینه و هدف: زهاب اسیدی معدن مهم ترین مشکل محیط زیستی ایجاد شده در اثر فرآیندهای معدن کاری است. زهاب اسیدی به واسطه اکسیداسیون کانی های سولفیدی موجود در باطله های معدنی در نتیجه تماس آن ها با آب و اکسیژن ایجاد می شود. کارخانه فرآوری سنگان سالیانه 6/2 میلیون تن کنسانتره با عیار آهن بیشتر از 66% تولید می نماید. در طی این عمل آوری سالیانه در حدود 3/1 میلیون تن باطله با عیار گوگرد در حدود 4% تولید می شود که به سد باطله ریخته می شود. حضور کانی های سولفیدی به همراه آب و اکسیژن در سد-باطله می تواند زهاب اسیدی تولید نماید. هدف از انجام این تحقیق بررسی پتانسیل تولید زهاب اسیدی باطله کارخانه است. روش بررسی: به منظور پیش بینی قابلیت تولید زهاب اسیدی، از باطله کلی (به عبارتی مخلوط جریان های مختلف باطله کارخانه) و همچنین به طور جداگانه از جریان های مختلف باطله کارخانه نمونه برداری شد. سپس پتانسیل تولید زهاب اسیدی نمونه ها به روش تست استاتیکی اسید باز اصلاحی تعیین گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که نسبت پتانسیل خنثی سازی به پتانسیل تولید اسید باطله نهایی ورودی به سد باطله برابر با 04/2 است. نتیجه گیری: این تحقیق نشان داد که باطله کارخانه فرآوری سنگ آهن سنگان در محدوده نامشخص به لحاظ تولید اسید قرار دارد. بنابراین باید آزمایشات سینتیکی تکمیلی به منظور اطمینان یافتن از عدم تشکیل زهاب اسیدی به انجام رسد.

زمینه و هدف: هیدروکربن های آروماتیک حلقوی (PAHs) از مهم ترین آلاینده های محیط زیستی هستند که از منابع مختلفی تولید می گردند و در آب و خصوصاً در رسوبات بسیار پایدار بوده و تجزیه آنان به کندی صورت می گیرد. تعداد 16 ترکیب این آلاینده ها از سوی آژانس بین المللی حفاظت محیط زیست (EPA) جزء ترکیبات خطرناک سرطان زا معرفی شده اند. در این مطالعه میزان 16ترکیب هیدروکربن حلقوی آروماتیک (PAHs) در رسوبات سطحی سواحل سیسنگان (بخش جنوبی دریای خزر) بررسی گردید. روش بررسی: 12نمونه رسوب از چهار ترانسکت به کمک نمونه بردار ون وین برداشت گردید. آنالیز ترکیبات PAHs با استفاده از دستگاه HPLC (کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا) انجام شد و غلظت هر یک از ترکیبات(16ترکیب) در هر ایستگاه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: غلظت کل PAH ها در رسوب از 55/94 تا 33/336 نانوگرم بر گرم وزن خشک رسوب متغیر بود. بیش ترین غلظت فردی PAHs مربوط به بنزو(b) فلورانتن و فلورانتن با 132و5/97 نانو گرم بر گرم بود و ترکیبات بنزو(k) فلورانتن، دی بنزو (a, h) انتراسن، بنزو (g, h, i) پریلن، اسنافتیلن، بنزو (a) پیرن و ایندینو در هیچ کدام از ایستگاه ها مشاهده نشد. ماده آلی بین 95/9-65/1 درصد متغیر بود. نتیجه گیری: رسوبات منطقه سیسنگان دارای آلودگی کم تا متوسط بوده و منشا ترکیبات PAHs در رسوبات این منطقه (سیسنگان) بخشی پایروژنیک (منبع فسیلی) و بخشی نیز پتروژنیک می باشد. از مقایسه مقادیرPAHs به دست آمده در این منطقه با مقادیراستاندارد(ISQGs, NOAA) مشخص گردید آلودگی رسوبات در حال حاضر اثر سویی برای موجودات ندارد.

زمینه و هدف: سازمان جهانی بهداشت برای استفاده از اثرات مفید( پیشگیری از پوسیدگی دندان) و جلوگیری از انواع اثرات منفی مانند فلورزیس دندانی و اسکلتی، پیامدهای بارداری و فشار خون؛ میزان فلوراید آب آشامیدنی را به عنوان رهنمود 2/1-8/0 میلی گرم بر لیتر بیان می کند. هدف از این مطالعه تعیین بهترین مدل درون یابی قطعی و زمین آماری جهت بررسی تغییرات مکانی فلوراید در آبخوان دشت یزد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی بود. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-مقطعی از تعداد 24 حلقه چاه نمونه برداری و غلظت فلوراید تعیین شد. به منظور درون یابی پارامتر فلوراید از روش های قطعی و زمین آماری در نرم افزار GIS استفاده شد. بر مبنای معیارهای ارزیابی خطا بهترین روش درون یابی انتخاب و نقشه تغییرات مکانی فلوراید بر اساس آن ترسیم گردید. یافته ها: میانگین غلظت فلوراید در نمونه ها برابر با 2/0 ± 6/0 میلی گرم بر لیتر بود. حداقل و حداکثر غلظت فلوراید به ترتیب برابر با 3/0 و 5/1 میلی گرم بر لیتر بود. با توجه به معیارهای ارزیابی خطا بهترین مدل برای پهنه بندی فلوراید روش چندجمله ای محلی انتخاب شد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده لازم است سازمان های مسوول اقدامات لازم را برای پیشگیری ازبروز آثار سو ناشی از کمبود یا مازاد فلوئور بر سلامت مصرف کنندگان را به عمل آورند.

زمینه و هدف: سنجش ظرفیت برد مناطق طبیعی از جهات مختلف، یکی از ابزار نیل به توسعه پایدار و کاستن از فشار بر اکوسیستم ها و جلوگیری از تخریب آن ها می باشد. یکی از کاربری های تاثیرگذار بر اکوسیستم های طبیعی، گردش گری است که در صورت عدم طرح ریزی و برنامه ریزی در این خصوص می تواند اثرات منفی بر اکوسیستم های طبیعی باقی گذارد. در این راستا تعیین ظرفیت گردش گری می تواند تا حدی از این اثرات بکاهد. منطقه گردش گری آبشار بیشه استان لرستان یکی از اکوسیستم هایی است که منابع زیست محیطی آن با توجه به کوهستانی بودن منطقه بسیار حساس بوده و برنامه ریزی در راستای مدیریت ورود گردش گران به منطقه می تواند در حفاظت از منابع حساس این اکوسیستم موثر واقع گردد. روش کار: در این پژوهش، ابتدا یگان های زیست محیطی منطقه تشکیل شده و بر اساس عوامل مهمی چون وسعت و مساحت مورد نیاز جهت فعالیت های گردش گری، متغیرهای اقلیمی مثل روزهای به شدت گرم، روزهای طوفانی و بارانی و نیز متغیرهای توپوگرافیک مثل شیب، ارتفاع و جهات جغرافیایی، ابتدا ظرفیت برد فیزیکی محاسبه و سپس ظرفیت برد واقعی محاسبه گردید یافته ها: نتایج نشان داد که ظرفیت برد فیزیکی برای پهنه های مستعد1246792 نفر و ظرفیت برد واقعی برای پهنه های مناسب تفرج ممتاز1664نفر در روز می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج به دست آمده برای ظرفیت برد مناطق مستعد منطقه ی بیشه دو نوع ظرفیت برد یعنی فیزیکی و واقعی را برای توسعه گردش گری به دست داد. مقایسه کمیت های حاصل از محاسبات نشان می دهد که در نظر گرفتن محدودیت های اکولوژیکی موجود درمنطقه ی آبشار بیشه شامل ارتفاع، عمق خاک، پوشش گیاهی و مقاومت سنگ مادر تعیین شده، ظرفیت برد فیزیکی را در نواحی مستعد برای توسعه گردشگری تا 80 درصد کاهش می دهد.

زمینه و هدف: این پژوهش در مرکز دفن زباله محمدآباد قزوین با هدف بررسی تعیین غلظت فلزات سنگین (سرب و نیکل) در گیاه درمنه دشتی ((Artemisia sieberi و خاک منطقه صورت گرفت. روش بررسی: به منظور انجام مطالعه سه پلات استقرار یافت. در هر پلات از گیاه مورد مطالعه با 10 تکرار نمونه برداری انجام گردید. همچنین 10 نمونه از خاک نیز تهیه گردید. به منظور بررسی تفاوت معنی دار غلظت فلزات، داده ها مورد تجزیه واریانس دو طرفه برای گیاه و تجزیه واریانس یک طرفه برای خاک قرار گرفتند. برای مقایسه میانگین ها نیز از آزمون دانکن استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که خاک سه پلات از نظر غلظت فلزات تفاوت معنی داری ندارند. همچنین با انجام آزمون t غیرجفتی این نتیجه حاصل گردید که بین اندام هوایی و ریشه گونه از نظر غلظت سرب تفاوت معنی داری وجود ندارد اما از نظر غلظت نیکل این اختلاف در سطح 5 درصد معنی دار گردید. میانگین غلظت سرب در اندام های هوایی و ریشه A. sieberi به ترتیب (mgkg-1) 35/2 و (mgkg-1) 19/3 و برای فلز نیکل (mgkg-1) 44/ 2و (mgkg-1) 99/ 2 می باشد. بحث و نتیجه گیری: فاکتورهای تجمع و انتقال نشان داد که گیاه مورد مطالعه با 33/0و10/1=BCF و 81/0و78/0=TF به ترتیب برای فلزات سرب و نیکل، برای پالایش فلز سرب از خاک های آلوده مناسب است.

زمینه و هدف: دنیتریفیکاسیون بیولوژیکی در سیستم هایی که دارای یک بستر مناسب برای جاگزینی باکتری ها هستند، بازده بالاتری نسبت به سیستم های دیگر دارد. عمده مشکل این بستر ها، مثل بستر هایی که از انواع پلیمر های مصنوعی تولید شده اند، هزینه بالای تولید و مشکلات زیستی آنان است. هدف از این مطالعه استفاده از ساقه های گندم به عنوان یک بستر ارزان قیمت و نیز بررسی کارایی آن بر شانس بقای ماهیان بود. روش بررسی: برای انجام این مطالعه معادل 10% و 5% حجم کل مخازن نگه داری آب (حجم مخازن 240 لیتر) ساقه های گندم (کلش) به آن ها اضافه شد. علاوه بر دو گروه، یک گروه شاهد (فاقد ساقه گندم) نیز انتخاب گردید (سه تیمار با سه تکرار). میزان 10 میلی گرم آمونیاک به همه ی مخازن اضافه شد و ابتدا آزمایش، 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از افزودن آمونیاک، میزان آن محاسبه گردید. شش عدد ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) با میانگین وزنی 2/0± 8 گرم در مرحله دوم آزمایش به هر مخزن اضافه گردید. تیماربندی ها در این مرحله مشابه مرحله قبل بود، منتهی مخازن علاوه بر ساقه گندم حاوی ماهی نیز بودند. میزان تلفات در بازه های زمانی 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از اضافه کردن آمونیاک شمارش گردید. هیچ گونه غذادهی صورت نگرفت. برای مقایسه داده ها بین تیمار ها و هریک به تفکیک در واحد زمان از آنالیز واریانس یک طرفه (One-Way ANOVA) استفاده گردید. مقایسه میانگین ها با استفاده از نرم آفزار SPSS از طریق آزمون LSD در سطح اطمینان 05/0 صورت گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد میزان آمونیاک در تیمار ها تفاوت معناداری نسبت به گروه شاهد دارد (05/0>p). بین میزان آمونیاک در تیمارها در مقایسه با یک دیگر تفاوت معناداری وجود داشت (05/0>p). بیش ترین میزان کاهش آمونیاک مربوط به تیمار 10% ساقه گندم بود. کم ترین میزان تلفات ماهیان در مرحله دوم آزمایش مربوط به تیمار 10% ساقه گندم با مجموع 2 عدد بود؛ هم چنین شاهد (بدون ساقه گندم) بیش ترین تلفات ماهیان را داشت(15 عدد). بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه ما نشان داد چرخه دنیتروفیکاسیون در مخازنی که 10% حجمشان به کاه گندم اختصاص داده شده بود تا 32 برابر، بازده بالاتری نسبت به مخازن فاقد کاه گندم داشت. مطالعه حاضر نشان داد استفاده از کاه گندم می تواند تاثیر به سزایی در افزایش شانس بقای ماهیان در شرایط فوق حاد آمونیاک بگذارد. به شکلی که تلفات در مخازن 10% ساقه گندم، تنها 13% تلفات مخازن فاقد ساقه گندم بود.

سابقه و هدف: عدم توجه به مدیریت پسماندهای بیمارستانی مشکلات عدیده ای را ایجاد نموده به طوری که پیامد بی توجهی به مدیریت این گونه پسماندها محیط زیست و سلامت انسان را در معرض خطر جدی قرار داده است. این تحقیق در سال1394 و به صورت موردی در بیمارستان دکتر شریعتی تهران جهت بررسی وضع موجود مدیریت پسماندهای بیمارستانی و ارائه راهبردها و پیشنهادات عملی برای بهبود روند مدیریت پسماندهای بیمارستانی به انجام رسیده است. مواد و روش ها: برای تعیین وضعیت موجود، پس از بازدید از محل و کنترل نحوه مدیریت پسماندها به مدت 3ماه، پرسشنامه ای با استفاده از روشSWOT و مقیاس امتیاز دهی لیکرت تدوین و بین جامعه آماری 30 نفر پخش شد و نتایج حاصل از آن برای تدوین ماتریس عوامل داخلی و خارجی و جداول روش های SPACE و Freeman مورد استفاده قرار گرفت. نتایج: بررسی ها نشان داد امتیاز بدست آمده برای ماتریس عوامل خارجی 2/34 و امتیاز بدست آمده برای ماتریس عوامل داخلی 2/61 میباشد. در راستای تعیین دقیق تر وزن هر یک از عوامل خارجی و داخلی، اقدام به تشکیل ساختار درختی و مقایسات زوجی بر اساس مدل سلسله مراتبی(AHP) و از طریق نرم افزارExpert Choice گردید. برای تعیین موقعیت بیمارستان از روشSPACE استفاده شد که بیمارستان در وضعیت SO قرار گرفت. در پایان برای اولویت بندی راهبردها از دید ذینفعان از روش Freemanاستفاده شد که راهبرد "رعایت دقیق مدیریت پسماند ها" با امتیاز +75 رتبه اول را به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: در نهایت میتوان اینطور نتیجه گیری کرد که روش های مدیریتیSPACE و Freeman روش های مناسب و کارآمدی برای ارائه برنامه های راهبردی در زمینه مدیریت پسماندهای بیمارستانی میباشند.

زمینه و هدف: در حال حاضر رقابت پذیری یک موضوع محوری در سطح دنیاست و از آن به عنوان وسیله ای جهت دست یابی به توسعه پایدار یاد می شود. بسیاری از پژوهش گران، رقابت پذیری را مساوی با موفقیت در بعد اقتصادی می دانند، اما رقابت پذیری شهری باید از دیدگاه وسیع تری مورد بررسی قرار گیرد و باید علاوه بر ابعاد اقتصادی بر ابعاد غیراقتصادی زندگی شهری نیز تأکید کند. با توجه به خلأ موجود در این زمینه پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و سطح بندی استان های ایران با تأکید بر ابعاد اجتماعی و زیست محیطی انجام شده است. روش بررسی: این پژوهش با استفاده از 36 شاخص مربوط به بعد اجتماعی و زیست محیطی به دنبال ارزیابی رقابت پذیری اجتماعی و زیست محیطی شهری با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره(MCDM) است. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است. جامعه ی آماری تحقیق شامل کلیه ی استان های کشور در سال 1390 می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده ها ابتدا از مدل های HAW و SAW استفاده شد و در نهایت با روش کاندرست ادغام گردید و به 5 گروه با توان رقابت پذیری بسیار بالا، بالا، متوسط و پایین و بسیار پایین تقسیم گردید. برای پیدا کردن ضریب اهمیت هریک از شاخص ها از مدل آنتروپی شانون استفاده شده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج تحقیق بر اساس مدل کاندرست، نشان می دهد که بین استان های کشور ازلحاظ برخورداری از شاخص های اجتماعی و زیست محیطی رقابت پذیری شهری اختلاف فراوانی وجود دارد به طوری که اختلاف بین استان تهران(رتبه اول) با امتیاز 30 و استان سمنان(رتبه آخر) با امتیاز 25-، خیلی زیاد بوده(55) و این اختلاف زیاد ناشی از عدم تعادل در آمایش سرزمین است. رتبه بندی نهایی نشان می دهد که استان های تهران، البرز، خوزستان، خراسان جنوبی، اصفهان و خراسان رضوی توان رقابت پذیری بسیار بالایی داشته و استان های کهکیلویه و بویراحمد، اردبیل، یزد، گلستان، چهارمحال بختیاری و سمنان از توان رقابت پذیری بسیار پایینی برخوردار می باشند

زمینه و هدف: کارایی پایین مصرف آب افزون بر هدر دادن منابع کمیاب آب موجب افزایش جریان آب و آلودگی های زیست محیطی نیز می شود. تحلیل اثر افزایش کارایی مصرف آب می تواند بعنوان ابزاری مطلوب به سیاستگذاران یاری رساند. در همین راستا این مطالعه با هدف تحلیل آثار افزایش راندمان آبیاری در میان بهره برداران استان فارس انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه از رهیافت برنامه ریزی چندهدفه استفاده گردیده است. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر افزایش راندمان آبیاری بر الگوی کشت و اهداف بهره برداران شامل بازده ناخالص و ریسک بازده ناخالص و همچنین اثر آن بر ملاحظات زیست محیطی شامل مصرف آب و کودشیمیایی بررسی شد. اشتغال نیز دیگر هدف مورد توجه بود. با توجه به چندبعدی بودن آثار تحت بررسی، از رهیافت برنامه ریزی چند هدفی استفاده شد. بحث و نتیجه گیری: تحلیل سناریوها نشان داد که افزایش راندمان آبیاری موجب افزایش بازده ناخالص و مصرف کودشیمیایی و تنوع در الگوی کشت می شود اما مساعدت چندانی به کاهش ریسک بازده ناخالص نمی کند. همچنین مشخص شد که افزایش راندمان در منطقه استان فارس موجب افزایش اشتغال نیز نخواهد شد. بطور کلی در افزایش راندمان اگر افزایش بازده ناخالص مورد توجه قرار گیرد بیش از سایر اهداف در جهت منافع جامعه خواهد بود.

زمینه و هدف: از آن جایی که گونه های ماکروبنتوزها به طور قابل توجهی نسبت به آلودگی های محیط زیست حساسیت نشان می دهند؛ می توان از تغییرات ساختار اکولوژیک آن ها برای استنتاج بار آلودگی وارد شده به اکوسیستم استفاده کرد. لذا مطالعه حاضر با هدف شناسایی ماکروبنتوزها ساکن و هم چنین به منظور ارزیابی کارایی شاخص های تک معیاره و چند معیاره برای تعیین سلامت اکولوژیکی آب حوضه آبخیز بختگان در شهرستان اقلید انجام شد. روش بررسی: از نمونه بردار سوربر جهت نمونه برداری از 8 ایستگاه در طول مسیر رودخانه سفید و گاوگدار که از سرچشمه های مهم رود کر در حوضه آبی بختگان است، استفاده شد. ویژگی های شیمیایی شامل BOD، COD، نیترات، نیتریت، فسفات، آمونیاک و کلی‍ فرم مدفوعی در آزمایشگاه و ویژگی های فیزیکی دما، pH، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، سختی کل و کدورت در محل نمونه برداری اندازه گیری شد. یافته ها: تعداد 8161 ماکروبنتوزها در 14 راسته و 24 خانواده شناسایی شدند که بیش ترین فراوانی متعلق به راسته Amphipoda، خانواده Gammaridae با فراوانی 66 درصد بود. ضریب همبستگی اسپیرمن (81/0 = r)، نشان داد که بین شاخص زیستی BMWP/ASPT و ویژگی های زیستی وابستگی بیش تری وجود دارد. بحث و نتیجه گیری: گرچه نتیجه ی تحلیل های آماری بیان‍ گر عدم اختلاف معنی دار آماری بین شاخص های مورد مطالعه در ایستگاه های شاهد و غیر شاهد بود (05/0 Sig >)، اما تایید می کرد که کیفیت زیستی آب در تمام ایستگاه ها در سطح متوسط به پایین می باشد. نتیجه گیری نهایی، ضمن تعیین بهترین شاخص، آن بود که وضعیت اکوسیستم مطالعه شده، مطلوب نیست.

زمینه و هدف: امروزه فرآیند تولید ورمی کمپوست به عنوان یکی از روش های بسیار مناسب از لحاظ اقتصادی، بهداشتی و سازگار با محیط زیست برای تثبیت مواد زاید آلی مطرح است. هدف از این پژوهش تولید ورمی کمپوست از پسماند میوه و تره بار توسط کرم خاکی Eisenia fetidaاست. روش بررسی: به منظور بررسی کمیت تولید ورمی کمپوست توسط کرم ایزنیا فوئتیدا این پژوهش در میدان میوه تره بار آزادی تهران انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار سبزی و کاهو، صیفی جات، انواع میوه، کاغذ و مقوا و ترکیبی از تیمارها در سه تکرار در شرایط مشابه اجرا گردید. یافته ها: وزن ورمی کمپوست تولید شده تحت تیمار میوه، ترکیب پسماند و صیفی جات تفاوت معنی داری با سایر تیمارها داشت. تعداد کرم بالغ افزایش معنی داری در استفاده از تیمار انواع میوه و ترکیب پسماند نشان داد ولی در خصوص افزایش تعداد کرم جوان تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. وزن کل کرم بالغ و جوان افزایش معنی داری تحت تیمارهای انواع میوه، ترکیب پسماند و صیفی جات نشان داد. بیش ترین افزایش طول بدن کرم بالغ و بیش ترین میزان پسماند مصرف شده نیز در تیمار میوه مشاهده گردید. نتایج نشان داد که کیفیت ورمی کمپوست تیمارهای مورد بررسی در محدوده ی استاندارد قرار دارد و تنها از نظر سطح مواد آلی بیش تر از سطح مجاز است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق به نظر می رسد که استفاده از پسماندهای میادین میوه و تره بار برای تولید کمپوست از کرم ایزنیا فوئتیدا ارزش سرمایه گذاری دارد.

زمینه و هدف: اثرات جنگل در ذخیره کربن به عنوان یک روش مقرون به صرفه در کاهش گرمای کره زمین به اثبات رسیده است. هرساله در کشور ما به ویژه استان ایلام به منظور افزایش سرانه فضای سبز سطوح قابل توجهی از اراضی مستعد، مورد جنگل کاری با گونه های مختلف قرار می گیرد؛ اما اثرات این جنگل کاری ها روی ذخیره کربن خاک و ترسیب آن کم تر بررسی شده است. در این پژوهش سعی شد اثرات جنگل کاری های دست کاشت کاج تهران (Pinus eldarica Medw. ) و سرو نقره ای (Cupressus arizonica Green. ) همراه با اراضی جنگلی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl. ) اطراف روی ترسیب کربن خاک در پارک جنگلی چغاسبز شهرستان ایلام مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. همچنین، رابطه بین برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با ترسیب کربن توده های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور تعداد 15 اصله درخت بلوط ایرانی و 15 درخت سوزنی برگ دست کشت کاج تهران و 15 درخت سرو نقره ای و مجموعاً 45 درخت به طور ترانسکت تصادفی انتخاب شده و نمونه های خاک در زیر تاج هر درخت در فاصله یکسان از تنه (30 تا 50 سانتی متری) از عمق 0 تا 30 سانتی متری خاک برداشت شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و بررسی آن ها میزان ترسیب کربن با استفاده از میزان کربن آلی در نمونه های خاک و از طریق فرمول محاسبه شد. یافته ها: نتایج نشان داد ترسیب کربن در خاک توده کاج تهران (7/55 تن در هکتار) به طور معنی داری بیش تر از توده سرو نقره ای (98/39 تن در هکتار) و توده بلوط ایرانی (45/29 تن در هکتار) اطراف است. نتایج آنالیز همبستگی نیز نشان داد که درصد ماده آلی، درصد نیتروژن، هدایت الکتریکی و جرم مخصوص ظاهری، به ترتیب از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر مقدار ترسیب کربن خاک در توده های مورد بررسی هستند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق پتانسیل ترسیب کربن برحسب گونه های گیاهی متفاوت است، بنابراین با شناخت گونه هایی که قابلیت بیش تری جهت ترسیب کربن دارا هستند و همچنین بررسی عوامل مدیریتی که بر فرآیند ترسیب تأثیر گذار هستند می توان اصلاح و احیاء اراضی را از منظر ترسیب کربن دنبال نمود.

حفاظت از محیط زیست از ارکان اصلی مدیریت شهری محسوب می شود و اهمیت آن درکان شهرها به لحاظ پیچیدگی روابط انسان و محیط زیست روز به روز بیش تر می شود. ناهماهنگی های مدیریتی بین دستگاه های متولی محیط زیست شهری، نگرش پراکنده دستگاه ها، تعیین سیاست های متفاوت درکلان شهر تهران از جمله نارسایی های مدیریتی و ساختاری این کلان شهر است. در این تحقیق سعی شده تا تاثیر این گونه مشکلات شهری به حداقل رسانده شود. روش تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیلی است. در آن نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت ها (تحلیل SWOT) شناسایی شد و چشم انداز مدیریت محیط زیست شهری با درنظرگرفتن جایگاه اسناد حقوقی بالادستی در سطح ملی شامل موارد مرتبط از قانون اساسی، سند چشم انداز ایران 1404، سیاست های کلی محیط زیست کشور و نیز موارد مرتبط از اسناد حقوقی خاص کلان شهر تهران شامل راهبردهای توسعه استان تهران، طرح پایه آمایش سرزمین، منشور شهر تهران، طرح توسعه استان تهران، سند ملی استان تهران چشم انداز مدیریت محیط زیست کشور مشخص گردید. در نهایت با استفاده از تجارب جهانی برخی کلان شهرها، برخی اصول کلی محیط زیست مرتبط با مدیریت محیط زیست شهری، برخی از اسناد بین المللی و الگوهای جهانی همچون موارد مرتبط از برنامه اسکان بشر UN Habitat، برنامه شهرهای پایدار، سیاست و چارچوب قانون گذاری برنامه شهرهای پایدار، برنامه شهرهای سالم، دستور کار 21 و راهبردهای مربوطه کمیسیون محیط زیست اتحادیه اروپا و نیز الگوی حکم روایی مطلوب (Good Governance) در این زمینه و با درنظرگرفتن نتایج تحلیل SWOT چارچوب پیشنهادی برای مدیریت مطلوب محیط زیست شهری در کلان شهر تهران (مدیریت یکپارچه) ارایه شد. ذیربطان مدیریت شهری در چارچوب پیشنهادی مطلوب مشخص شده اند و وظایف هریک از ذیربطان در سه سطح سیاست گذاری، تصمیم گیری و اجرا و سطح هدف طبقه بندی شده است.

زمینه و هدف: ترویج و آموزش محیط زیست نقشی مهم و اساسی را در حفاظت اصولی از آن دارد، بنابراین آموزش به عنوان یکی از اصلی ترین ابزار ها در تحقق توسعه انسانی مورد توجه است. از این طریق انسان ها به عنوان محورهای توسعه می توانند ضمن کسب توانمندی های جدید به ایفای نقشی فعال و تاثیر گذار در توسعه بپردازند. هدف از تدوین این پژوهش شناسایی میزان آگاهی دانشجویان دانشگاه یزد از رشته محیط زیست است. روش بررسی: برای این منظور سوالات در سه گرایش آلودگی، ارزیابی و تنوع زیستی مطرح گردید تا میزان آشنایی دانشجویان نسبت به گرایش های مختلف این رشته مشخص گردد. تعداد نمونه ها با فرمول کوکران 628 به دست آمد و نمونه برداری با استفاده از پرسش نامه، به صورت تصادفی بین دانشجویان دانشگاه یزد توزیع شد. داده ها با نرم افزارهای SPSS و Excel مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها بیان گر لزوم آموزش های محیط زیستی در جامعه و ارتقای میزان اطلاع رسانی و آگاهی محیط زیستی است. نوع مقطع تحصیلی بر روی آگاهی دانشجویان نسبت به محیط زیست تأثیر زیادی نداشت اما نوع رشته های تحصیلی و جنسیت بر نگرش و دیدگاه افراد تأثیر به سزایی داشت. بنابراین با برنامه ریزی های آموزشی مناسب و فرهنگ سازی در مقاطع مختلف دانشگاهی می توان وضعیت آگاهی های محیط زیستی جامعه را در راستای توسعه پایدار بهبود بخشید. بحث و نتیجه گیری: توجه به آموزش و ترویج محیط زیست در سطوح دانشگاهی به عنوان یک نقطه شروع ضمن این که می تواند در پر کردن این خلاء مفید واقع شود، قادر است افرادی را با تخصص ها و مهارت های لازم برای اشاعه دانش و اطلاعات مربوط به محیط-زیست و بحران های پیش رو تربیت نماید

زمینه و هدف: در معماری سنتی انسان همواره با طبیعت در ارتباط بوده و هم دلی و احترام به طبیعت ریشه های عمیق فرهنگی داشته است. بازارهای سنتی نیز به عنوان محور مهم ارتباطی، اقتصادی و فرهنگی شهر جایگاه مهمی در حیات اجتماعی شهرها داشته اند، که پس از گسترش شهرها، با فضاهای پراکنده تحت عنوان مراکز تجاری جایگزین گشته اند. روش بررسی: مقاله حاضر با هدف ارزیابی رضایت مندی کاربران مراکز تجاری و اهمیت بهره گیری از اصول معماری سنتی و معماری ارگانیک در معماری معاصر با اتخاذ شیوه توصیفی _ تحلیلی تدوین شده است. شاخص های پژوهش بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به کمک پرسش نامه طراحی شده در طیف لیکرت مورد بررسی قرارگرفته اند. تعداد 272 پرسش نامه به روش تصادفی بین بازدیدکنندگان در بازار شهر ری، بازار سنتی تجریش، مراکز خرید ال ماس ایران و تیراژه، توزیع و جمع آوری شده است. جهت بررسی فرضیه ها از آزمون همبستگی T تک متغیره و آزمون F استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که بهره گیری از اصول معماری ارگانیک در تلفیق با تجربه معماری سنتی ایرانی مورد توجه و پذیرش مخاطبان امروز می باشد. بحث و نتیجه گیری: صرف شباهت ظاهری محیط و کالبد به یک عنصر یا معنا، نمی تواند تامین کننده اصول مورد نظر در نزد کاربران محیط باشد و توجه به تصاویر ذهنی و جنبه های روانشناختی دریافتی مخاطبین از یک فضا نیز شایان توجه فراوان می باشد.

مقدمه و مسئله: کیفیت زندگی در محیط های سکونتی شهری و از جمله شهرهای ایران، با انواع مخاطراتی که باعث کاهش رضایت ساکنان می شوند، مواجه می باشد. این پژوهش با شناسایی عوامل ارتقاء کیفیت زندگی در محلات شهری سعی دارد مشخص کند که آیا می توان به میزان رضایتمندی سکونتی مطلوب دست یافت. همچنین پیشنهاد شده در محله گلشن به عنوان مورد پژوهی، برای دستیابی به کیفیت زندگی برتر، باید در زمینه های مسکن، حمل و نقل عمومی، فضاهای باز و سبز و. . . مداخلاتی صورت گرفته و راهکارهایی برای بهبود آن ها ارائه گردد. هدف و مدل: هدف کلی پژوهش حاضر سنجش و بومی سازی شاخص های کیفیت زندگی در محله گلشن و ارائه راهکارهایی برای ارتقای کیفیت زندگی بیان شده است. مدل رضایتمندی به عنوان پایه هایی برای ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی در قالب چهار بعد کالبدی-فضایی، اجتماعی-اقتصادی، عملکردی-خدماتی و زیست محیطی طراحی شده است. روش بررسی: روش تحقیق تحلیلی توصیفی بوده و جهت ارزیابی نهایی و تحلیل داده ها از نرم افزار Spss و روش های آماری نظیر میانگین، ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. شیوه جمع آوری اطلاعات میدانی از طریق برداشت عینی محقق و مصاحبه با مسئولین و پر کردن پرسشنامه می باشد. نتیجه گیری: ارزیابی ها و نتایج تحلیل نشان می دهد که رضایتمندی کلی ساکنان از محله گلشن در حد متوسط است. بیشترین رضایتمندی از معیارهای روابط همسایگی بالا در بین ساکنان، متراژ واحد مسکونی، حس تعلق خاطر به محله و. . . بیان شده است. همچنین براساس تحقیق مشخص شد که از بین ویژگی های فردی، متغیرهای جنسیت، شغل، تحصیلات و تعداد خانوار در برابر ابعاد جمعی اهمیت بیشتری بر روی رضایتمندی سکونتی تأثیرگذار هس

زمینه و هدف: توجه به شفابخشی از طریق پیاده راه های تفریحی می تواند باعث بهبودِ سلامتِ روح و جسم و افزایش میزان بهداشت روان شهرنشینان شود. یکی از مهم ترین ابعاد منظر پیاده راه های تفریحی، عناصر طراحی به کار گرفته شده در آن هاست که به دو گونه محسوس و ذهنی دسته بندی می شوند. پژوهش های بسیاری مولفه های طراحی موثر بر سلامت و آسایش شهروندان را بررسی نموده اند؛ اما تا کنون نگاه جامعی که ارتباط بین عناصر منظر پیاده راه های تفریحی ومولفه های شفابخشی را همراه بادر نظر گرفتن نقش حواس پنج گانه انسان مورد مطالعه قرار داده باشد؛ انجام نشده است. این مقاله در پی شناخت ابعاد موثر پیاده راه های تفریحی بر شفابخشی کاربران به کمک حواس پنج گانه است. روش بررسی: رویکرد پژوهش از نوع کیفی است. به طور کلی، داده های مورد استفاده در تحقیق حاضر در دو بخشِ داده های مستخرج از "مطالعات پیشین" و داده های مستخرج از "پرسش نامه کاربران متخصص" به دست آمده اند. ابتدا با روش کتابخآن های و استدلال منطقی به تبیین و اولویت بندی ابعاد موثر و مولفه ها پرداخته شد. سپس از طریق فرایند تحلیل شبکه ای فازی به تحلیل نظر متخصصان پرداخته شده است و در انتها به منظور اولویت بندی نهایی عناصر پیاده راه، نتایج حاصل از هر دو مرحله ی قبل به کمک نرمال کردن، یکپارچه شده است. یافته ها: در میان تمامی حواس، حس بینایی بیش ترین نقش را دارا می باشد. همچنین"عناصر طبیعی" در ایجاد شفابخشی از سایر عناصر پیاده راه موثرتر می باشد؛ همچنین بیش ترین میزان شفابخشی در زمینه ی "شفای احساسی/روانی" روی خواهد داد. بحث و نتیجه گیری: مشاهده مناظر طبیعی (محرک وجه دیداری و بصری) و در معرض عناصر طبیعی قرار گرفتن (محرک حس لامسه بویایی و شنیداری) می تواند عوامل تنش زای روان شناختی را کاهش و رفاه بیولوژیکی را افزایش دهد، همچنین سبب بهبود اضطراب های درونی می شوند.