مجله بیوتکنولوژی کشاورزی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

هدف: گل سرخ از مهم ترین گل های شاخه بریده دنیا بوده که تا کنون مطالعات زیادی برای حفظ کیفیت و ماندگاری پس از برداشت آن انجام شده است. از عوامل اصلی محدود کننده ماندگاری در مرحله پس از برداشت می توان به هورمون اتیلن اشاره نمود. لذا دست ورزی ژنتیکی به منظور کاهش اثرات نامطلوب این هورمون مورد توجه بوده و در پژوهش حاضر، گل های سرخ تراریخته حاوی ژن جهش یافته etr1-1 مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین با توجه به اثرات آنتاگونیستی، تغییر غلظت هورمون جیبرلین نسبت به اتیلن به نفع بالاتر بردن غلظت جیبرلین در مطالعه اخیر مورد توجه قرار گرفت. مواد و روش ها: میزان فیتوهورمون های لاین ماندگار (تراریخته) و شاهد (غیر تراریخته) پس از اعمال تیمارهای اتیلن (صفر وL L-1µ 1) و جیبرلین (mg L-1 80) در مراحل غنچه تجاری و نیمه باز بررسی شدند. اعمال تیمار اتیلن با تزریق گاز خالص به داخل کیسه های پلی اتیلنی توسط سرنگ انجام شد. جهت اعمال تیمار جیبرلین، گل های شاخه بریده در محلول جیبرلین با غلظت مورد نظر قرار داده شدند. تیمارها به مدت 24 ساعت اعمال گردید و نمونه برداری از بیرونی ترین ردیف گلبرگ ها انجام شد. آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار به منظور اندازه گیری میزان فیتوهورمون ها اجرا شد. نتایج: نتایج نشان داد که کاهش در میزان هورمون های جیبرلین، بنزیل آدنین و ایندول استیک اسید و افزایش در میزان هورمون آبسیزیک اسید و اتیلن در مراحل غنچه و نیمه باز در لاین ماندگار نسبت به شاهد معنی دار بود. همچنین، بیشترین میزان هورمون های جیبرلین، بنزیل آدنین و ایندول استیک اسید و کمترین میزان اتیلن و آبسیزیک اسید مربوط به لاین ماندگار در تیمار با جیبرلین بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج موجود به نظر می رسد که ژن etr1-1 می تواند کاندیدای مناسبی، جهت به تأخیر انداختن فرایند پیری وابسته به اتیلن در گل های حساس باشد که همراه با تیمار جیبرلین از طریق کاهش خسارت اکسیداتیو ماندگاری را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

هدف: بیماری های گیاهی می توانند عامل محدود کننده کاشت یک گیاه در یک منطقه باشند. یکی از شیوه های جدید در تولید گیاهان مقاوم به بیماری ها، استفاده از نشانگرهای مولکولی می باشد. نشانگرهای مولکولی قادر به کشف و آنالیز ژن های مهم مقاومت هستند. لذا با توجه به شدت خسارت و تنوع ژنتیکی بیماری آتشک که از بیماری های خطرناک درختان میوه ی دانه دار است، ارزیابی ژرم پلاسم درخت سیب ضروری می باشد. از این رو پژوهشی با هدف ردیابی ژن های مقاومت به بیماری با استفاده از 6 نشانگر SCAR و SSR در برخی ژنوتیپ های سیب استان اصفهان انجام شد. مواد و روش ها: از برگ های جوان70 نمونه سیب استان اصفهان، در اوایل اردیبهشت ماه نمونه برداری و DNA به روش CTAB استخراج گردید. واکنش زنجیره ای پلیمراز جهت تکثیر قطعات ژنومی6 جفت آغازگر انجام شد. نتایج: نتایج نشان داد در جمعیت ها، آغازگرها باند نادر و معمولی تکثیر شده در 25 یا کمتر از 25 درصد جمعیت و 50 یا کمتر از 50 درصد جمعیت تکثیر نکردند. جمعیت سمیرم-حنا بیشترین مقدار شاخص های تنوع ژنتیکی نی، شانون، تعداد آلل موثر و متفاوت را داشت که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بیشتر در این جمعیت نسبت به سایر جمعیت ها است. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد تنوع بین جمعیتی از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد و 92% تنوع مربوط به درون جمعیت ها بود. بیشترین فاصله ژنتیکی بین جمعیت های سمیرم-حنا و سمیرم-پادنا بود و فاصله بین دورترین و نزدیکترین جمعیت ها کم بود که این نتیجه به وسیله تجزیه واریانس مولکولی نیز تایید گشت. نتیجه گیری: 6 آغازگر به خوبی تکثیر شده و تمایز بین جمعیت ها را نشان دادند لذا نشانگرها به درستی انتخاب شده اند. همچنین نتایج حاکی از تنوع بین جمعیتی بسیار کم بود اما با تلاقی دورترین و نزدیکترین جمعیت و سپس تلاقی نتاج بدست آمده، می توان جهت هرمی شدن ژن های مورد نظر و تولید نوترکیبی قوی تر و متنوع تر بهره جست.

هدف: این آزمایش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی، تعیین بهترین ساختار ژنتیکی و تجزیه ارتباطی گلرنگ با استفاده از نشانگر AFLP جهت شناسایی نشانگرهای پیوسته با صفات زراعی مختلف انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه 17 ژنوتیپ گلرنگ به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 1395 کشت گردیدند. صفات فنوتیپی شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه، وزن هزار دانه، قطر قوزه، روز تا 50% گلدهی و روز تا رسیدگی اندازه گیری شد. تکنیک AFLPبا استفاده از هشت ترکیب آغازگری EcoRI و MseI انجام شد. نتایج: در کل 147 باند چند شکل با میانگین 58/81 درصد چندشکلی ایجاد شد. تجزیه کلاستر بر اساس روش الگوبندی UPGMA و معیار جاکارد ژنوتیپ های گلرنگ را به دو گروه تقسیم کرد. تعداد 45 و 39 نشانگر به ترتیب بر اساس مدل GLM و MLM ارتباط معنی دار با صفات مورد مطالعه داشتند. نشانگرهای M14/E6-10، M14/E11-16، M14/E11-13، M3/E10-14 و M4/E36-12 با عملکرد دانه، M3/E10-12، M3/E36-29، M59/E36-21 و M14/E11-10 با تعداد قوزه در بوته، M4/E36-8، M59/E36-21، M3/E10-9، M14/E11-14 و M14/E11-13 با تعداد دانه در قوزه، M4/E36-19، 12 M4/E36-، M14/E11-1 و M4/E10-1 با وزن هزار دانه، M4/E10-2، M59/E36-21، M3/E36-30 و M4/E36-24 با ارتفاع گیاه، M3/E36-24، M3/E36-6، M3/E10-20 و M4/E36-18 با قطر قوزه، M14/E11-10، M3/E36-30 و M59/E36-21 با روز تا 50% گلدهی و M14/E11-10 و M59/E36-21 با روز تا رسیدگی در هر دو مدل همبستگی معنی دار نشان دادند. نتیجه گیری: نشانگرهای AFLP مشخص شده با اثرات قوی در این مطالعه می تواند کاندیدهای مناسبی برای انتخاب به کمک نشانگر در برنامه های اصلاحی و تبدیل به نشانگرهای اختصاصی دیگر باشند.

هدف: گلوکورافانین، یک گلوکوزینولات الیفاتیک است که در گیاه ازمک (Lepidium draba)از خانواده شب بو به فراوانی یافت می شود. این گلوکوزینولات در حضور آنزیم میروزیناز به ایزوتیوسیانات سولفورافان تبدیل می شود که فعالیت های زیستی مختلفی از قبیل خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریایی و همچنین توانایی مهار رشد و تکثیر سلول های سرطانی را دارد. CYP79 F1 اولین آنزیم در مسیر بیوسنتز گلوکورافانین است. مواد و روش ها: در این مطالعه، گیاهچه های ازمک با سه تکرار مستقل و در قالب طرح کاملاً تصادفی بمدت 7 روز در حضور غلظت های مختلف ساکارز و کیتوزان (صفر، 25، 50، 100، 200 و 400 میلی گرم بر لیتر) رشد کردند. پس از جمع آوری گیاهچه ها، محتوای سولفورافان در اندام هوایی گیاهچه ها با استفاده از دستگاه HPLC اندازه گیری شد. علاوه بر این، میزان بیان ژن CYP79 F1 در گیاهچه های تیمار شده با استفاده از تکنیک Real Time PCR مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج: نتایج نشان داد که محتوی سولفورافان در گیاهچه های تیمار شده با ساکارز با افزایش غلظت آن در محیط به طور معنی داری نسبت به نمونه شاهد افزایش یافته است، درحالی که در گیاهچه های تیمار شده با کیتوزان، افزایش معنی دار محتوی سولفورافان فقط در غلظت mg/L200 مشاهده گردید. نتایج حاصله نشان داد که بیان ژن CYP79 F1 در گیاهچه-های تیمارشده با ساکارز در غلظت 50 میلی گرم بر لیتر و با کیتوزان در غلظت های 50 و 100 میلی گرم بر لیتر نسبت به نمونه شاهد به طور معنی داری افزایش یافته است. نتیجه گیری: براساس نتایج بدست آمده در این تحقیق، چنین نتیجه گیری می شود که غلظت های مذکور این محرک ها می-توانند با اثر بر بیان ژن CYP79F1 بیوسنتز گلوکوزینولات های آلیفاتیک را تحریک نمایند. با توجه به نقش و اهمیت سولفورافان به عنوان یک متابولیت دارویی باارزش و همچنین نقش آنزیم CYP79F1 در سنتز گلوکورافانین، پیشنهاد می شود تاثیر الیسیتورهای مذکور بر تولید سولفورافان و بیان ژن CYP79F1 در غلظت ها و زمان های دیگر نیز بر روی این گیاه مورد آنالیز قرار گیرد.

هدف: کاهو به دلیل سازگاری با کشت بافت و انتقال پایدار ژن، یک گیاه مدل برای پژوهش های علوم بیوتکنولوژی محسوب می گردد. ژن GDP-mannose-3´ , 5´-epimerase (GME) یکی از ژن های کلیدیِ مسیر بیوسنتز ویتامین ث در گیاهان می باشد. در این تحقیق این ژن که از منبع کیوی جداسازی شده است به گیاه کاهو منتقل شد. مواد و روش ها: به منظور بهینه سازی کشت بافت کاهو آزمایش هایی جهت بررسی میزان کالوس زایی و باززایی غیرمستقیم با استفاده از اثرات نوع ریز نمونه (برگ لپه ای و برگ های حقیقی) و 16 ترکیب تنظیم کننده رشد مختلف شامل غلظت های 1/0، 02/0، 05/0 و 04/0 میلی گرم بر لیتر NAA و غلظت های 1/0، 2/0، 4/0 و 6/0 میلی گرم بر لیتر BAP و جهت بررسی باززایی غلظت های 2/0، 4/0 و 6/0 میلی گرم بر لیتر BAP با سه تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرحِ کاملاً تصادفی اجرا شدند. جهت انتقال ژن GME به این گیاه نیز آزمایشی با استفاده از رقم ستاره و سویه آگروباکتریوم (C58) روی دو نوع ریز نمونه (برگ لپه ای و برگ های حقیقی) و با مدت زمان تلقیح دو و هشت دقیقه با سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرحِ کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج: نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که در ریز نمونه های برگ حقیقی و برگ لپه ای غلظت های 1/0 میلی گرم بر لیتر BAP و 04/0 میلی گرم بر لیتر NAA بیشترین کالوس زایی و باززایی غیرمستقیم را به میزان 100 درصد داشتند. نتایج حاصل از آزمایش انتقال ژن به کاهو حضور سازه موردنظر را در گیاهان تراریخته تأیید کرد. نتیجه گیری: در آزمایش انتقال ژن، ریز نمونه برگ های حقیقی و مدت زمان تلقیح دو دقیقه با میزان 18 درصد تراریختی مناسب تر بودند.

هدف: فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (rtPA) یکی از مهم ترین داروها در درمان بیمارهای قلبی است. این دارو به صورت پروتئین نوترکیب در سیستم های بیانی تولید می شود که هزینه های تولید بسیار بالایی دارد. سیستم بیان موقت به دلیل بیان زیاد، سرعت بالا، هزینه پایین و عدم تأثیرپذیری مکانی جهت بیان پروتئین بسیار مناسب می باشد. با این وجود مشخص شده است که خاموشی پس از رونویسی حاصل از کمپلکس RISC بر میزان بیان پروتئین نوترکیب تأثیر می گذارد. یکی از مهم ترین سرکوب کننده های خاموشی RNA شناخته شده در گیاهان، پروتئین P19 می باشد که از طریق میل ترکیبی زیادی که با siRNA دو رشته ای دارد به آن متصل می گردد و آن را تجزیه می کند و مانع خاموشی ژن می گردد. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر بیان هم زمان ژن P19 بر بیان ژن فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (rtPA) در سطح رونویسی و پروتئین در گیاه توتون Nicotiana benthamiana بود. مواد و روش ها: در تحقیق حاضر میزان بیان ژن rtPA در سطح رونویسی و پروتئین مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از تزریق هم زمان اگروباکتریوم حاوی ناقل دوتایی pCAMBIA1304-rtPA و اگروباکتریوم حاوی ناقل pCAMBIA1304-P19 در مقایسه با اگروباکتریوم حاوی تنها ناقل بیانی pCAMBIA1304-rtPA استفاده شد. نمونه های برگی در روزهای 4، 7 و 10 روز پس از تلقیح با آگروباکتریوم تهیه شدند. سپس میزان رونویسی و پروتئین با استفاده از آزمون ReaTime PCR و الایزا محاسبه شد. نتایج: نتایج آزمون Real Time PCR حاکی از افزایش 34 درصد میزان رونویسی ژن rtPA در حضور P19 نسبت به شاهد بود. بیشترین میزان رونویسی از ژن های P19 و rtPA باگذشت چهار روز از تلقیح گیاهان با اگروباکتریوم حاصل شد. نتایج الایزا نشان داد که میزان بیان پروتئین rtPA در حضور ژن P19 در روز هفتم و دهم پس از تلقیح به ترتیب 89 و 84 میکروگرم بر گرم وزن تر برگ بود که در مقایسه با شاهد به ترتیب به میزان 12 و 15 درصد بیشتر بود. نتیجه گیری کلی: نتایج نشان داد که کاربرد P19 علاوه بر سرکوب خاموشی ژن، می تواند برای دست یابی به بیان در سطح بالا مؤثر باشد.

هدف: با توجه به این که برنج منبع تغذیه بیش از نیمی از مردم جهان است. همچنین رشد و عملکرد این گیاه به شدت تحت تاثیر تنش شوری قرار می گیرد، تحقیق برای توسعه واریته های متحمل به شوری امری ضروری است. لذا در این پژوهش، الگوی بیانی هفت ژن دخیل در تحمل به شوری با روش پی سی آر در زمان واقعی در ارقام برنج حساس (#6) ARC6578 و (#178) Shoemed و متحمل Bombilla (#48) مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: نمونه RNA از گیاهچه های 20 روزه برنج تحت تیمار NaCl (100 میلی مولار) در سه زمان 24، 48 و 72 ساعت پس از اعمال تنش شوری استخراج شد. بررسی بیان ژن بر روی هفت ژن کاندیدا (شامل ژن های SOD, Cat1, 14-3-3 like protein GF14، Proxidase BP1 precursor، Zinc ion binding protein Plasma membrane H+-ATPase, و OsSIPK) با روش پی سی آر در زمان واقعی انجام شد. از ژن اکتین به عنوان ژن مرجع استفاده شد. نتایج: بیان ژن OsSIPK در رقم متحمل، 24 و 48 ساعت بعد از تنش افزایش و 72 ساعت بعد از تنش شوری کاهش یافت در حالی که بیان ژن Zinc ion binding protein در تمام ارقام و در همه ساعات پس از تنش کاهشی بود. بیان ژن PM H+-ATPase در ساعات اولیه پس از تنش در هر دو رقم حساس و متحمل افزایش یافت ولی با گذشت 72 ساعت از تنش بیان این ژن در رقم حساس کاهش و در رقم متحمل افزایش یافت. بیان ژن 14-3-3 like protein GF14-6 48 ساعت پس از تنش در هر دو رقم حساس و متحمل به شدت افزایش یافت ولی با گذشت 72 ساعت از تنش بیان این ژن در رقم حساس کاهش و در رقم متحمل افزایش یافت. بیان ژن Similar to Peroxidase BP1 precursor 72 ساعت پس از تنش در رقم متحمل حدود 40 برابر افزایش یافت. بیان ژن کاتالاز 72 ساعت پس از تنش فقط در رقم متحمل افزایش معنی دار نشان داد. بیان ژن SOD از الگوی زمانی خاصی تبعیت نکرد هرچند بیان آن 72 ساعت پس از تنش در رقم متحمل بیشتر از ارقام حساس بود. نتیجه گیری: برخی ژن های مورد مطالعه در این تحقیق با حذف گونه های فعال اکسیژن (ROS) در پاسخ عمومی گیاه به تنش شوری نقش دارند (مانند ژن های SOD و CatA). از طرفی بین تحمل به شوری و میزان بیان برخی دیگر از ژن های مورد مطالعه می توان نوعی ارتباط وابسته به رقم-زمان را تشخیص داد (مانند ژن های OsSIPK، PM H+-ATPase، 14-3-3 like protein GF14-6 و Peroxidase BP1).

هدف: بیماری تغییر رنگ دانه برنج به عنوان تهدید جدی بر عملکرد دانه و کیفیت آن در ارقام دیررس و به نژادی شده در نواحی برنج کاری شمال ایران محسوب شده که موجب ایجاد خسارت در کیفیت و خصوصیات فیزیکی بذر می گردد. بدین جهت به نژادی ژنوتیپ های برنج برای صفت مقاومت به بیماری، از استراتژی های ترجیحی در مدیریت بیماری تغییر رنگ دانه در برنج محسوب می شود. یکی از مهمترین کاربردهای نشانگرهای مولکولی در برنامه های به نژادی گیاهان، نقش آن ها در افزایش کارایی به نژادی سنتی گیاهان از طریق انتخاب غیرمستقیم با کاربرد نشانگرهای پیوسته با صفات هدف می باشد. از این رو، در این پژوهش، از تجزیه ارتباطی برای شناسایی نشانگرهای پیوسته مرتبط با صفت مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در ژنوتیپ های برنج استفاده شد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، جهت ارزیابی فنوتیپی مقاومت 94 ژنوتیپ برنج شامل ارقام محلی و به نژادی شده ایرانی و وارداتی به بیماری تغییر رنگ دانه طی دو سال زراعی 1396 و 1397 مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی ژنوتیپی با استفاده از128 نشانگر چند شکل ریزماهواره روی 94 ژنوتیپ برنج اجرا شد. سپس تجزیه ارتباطی از طریق مدل خطی عمومی (GLM) و مدل خطی مخلوط (MLM)، با استفاده از نرم افزار TASSEL انجام شد. نتایج: نتایج ارزیابی فنوتیپی نشان داد که تنوع بالایی در ژنوتیپ های مورد مطالعه برای مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه وجود دارد. بر اساس تجزیه ساختار مبتنی بر مدل، ژنوتیپ های برنج مورد بررسی در دو زیر جمعیت کلاستربندی شدند. در تجزیه ارتباطی به دو روش GLM و MLM، بعد از تصحیح بنفرونی به ترتیب، 12 و 3 نشانگر ارتباط معنی داری را با صفت مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در هر دو سال نشان دادند. نتیجه گیری: نشانگرهای RM242، RM5709 و RM5955 در دو مدل آماری GLM و MLM ارتباط معنی داری با مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در دو سال 1396 و 1397 نشان دادند. بنابراین می توان از آن ها به عنوان نشانگرهای پیوسته با صفت مقاومت در برنامه های به نژادی برنج نظیر انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود.

هدف: وجود تنوع ژنتیکی در گیاهان زراعی و اجداد وحشی آن ها نقش مهمی در پیشرفت برنامه های به نژادی دارد. گونه اینکورن (Triticum monococcum L. ssp. boeoticum) در نواحی غربی ایران تنوع وسیع و پراکنش جغرافیایی گسترده ای دارد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی گندم های اینکورن جمع آوری شده از این منطقه با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره ای بود. مواد و روش ها: تنوع ژنتیکی 163 ژنوتیپ گندم اینکورن جمع آوری شده از 34 مکان متفاوت از سه استان غربی ایران با استفاده از 19 جایگاه ژنی SSR از ژنوم A گندم هگزاپلویید بررسی شد. نتایج: در 163 ژنوتیپ گندم اینکورن مورد مطالعه در مجموع 151 آلل چندشکل برای 19 جایگاه ریزماهواره ای با میانگین 94/7 شناسایی شد. دامنه محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) در ژنوتیپ های مورد مطالعه بین 64/0 برای جایگاه ژنی Xgwm480-3A تا 89/0 برای جایگاه ژنی Xgwm4-4A متغیر بود. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی در ژنوتیپ های مورد مطالعه 77/0 بود. با توجه به نتایج بدست آمده جایگاه های ژنیXgwm4-4A، Xgwm610-4A و Xgwm282-7A مناسب ترین جایگاه ها برای بررسی تنوع ژنتیکی و تمایز ژنوتیپ های مورد مطالعه گندم اینکورن تشخیص داده شدند. میانگین ضریب شانون به میزان 16/0 نشان دهنده تنوع متوسط در ژنوتیپ های تحت بررسی بود. متوسط مکان های ژنی چندشکلی در 34 جمعیت مورد مطالعه 74/36 درصد و میانگین هتروزیگوسیتی برابر 114/0 برآورد شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی برای 34 جمعیت گندم اینکورن، اختلاف بین و درون جمعیت های مورد مطالعه به ترتیب 7 و 93 درصد مشاهده شد. تجزیه خوشه ای با استفاده از ضرایب جاکارد و بر اساس الگوریتم UPGMA ژنوتیپ های مورد مطالعه گندم اینکورن را در 10 گروه طبقه بندی نمود. طبق نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی دو بردار اولیه به ترتیب 33/29 و 01/24 درصد از کل واریانس ژنتیکی مولکولی را تبیین نمودند. نتیجه گیری: نتایج حکایت از مفید بودن نشانگرهای ریزماهواره در شناسایی و گروه بندی ژنوتیپ های گندم اینکورن داشت، به طوریکه از اطلاعات بدست آمده می توان در پروژه های اصلاحی، برنامه ریزی حفاظت ژرم پلاسم و ایجاد کلکسیون از جمعیت های گندم اینکورن استفاده نمود.

هدف: دانشمندان علوم دامی در سرتاسر جهان در پی یافتن منابع جدیدی از پروتئین حیوانی بوده و تلاش می کنند تا حیواناتی که بهترین ضریب تبدیل را دارند در اولویت کاری خود قرار دهند. از جمله این دام ها می توان به شتر اشاره کرد. تحقیقات جهت حفظ این ذخیره ژنتیکی با ارزش از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است. شناسایی تفاوت های ژنتیکی در توالی ژن های موجود در ژنوم میتوکندری با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیک، روشی سریع و قابل اطمینان برای شناسایی و طبقه بندی گونه ها است و یکی از مؤثرترین ابزارها در برآورد تنوع زیستی ژنتیکی و روابط فیلوژنتیک در نژادهای مختلف دام از جمله شتر محسوب می شود. هدف از انجام این پژوهش توالی یابی و مقایسه ساختار ژنتیکی ژن RNA غیر کدکننده زیر واحد کوچک ریبوزوم در شترهای تک کوهانه و دوکوهانه ایران بود. مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش از 20 نفر شتر تک کوهانه و دو کوهانه ایرانی نمونه خون جمع آوری شد. پس از استخراج DNA ژن 12S rRNA با طول 1326 جفت باز در ژنوم میتوکندری توسط دو جفت آغازگر اختصاصی تکثیر و توالی یابی شدند. نتایج: وجود 3 هاپلوتایپ در شترهای دوکوهانه و 1 هاپلوتایپ در شترهای تک کوهانه در جمعیت مورد پژوهش ثابت شد که این هاپلوتایپ ها به ترتیب دارای دو جایگاه چند شکل (SNP) در شتر دو کوهانه است و در بین شترهای تک کوهانه هیچ تفاوت نوکلئوتیدی مشاهده نشد. درخت فیلوژنی پس از اخذ توالی های مشابه ژن 12S rRNA میتوکندری دیگر گونه های موجود در بانک جهانی ژن با استفاده از آنها ترسیم شد. نتیجه گیری: نتایج تجزیه و تحلیل فیلوژنی و تنوع ژنتیکی نشان داد گونه های شتر تک کوهانه و دو کوهانه در دو گروه متفاوت قرار دارند و شترهای دو کوهانه ایرانی تنوع ژنتیکی بالاتری دارند که نشان از قدمت تکاملی طولانی تر این گونه دارد. اطلاعات در مورد تنوع ژنتیکی در میان نژادهای شتر می تواند توسعه برنامه های اصلاح نژاد را تسهیل کند و یک الزام برای حفظ منابع ژنتیکی است.