پژوهش های پنبه ایران
سال:1397 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی وضعیت آلودگی بذور پنبه به قارچ فوزاریوم، نمونه هایی ازطبقات مختلف 10 رقم پنبه از استانهای خراسان جنوبی، رضوی، گلستان و فارس تهیه شد. قسمتهای مختلف بذر که شامل بذرکامل، پوسته، مغز (آندوسپرم + جنین)، آندوسپرم و جنین بود، در محیطهای غذایی سیب زمینی دکستروزآگار وآب آگار کشت گردید. از تعداد 23 نمونه بذر پنبه، 76 جدایه فوزاریوم بدست آمد. آلودگی بذور کرکدار و دلینته به قارچ فوزاریوم به ترتیب 7/98 و 3/1 درصد بود. از بین بذور مورد بررسی در این تحقیق، رقم ورامین با 35 جدایه دارای بیشترین درصد آلودگی بود. بیشترین درصد جداسازی قارچ فوزاریوم مربوط به مغز بود. شناسایی بر اساس صفات ریخت شناسی نشان داد جدایه های مذکور به ترتیب با فراوانی 39، 23، 10، 2، 1 و 1 جدایه متعلق به گونه های Fusarium equiseti، F. proliferatum، F. semitectum، F. compactum، F. nygamai و F. solani میباشند. گونه های F. compactum وF. nygamai برای اولین بار در ایران از بذور پنبه گزارش میشوند. بکارگیری واکنش زنجیره ای پلی مراز و استفاده از آغازگرهای اختصاصی گونه های غالب F. equiseti و F. proliferatum، با استفاده از DNA گونه قارچی مربوطه و همچنین DNA بذوری که به طور طبیعی به این گونه-ها آلوده بودند، منجر به تولید نوارهای DNA اختصاصی شد. به این ترتیب نتایج شناسایی این دو گونه بر اساس صفات ریخت شناسی، با روش مولکولی نیز مورد تأیید قرار گرفت. این مطالعه نشان داد، ردیابی فوزاریومهای مذکور در بذور آلوده با استفاده از واکنش PCR امکان پذیر است.

کودهای بیولوژیک توانایی افزایش حاصلخیزی خاک و کاهش وابستگی خاک به کودهای شیمیایی را دارند. این پژوهش به منظور بررسی اثر کمپوست شهری و ورمی کمپوست بر خصوصیات کمی و کیفی پنبه رقم ورامین در سال زراعی 94-95 اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ده تیمار غلظت های مختلف کودی و سه تکرار در مزرعه واحد علوم و تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در منطقه ورامین اجرا شد. در این پژوهش فاکتورهایی نظیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه رویشی پنبه، تعداد شاخه زایا، تعدادغوزه در بوته، وزن بیست غوزه، تعداد غوزه در هنگام برداشت و عملکرد پنبه در چین اول مورد بررسی قرار گرفتند. در پایان اجرای این طرح، نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر کود بر کلیه صفات مورد بررسی از لحاظ آماری در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. مصرف کودهای کمپوست و ورمی کمپوست باعث افزایش ارتفاع، تعداد شاخه رویشی و زایشی، تعداد غوزه در هنگام برداشت، تعداد غوزه در بوته و عملکرد پنبه شد. در بین تیمارها، تیمار مصرف 20 تن در هکتار ورمی کمپوست دارای بالاترین تعداد غوزه در هنگام برداشت (3/111 عدد)، و تیمار مصرف 40 تن در هکتار دارای بالاترین ارتفاع بوته با (78/149 سانتی متر) و تعداد شاخه زایا (با 13/26 عدد) و وزن 20 غوزه پنبه با (13/108گرم) بود. در اکثر صفات تیمار ورمی کمپوست دارای بیشترین مقادیر بدست آمده بود. در مجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که استفاده از کودهای کمپوست و ورمی کمپوست می تواند در افزایش کارایی تولید گیاه پنبه نقش موثری داشته باشد.

بهینه سازی مصرف آب در پنبه یکی از راهکارهای اساسی صرفه جویی در مصرف آب و رسیدن به عملکرد مطلوب می باشد. از این رو به منظور بررسی اثر سیستم کشت و آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد دو رقم پنبه، آزمایشی در سال 1395 در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان انجام شد. این آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده نواری در قالب بلوک های کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. فاکتور های آزمایش شامل میزان آبیاری در 4 سطح (آبیاری بر اساس0, 40, 80 و 120 درصد تبخیراز تشت تبخیر)، رقم در دو سطح (لطیف وگلستان) و سیستم کاشت در دو سطح (نشائی و مستقیم) بود. نتایج آزمایش نشان داد تعداد شاخه رویا و اندازه شاخه زایا از زمین در سیستم کشت نشائی بیشتر از مستقیم بود. با افزایش آب آبیاری، تعداد شاخه زایا، ارتفاع بوته و اندازه شاخه های رویا و وزایا بطور معنی داری افزایش یافت اما تاثیری بر تعداد شاخه رویا نداشت. رقم لطیف دارای ارتفاع بوته و اندازه شاخه زایا و اندازه شاخه زایا از زمین بیشتری نسبت به رقم گلستان بود اما تعداد شاخه رویا در رقم گلستان بیشتر از رقم لطیف بود. دو رقم پنبه از نظر تعداد شاخه زایا و اندازه شاخه رویا مشابه هم بودند. عملکرد کشت نشائی پنبه نسبت به کشت مستقیم به میزان 24% بیشتر بود اما این اختلاف معنی دار نبود. عملکرد دو رقم پنبه با هم اختلاف معنی دار نداشتند. با افزایش آب آبیاری از دیم تا 80% آب مصرفی، عملکرد افزایش اما در تیمار 120% آب مصرفی، عملکرد کاهش یافت به طوری که بیشترین عملکرد با 2515 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 40% آب مصرفی بود که با تیمار 80% اختلاف معنی دار نداشت اما با تیمارهای دیم و 120% اختلاف معنی دار داشت. اثر متقابل سستم کشت در آبیاری تنها بر ارتفاع بوته و اندازه شاخه زایا معنی دار بود اما اثر متقابل سیستم کشت در رقم بر هیچ یک از صفات معنی دار نبود. اثر متقابل آبیاری در رقم بر تمام صفات مرفولوژیک بغیر از اندازه شاخه زایا از زمین معنی دار بود.

به منظور بررسی تأثیر روش های مختلف خاک ورزی بر برخی از خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد محصول پنبه، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان طی سال زراعی 1391 اجرا گردید. روش های خاک ورزی در سه سطح شامل خاک ورزی سطحی (هرس بشقابی)، کم خاک ورزی (سیکلوتیلر + هرس بشقابی) و خاک ورزی مرسوم (گاوآهن برگردان دار + هرس بشقابی) به عنوان متغیر مستقل و خصوصیات فیزیکی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، میزان رطوبت و خردشدگی یا میانگین قطر وزنی ذرات خاک (MWD) در دو عمق (15-0 و 30-15 سانتی متر)، شاخص مخروطی (CI)، دفن بقایای سطحی و عملکرد پنبه به عنوان متغیرهای وابسته بررسی شدند. نتایج نشان داد که عمق، اثر معنی داری بر جرم مخصوص ظاهری، خردشدگی و شاخص مخروطی خاک دارد به طوری که در عمق اول، خاک ورزی سطحی دارای بیش ترین جرم مخصوص ظاهری (4/1 گرم بر سانتی مترمکعب)، کمترین خردشدگی و بیشترین شاخص مخروطی (1723 کیلو پاسکال) و خاک ورزی مرسوم دارای کم ترین جرم مخصوص ظاهری (19/1 گرم بر سانتی مترمکعب)، بیشترین خردشدگی و کمترین شاخص مخروطی (912 کیلوپاسکال) بودند. در کلیه مراحل رشد، روش های خاک ورزی بر میزان رطوبت خاک در دو عمق مورد اندازه گیری اثر معنی داری نداشتند.، کمترین و بیشترین میزان دفن بقایای گیاهی، به ترتیب به خاک ورزی سطحی و خاک ورزی مرسوم اختصاص پیدا کرد. بیشترین میزان عملکرد محصول پنبه (1534 کیلوگرم بر هکتار) در خاک ورزی سطحی در مقایسه با دو سیستم خاک ورزی دیگر حاصل شد.

پنبه به عنوان یک محصول استراتژیک به دلیل داشتن روغن، پروتئین و الیاف، نقش مهمی در برآورده کردن نیاز های غذایی و پوشاکی انسان دارد. موسسه تحقیقات پنبه کشور پس از سال ها تحقیق، ارقام پنبه مناسب کشت مناطق مختلف پنبه کاری را در ایران معرفی کرده است. از طرف دیگر، به دلیل هزینه زیاد تولید پنبه (به علت بالا بودن تعداد روز کارگر مورد نیاز) بکارگیری ماشینهای برداشت پنبه مورد توجه اکثر کشاورزان قرار دارد. در این تحقیق کارکرد ماشین وش چین در این ارقام با همدیگر مقایسه می گردد. در مطالعه صورت گرفته، راندمان برداشت ماشین وش چین جاندیرمدل 9920 بر روی پنج رقم پنبه شامل: کاشمر، خورشید، ارمغان، گلستان و ساجدی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد و داده ها در نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین پنج رقم مورد مطالعه از لحاظ میزان راندمان برداشت ماشینی اختلاف معنی داری وجود دارد. رقم گلستان با متوسط 6/87 درصد برداشت وش، از میزان کل وش قابل برداشت، بهترین راندمان برداشت را داشت و مناسب ترین رقم برای برداشت ماشینی در بین این ارقام معرفی شد. با در نظر گرفتن 8 درصد بقایای روی بوته ی این رقم، که در صورت برداشت مجدد ماشینی قابل برداشت می باشد، درصد برداشت ماشینی این رقم 6/95 درصد می باشد.

طی یک تحقیق مزرعه ای، اثر مقادیر مختلف کمپوست پسماند شهری و نیتروژن بر خصوصیات پنبه و ویژگی های شیمیایی خاک با طرح آماری کرت های خرد شده مورد پژوهش و بررسی قرار گرفت. سطوح مختلف کمپوست پسماند شهری(صفر، 20 و 40 تن در هکتار) به عنوان عامل اصلی و سطوح متفاوت نیتروژن(صفر، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از اجرای آزمایش نشان داد که اثر کمپوست پسماند شهری، اثر نیتروژن و اثر متقابل آنها بر عملکرد پنبه و خصوصیات کیفی الیاف معنی دار است. کمپوست پسماند شهری و نیتروژن، هر یک به تنهایی، عملکرد وش را افزایش معنی دار دادند، اما بالاترین عملکرد وش به میزان 4787 کیلوگرم در هکتار از مصرف توام کمپوست پسماند شهری به میزان 40 تن در هکتار همراه با 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد. مصرف بیشتر نیتروژن در این سطح مصرف کمپوست، اثر معنی داری روی عملکرد نداشت. مصرف کمپوست پسماند شهری اثر معنی داری روی خصوصیات شیمیایی خاک داشت، به طوری که با مصرف کمپوست پسماند شهری، واکنش خاک(pH) کاهش معنی داری داشت و مقادیر هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیترات، آهن و روی قابل جذب خاک افزایش معنی دار نشان دادند. بنابراین در شرایط مشابه آزمایش، برای حصول به حداکثر عملکرد، کاهش 50 درصد مصرف کود نیتروژن و بهبود خصوصیات کیفی الیاف پنبه، افزایش ماده آلی خاک و ارتقای سطح قابل جذب عناصر غذایی در خاک، مصرف 40 تن در هکتارکمپوست پسماند شهری همراه با 100 کیلوگرم نیتروژن توصیه می شود.

آزمایش های لازم برای تعیین اثر مقادیر مختلف آب آبیاری روی پنبه، به مدت دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان اجرا شد. در این پروژه پنج تیمار مقدار آب آبیاری شامل 100%=T1، 75%=T2، 50%=T3، 25%=T4، 0%=T5 آب مورد نیاز، در سه تکرار با استفاده از سیستم بارانی کلاسیک و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مطالعه شدند. تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد قوزه در بوته و عملکرد کل وش در سطح احتمال یک درصد و بر وزن قوزه در سطح احتمال پنج درصد تأثیر معنی داری داشته است. در بررسی جدول تجزیه واریانس مرکب، بین تیمار T1، T2 و T3 اختلاف معنی داری از نظر عملکرد وش وجود نداشت. با این حال از نظر عددی، محصول تولیدی در تیمار T3 به ترتیب 22 و 16 درصد بیش از تیمار T1، T2 بوده است. کارآیی نسبی مصرف آب نیز در این تیمار بیش از سایر تیمارها بوده است. بنا بر این در تر سالی هیدرولوژیکی، آبیاری مزارع پنبه به اندازه 50 درصد نیاز آبی قابل توصیه است. مقدار آب مورد نیاز پنبه در مناطق مرطوب در گزینه فوق معادل 3200 متر مکعب در هکتار خواهد بود. با توجه به نتیجه این پژوهش اصلاح نیاز آبی پنبه در شمال ایران و کاهش مقدار رسمی آن ضروری به نظر می رسد.