نشریه علوم (دانشگاه خوارزمی)
سال:1392 | دوره:13 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

گونه های جنس سیتروس در مناطق مختلف استان فارس یافت می شود. هدف از این پژوهش بررسی مراحل و چگونگی تکوین دانه گرده و کیسه های ترشحی گلبرگ در گیاه دارابی است. برای این پژوهش گل ها و غنچه ها از باغ های جهرم، برداشت شدند، در فیکساتور  FAAتثبیت و سپس در الکل 70% نگه داری شدند. نمونه ها پس از آماده سازی و قالب گیری در پارافین، با میکروتوم برش گیری گردید و برای بررسی کیسه های ترشحی و گلبرگ در مخلوط الکل و گلیسیرین قرار داده شد و پس از برش دستی در زیر میکروسکوپ نوری مشاهده شدند. نتایج نشان داد که در این گیاه بساک ها دارای 4 کیسه گرده است. سیتوکینز هم زمان است و تترادهای میکروسپور فقط از نوع تتراهدرال است. دانه های گرده در زمان انتشار دو یاخته ای، دارای چهار شکاف رویشی با تزئینات شبکه ای و چاله ای هستند. در گلبرگ های مراحل اولیه، سه گروه بافتی دارای سلول های کاملا فشرده و در حال تقسیم بودند و طی تکوین، تقسیم در سلول های اپیدرمی کاهش یافت. تمایز بافت پارانشیمی منحصر به افزایش ابعاد سلول ها، ضخامت دیواره ای و فضای بین سلولی شد و تعداد و اندازه دسته های آوندی نیز طی مراحل نمو افزایش یافت. شکل گیری کیسه های ترشحی در گلبرگ، به این صورت است که بنیان گذاری کیسه منحصر به اولین مرحله تکوین است و هم زمان با مراحل تکوین گلبرگ، این ساختار فقط افزایش ابعاد می دهد.

مس و نیکل از عناصر ریزمغذی در گیاهان هستند که در حفظ متابولیسم طبیعی و رشد گیاه نقش اساسی دارند، ولی مازاد آن ها نیز بر بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی اثر بازدارندگی دارد. در این پژوهش، گیاه ذرت تحت تیمارهای سولفات مس (0 و 100 میکرو مولار)، سولفات نیکل (0، 100 و 200 میکرو مولار) و برهم کنش مس (100 میکرومولار) و نیکل (100 و 200 میکرومولار) در محیط هیدروپونیک کشت شدند. بعد از یک ماه تیمار، پارامترهای رشد و برخی تغییرات بیوشیمایی در ریشه ها و اندام هوایی گیاهان کشت شده بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس و نیکل، محتوای رنگیزه ای (کلروفیل a، b و کاروتنوئید کل)، طول و وزن خشک ریشه ها و اندام هوایی کاهش یافت، در صورتی که نشت یون K+ و میزان مالون دی آلدئید به عنوان شاخص پراکسیداسیون چربی و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی افزایش یافت، همچنین برهم کنش مس و نیکل اثر هم یاری با یک دیگر داشته و اثر هم را تشدید کردند.

به منظور شناسایی جمعیت گاوماهی بچه قورباغه ای در محدوده آب های استان گیلان، پنج ایستگاه (آستارا، انزلی، کیاشهر، هشتپر و چابکسر) انتخاب شد. اکثر نمونه های صید شده در عمق 15-3 متری مشاهده شدند. فراوانی این گونه در ایستگاه بندر انزلی 0.41 درصد، در ایستگاه چابکسر 2.24 درصد و در ایستگاه آستارا 2.59 درصد از کل ماهیان صید شده گزارش شد و در ایستگاه های هشتپر و بندر کیاشهر مشاهده نشد. بر اساس نتایج به دست آمده، میانگین طول کل این گونه 61.28±16.14 میلی متر و میانگین وزن آن ها 3.16±0.92 گرم محاسبه گردید. بررسی تعیین سن در این ماهیان نشان داد که تمامی بچه گاوماهیان قورباغه ای صید شده دارای سن یک ساله و یا قریب به یک سال بودند.

به منظور فهم برخی مکانیسم های فیزیولوژیک حساسیت به سرما در گیاهان، اثرات تنش سرما و تیمار سرما روی مقدار کلروفیل، پرولین، مالون دی آلدهید و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II گیاه آرابیدوپسیس تالیانا بررسی شد. گیاهان وحشی و جهش یافته ها (chs1-1، chs1-2، chs2-1 و chs2-2) پس از 4 هفته رشد در دمای 23 درجه سانتی گراد (شاهد) به مدت 1 هفته در معرض تیمارهای دمای پایین (شاهد (23 درجه سانتی گراد)، تیمار سرما (13 درجه سانتی گراد) و تنش سرما (4 درجه سانتی گراد)) قرار گرفتند. نتایج کاهش معنی داری در کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II و مقدار کلروفیل همه جهش یافته ها را تحت تیمار سرما در مقایسه با شاهد و تنش سرما نشان داد. جهش یافته های chs1-1 و chs1-2 کمترین مقدار کلروفیل و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستمІІ  را در میان جهش یافته های بررسی شده داشتند. مقدار پرولین در همه جهش یافته ها و همچنین در گیاه وحشی با تنش سرما و تیمار سرما در مقایسه با کنترل افزایش یافت. مقدار مالون دی آلدهید ساقه و برگ جهش یافته ها تحت تیمار سرما نسبت به 2 تیمار دیگر به طور چشم گیری تغییر کرد. افزایش پراکسیداسیون لیپید در 2 جهش یافته chs1-1 و chs1-2 نسبت به 2 جهش یافته دیگر بارز بود. نتایج نشان داد که جهش یافته های chs1-1 و chs1-2 بیشترین حساسیت را در مقایسه با دیگر گیاهان جهش یافته نسبت به تیمار سرما دارند بنابراین احتمالا برخی آسیب ها در سیستم های فتوسنتزی و / یا در متابولیسم پرولین ناشی از جهش در این گیاهان منجر به حساسیت نسبت به تیمار سرما شده است.

در تابستان و پاییز 1388 گونه های مشاهده شده ای از جنس تاج خروس (آمارانتوس) در مناطق رودرال و زگتال شهر همدان بررسی شدند. در این پژوهش 100 قطعه نمونه به طور تصادفی انتخاب و جمعا 6 گونه از تاج خروس، به عنوان عناصر خودروی نئوفیت شناسایی شدند: رتروفلگوس، لیویدوس، کلروستاچیس ویلد، آلبوس، ویریدیس و بیلیتویدس واتسون پراکندگی گونه های فوق در بسیاری از محیط های زگتال (زمین های زراعی و فضاهای سبز شهری) و رودرال (زمین های بایر و حاشیه دیوارها و غیره) با پراکندگی چشم گیری، معرف تطابق مطلوب این عناصر با محیط های تخریب شده است. در میان گونه های جمع آوری شده، گونه رتروفلکوس با بیش ترین پراکندگی در زمین های زراعی، باغ ها، با درجه همروبی H5 (آلفایوهمروب) به عنوان عنصری زگتال و گونه بیلیتویدس با درجه همروبی H6 (پلی همروب) در شکاف آسفالت ها و سنگ فرش ها، به عنوان عناصر شدیدا رودرال شهر همدان معرفی می شوند. گونه های دیگر مشاهده شده از این جنس، با درجه همروبی H4 (بتایوهمروب) بیشتر در کنار دیوارها، باغچه ها، فضاهای سبز شهری و غیره رشد می کنند.

آلکالوئیدها گروه بزرگی از ترکیبات هستند که فعالیت های شیمیایی، زیستی و فیزیولوژیکی دارند. ترب شیر گیاهی است متعلق به تیره شیرپنجه که منبعی غنی از آلکالوئید است. در پژوهش حاضر، محتوای آلکالوئید تام غدد زیرزمینی ترب شیر از مریوان و سنندج و ترب شیر صغیر از سنندج و نقده به روش اسپکتروفتومتری، بر اساس واکنش آلکالوئید با محلول بروموکرزول سبز، بررسی شد. همچنین اثر برخی مشخصات خاک منطقه رویش مانند pH خاک، نیتروژن کل، پتاسیم و نوع بافت خاک، ارتفاع منطقه و نیز محتوای نیترات غدد زیرزمینی، بر روی محتوای آلکالوئید تام سنجیده شد. نتایج حاصل از آنالیز داده ها نشان داد که تفاوت معنی داری بین محتوای آلکالوئید تام ترب شیر جمعیت مریوان (27.12±1.18 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و سنندج (17.42±0.77 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و نیز محتوای آلکالوئید تام ترب شیر صغیر جمعیت سنندج (15.38±0.655 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و نقده (7.4±0.227 میلی گرم بر گرم وزن خشک) وجود دارد. همچنین بین گونه های مناطق مختلف به غیر از ترب شیر جمعیت سنندج (17.42±0.77 میلی گرم بر گرم وزن خشک) و ترب شیر صغیر جمعیت سنندج (15.38±0.655 میلی گرم بر گرم وزن خشک) تفاوت معنی داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که محتوای نیترات در گونه ترب شیر صغیر بیشتر از میزان آن در ترب شیر است. بررسی نمونه های خاک مناطق نشان داد که بافت خاک در منطقه سنندج (ترب شیر صغیر) شنی - لومی و در سایر مناطق لومی - رسی بود. خاک همه مناطق از نظر pH، قلیایی ضعیف تشخیص داده شد. نتایج حاصل از بررسی اثر مشخصات خاک منطقه رویش بر روی محتوای آلکالوئید تام نشان داد که برخی عوامل بر روی محتوای آلکالوئید تام در جنس ترب شیر تاثیر می گذارند. به این صورت که، با افزایش مقدار نیتروژن کل، پتاسیم خاک و محتوای نیترات گیاه، مقدار آلکالوئید تام کاهش می یابد. در حالی که تاثیر اسیدیته، بافت خاک و ارتفاع منطقه بر محتوای آلکالوئید تام در سطح احتمال 5 درصد معنی دار نبود.

کشت فولیکول های نابالغ تخمدان، ابزار مهمی برای بررسی تکوین فولیکولی است و به عنوان انتخابی در ناباروری استفاده می شود. زهر زنبورعسل (HBV) متشکل از چندین ترکیب فعال بیولوژیکی است که اثرات آن در کمک به اوولاسیون فولیکول ها در رت اثبات شده است. هدف این پژوهش بررسی اثر HBV بر بلوغ انواع فولیکول های نابالغ در شرایط آزمایشگاهی و هم چنین بررسی اثر آن بر کاهش بیان TNF-a به عنوان یک ژن پیش برنده تحلیل فولیکولی است. فولیکول ها از تخمدان موش جدا و در محیط a-MEM کشت داده شدند و بر اساس قطر فولیکولی به سه گروه پره آنترال کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم گردیدند. هر سه گروه تحت تیمار 1mg/mlHBV قرار گرفتند. اثرات کشندگی HBV بر روی فولیکول ها به روش رنگ آمیزی تریپان بلو بررسی شد. قطر فولیکولی و تغییرات مورفولوژیکی نشان دهنده بلوغ فولیکولی با اکولر مدرج و همچنین تغییرات بیان فاکتور TNF-a به روش فلوسیتومتری اندازه گیری شد.نتایج: بررسی قطر فولیکولی نشان داد کهHBV  موجب افزایش (P<0.001) قطر فولیکول ها می شود. میزان تخمک های GV در گروه کنترل و تیمار به ترتیب %53 و %31.4 برآورد شد که این کاهش با P<0.001 معنی دار بود. درصد پیشرفت تخمک ها به مراحل میوز I در گروه کنترل و تیمار به ترتیب حدود %30 و %43.2 و به مرحله میوزII  به ترتیب %15 و %22.3 محاسبه شد. نتایج حاصل از فلوسیتومتری نشان داد که HBV می تواند بیان TNF-a را در سلول های فولیکولی به میزان %4 کاهش دهد. در مجموع می توان اظهار داشت که HBV سبب افزایش معنی داری در سیر بلوغ آزمایشگاهی فولیکول های پره انترال شده و در نتیجه موجب آمادگی بهتر برای لقاح می گردد. از طرفی نشان داده شد که HBV تا حدودی می تواند بیان فاکتور التهابی و نکروزه کننده TNF-a را کاهش دهد.