پژوهش های زراعی ایران
سال:1397 | دوره:16 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

کمبود بارندگی و نامنظم بودن نزولات جوی در مناطق رشد زیره سیاه، این گیاه را در طی دوره رشد و به ویژه در سال اول رشد آن با مشکل مواجه می کند. از این رو به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر سه جمعیت زیره سیاه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در بهار سال 1393 انجام شد. در این آزمایش گیاهان یک ساله سه جمعیت زیره سیاه (کوهبنان، سیرجان و کلات) در معرض سه سطح تنش رطوبتی (100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی) قرار گرفتند و در اواسط خرداد ماه ارتفاع بوته و ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه، قطر غده و درصد غده دهی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر ویژگی های مورد بررسی به جز طول ریشه و نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه داشت. ارتفاع بوته در جمعیت کوهبنان و سیرجان در شرایط 75 درصد ظرفیت زراعی نسبت به شاهد (100 درصد ظرفیت زراعی) 15 درصد کاهش یافت، در حالی که در جمعیت کلات این کاهش 24 درصد بود. طول ریشه در جمعیت کوهبنان، سیرجان و کلات به ترتیب 9، 20 و 66 درصد در شرایط 75 درصد زراعی نسبت به شاهد نیز کاهش نشان داد. در سه جمعیت فقط در شرایط عدم تنش رطوبتی، غده تشکیل شد و گیاهان رشدیافته در شرایط 75 درصد ظرفیت زراعی غده ای تولید نکردند. در جمعیت کوهبنان و کلات کاهش آبیاری تا 75 درصد ظرفیت زراعی تاثیری بر وزن خشک اندام هوایی نداشت، در حالی که در جمعیت سیرجان وزن خشک اندام هوایی در تنش 75 درصد ظرفیت زراعی، 30 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه در جمعیت کوهبنان و کلات در تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی نسبت به تیمار شاهد اختلاف معنی داری نداشت، در صورتی که در جمعیت سیرجان 48 درصد کاهش یافت. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که کلیه ویژگی های اندازه گیری شده به استثنای درصد غده دهی با نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه همبستگی مثبت و معنی داری داشتند.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری، تاریخ کاشت و مدیریت کودی بر عملکرد و اجزای عملکرد چای ترش آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان میناب در 105 کیلومتری شرق بندرعباس اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده (split-split-plot) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل مقادیر آبیاری در 3 سطح (60، 80 و 100 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع) به عنوان کرت های اصلی، تاریخ کاشت در سه سطح (5 تیر، 20 شهریور و 10 مهر) به عنوان کرت های فرعی و همچنین سه سطح کودی (کود گاوی، کود شیمیایی و50% کود گاوی و 50 % کود شیمیایی) به عنوان کرت های فرعی بودند. نتایج نشان دادند که بیش ترین ارتفاع بوته (7/127 سانتی متر) و قطر ساقه (97/1 سانتی متر) با آبیاری در سطح 60 درصد تبخیر و تعرق از گیاه مرجع به دست آمد. کم ترین تعداد ساقه رویا (20/3 ساقه در هر بوته) و وزن خشک کاسبرگ (48/18 گرم در هر بوته) با 100 درصد تبخیر و تعرق از گیاه مرجع حاصل آمد. تعداد کل ساقه، تعداد ساقه زایا، وزن خشک گل و وزن خشک کل گیاه با افزایش درصد تبخیر و تعرق از گیاه مرجع روندی کاهشی را نشان دادند به طوری که کم ترین آن ها (به ترتیب با 70/7 ساقه، 52/4 ساقه، 28/4 گرم و 1/377 گرم در هر بوته) در 100 درصد تبخیر و تعرق از گیاه مرجع به دست آمدند. با تاخیر در کاشت روندی کاهشی در برخی از صفات مشاهده شد به طوری که کم ترین ارتفاع بوته (2/108 سانتی متر)، قطر ساقه (32/1 سانتی متر)، تعداد کل ساقه (30/7 ساقه در هر بوته)، تعداد ساقه زایا (94/3 ساقه در هر بوته)، وزن خشک کاسبرگ (15/16 گرم در هر بوته)، وزن خشک گل (65/3 گرم در هر بوته) و وزن خشک کل گیاه (0/212 گرم در هر بوته) در تاریخ کشت 10 مهر ماه به دست آمد. همچنین با کاربرد 100 درصد کود دامی بیش ترین قطر ساقه (85/1 سانتی متر)، تعداد کل ساقه (78/10 ساقه در هر بوته)، تعداد ساقه زایا (22/7 ساقه در هر بوته)، وزن خشک کاسبرگ (02/21 گرم در هر بوته)، وزن خشک گل (59/6 گرم در هر بوته) و وزن خشک کل گیاه (0/420 گرم در هر بوته) حاصل شد در حالی که بیش ترین ارتفاع بوته (1/125 سانتی متر) و تعداد ساقه رویا (61/3 ساقه در هر بوته) با کاربرد 100 درصد کود شیمیایی حاصل شد. با آبیاری در سطح 100 درصد تبخیر و تعرق در تاریخ کاشت 10 مهرماه کم ترین قطر ساقه، تعداد ساقه زایا، تعداد ساقه رویا، وزن خشک کاسبرگ و وزن خشک گل در هر بوته حاصل شد. بالاترین قطر ساقه، تعداد ساقه زایا و وزن خشک کاسبرگ در هر بوته در تیمار 100 درصدکود گاوی و با آبیاری در سطح 60 درصد تبخیر و تعرق به دست آمد در حالی که با اعمال همین تیمار کودی (100 درصدکود گاوی) و با آبیاری در سطح 80 درصد تبخیر و تعرق بالاترین تعداد ساقه رویا در هر بوته حاصل شد. در تیمار 100 درصد کود گاوی در تاریخ کاشت 5 تیرماه بیش ترین تعداد کل ساقه، تعداد ساقه زایا، وزن خشک کاسبرگ و وزن خشک گل در هر بوته بالاترین مقدار را داشتند در صورتی که در همین تاریخ کاشت (5 تیرماه) تیمار کودی 100 درصد کود شیمیایی، بیش ترین ارتفاع بوته، قطر ساقه و تعداد ساقه رویا در هر بوته به دست آمد.

پیش بینی عملکرد پتانسیل در شرایط بدون محدودیت آب و عناصر غذایی و عاری از آفات، بیماری ها و علف های هرز اولین قدم در تخمین خلاء عملکرد محصولات زراعی است. عدم دسترسی به داده های کامل و دقیق محدودیت اصلی در استفاده از مدل های شبیه سازی برای برآورد عملکرد پتانسیل است و در این صورت استفاده از مدل های ساده شده جایگزین مناسبی محسوب می شود، البته پیش از استفاده از این مدل های ساده اطمینان از قدرت پیش بینی آنها در مقایسه با مدل های شبیه سازی ضروری می باشد. در این پژوهش عملکرد پتانسیل گندم و چغندرقند در سه منطقه از استان خراسان رضوی (تربت حیدریه، مشهد و نیشابور) با استفاده از سه روش ساده محاسباتی و نیز با دو مدل شبیه سازی برآورد و دقت روش ها مورد مقایسه قرار گرفته است. محاسبات ساده بر اساس روش فائو (FAO)، مدل تغییر یافته فائو (FAO-M) و روشی مبتنی بر کارآیی مصرف نور (RUE) انجام شد که در آنها عملکرد پتانسیل به وسیله دو معادله و با استفاده از میانگین ماهانه داده های آب و هوایی برآورد می شود. عملکرد پتانسیل دو محصول در همان مناطق توسط مدل های LINTUL و SUCROS که بر اساس داده های روزانه آب و هوایی اجرا می شوند و قبلا برای مطالعات در مقیاس منطقه ای واسنجی شده بودند نیز پیش بینی شد و قدرت پیش بینی 5 روش بر اساس شاخص های آماری مورد مقایسه قرار گرفت. میانگین عملکرد مشاهده شده گندم در سه منطقه تحت بررسی 18/7 تن در هکتار بود و در 5 روش تحت بررسی میانگین عملکرد پتانسیل گندم سه منطقه بین 92/6 تا 63/7 تن در هکتار پیش بینی شد. بر این اساس خطای پیش بینی در مورد مدل های شبیه سازی 39/1 و برای سه روش ساده کمتر از 5 درصد (64/4 %) به دست آمد. باوجودی که مقدار نسبی جذر میانگین مربعات خطا (RMSEn) برای سه روش ساده بیشتر از مدل های شبیه سازی بود ولی بین 11/7 تا 16/10 درصد و در محدوده مطلوب قرار داشت. به علاوه کارآیی مدل سازی (ME) نیز مثبت و به جز در روش RUE بالاتر از 60/0 بود. میانگین عملکردهای انداره گیری شده چغندرقند 5/82 تن در هکتار بود در حالی که میانگین عملکرد پتانسیل پیش بینی شده به روش های مختلف در محدوه 91-89 تن در هکتار قرار داشت. دقت پیش بینی عملکرد چغندر به وسیله روش های ساده کمتر از مدل های شبیه سازی بود ولی قابلیت پیش بینی آنها بر اساس شاخص های آماری قابل قبول محسوب شد به طوری که RMSEn محاسبه شده برای این روش ها از 5/11 درصد تجاوزر نکرد. در تعیین اعتبار متقابل روش های ساده با مدل های شبیه سازی نیز همبستگی معنی داری بین عملکردهای پیش بینی شده توسط روش های ساده و مدل های پیچیده به دست آمد که نشان دهنده انطباق مطلوب آنهاست. نتایج این تحقیق نشان داد که با استفاده از روش های محاسباتی ساده و حداقل داده های آب و هوایی می توان عملکرد پتانسیل محصولات زراعی را با دقت فابل قبولی برآورد کرد. چنین روش هایی در صورت عدم دسترسی به مدل های شبیه سازی که به طور دقیق واسنجی شده باشند و در اختیار نداشتن داده های کامل آب و هوایی روزانه جهت تخمین خلاء عملکرد در مقیاس منطقه ای و نیز در پهنه بندی های اگرواکولوژیک مفید خواهند بود.

تنش شوری سبب ایجاد تغییرات وسیعی در فرآیندهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی در گیاهان می گردد. فتوسنتز یکی از فرآیندهای فیزیولوژیکی بنیادی و پیچیده است که می تواند تحت تاثیر تنش شوری قرار گیرد. میزان و نوع تاثیر بسته به گونه و ژنوتیپ گیاه و درجه شوری متفاوت است. به منظور بررسی اثر شوری بر ویژگی های فتوسنتزی گیاه کوشیا، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده با سه سطح شوری (2/5، 5/10 و 1/23 دسی زیمنس بر متر) به عنوان عامل اصلی و سه توده کوشیا (بیرجند، بروجرد و سبزوار) به عنوان عامل فرعی و هفت زمان اندازه گیری به عنوان عامل فرعی فرعی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که در تمام تیمارها تحت تاثیر گذر زمان میزان فتوسنتز، تبخیر و تعرق، هدایت روزنه ای و مقدار نسبی کلروفیل کاهش و میزان دی اکسید کربن اتاقک زیر روزنه، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II و کارایی مصرف آب افزایش یافت. توده های بیرجند و بروجرد به ترتیب بیشترین و کمترین شیب کاهش فتوسنتز را در طول زمان اعمال تنش شوری نشان دادند. افزایش شدت شوری اگرچه در مجموع باعث کاهش معنی دار فتوسنتز، تبخیر و تعرق و هدایت روزنه ای شد، با این حال تاثیر معنی داری روی میزان رنگدانه های فتوسنتزی، مقدار نسبی کلروفیل و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II نداشت. در هشتمین هفته پس از اعمال تنش شوری، میزان فتوسنتز و تبخیر و تعرق اندازه گیری شده در تیمارهای شوری و توده ها تقریبا برابر بود. این نتایج نشان داد که اثر زمان بر سامانه فتوسنتزی گیاه کوشیا نسبت به تیمارهای شوری اعمال شده بیشتر بود. به نظر می رسد با گذر زمان و افزایش زیست توده گیاه، به واسطه افزایش تبخیر و تعرق، نیاز برای تامین آب افزایش می یابد؛ که گیاه کوشیا با کاهش محتوی نسبی کلروفیل، با وجود محدودیت آب و کاهش هدایت روزنه ای، ضمن افزایش دی اکسید کربن اتاقک زیر روزنه و تامین دی اکسید کربن مورد نیاز فتوسنتز، مقدار کارایی مصرف آب و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II را افزایش می دهد. به علاوه به نظر می رسد که به دلیل ساختار متراکم زیست توده کوشیا، کاهش محتوی نسبی کلروفیل می تواند نقش موثری در نفوذ نور به لایه های پایین سطح سبز و افزایش راندمان فتوسنتزی در این لایه ها داشته باشد.

به منظور بررسی اثر نسبت های مختلف کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن و سویا تحت شرایط تنش کم آبی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 95-1394، به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت اصلی شامل کم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر تجمعی آب از تشت تبخیر کلاس A) و کرت های فرعی نسبت های کشت مخلوط جایگزینی در پنج سطح 33 درصد ارزن+ 67 درصد سویا، 50 درصد ارزن+ 50 درصد سویا، 67 درصد ارزن+ 33 درصد سویا و تک کشتی سویا و ارزن بودند. صفات مورد بررسی شامل غلظت کلروفیل، ارتفاع بوته، اجزای عملکرد و عملکرد دانه ارزن معمولی و سویا بودند. نتایج نشان داد که با اعمال تنش کم آبی، غلظت کلروفیل برگ ارزن و سویا کاهش یافت. غلظت کلروفیل برگ سویا و ارزن در نسبت های کشت مخلوط بالاتر از کشت خالص آن ها بود. بیشترین تعداد خوشه در بوته و تعداد دانه در خوشه ارزن در نسبت های (50 درصد سویا: 50 درصد ارزن) و (67 درصد سویا: 33 درصد ارزن) در شرایط عدم تنش کم آبی و کمترین میزان آن ها در کشت خالص ارزن تحت شرایط تنش شدید کم آبی مشاهده شد. تنش کم آبی موجب کاهش معنی دار تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه سویا شد. نسبت کاشت (50 درصد سویا: 50 درصد ارزن) تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف سویا را افزایش داد. نسبت کاشت (50 درصد سویا: 50 درصد ارزن) تحت شرایط تنش شدید کم آبی، بیشترین نسبت برابری زمین 14/1 را به خود اختصاص داد. به طور کلی، می توان نتیجه گرفت که بهترین نسبت کشت مخلوط برای به دست آوردن حداکثر عملکرد دانه ارزن و سویا نسبت کشت (50 درصد سویا: درصد 50 ارزن) در سطوح مختلف کم آبیاری بود.

فراهمی مواد غذایی مورد نیاز گیاه و توانایی بهره مندی هرچه بیشتر از نور محیط، بر رشد و سنتز مواد موثره ی گیاهان دارویی اهمیت دارد. جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف کودهای دامی و شیمیایی بر صفات موثر بر جذب نور و عصاره ی الکلی گیاه دارویی شاهدانه، آزمایشی در سال های زراعی 1393 و 1394 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تیمارهای مورد آزمایش شامل کود دامی (صفر، 10، 20 و 30 تن در هکتار کود گاوی پوسیده شده) به عنوان کرت اصلی و کود نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع کود اوره) به همراه کود فسفر (صفر و 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار از منبع کود سوپرفسفات تریپل) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت فرعی بودند. صفات اندازه گیری شده در این تحقیق شامل ارتفاع و قطر ساقه، سطح و تعداد برگ، درصد نیتروژن برگ، درصد جذب نور، وزن خشک برگ و ساقه، درصد عصاره الکلی برگ و دانه بودند. نتایج آزمایش نشان داد که جذب نور بیشترین همبستگی را به ترتیب با تعداد برگ (**676/0)، ارتفاع ساقه (**621/0)، نیتروژن برگ (**543/0) و قطر ساقه (**481/0) داشت. افزایش وزن خشک برگ و ساقه تحت تاثیر کود دامی، نیتروژن و فسفر در افزایش درصد عصاره الکلی برگ و دانه موثر بود. کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با 12/20 و 22/20 درصد، بیشترین محتوای عصاره الکلی برگ شاهدانه را تولید نمودند. بیشترین عصاره الکلی دانه در تیمار تلفیقی 30 تن در هکتار کود دامی به همراه 80 کیلوگرم فسفر در هکتار به دست آمد. درمجموع یافته های این تحقیق نشان داد که در سطوح صفر، 10 و 20 تن در هکتار کود دامی با افزایش سطح نیتروژن، جذب نور در شاهدانه افزایش یافت و در تیمار 30 تن در هکتار کود دامی، کاربرد نیتروژن تا سطح 50 کیلوگرم در هکتار، جذب نور توسط گیاه را افزایش داد و با افزایش بیشتر سطح نیتروژن، جذب نور در شاهدانه کاهش یافت. کود دامی 30 تن در هکتار با تامین فسفر و نیتروژن مورد نیاز گیاه جهت افزایش عصاره الکلی برگ و دانه می تواند در کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفر و نیتروژن در شاهدانه موثر باشد.

در این پژوهش تاثیر بستر و تراکم های کاشت بر کنترل علف های هرز و همچنین رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان گیلان غرب در سال زراعی 94-1393 مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل نوع بستر بذر در سه سطح (بستر دروغین، بستر زود هنگام و بستر کاشت رایج منطقه) به عنوان کرت اصلی و میزان کاشت بذر گندم در سه سطح (150، 200 و 250 کیلوگرم بذر در هکتار) به عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد که صفات زیست توده و تراکم علف هرز، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و میزان پروتئین دانه تحت تاثیر اثر متقابل نوع بستر و میزان کاشت بذر قرار گرفت. اثرات ساده نوع بستر و میزان کاشت بذر تاثیر معنی داری بر تعداد سنبله و درصد خوابیدگی بوته داشت. استفاده از بسترهای کاشت زود هنگام و دروغین به طور معنی داری سبب کاهش تراکم (به ترتیب 13 و 46 درصد) و زیست توده (به ترتیب 17 و 49 درصد) علف های هرز و افزایش تعداد پنجه بارور (به ترتیب 11 و 20 درصد)، تعداد سنبله (به ترتیب 4 و 19 درصد)، عملکرد زیست توده (به ترتیب 23 و 14 درصد)، عملکرد دانه (به ترتیب 13 و 4 درصد) و درصد پروتئین دانه (به ترتیب 11 و 34 درصد) گندم نسبت به بستر کاشت معمولی شد. افزایش تراکم گندم تاثیر مثبتی بر کنترل علف های هرز داشت. بیشترین عملکرد دانه گندم (95/6 تن در هکتار) در بستر کاشت زودهنگام و تراکم کاشت 150 کیلوگرم بذر گندم در هکتار حاصل شد. عملکرد دانه گندم در تراکم های کاشت 150 و 200 کیلوگرم بذر گندم در هکتار به ترتیب حدود 19 و 14 درصد بیشتر از تراکم 250 کیلوگرم بذر گندم در هکتار بود. به طورکلی، استفاده از بسترهای کاشت دروغین و زودهنگام به همراه تراکم کاشت 150 تا 200 کیلوگرم بذر گندم در هکتار توصیه می گردد.

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که رشد و نمو گیاهان را محدود می کند اما اسید سالیسیلیک هورمون طبیعی است که رشد را کنترل نموده و باعث القاء تحمل به تنش های کمبود آب در گیاهان می شود. بدین منظور مطالعه ای بر روی چهار رقم کلزای بهاره (ظفر، زرفام، دلگان و RGS003) به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت تاثیر محلول پاشی اسید سالیسیلیک (صفر و 150 پی پی ام) و تنش خشکی (عدم تنش، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و در مرحله خورجین دهی) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا شد. نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مرحله گلدهی اثرات منفی شدیدتری بر عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیک در مقایسه با قطع آبیاری در مرحله خورجین دهی داشت. قطع آبیاری در هر دو مرحله منجر به کاهش محتوای کلروفیل a، b، کل و افزایش معنی دار محتوای H2O2 و MDA گردید، همچنین ارقام زرفام و RGS003 بیشترین محتوای کلروفیل و کمترین محتوی H2O2 و MDA را داشتند. محلول پاشی با اسید سالیسیلیک به ترتیب منجر به افزایش 79/31، 41/1و 33/7 درصدی محتوای پرولین، کربوهیدرات محلول برگ و روغن بذر و کاهش 16/21 و 67/18درصدی محتوای MDA و H2O2 شد. همچنین نتایج نشان داد که محلول پاشی با اسید سالیسیلیک منجر به افزایش 96/31 درصدی عملکرد دانه تحت شرایط تنش خشکی در مرحله خورجین دهی گردید. در کل، تیمار با سالیسیلیک اسید توانست تا حدی اثرات منفی تنش را برطرف نماید و حتی منجر به بهبود عملکرد و بقیه صفات شود.

تعیین تراکم بوته بهینه در افزایش عملکرد دانه های روغنی نقش مهمی دارد. واکنش گیاهان زراعی مختلف و حتی ارقام یک گونه به تعداد بوته در واحد سطح متفاوت است. در این تحقیق پاسخ شش رقم کنجد (Seasamum indicum L. ) شامل هلیل، دشتستان2، داراب1، اولتان، یلو وایت و ناز تک شاخه به سه تراکم 20، 40 و 60 بوته در مترمربع از جنبه های مختلف کمی و کیفی بررسی شد. آزمایش در تابستان 1395 در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که تاثیر تراکم بر تمام صفات به جز وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. همچنین اثر متقابل تراکم و رقم بر تعداد کپسول در بوته، عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد روغن معنی دار شد. در تراکم 20 و 40 بوته در مترمربع بیشینه عملکرد دانه از رقم دشتستان2 به دست آمد اما در تراکم 60 بوته رقم ناز تک شاخه برتر بود. اگرچه در تمامی ارقام با افزایش تراکم از 20 به 40 بوته در مترمربع، عملکرد دانه افزایش یافت اما بیش ترین مقدار افزایش مربوط به رقم ناز تک شاخه بود. تمام ارقام به استثنای رقم ناز تک شاخه در بالاترین سطح تراکم با افت شدید عملکرد دانه مواجه شدند. بر این اساس در انتخاب تراکم بوته بایستی به ویژگی های ارقام توجه شود، به نحوی که ضمن استفاده گیاه از عوامل محیطی، رقابت بین بوته ها کاهش یافته و حداکثر عملکرد اقتصادی حاصل شود.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی کلرید کلسیم بر کاهش اثرات سوء تنش گرمای پایان فصل رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم چمران) در اهواز، آزمایشی گلدانی در سال زراعی 96-1395، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نوع محلول به عنوان فاکتور اول شامل: 1-محلول پاشی با آب مقطر، 2-محلول پاشی با کلرید کلسیم (10 میلی مولار) و زمان کاربرد به عنوان فاکتور دوم شامل: 1-15 روز قبل از گلدهی، 2-گلدهی، 3-15 روز پس از گلدهی، 4-15روز قبل از گلدهی و گلدهی، 5-گلدهی و 15 روز پس از گلدهی، 6-15روز قبل از گلدهی و 15روز پس از گلدهی و 7-15 روز قبل از گلدهی، گلدهی، 15 روز پس از گلدهی در نظر گرفته شد. با توجه به مقایسه میانگین صفات، محلول پاشی کلرید کلسیم بر وزن هزار دانه در زمان های مختلف محلول پاشی افزایش 11 تا 21% داشت. بیشترین میزان وزن هزار دانه متعلق به تیمار محلول پاشی با کلرید کلسیم در زمان دو هفته قبل از گلدهی (92/21% افزایش در مقایسه با تیمار شاهد) بود. محلول پاشی کلرید کلسیم در زمان گلدهی (23/19% افزایش در مقایسه با تیمار شاهد) و همچنین در زمان گلدهی و دو هفته پس از آن (05/21% افزایش در مقایسه با تیمار شاهد) سبب افزایش در وزن خشک اندام هوایی شد. وزن دانه در بوته در تمام تیمارهای محلول پاشی با کلرید کلسیم در مقایسه با تیمار شاهد افزایش 21-9% نشان داد. در نهایت محلول پاشی با کلرید کلسیم به ویژه در زمان دو هفته قبل از گلدهی به دلیل مهیا شدن سلول های جنسی و تعیین سطح پتانسیل فعالیت آن ها در عمل فتوسنتز پس از ظهور سنبله، می تواند سبب بهبود رشد در شرایط تنش گرمایی پایان فصل رشد شود.

به منظور ارزیابی تاثیر کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد و کیفیت علوفه سیلو شده کنگر فرنگی، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1394-1393 اجرا شد. فاکتور اول شامل سطوح کود شیمیایی نیتروژن دار و فسفردار در سه سطح توصیه شده بر اساس آزمون خاک با درصدهای صفر به عنوان شاهد، 50 و 100 و فاکتور دوم شامل سطوح کود زیستی در چهار سطح بارور2، نیتروکسین، بارور2+ نیتروکسین و شاهد بودند. اندام هوایی گیاه در مرحله رشد رویشی برداشت گردید و عملکرد علوفه و برخی صفات کیفی علوفه سیلویی تعیین شدند. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح کود شیمیایی عملکرد علوفه تر و خشک افزایش یافت. تلقیح توام بذور با نیتروکسین و بارور2 و کاربرد تنهای نیتروکسین نیز بیشترین عملکرد علوفه را داشتند. بیشترین مقدار پروتئین خام سیلو (25/19 درصد) مربوط به تیمار 100 درصد کود شیمیایی+ نیتروکسین و بارور 2 و کمترین مقدار آن (68/7 درصد) مربوط به تیمار شاهد بود. با افزایش مصرف کودهای شیمیایی همراه با کاربرد کودهای زیستی از میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی کاسته شد و حداقل میزان آن به تیمار تلفیقی 100 درصد کود شیمیایی + نیتروکسین + بارور 2 اختصاص داشت. کمترین مقدار کربوهیدرات های محلول در آب مربوط به تیمار شاهد و بیشترین مقادیر مربوط به تیمارهای تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی در کلیه سطوح کود زیستی بود. کاربرد کودهای زیستی قابلیت هضم ماده آلی، انرژی قابل متابولیسم و انرژی ویژه شیردهی را نسبت به سطح شاهد افزایش داد. همچنین با افزایش سطوح کود شیمیایی این صفات افزایش پیدا کردند. به طور کلی، سیستم تغذیه تلفیقی در بهبود عملکرد و صفات کیفی سیلو موثرتر از کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی به صورت جداگانه بود و به نظر می رسد تیمار تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی + نیتروکسین + بارور 2 می تواند برای بهبود عملکرد و کیفیت علوفه سیلو شده کنگر فرنگی پیشنهاد شود.

کشاورزی پایدار بر پایه مدیریت کارآمد عناصر تولید در جهت بهبود کیفیت خاک استوار است و یکی از مشکلات اصلی در کشاورزی پایدار کمبود مواد آلی خاک و تبعات آن می باشد. یکی از راه های ممکن، ارزان و قابل اجرا برای افزایش مواد آلی در اراضی کشاورزی برگرداندن بقایای محصولات زراعی به خاک است. در کشاورزی پایدار استفاده از کمپوست و ورمی کمپوست باعث افزایش فعالیت میکروبی خاک شده و این باعث افزایش عناصر غذایی مورد نیاز گیاه خصوصا عناصر پر مصرف گردیده و این افزایش عملکرد گیاه زراعی را به دنبال دارد. به منظور ارزیابی سیستم تلفیقی مدیریت کودی و زمان برداشت بر کمیت و کیفیت علوفه ذرت رقم 260 (رقم زودرس)، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل سطوح مختلف سیستم تلفیقی مدیریت کودی در ده سطح: (شاهد، 30 درصد بقایای گندم، 60 درصد بقایای گندم، 90 درصد بقایای گندم، 30 درصد ورمی کمپوست، 60 درصد ورمی کمپوست، 100 درصد ورمی کمپوست، 10 درصد ورمی کمپوست بعلاوه 90 درصد بقایای گندم، 40 درصد ورمی کمپوست بعلاوه 60 درصد بقایای گندم و 70 درصد ورمی کمپوست بعلاوه 30 درصد بقایای گندم) و فاکتور دوم زمان برداشت در دو سطح: (برداشت در مرحله شیری و خمیری) بودند. صفات مورد مطالعه شامل وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، قابلیت هضم ماده خشک، هیدرات های کربن محلول در آب، درصد پروتئین خام و عملکرد پروتئین، فیبر خام، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و خاکستر بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر برهمکنش مرحله برداشت با سیستم تلفیقی مدیریت کودی بر وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، قابلیت هضم ماده خشک، درصد هیدرات های کربن محلول در آب و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی معنی دار بود. همچنین اثر مرحله برداشت بر درصد پروتئین خام و درصد خاکستر بسیار معنی دار؛ اثر مرحله برداشت و اثر سیستم تلفیقی مدیریت کودی بر درصد فیبر خام معنی دار و اثر ساده سیستم تلفیقی مدیریت کودی بر الیاف نامحلول در شوینده خنثی معنی دار بود. بیشترین وزن خشک برگ (146 گرم) و وزن خشک ساقه (33/185 گرم) در مرحله شیری شدن دانه و در شرایط کاربرد 70 درصد ورمی کمپوست به علاوه 30 درصد بقایای گندم به دست آمد. کیفیت مطلوب زمانی حاصل می شود که گیاه دارای قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام، هیدرات های کربن محلول در آب و درصد خاکستر بیشتری باشد. به طور کلی استفاده از نسبت های 60 و 100 درصد ورمی کمپوست و 60 درصد بقایای گندم باعث بهبود کیفیت علوفه گردید.