محیط شناسی
سال:1398 | دوره:45 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین توجه به مسائل حرارتی در محیط شهری ایجاب می کند. یکی از راهکارهای برخورد با این موضوع، توجه به آسایش حرارتی و شناخت مؤلفه های تأثیرگذار بر آسایش حرارتی در محیط بیرونی است. در این تحقیق سعی شده است تا آسایش حرارتی خیابان چمران شهر کرمانشاه واقع در غرب ایران مورد سنجش قرار گیرد. در این مطالعه، برای ارزیابی آسایش حرارتی از برداشت میدانی استفاده شده است. پارامترهای اقلیمی به صورت میدانی اندازه گیری شده اند. نتایج برداشت های میدانی به همراه مدل سازی وضعیت حرارتی در نرم افزار ENVI MET موردمطالعه قرار گرفت. در مطالعه موردی، برای ارزیابی و اندازه گیری میزان تغییر محصوریت فضا، چندین نقطه برای اندازه گیری محدوده های سنجش و بررسی پارامترهای حرارتی در فضای باز و رفتارهای انسانی انتخاب شد. با توجه به مطالعه انجام شده محدوده آسایش حرارتی در محدوده موردمطالعه در دمای بین 16 تا 19 درجه قرار دارد که به دلیل نرخ فعالیت بالا رخ داده است. . بررسی نتایج میدانی و مدل سازی وضعیت حرارتی با استفاده از نرم افزار ENVI MET نشان داد که برای طراحی یک فضای شهری پایدار و مناسب در این اقلیم با مداخله در فضا، می توان در منطقه آسایش تغییر ایجاد کرد.

زیربنا و قدم اولیه هر حرکتی در راستای درک اهمیت یک اکوسیستم جنگلی، ارزشگذاری و برآورد ارزش پولی خدمات و منافع آن است. در این پژوهش ارزش اقتصادی خدمات اکوسیستم جنگل پردانان شهرستان پیرانشهر، با استفاده از دو روش هزینه سفر انفرادی و ارزشگذاری مشروط برآوردشده است. داده-های پژوهش از طریق مطالعات میدانی و توزیع 400 پرسشنامه در سطح شهرستان پیرانشهر و منطقه جنگلی پردانان در بهار و تابستان سال 1397 به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان داد که در روش هزینه سفر، مازاد مصرف کننده فردی به ازای هر بازدید به طور متوسط حدود 53 هزار تومان و کل مازاد مصرف کنندگان تحت سناریوهای مختلف در بازه حدود 4 الی 60 میلیارد تومان می باشد. همچنین در روش ارزشگذاری مشروط، تمایل به پرداخت سالیانه هر پاسخ دهنده برای حفاظت از کارکردهای پردانان حدود 68 هزار تومان و ارزش کل سالیانه این جنگل در سناریوهای گوناگون در دامنه 4/1 الی 27/21 میلیارد تومان برآورد گردید. این برآوردها حاکی از ارزش بالای کارکردهای جنگل پردانان برای مردم منطقه و گردشگران مختلف است و پیشنهاد می شود این موارد در برنامه ریزی برای توسعه و تامین مالی و جلب مشارکت بخش خصوصی در حفظ و احیای اکوسیستم مدنظر قرار گیرد.

بهبود کیفیت محیط زیست به عنوان معیاری برای بهبود کیفیت زندگی، عاملی اساسی در توجه به مناطق حفاظت شده است. مدیریت مناطق حفاظت شده نیازمند رویکردی جامع در فرآیند تصمیمگیری می باشد. مطالعه حاضر در بهار1397 و با تکیه بر نظر کارشناسان، ساکنین و گردشگران مناطق حفاظت شده ی استان همدان صورت پذیرفته است. اطلاعات جمع آوری شده از 400 پرسشنامه ی توزیعی در منطقه با ترکیبی از مدل های SWOT و روش تحلیل شبکه ای ANP، تجزیه و تحلیل شده است. روش تحلیل شبکه ای به صورت یک روش تصمیم گیری چهار مرحله ای مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از روش ماتریس SWOT استراتژی های بهینه با تاکید بر نقاط ضعف قوت فرصت ها و تهدیدها تعیین و با استفاده از روش تحلیل شبکه ای نسبت به رتبه بندی این استراتژی ها اقدام شده است. چهار استراتژی نهایی توسط کارشناسان تعیین شده و با استفاده از نظرات پرسش شوندگان رتبه بندی نهایی صورت گرفت. استراتژی توسعه پایدار و استراتژی حفاظت سبز با ضرائب 0/332 و 0/288 به عنوان استراتژی های غالب در مناطق مورد مطالعه انتخاب گردیدند. نتایج از اصلاح رویکرد فعلی حمایت کرده و انتظار میرود نتایج مطالعه در سیاست گذاری ها، در منطقه ی مورد مطالعه مورد توجه قرار گیرد. این مطالعه می تواند به عنوان مبنایی برای سایر مطالعات در زمینه ارزیابی استراتژی های منطقه ای در مناطق مختلف کشور استفاده شود.

درختان فضای سبز شهری به رغم ارائه طیف وسیعی از منافع زیست محیطی، زیباشناختی، اجتماعی، فیزیولوژیکی و اقتصادی می توانند باعث خطرات جانی و مالی برای شهروندان شوند. اهداف این تحقیق برآورد احتمال خطر سقوط درختان نارون و مدل سازی آن از طریق شبکه عصبی و رگرسیون لجستیک است، بدین ترتیب 129 اصله درخت نارون در خیابان شریعتی شهرکرد بررسی شدند. برای این منظور، متغیرهای قطر و ارتفاع درخت، شاخه و سرشاخه های خشکیده، شکاف یا ترک، وضعیت و ضعف ساختاری، مشکلات ریشه و پوسیدگی تنه و شاخه به عنوان متغیرهای مستقل و طبقه شدت خطرآفرینی درختان نارون به عنوان متغیرهای وابسته در مدل شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون لجستیک استفاده شدند. در این پژوهش از شبکه پرسپترون چند لایه با 5 نورون در لایه ورودی، یک لایه پنهان با 20 نورون و یک نورون در لایه خروجی استفاده شد. نتایج نشان داد که رگرسیون لجستیک نتوانست بین متغیرهای مستقل و طبقه شدت خطرآفرینی درختان نارون برازش خوبی را انجام دهد. در صورتی که شبکه عصبی قادر بود مدلی مناسب را برازش دهد. به طور کلی شبکه عصبی با کارایی مناسب و بالا در مقایسه با روش رگرسیون لجستیک، برای پیش بینی خطر سقوط درختان نارون، مناسب تر بوده است.

صنعت سیمان بزرگ ترین منتشرکننده دی اکسیدکربن دربخش صنعت می باشد. هدف از انجام این تحقیق معرفی روش TES_LCA درکاربردخدمات اکوسیستمی درارزیابی چرخه حیات کارخانه سیمان فرازفیروزکوه است که برای انجام این کار از نرم افزارSima Pro ورژن 9 استفاده شده است وتعداد 11شاخص زیست محیطی از جمله تغییرات آب وهوایی و. . . تحت4 سناریو کلی که عبارت اند از: سناریو اول: تولید سیمان پورتلندبدون در نظر گرفتن خدمات اکوسیستمی منطقه، سناریو دوم: تولید سیمان پوزولان بدون در نظرگرفتن خدمات اکوسیستمی منطقه، سناریوسوم: تولید سیمان پورتلند با درنظر گرفتن خدمات اکو سیستمی منطقه، سناریو چهارم: تولید سیمان پوزولان با درنظرگرفتن خدمات اکوسیستمی منطقه، موردپردازش و بررسی قرارگرفتندواین نتیجه به دست آمدکه اثرهای مسمومیت انسان سرطانی و غیرسرطانی ومسمومیت آب های شیرین وگرمایش کره زمین به ترتیب نمودبیشتری نسبت به سایراثرات زیست محیطی دارند. همچنین مشخص شد که استفاده از خدمات اکوسیستمی در فرآیند ارزیابی چرخه حیات باعث دقیق تر شدن نتایج ارزیابی چرخه حیات شده و مقداری از اثرات زیست محیطی را برای نتایج ارزیابی چرخه حیات کارخانه سیمان فراز فیروزکوه کاهش می دهد وکارخانه سیمان فراز فیروزکوه با فرآیند تولید سیمان پوزولان که در ماده اصلی آن از خاستر بادی استفاده شده است، اثرات زیست محیطی کمتری را نسبت به تولید سیمان پورتلند دارد.

در این تحقیق جهت بررسی وضعیت منابع آب بخش کشاورزی دشت جیرفت تغییرات عمق آب های زیرزمینی در یک دوره ی ده ساله با استفاده ازروش های زمین آمار در نرم افزار Arc Gis10. 5 مورد بررسی قرار می گیرد. به منظور تعیین نقش کاربری کشاورزی در کاهش سطح آب های زیرزمینی به بررسی عملکرد محصولات کشاورزی تولیدی پرداخته و مقدار آب مجازی برای محصولات شاخص محاسبه می گردد. جهت تعیین نقش خشکسالی در کاهش سطح آب شاخص های SPI, RAI, DI, ZSI, CZI, MCZI با بهره از نرم افزار RDIT مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج افت یک متری سطح آب های زیرزمینی در هر سال را نشان می دهد. نتایج مربوط به آب مجازی، تولید و صادرات محصولات کشاورزی آب بر با ارزش اقتصادی پایین را ارائه می دهد. شاخص های خشکسالی فراگیرترین خشکسالی شدید رامربوط به سال های 1379، 1383، 1389و 1390 می داند. در سال های دیگر خشکسالی با سطح متوسط ولی مکرر وجود دارد که ناشی از ماهیت خشک و بارندگی کم در منطقه می باشد ودر مواردی نادر با حالتی غیر از خشکسالی روبرو بوده است. با وجود بحران کم آبی، به طور خاص در مناطق خشک و کویری و با مصرف درصد بالایی از منابع آبی در بخش کشاورزی، لازم است که محصولات تولیدی دارای مزایای نسبی، ارزش افزوده و کمترین نیاز به آب باشد.

در سکونتگاه های شهری و روستایی، انسان ضمن برقراری روابط فرهنگی-اجتماعی با جامعه، با محیط پیرامون خود نیز در تعامل است و این تعاملات طی زمان تغییر می یابد. تحولات روستایی درحال وقوع در ایران، در بلندمدت منظر روستایی را دستخوش دگرگونی می سازد؛ از آنجا که کارکردهای منظر روستایی درگذر زمان متنوع تر شده، امروزه در ارزیابی آن علاوه بر کیفیت های بصری، ابعاد محیط زیستی و ارزش های فرهنگی نیز مورد توجه قرار می گیرند. واکاوی واکنش های ایجادشده درپی تاثیرگذاری عوامل پیش برنده در زمینه روستا، راهگشای درک بنیان های منظر پایدار روستایی است. روش پژوهش کیفی بوده و هدف آن یافتن زمینه های وقوع، فرآیندها و واکنش های بروز یافته است که منجر به شکل گیری اجزا و عناصر منظر روستایی و پایداری آن شده اند. با مراجعه به عرصه زندگی واقعی و بهره گیری از نظریه زمینه ای و مشاهده مشارکتی، فرآیندها، واکنش ذی اثران و پیامدهای موثر در ایجاد منظر روستایی مرحله به مرحله تحلیل و تبیین شده است. نتایج نشان می دهد پایداری محیطی فورگ بر ویژگی های بنیادین منظر روستایی از جمله: "برخاستن الگوی معماری بنا از فرم زمین و اقلیم"، "غلبه باورها و عقاید بر شکل گیری منظر روستایی"، "تجانس و همگنی بافت روستا با زمینه"، "شکل گیری منظر بر پایه امنیت" و "یکدستی و عدم تنوع منظر کشاورزی" بنا شده است.

در این تحقیق جهت گندزدایی و شیرین سازی آب، نانوکامپوزیت گرافن اکساید– دندریمر– نقره برای پوشش الکترودهای دستگاه یون زدایی خازنی سنتز شد. خصوصیات نانوذرات سنتز شده توسط آنالیز FTIR، TGA و FESEM مشخص شد. تأثیر پارامترهایی نظیر شوری به وسیله محلول آب نمک با میزان شوری 1000 تا 20000 میلی گرم بر لیتر، میزان کلی فرم ورودی 500 تا 100000 ام پی ان1 (MPN) و تأثیر زمان ماند در مدت زمان 5 تا 120 دقیقه مورد ارزیابی قرار گرفت. این سیستم قابلیت حذف یونها از آبی با میزان شوری 20000 میلی گرم در لیتر با راندمان 98% را در مدت زمان 90 دقیقه و قابلیت حذف 9/99% از 1000 ام پی ان کلی فرم ورودی را در مدت زمان 30 دقیقه، 10000 ام پی ان را در مدت 60 دقیقه داشتند. ولتاژ کاربردی این سیستم 2 ولت می باشد. این سیستم قابلیت جذب بالا در مرحله حذف یون ها و واجذب بالا در مرحله شستشوی الکترودها در مدت زمان چند دقیقه دارد، بنابراین می تواند به صورت پیوسته کار کند. به دلیل پیوند قوی دندریمر و گرافن اکساید و کمپلکس میان نانوذرات نقره و دندریمر احتمال انتشار نانوذرات نقره در آب وجود ندارد. بنابراین این سیستم یک راهکار مناسب و ایمن برای استفاده از نانوذرات نقره در تصفیه آب به شمار می رود.

در دنیای مدرن انسان بطور متوسط حدود 90-70 درصد اوقات خود را در محیط های بسته می گذراند و بیشتر فعالیت های افراد در داخل چنین فضاهایی صورت می گیرد. وجود انواع آلاینده ها با غلظت بالا در فضای تنفسی انسان در خانه نقش تأثیرگذاری بر سلامت ساکنین دارد. بنابراین طراحی این فضاها بایستی به نحوی انجام گیرد که تضمین کننده تازگی و کیفیت مطلوب هوا در داخل ساختمان باشد. در این پژوهش، دینامیک انتقال و پخش پلوم آلودگی (گاز مونوکسید کربن) از یک منبع نقطه ای در محیط های ساکن داخل ساختمان مورد مطالعه قرار گرفته است. پخش آلودگی در محیط متاثر از تاثیر توامان نیروهای شناوری و مومنتوم و آشفتگی های ناشی از آن است. در مدلسازی انتشار گاز در هوای داخل ساختمان، به دلیل عدد ماخ پایین و تغییرات ناچیز فشار جریان، سیال را می توان تراکم ناپذیر فرض کرد. از اینرو در این تحقیق آزمایشات در محیط آبی و با استفاده از تکنیک لیزری آشکارسازی فلورسنت انجام گرفته است. با شبیه سازی آزمایشگاهی فرآیند پخشیدگی جریان در محیط در نهایت مقادیر بدست آمده با مقادیر مجاز مونوکسیدکربن در محیط مقایسه گردید. در نتیجه ضرورت استفاده از تهویه مکانیکی به منظور ارتقای کیفیت هوای محیط مورد تاکید قرار گرفت.

کادمیوم به علت داشتن اثرات سمی شدید بر روی ارگان های بدن انسان به عنوان یک ماده سرطانزا شناخته شده است. به طوریکه که مصرف دراز مدت آن معمولا منجر به سرطان ریه، استئومالاسی، پرفشاری خون، نقص های مادرزادی، جهش زایی، کمبود آهن، کلسیم، پروتئین و ویتامینD می شود. بر این اساس مطالعه با هدف جذب کادمیوم از محلول های آبی توسط نانوذرات مزوپوز اکسیدآهن سنتز شده به روش هم رسوبی انجام گرفت. دراین پژوهش، نانوذرات مزوپوز اکسیدآهن به روش همرسوبی سنتز شد و سپس به منظور پوشش دهی آن از ماده تترااتیل اورتوسیلیکات استفاده گردید. جهت بررسی مشخصات جاذب ازدستگاه های اشعه پراش پرتو ایکس(XRD)، طیف سنج مادون قرمز(FT-IR)، میکروسکوپ الکترونی عبوری(TEM)و روبشی(SEM) استفاده گردید. آزمایشات جذب شامل تعیین pH بهینه و زمان تماس دربازه ی60-10 دقیقه انجام گرفت. درنهایت ارزیابی سینتیکی، ایزوترمی و ترمودینامیکی حذف کادمیوم نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که نانوذره Fe3O4@SiO2دارای اندازه تقریبیnm 15می باشد. PH برابر 5 و زمان تماس30 دقیقه به عنوان شرایط بهینه جذب کادمیوم انتخاب گردید. براساس نتایج، جذب سطحی کادمیوم بر روی نانوذره Fe3O4@SiO2 ازمدل سینتیک شبه درجه دوم و ایزوترم دمایی لانگمویر پیروی کرده است. بعلاوه پارامترهای ترمودینامیکی نشان داد که فرآیند جذب کادمیوم بر روی جاذب خودبه خودی و گرماگیر است.

رودخانه ارس علاوه بر اهمیت زیست محیطی، نقش مهمی در زندگی مردم مجاور ایفا میکند. با توجه به افزایش اراضی کشاورزی مجاور و نرخ جریان کم مطرح شده، بارگذاری منابع آلاینده غیرنقطه ای کشاورزی بهعنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی رودخانه ارس شناخته شده است. امروزه شناسایی عوامل تاثیرگذار بر آلودگی غیرنقطه ای کشاورزی جهت کنترل اثرات نامطلوب روشهای مدیریت کشاورزی بر کیفیت آب رودخانه ها ضروری میباشد. در این تحقیق کاربری اراضی و کود به عنوان مهمترین عوامل تأثیرگذار بر آلودگی غیرنقطه ای کشاورزی شناخته شد. در ادامه اقدامات مدیریتی بمنظور کاهش آلودگی آب رودخانه از طریق تجزیه و تحلیل چندین سناریو توسط مدل عددی انجام گرفت. نتایج سناریو مدیریت کاربری اراضی نشان داد که با کاهش اراضی تحت کشت، بارهای آلودگی غیرنقطه ای در مقایسه با وضع موجود روند نزولی داشته، و حداکثر بار آلودگی با 34 % و 8 / 16% به ترتیب در نیترات و فسفات کاهش مییابد. همچنین با تغییرات کاربری کود نسبت به وضع موجود، تغییر کمتری در رواناب و بار آلودگی مواد مغذی مشاهده میشود. به طوریکه با کاهش 0. 5برابر کود مصرفی نسبت به وضع موجود، نیترات با بیشترین تغییر به میزان 18/09 % و فسفات به میزان8/35 % کاهش مییابد

مدیریت زنجیره تأمین پایدار، تعاملات بین ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را در برمی گیرد. این پژوهش، مدل ریاضی برنامه ریزی خطی طراحی زنجیره تأمین آب آب شیرین کن اسمز معکوس برای بهینه سازی ارزش فعلی خالص هزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری کارخانه های آب شیرین کن، خطوط لوله انتقال آب و هزینه های زیست محیطی برای افق زمانی را معرفی می کند. هزینه های زیست محیطی شامل هزینه های مالیاتی ناشی از تولید گاز گلخانه ای CO2 و هزینه های زیست محیطی رقیق سازی پساب قبل از ورود به دریا است. مدل برای مطالعه موردی زنجیره تأمین آب آب شیرین کن اسمز معکوس پنج شهر در استان هرمزگان در افق زمانی 20 ساله پس از کدگذاری در نرم افزار متلب حل شده است. سهم هزینه بخش های زنجیره تأمین آب آب شیرین کن در بندرعباس با احتساب هزینه های زیست محیطی برحسب دلار آمریکا در مترمکعب آب شیرین و درصد شامل هزینه کل زنجیره تأمین 0. 5334 (100%)، کارخانه آب شیرین کن 0. 3640 (68. 24%)، خط انتقال 0. 0458 (8. 59%)، مالیات دی اکسید کربن 0. 0885 (16. 59%) و رقیق سازی پساب 0. 0351 (6. 58%) است. هرچقدر هزینه رقیق سازی پساب بیشتر شود تأثیرات زیست محیطی بیشتر کاهش می یابد و برعکس. همچنین با کاهش مصرف انرژی سوخت های فسیلی در آب شیرین کن ها مقدار گاز CO2 کاهش می یابد. برنامه ریزان منابع آب می توانند از مدل ریاضی ارائه شده و نتایج این پژوهش برای گسترش ظرفیت آب شیرین کن استفاده کنند.