جنگل و فرآورده های چوب
سال:1398 | دوره:72 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر گردوغبارهای صنعتی با تحلیل شاخص چند زمانه ی پوشش گیاهی NDVI استخراج شده از تصاویر ماهواره ای لندست در محدوده ی جنگلی زرندین در بخش سه طرح جنگلداری نکا-ظالمرود از جنگل های هیرکانی شمال کشور بود. بدین منظور، مطابق با موقعیت پیکسل های محصولات مودیس چهار پیکسل 250 متری متأثر از گردوغبار صنعتی در نزدیکی کانون گردوغبار در بازدیدهای میدانی شناسایی و انتخاب شد. مقدار همبستگی برای شاخص EVI و شاخص SPI با تأخیر زمانی هفت ماهه، 15/0 و برای شاخص NDVI با تأخیر زمانی هشت ماهه، 13/0 و غیرمعنادار بود. تحلیل شاخص NDVI در فواصل مختلف (کمتر از 800 متر تا بیشتر از 2000 متر) از کانون آلودگی در طول سال های دسترسی به تصاویر لندست (1972 تا 2017 میلادی) روند کاهشی را نشان داد. نتایج رگرسیون خطی ساده ی شاخص NDVI و زمان در فواصل مختلف از کانون آلودگی نشان داد که گذشت زمان با تغییرات شاخص NDVI در فاصله ی کمتر از 800 متر از کانون آلودگی رابطه ی معکوس (ضریب تبیین رگرسیون 837/0) داشت. با افزایش فاصله از کانون آلودگی، تغییرات شاخص NDVI در طول زمان کمتر شد، به طوری که در فاصله ی بیشتر از 2000 متر، ضریب تبیین رگرسیون بین زمان و تغییرات شاخص NDVI به صفر رسید. با توجه به ناچیز بودن تأثیر خشکسالی و تغییرات کمّی پوشش گیاهی در محدوده ی مطالعاتی، نتایج تحقیق می تواند بیانگر تأثیر گردوغبار صنعتی در ایجاد تنش پوشش گیاهی جنگلی در اطراف کارخانه ی سیمان مازندران باشد.

بهره برداری از جنگل، کاری سنگین و خطرناک، دارای وضعیت کاری غیرطبیعی، ناراحت کننده و در معرض سروصدا و ارتعاش است که پیامدهای بهداشتی ناگواری دارد و امکان ابتلا به بیماری ها و صدمات شغلی را افزایش می دهد. اختلالات عروقی مانند پدیده ی رینود یا دست سفید (VWF) از مهم ترین، خطرناک ترین و شایع ترین پیامدهای ارتعاش است. هدف این پژوهش تعیین حد زمانی مجاز ارتعاش، هنگام قرارگیری اپراتور در معرض ارتعاشات اره موتوری در بینه بری درختان انجیلی، صنوبر و توسکا برای پیشگیری از بیماری دست سفید در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود نوشهر است. اندازه گیری شاخص حد زمانی استاندارد نشان داد که حد زمانی (ساعت) قرارگیری اپراتور در معرض ارتعاش، در مرحله ی بینه ری برای کل درختان حداکثر 59/2 ساعت است. براساس نتایج، ساعات مواجهه ی کارگر اره موتورچی با ارتعاش در گونه ی انجیلی بیشتر است و پیش بینی گر مدت زمان ابتلا به بیماری دست سفید در کارگر اره موتورچی بیشتر است، بنابراین اگر فرد در مرحله ی بینه ری دو ساعت در روز مشغول استحصال درخت انجیلی باشد، کارگر اره موتورچی در طول هفته باید زمان کمتری و حداکثر 61/ 9 ساعت با اره کار کند. این مدت برای گونه ی صنوبر 34/14 ساعت و برای گونه ی توسکا 01/18 ساعت است. بر این اساس، هرچه ساعت مواجهه ی کارگر اره موتورچی در یک روز بیشتر باشد و همچنین ارتعاش کل اره موتوری افزایش یابد، اپراتور برای پیشگیری از بیماری دست سفید (VWF) در طول هفته باید زمان کمتری از اره موتوری استفاده کند.

افزایش گازهای گلخانه ای سبب تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی می شود و آثار زیانباری بر حیات انسان روی کره ی زمین دارد. این در حالی است که جنگل ها تأثیر مهمی در ذخیره سازی کربن دارند. هدف این پژوهش، تعیین مناسب ترین معادلات آلومتریک برای برآورد موجودی ذخیره ی کربن گونه ی ارس است. برای مدل سازی پس از بررسی نتایج آماربرداری مشخصه های کمی (قطر برابرسینه، ارتفاع کل و سطح تاج پوشش) درختان ارس و مشخص شدن دامنه ی تغییرات قطر برابرسینه، در هر طبقه ی قطری دست کم سه درخت به منظور برداشت نمونه های برگ، شاخه، تنه و در مجموع از 35 درخت نمونه برداشت شد. مقدار ذخیره ی کربن برگ، شاخه، تنه و کل درختان در آزمایشگاه محاسبه شد. معادلات آلومتریک براساس مدل های رگرسیونی توانی، نمایی و چندجمله ای به دست آمد. برای اعتبارسنجی مدل ها از معیار ضریب تعیین، انحراف معیار مدل برازش یافته، تحلیل رگرسیون و تبعیت توزیع مقادیر باقی مانده ها از توزیع نرمال استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین متغیرهای مستقل، قطر برابرسینه، سطح تاج و قطر متوسط تاج معادلات با شاخص های مدل سازی مناسب تری تولید کردند. همچنین مدل توانی با (96/0= R2) و چندجمله ای با (95/0= R2) از مدل نمایی مناسب تر بود. ضریب تبیین به دست آمده از مدل های رگرسیونی نشان داد که این معادلات آلومتریک برای برآورد ذخیره ی کربن درختان ارس در منطقه ی تحقیق مناسب است. همچنین نتایج نشان داد که در هر هکتار از توده ی جنگلی ارس 42/4 تن و در کل عرصه ی تحت مطالعه به مساحت3000 هکتار، 13260 تن کربن توسط قسمت روی زمینی گونه ی ارس ذخیره شد. بیشترین مقدار ذخیره ی کربن مربوط به تنه و کمترین مقدار مربوط به برگ است. ارزش اقتصادی حاصل از ذخیره ی کربن توسط گونه ی ارس در هر هکتار 25034880 ریال محاسبه شد.

جنگل های زاگرس از اکوسیستم های طبیعی ارزشمند هستند که به دلایل مختلف از جمله آتش سوزی، بهره برداری بی رویه، چرای دام و غیره در معرض خطر و نابودی قرار گرفته اند. راهکار حفاظت از این جنگل ها را باید در مشارکت اعضای جامعه به طور عام و زنان روستایی به طور خاص جست وجو کرد. یکی از تشکل های مرتبط در این زمینه، تعاونی های حفاظت از جنگل است که با استقبال چندان مردم محلی روبه رو نشده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تعیین کننده ی عضویت زنان روستایی در تعاونی های حفاظت از جنگل های زاگرس در استان لرستان انجام گرفت. جامعه ی آماری شامل همه ی زنان روستایی بالای 15 سال در استان لرستان بود (231000N=). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 235 نفر تعیین شد و نمونه گیری به روش طبقه بندی با انتساب متناسب (براساس سطح جنگل) انجام گرفت. نتایج تحلیل تشخیصی نشان داد که هفت متغیر وابستگی به جنگل، اعتماد اجتماعی، نگرانی از مسائل محیط زیستی، نگرش حفاظتی، خودکارآمدی، دانش در زمینه ی مسائل جنگل و نگرش حفاظتی زنان بیشترین قدرت را در تفکیک گروه های عضو و غیرعضو در تعاونی های حفاظت از جنگل دارد. تابع تشخیصی به دست آمده از این هفت متغیر می تواند عضویت داشتن و عضویت نداشتن زنان بررسی شده در تعاونی های حفاظت از جنگل را با دقت 5/86 از هم تفکیک کند.

هدف این تحقیق، تقویت عملکرد خمشی گلولام ساخته شده از صنوبر (Populus alba) و پیچ بود. برای ساخت گلولام سه لایه از چسب پلی اورتان برای اتصال لایه ها و پیچ برای اعمال فشار استفاده شد. متغیرهای بررسی شده شامل نوع تقویت کننده (ورق آلومینیوم، فولاد گالوانیزه و الیاف شیشه) و آرایش قرارگیری تقویت کننده (آرایش 1 (در قسمت پایین (کششی))، آرایش 2 (در قسمت پایین (کششی) و بالا (فشاری))، آرایش 3 (در پایین، بالا و بین دو لایه ی پایین) و آرایش 4 (در پایین، بالا و بین لایه ها) بودند. آزمون خمش با ASTM D7341 و دستگاه اینسترون انجام گرفت. بیشترین مدول گسیختگی (MOR) (MPa 96/82) و مدول الاستیسیته (MOE) (MPa 33/10166) در گلولام های تقویت شده با ورق فولاد گالوانیزه با آرایش 2 و کمترین MOR (MPa 82/57) و MOE (MPa 33/4397) نیز در گلولام های تقویت شده با الیاف شیشه با آرایش 1 مشاهده شد. MOR و MOE گلولام شاهد به ترتیب 1/48 و MPa 4330 بود. مقدار افزایش MOR در نمونه های تقویت شده با ورق فولاد گالوانیزه، ورق آلومینیوم و الیاف شیشه نسبت به نمونه های شاهد به ترتیب 5/72، 8/57 و 6/42 درصد بود. این مقدار افزایش برای MOE به ترتیب 8/134، 6/57 و 4/28 درصد بود. با کاربرد تقویت کننده تردشکنی به شکست نرم تغییر می کند و خواص خمشی بهبود می یابد. نتایج نشان داد که تأثیر مستقل نوع و آرایش تقویت کننده بر MOR و MOE و همچنین تأثیر متقابل آنها بر MOE در سطح اعتماد 95 درصد از نظر آماری معنی دار است.

هدف این تحقیق، ساخت چندسازه ی چوب پلاستیک سازگار با طبیعت با ماده ی زمینه ای پلاستیک گیاهی زیست تخریب پذیر پلی لاکتیک اسید و تقویت کننده ی آردچوب و الیاف خمیر کاغذ است. برای ارزیابی علمی نتایج این پژوهش، خصوصیات نمونه های ساخته شده با پلاستیک گیاهی پلی لاکتیک با نمونه های ساخته شده با یکی از متداول ترین پلاستیک های سنتزی (پلی اتیلن سبک) مقایسه شد. همچنین برای رسیدن به بهترین خصوصیات فراورده ی مرکب جدید، از فاکتورهای مهم و مؤثر همانند درصد اختلاط ماده زمینه ای-پرکننده در چهار سطح و نیز شکل ماده ی چوبی در دو سطح آرد چوب و الیاف خمیر کاغذ به عنوان متغیر استفاده شد. نمونه های ساخته شده با پلی لاکتیک اسید از طریق پرس تخت و نمونه های ساخته شده با پلی اتیلن سبک از طریق پرس تزریقی براساس استاندارد ASTM ساخته شد. در این تحقیق افزون بر آزمون خواص فیزیکی و مکانیکی، خواص مورفولوژیکی فراورده ی جدید نیز به کمک پویش الکترونی بررسی شد. برپایه ی نتایج به دست آمده، خواص مکانیکی همه ی نمونه های ساخته شده با پلیمرهای پلی اتیلن سبک و پلی لاکتیک اسید با افزایش درصد الیاف کاغذ و آرد چوب افزایش یافته و بیشترین مقدار مقاومت های مکانیکی مربوط به نمونه های حاوی پلیمر پلی اتیلن سبک است. یافته های خواص فیزیکی نیز حاکی از آن است که در همه ی نمونه ها با کاهش درصد آرد چوب و الیاف کاغذ، جذب آب و واکشیدگی ضخامتی نمونه ها بهبود یافت. ضمن اینکه نمونه های ساخته شده از پلیمر پلی اتیلن سبک نسبت به نمونه های حاوی پلیمر پلی لاکتیک اسید خواص فیزیکی بهتری از خود نشان دادند. در نهایت با بررسی کلی نتایج این پژوهش و مقایسه ی تصاویر میکروسکوپی نمونه ها می توان بیان داشت که بهترین مقاومت های مکانیکی و فیزیکی مربوط به نمونه های ساخته شده با پلی اتیلن سبک و آرد چوب است.

با توجه به هزینه های زیاد ساخت اصولی ساختمان ها و استفاده از مصالح ساختمانی مهندسی شده و ایمن، مدتی است که سازه هایی همچون چوب گچ به دلیل برخورداری از ویژگی های شاخصی مانند هزینه های تولیدی کم و مقاومت زیاد در برابر زلزله و اشتعال، توجه متخصصان صنعت چوب و ساختمان را به خود جلب کرده است. همچنین تعیین شاخص های مؤثر به منظور تصمیم گیری برای احداث واحدهای صنعتی به صورت اصولی و با هدف استفاده ی بهینه از مواد اولیه، فرایند تولید، معرفی راهکارهایی برای کاهش هزینه ها و ضایعات بسیار حائز اهمیت است. برای دستیابی به این هدف، روش آنالیز مقایسه های زوجی انتخاب و پس از مطالعات اولیه، بررسی های میدانی و مصاحبه با صاحب نظران و کارشناسان مرتبط 5 شاخص اصلی و 32 زیرشاخص مهم شناسایی شد. سپس پرسشنامه های مقایسه های زوجی تهیه و توسط افراد متخصص و صاحب نظر دانشگاهی و شماری از مدیران و کارشناسان صنعت چوب و ساختمان تکمیل شد. نتایج نشان می دهد که در میان شاخص های سطح اول، شاخص مواد و محصول و اقتصادی و مالی به ترتیب بیشترین اهمیت را دارند. همچنین زیرشاخص های اطمینان از عرضه ی پایدار منابع گچی، هزینه ی خرید مواد اولیه، پیشینه ی صنعت کامپوزیت های معدنی، پیشینه ی صنعت ساختمان سازی، فاصله از منابع گچ، مقدار منابع گچی و در نهایت میزان فروش به ترتیب بیشترین اولویت و ارجحیت را به خود اختصاص دادند.

تبدیل پسماندهای زیست توده مانند باگاس به عنوان منابع لیگنوسلولزی فراوان و در دسترس به سوخت های جامد زیستی می تواند جایگزین مناسب منابع سوخت های فسیلی و آلاینده ی محیط زیست باشد. هدف تحقیق حاضر، تولید بریکت های سوختی از دو طبقه ی ابعادی خرده باگاس و باگاس آسیاب شده است. از اتصال دهنده های لیگنوسلولزی نانومتری شامل نانولیگنوسلولز (LCNF) و نانوسلولز (CNF) در سه سطح 3، 6 و 9 درصد به منظور تقویت و بهبود پارامترهای فنی و حرارتی استفاده شد. بریکت ها به روش متراکم سازی با سیلندر و پیستون در فشار MPa 150 و دمای 100 درجه ی سلسیوس تولید شدند. نتایج اثر مثبت اتصال دهنده های لیگنوسلولزی نانومتری بر ویژگی های مقاومتی و حرارتی را نشان دادند. بدین ترتیب نانولیگنوسلولز بر خواص فیزیکی و مکانیکی تأثیر بیشتری نسبت به اتصال دهنده ی نانوسلولز در هر دو طبقه ی ابعادی داشتند. همچنین در خصوص ویژگی های حرارتی اتصال دهنده ی نانولیگنوسلولز نتایج بهتری را در بریکت های سوختی نشان داد. در مجموع، نانولیگنوسلولز را می توان اتصال دهنده ی مناسب تری معرفی کرد؛ چراکه هزینه های تولید آن در مقایسه با نانوسلولز کمتر و ارزش حرارتی بریکت حاصل به دلیل وجود لیگنین در ترکیب آن بیشتر است. به طوری که در سطح استفاده ی 9 درصد مقاومت فشاری و ارزش حرارتی آن برای خرده باگاس و باگاس آسیاب شده به ترتیب N. mm 37/34، MJ/Kg 85/19 وN. mm 45/29، MJ/Kg 85/19 به دست آمد.