پژوهش های زراعی ایران
سال:1397 | دوره:16 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

اندازه گیری فلورسانس کلروفیل روشی سریع و غیر تخریبی است که به عنوان شاخصی مهم برای شناسایی ارقام متحمل به تنش های محیطی ازجمله تنش یخ زدگی مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور بررسی امکان استفاده از پارامترهای فلورسانس کلروفیل در ارزیابی تحمل اکوتیپ های چندساله چاودار به تنش یخ زدگی آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عامل های مورد مطالعه شامل 10 اکوتیپ چاودار (264، 941، 8425، 15771، 1587، 14947، 591، 1275، 3857 و 12640)، 9 دمای یخ زدگی (0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-، 21-و 24-درجه سانتی گراد) و چهار مرحله اندازه گیری حداکثر کارایی فتوسیستم II در دوره ی بازیابی گیاه پس از اعمال تنش یخ زدگی (12، 24، 48 و 96 ساعت) بودند. حداکثر کارایی فتوسیستم II در گیاهچه های چاودار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکوتیپ های چاودار تا دمای 18-درجه سانتی گراد از نظر حداکثر کارایی فتوسیستم II تفاوت معنی داری نداشتند، اما در دماهای 21-و 24-درجه سانتی گراد و با گذشت زمان بازیابی از 12 به 24 ساعت حداکثر کارایی فتوسیستم II کاهش یافت. از نظر دمای کاهنده 50 درصد حداکثر کارایی فتوسیستم II بین اکوتیپ های چاودار تفاوت معنی داری وجود داشت، به طوری که در 12 ساعت بعد از اعمال تنش یخ زدگی اکوتیپ 12640 در دمای 8/24-درجه سانتی گراد به 50 درصد کاهش حداکثر کارایی فتوسیستم II خود رسید و اکوتیپ 264 و 941 نیز به ترتیب با 2/20-و20-درجه سانتی گراد بالاترین دمای کاهنده 50 درصد حداکثر کارایی فتوسیستم II را دارا بودند. بین حداکثر کارایی فتوسیستم II با درصد نشت الکترولیت ها و درصد بقا همبستگی معنی داری وجود داشت که نشان دهنده پتانسیل مناسب شاخص مذکور برای تشخیص سریع ارقام حساس و متحمل به تنش یخ زدگی در چاودار می باشد.

به منظور ارزیابی اثر کودهای مختلف زیستی و شیمیایی بر شاخص های رشد و مراحل فنولوژیکی کنجد آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کودهای زیستی نیتروکسین (Ni)، بیوفسفر (BP)، بیوسولفور (PS)، ترکیب زیستی دوگانه Ni+BP و سه گانه Ni+BP+BS، کودهای شیمیایی اوره (U)، سوپرفسفات تریپل (P)، ترکیب شیمیایی دوگانه U+P و سه گانه U+P به علاوه گوگرد (S) عنصری (U+P+S) و شاهد (بدون مصرف کود) بود. نتایج این آزمایش نشان دهنده برتری تیمارهای ترکیبی کودهای زیستی و شیمیایی نسبت کاربرد تکی آن کودها بود. بر این اساس تیمارهای ترکیبی دوگانه و سه گانه زیستی و شیمیایی بهترین روند شاخص های رشدی تاثیرگذار بر تولید ماده خشک (شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول) را نسبت به شاهد داشتند که منجر به تجمع بیشتر ماده خشک در این تیمارها گردید. بالاترین نقطه اوج سرعت آسیمیلاسیون خالص نیز در تیمار دوگانه زیستی مشاهده شد. هرچند در این آزمایش در تیمارهای مختلف از نظر شاخص های رشدی تفاوت هایی مشاهده شد و با وجودی که سبز شدن گیاهچه ها در تیمارهای زیستی زودتر اتفاق افتاد، اما تحلیل های آماری نشان داد که مراحل مختلف فنولوژیکی کنجد از هیچ کدام از تیمارهای این آزمایش تاثیر معنی داری نپذیرفت. بنابراین از یافته های این پژوهش چنین نتیجه گیری می شود که کاربرد ترکیبی کودهای زیستی و کودهای شیمیایی در بهبود شرایط رشدی گیاه اثر قابل توجهی داشته و تغییری در فنولوژی گیاه به وجود نمی آورند. نهایتا با توجه به مزایای استفاده از کودهای زیستی، استفاده از ترکیب کودهای زیستی به عنوان بهترین گزینه برای تولید کنجد پیشنهاد می گردد.

به منظور بررسی اثر رژیم های گوناگون تغذیه ای بر برخی ویژگی های کیفی دانه گیاه روغنی آفتابگردان و همچنین خاک تحت کشت آن، آزمایشی در سال 1394 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان اجرا شد. تیمارها شامل: عدم کاربرد هر گونه کود شیمیایی و زیستی، کاربرد 100 درصد کود شیمیایی پیشنهاد شده (NP)، 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده بدون کود زیستی، کود آلی ورمی کمپوست، کود زیستی فسفونیتروکارا، کود زیستی بیوسولفور، ورمی کمپوست+ فسفونیتروکارا، ورمی کمپوست+ بیوسولفور، ورمی کمپوست+ 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده، فسفو نیتروکارا+ 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده، بیوسولفور+ 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده، ورمی کمپوست+ فسفونیتروکارا+ 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده، ورمی کمپوست+ بیوسولفور+ 1/2 کود شیمیایی نیتروژن و فسفر پیشنهاد شده بود. نتایج نشان داد که تیمارهای تغذیه ای، تمامی صفات به جز درصد روغن دانه و اسیدیته خاک را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار دادند. بیشترین غلظت عناصر بررسی شده، روغن و پروتئین دانه در تیمارهای تلفیقی مشاهده شد. همچنین کاربرد تلفیقی کودها بالاترین غلظت نیتروژن، فسفر و سولفات در خاک را به همراه داشت. به طور کلی، چنین به نظر می رسد که کودهای زیستی مورد مطالعه و ورمی کمپوست به همراه کودهای شیمیایی ضمن تولید عملکرد مطلوب آفتابگردان می توانند با بهبود شرایط تغذیه ای خاک، تاثیر مثبتی بر پایداری تولید و کاهش مصرف کودهای شیمیایی داشته باشند.

به منظور مطالعه ویژگی های رشد، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد ایندیگوکارمین گیاه دارویی وسمه (Indigofera tinctoria L. ) در واکنش به کودهای مختلف آلی و شیمیایی و مقادیر آبیاری بر اساس ظرفیت زراعی خاک، آزمایشی به صورت استریپ پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان بم در سال زراعی 92-1391 انجام شد. سه مقدار آبیاری (100، 80 و 60% ظرفیت زراعی خاک) به عنوان فاکتور اصلی و پنج منبع تغذیه گیاهی شامل کود زیستی میکوریزا (Glomus intraradices) (200 گرم خاک تلقیح شده در هر متر طولی)، ورمی کمپوست (پنج تن در هکتار)، کود گاوی (30 تن در هکتار) و کود شیمیایی (80، 150 و150 به ترتیب شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و شاهد به عنوان فاکتور نواری در نظر گرفته شدند. خصوصیات رویشی و عملکرد کیفی در دو چین اندازه گیری شدند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، قطر کانوپی، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ در بوته، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، عملکرد کل اندام های هوایی، محتوی ایندیگوکارمین در برگ و عملکرد ایندیگوکارمین بودند. نتایج نشان داد که افزایش محتوی رطوبتی خاک بر اساس ظرفیت زراعی تاثیر معنی داری (05/0p≤ ) روی ارتفاع بوته، قطر کانوپی، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد ایندیگوکارمین در هر دو چین داشت. در چین اول، وزن خشک برگ در مقدار آبیاری 100، 80 و 60 % ظرفیت زراعی به ترتیب 67/806، 680 و 33/589 گرم در متر مربع و در چین دوم به ترتیب 25/820، 21/614 و 78/515 گرم در متر مربع به دست آمد. بیشترین عملکرد اندام های هوایی در هر دو چین برای سطح آبیاری 100% ظرفیت زراعی حاصل شد. به طوری که در چین های اول و دوم تیمار 100% ظرفیت زراعی در مقایسه با تیمارهای 80 و 60 % ظرفیت زراعی به ترتیب منجر به افزایش 54 و 30 درصد در چین اول و 47 و 23 درصد در چین دوم عملکرد اندام های هوایی شد. بیشترین عملکرد ایندیگوکارمین در چین های اول و دوم برای مقدار آبیاری 100% ظرفیت زراعی به ترتیب با 97/4 و 74/3 گرم در متر مربع حاصل شد. بیشترین وزن خشک برگ در چین اول و دوم در تیمار ورمی کمپوست به ترتیب برابر با 11/751 و 24/769 گرم در متر مربع به دست آمد. کاربرد کودهای ورمی کمپوست، دامی، شیمیایی و میکوریزا عملکرد ایندیگوکارمین را به ترتیب 23، 18، 14 و 10 درصد در چین اول نسبت به شاهد افزایش داد.

حفظ بقایای گیاهی در سطح خاک و استفاده از نظام کم شخم که از اصول مهم پایداری اکوسیستم های کشاورزی است، در افزایش پایداری عملکرد ذرت می تواند تاثیرگذار باشد. به منظور بررسی حفظ بقایای گیاهان و اختلاط آنها با خاک دو مزرعه دارای بافت متفاوت بر ویژگی های فیزیکی خاک و اجزای عملکرد دانه ذرت رقم NS640، آزمایشی طی سال زراعی 1393-1392 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی شوشتر انجام شد. این به صورت تجزیه مرکب در یکسال و دو مکان در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بررسی شد و دو مزرعه با خاک لومی رسی و لومی شنی به عنوان مکان و کشت قبل از ذرت شامل کشت باقلا، گندم، کلزا، کلم و آیش در قالب تیمارهای آزمایش بررسی شدند. نتایج نشان داد که در عمق 15-0 سانتی متری خاک تیمار دارای بقایای گیاهی گندم در بافت خاک لومی رسی بیشترین میزان کربن آلی (80/0 درصد) را داشت و پس از آن تیمارهای دارای بقایای گیاهی باقلا و کلزا در یک گروه معنی داری قرار گرفتند. تیمار شاهد بدون گیاه در بافت خاک لومی شنی، کمترین میزان کربن آلی خاک (36/0 درصد) را داشت. در عمق 30-15 سانتی متری نیز بیشترین درصد کربن آلی در خاک لومی رسی دارای بقایای گندم با 48/0 درصد وجود داشت و بعد از آن تیمارهای دارای بقایای گیاهی باقلا، کلزا و کلم به ترتیب با 44/0، 42/0 و 39/0 بودند. در بافت لومی رسی میزان رطوبت خاک در تیمارهای برگرداندن گیاه گندم، کلزا و باقلا به ترتیب 3/21، 4/20 و 5/20 درصد بود، در حالی که برگرداندن بقایای کلم در مقایسه با شاهد (9/12 درصد) تاثیر معنی داری بر درصد رطوبت خاک نداشت. در بین تیمارهای برگرداندن بقایای گیاهی در خاک لومی شنی، تیمارهای شاهد و کلم با مقدار 23/0 و 212/0 درصد کربن آلی، کمترین مقدار ماده آلی را داشتند. تیمارهای برگرداندن بقایای گیاهی باقلا در دو نوع بافت خاک لومی رسی و لومی شنی به ترتیب با 6/10128 و 9/9547 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و تیمار شاهد در بافت لومی شنی با 6111 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه ذرت را به دنبال داشتند. به طور کلی، بقایای گیاهی باقلا در زراعت ذرت در هر دو نوع بافت خاک لومی رسی و لومی شنی تاثیر معنی دار بر عملکرد دانه ذرت و همچنین بهبود برخی ویژگی های کیفی خاک داشت.

آفتابگردان (Helianthus annuus L. ) یکی از گیاهان دانه روغنی است. پوسیدگی طوقه یکی از مهمترین بیماری های آفتابگردان در دنیا می باشد که در شرایط محیطی مناسب باعث از بین رفتن کل محصول می شود. در این مطالعه به منظور تجزیه ارتباطی صفات مهم زراعی و مقاومت به قارچ اسکلروتینیا (Sclerotinia sclerotiorum) تعداد 100 لاین خالص آفتابگردان روغنی در مزرعه ای در روستای وقاصلوی سفلی از توابع شهرستان ارومیه در قالب طرح لاتیس ساده 10×10 در 2 تکرار کشت شدند. پنج بوته از هر ژنوتیپ در هر تکرار با جدایه قارچی جمع آوری شده از گیاهان آفتابگردان آلوده همان مزرعه در سال قبل تلقیح شدند. صفات درصد پیشرفت آلودگی قارچی بعد از 4، 8 و 12 روز، وزن صد دانه گیاه آلوده نشده، وزن صد دانه گیاه آلوده شده، عملکرد گیاه آلوده نشده، عملکرد گیاه آلوده شده، افت وزن صد دانه و افت عملکرد ارزیابی شدند. از طرفی پروفیل مولکولی جمعیت با 28 آغازگر مبتنی بر رتروترنسپوزن (7 جفت آغازگر IRAP و 7 جفت آغازگر REMAP) تهیه شد. تجزیه ساختار ژنتیکی جمعیت به عنوان پیش نیاز تجزیه ارتباط با روش بیزین منجر به شناسایی 2 زیر جمعیت شد. در تجزیه ارتباط بر اساس مدل خطی مخلوط (MLM)، 27 نشانگر رتروترنسپوزونی مرتبط با صفات مورد مطالعه شناسایی شدند. بیشترین تعداد نشانگر برای صفات درصد پیشرفت آلودگی بعد از 4 روز و عملکرد تک بوته گیاه آلوده شده شناسایی شد. در این مطالعه چندین مکان مشترک برای صفات مورد مطالعه شناسایی شد. وجود نشانگرهای مشترک در میان برخی صفات بررسی شده می تواند ناشی از اثرات پلیوتروپی و یا پیوستگی نواحی ژنومی دخیل در کنترل این صفات باشد. نتایج به دست آمده از این مطالعه اطلاعات ارزشمندی در زمینه مبنای ژنتیکی صفات مورد مطالعه ارائه می دهد که از این اطلاعات می توان در برنامه های مختلف و از جمله انتخاب به کمک نشانگر (MAS) در آفتابگردان استفاده نمود. می توان با توالی یابی مکان هایی که تغییرات قابل توجهی از صفات را توجیه می نمایند، ژن های کدکننده مقاومت به بیماری و صفات مهم زراعی را شناسایی نمود.

با توجه به کمبود عناصر کم مصرف و نیاز مبرم به غنی سازی زیستی در گیاهان مهم و راهبردی در تغذیه جامعه انسانی همچون گندم، ضرورت ایجاب می کند تا هرگونه راهکاری برای بهینه کردن تولید و کیفیت این محصول مورد ارزیابی قرار گیرد. از طرف دیگر یکی از راه های ساده برای نیل به خودکفایی و جامعه ای سالم و تندرست، اضافه کردن عناصر کم مصرف به خاک و یا مصرف آن به صورت محلول پاشی می باشد. به منظور بررسی اثرات زمان های مختلف محلول پاشی نانو کلات سوپرپلاس برعملکرد و اجزای آن و درصد پروتئین دانه در ارقام و لاین های گندم دوروم دیم، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در منطقه مغان به صورت اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل زمان محلول پاشی کود نانو کلات سوپر پلاس (شرکت بیوزر) با غلظت دو در هزار در چهار زمان (زمان پنجه زنی، خوشه دهی، دانه بندی و شاهد (عدم محلول پاشی)) به عنوان عامل اصلی و رقم و لاین های گندم دوروم در 18 سطح به عنوان عامل فرعی بودند. صفات موردبررسی شامل طول بوته، تعداد پنجه و پنجه بارور، طول پدانکل، طول خوشه، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در خوشه، وزن کاه، وزن دانه در کل بوته، وزن کل بوته، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن، وزن هزار دانه، درصد پروتئین و عملکرد دانه بودند. نتایج نشان داد که زمان محلول پاشی اثر معنی داری بر صفات مورد ارزیابی داشت. محلول پاشی در زمان پنجه زنی مناسب ترین اثر و عدم محلول پاشی (شاهد) کمترین تاثیر معنی دار بر صفات اندازه گیری شده را داشت. ارقام نیز ازنظر صفات موردبررسی تفاوت معنی داری با هم نشان دادند. هم چنین اثر متقابل زمان محلول پاشی × ارقام مختلف نشان داد که بیشترین درصد پروتئین و عملکرد دانه در محلول پاشی عناصر ریزمغذی در مرحله پنجه زنی به ترتیب در لاین های L5 (23/12 درصد) و L16 (2948 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. هم چنین کمترین درصد پروتئین در مرحله پنجه زنی در رقم دهدشت (10/9 درصد) و کمترین عملکرد دانه در عدم محلول پاشی در رقم سیمره و مرحله دانه بندی در لاین L7 (70/771 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد.

در شرایط کمبود آب انتقال الگوی کشاورزی به سمت گیاهان سازگار با خشکی می تواند راهکار مناسبی برای مقابله با اثرات کمبود آب باشد. ارزن دم روباهی گیاهی چهار کربنه با سازگاری خوب به نواحی خشک است که در شرایط تنش بسته شدن جزئی روزنه، تعرق را بیشتر از فتوسنتز کاهش داده و درنتیجه کارایی مصرف آب افزایش می یابد. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر کارایی مصرف آب و اجزای آن آزمایشی در سال های زراعی 93-1392 و 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. سطوح تنش خشکی (شامل شاهد، تنش ملایم و شدید به ترتیب با تامین 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) به عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ های kfm5 و kfm20 و رقم باستان به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی کارایی مصرف آب دانه را کاهش داد ولی تاثیر معنی داری بر کاهش کارایی مصرف آب عملکرد بیولوژیک نداشت. در تمام سطوح تنش ژنوتیپ باستان به علت شاخص برداشت بالاتر کارایی مصرف آب بالاتری از دو لاین دیگر در شرایط بدون تنش (817/0 در برابر 627/0) و تنش (563/0 در برابر 415/0 گرم بر کیلوگرم) داشت و برای شرایط تنش مناسب تر است. تحت تاثیر تنش کاهش عملکرد دانه به واسطه کاهش شاخص برداشت و کل ماده خشک بود. کل ماده خشک ژنوتیپ ها اختلافی نداشت و برتری رقم باستان به علت شاخص برداشت بالاتر بود. کارایی مصرف آب بالا در گیاه لازمه مقاومت و سازگاری در شرایط مواجهه با تنش خشکی است و به همراه شاخص برداشت که شاخصی از مقدار محصول قابل استفاده است، می توانند برای شناسایی ژنوتیپ ها و ارقام مناسب برای شرایط خشک و کمبود آب مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی کود روی بر عملکرد دانه و میزان روی دانه برنج رقم سازندگی، آزمایشی بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان در سال های 1392 و 1393 اجرا شد. تیمارها شامل: نانو اکسید روی با غلظت 150 و300 میلی گرم در لیتر، سولفات روی با غلظت های سه و شش گرم در لیتر، آب مقطر (شاهد اول) و بدون محلول پاشی (شاهد دوم) بود. نتایج نشان داد حداکثر عملکرد دانه (3/8968 کیلوگرم در هکتار) در تیمار شش گرم در لیتر سولفات روی به دست آمد که نسبت به شاهد اول 1/10درصد و نسبت به شاهد دوم 8/11درصد بیشتر بود. همچنین حداکثر مقدار روی دانه (8/37 میلی گرم بر کیلوگرم) در تیمار شش گرم در لیتر سولفات روی به دست آمد که نسبت به شاهد اول 6/16درصد و نسبت به شاهد دوم 5/19درصد بیشتر بود. این در حالی بود که بین مقدار روی دانه دو تیمار سولفات روی و دو تیمار نانو اکسید روی، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بر اساس نتایج این پژوهش محلول پاشی نانو اکسید روی و سولفات روی می تواند سبب افزایش عملکرد و بهبود محتوای روی دانه در راستای غنی سازی زیستی دانه برنج گردد.

یکی از نکات مهم در بهبود مدیریت زراعی و تولید گیاهان دارویی، ارزیابی سیستم های مختلف تغذیه گیاه است. جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف کودهای دامی و شیمیایی بر گیاه دارویی شاهدانه، آزمایشی در سال 1394-1393 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تیمارهای مورد آزمایش شامل کود دامی (صفر، 10، 20 و 30 تن در هکتار کود گاوی پوسیده شده) به عنوان کرت اصلی و کود نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع کود اوره) به همراه کود فسفر (صفر و 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار از منبع کود سوپرفسفات تریپل) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت فرعی بودند. نمونه برداری در دو مرحله ی رویشی و زایشی گیاه انجام گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اثر کود دامی در مرحله ی رویشی بر ارتفاع و قطر ساقه، وزن خشک ساقه و برگ معنی دار نبود، اما کود شیمیایی نیتروژن اثر معنی داری بر ویژگی های رشد داشت. در سطوح صفر، 10 و 20 تن در هکتار کود دامی با افزایش سطح کود نیتروژن، عملکرد بیولوژیک و دانه افزایش یافت. با افزایش سطح کود دامی و نیتروژن شاخص برداشت کاهش یافت، به طوری که کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی و 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، از طریق افزایش بیشتر رشد رویشی این شاخص را به ترتیب 20/18 و 07/13 درصد کاهش دادند. افزایش سطح کودهای نیتروژن و دامی در کاهش نسبتC/N خاک در مرحله زایشی موثر بود. اضافه نمودن فسفر سبب افزایش معنی دار عملکرد دانه (13درصد)، وزن خشک ساقه (42/6 درصد) و برگ (21/15) در مرحله زایشی شد. بر طبق نتایج آزمایش کاربرد تلفیقی 30 تن در هکتار کود دامی و 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و همچنین 20 تن در هکتار کود دامی و 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن سطوح مناسبی برای تغذیه ی شاهدانه هستند.

مدل های مبتنی بر مفهوم زمان گرمایی ابزار مفیدی برای توصیف و پیش بینی جوانه زنی و رهایی بذر از خواب در رابطه با زمان و دما هستند. هدف از این مطالعه ارزیابی دقت پیش بینی رهیافت های مختلف زمان گرمایی در توصیف جوانه زنی سه رقم بهاره کلزا (ساری گل، دلگان و RGS003) بود. آزمون جوانه زنی برای هر رقم در 11 دمای ثابت 8، 12، 16، 20، 24، 28، 32، 33، 34، 35 و 36 درجه سانتی گراد و چهار تکرار انجام شد و کل آزمایش سه مرتبه تکرار گردید. معیارهای نکویی برازش (RMSE و AICc) نشان داد که وقتی Tb (دمای پایه) و θ Tm (زمان گرمایی لازم برای تکمیل جوانه زنی در دماهای بیش بهینه) برای کل جمعیت بذری ثابت فرض شد و توزیع نرمال برای توصیف تنوع θ T(g) (زمان گرمایی لازم برای تکمیل جوانه زنی هر کسر بذری معین در دماهای زیر بهینه) در دماهای زیر بهینه و Tm(g) (دمای بیشینه برای هر کسر بذری معین) در دماهای بیش بهینه به کار رفت، مدل برازش بهتر و دقیق تری از دوره های زمانی جوانه زنی هر سه رقم کلزا داشت. Tb برای ارقام ساری گل، دلگان و RGS003 به ترتیب 66/5، 13/7 و 86/5 درجه سانتی گراد برآورد شد. برآورد θ Tm برای ارقام مختلف بین 62/31 تا 55/34 درجه سانتی گراد ساعت متغیر بود. در رقم ساری گل θ T(50) و Tm(50) به ترتیب 27/369 درجه سانتی گراد ساعت و 32/34 درجه سانتی گراد، در رقم دلگان به ترتیب 76/378 درجه سانتی گراد ساعت و 98/33 درجه سانتی گراد و در رقم RGS003 به ترتیب 89/357 درجه سانتی گراد ساعت و 42/34 درجه سانتی گراد پیش بینی شد. دمای بهینه برای درصدهای مختلف جوانه زنی (To(g)) ثابت نبود. To(50) برای ارقام ساری گل، دلگان و RGS003 به ترتیب 85/31، 78/31 و 06/32 درجه سانتی گراد تعیین شد.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت، کود زیستی حاوی باکتری های حل کننده فسفات و محلول پاشی عناصر روی و بور بر صفات فیزیولوژیک و زراعی گندم نان (رقم افلاک)، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در شهرستان رامهرمز اجرا گردید. عامل های آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح مناسب (30 آبان) و تاخیری (15 دی) به عنوان عامل اصلی و کاربرد کود زیستی حاوی باکتری های حل کننده فسفات در دو سطح عدم بذر مال و بذر مال و محلول پاشی عناصر روی و بور در چهار سطح با آب (شاهد)، روی، بور و روی + بور (هر کدام سه لیتر در هکتار) به صورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت به دلیل تنش گرمای انتهایی غیر از میزان پرولین برگ کلیه صفات شاخص کلروفیل برگ (SPAD)، شاخص پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به طور معنی داری کاهش یافت. اثر متقابل تلقیح بذر با کود زیستی حاوی باکتری های حل کننده فسفات و محلول پاشی عناصر روی و بور غیر از شاخص برداشت، صفات شاخص کلروفیل برگ (SPAD)، میزان پرولین برگ، شاخص پایداری غشای سلول، Fv/Fm، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را به ترتیب به طور معنی داری به میزان %37/3، %29/12، %48/6، %02/3، %25/17 و %04/22 تحت تاریخ کاشت تاخیری بهبود بخشید. در این آزمایش مشاهده شد که تیمار تلقیح بذر با کود زیستی حاوی باکتری های حل کننده فسفات نسبت به تیمار محلول پاشی عناصر روی و بور و هم چنین محلول پاشی عنصر روی نسبت به بور تاثیر بیشتری در بهبود صفات فیزیولوژیک و افزایش عملکرد دانه و بیولوژیک گندم نان (رقم افلاک) در هر دو تاریخ کاشت مناسب و تاخیری داشت.

تعیین تراکم بهینه یکی از عوامل مهم برای به دست آوردن حداکثر عملکرد در هر شرایط اقلیمی و هر رقم گیاهی می باشد. حنا با نام علمیLowsonia inermis L. گیاهی چند ساله است که از لحاظ دارا بودن خواص دارویی و کاربردهای صنعتی از ارزش بالایی برخوردار است. این تحقیق به منظور بررسی واکنش های زراعی-فیزیولوژیک اکوتیپ های مختلف گیاه حنا (شهداد، بم و رودبار) به تراکم های مختلف کاشت (25، 33، 50 و 100 بوته در مترمربع) در شرایط آب و هوایی کرمان به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد اکوتیپ های مورد بررسی از لحاظ شاخص های سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و میزان هدایت روزنه ای تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند و بیشترین میانگین این صفات مربوط به اکوتیپ شهداد بود. بین تراکم های مورد بررسی نیز از لحاظ اکثر صفات اندازه گیری شده اختلاف معنی داری از لحاظ آماری مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین حاکی از حصول بیشترین مقدار شاخص سرعت رشد محصول و کمترین میزان فتوسنتز، هدایت روزنه ای و تعرق از تراکم 100 بوته در مترمربع بود. به طور کلی در این تحقیق اگرچه رقم شهداد برتری معنی داری در سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول نسبت به دو اکوتیپ بم و رودبار داشت ولی عملکرد خشک کل و خشک برگ این اکوتیپ ها با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم 100 بوته در مترمربع این گیاه برای سال اول کاشت از نظر عملکردی مناسب تر از سایر تراکم ها بوده ولی برای سال های دوم به بعد با توجه به رشد پیکره گیاه نیاز به تحقیق بیشتر می باشد.

مجموعه ای از 18 ژنوتیپ برنج شامل 14 لاین موتانت M5 و چهار رقم والدینی آنها تحت تنش خشکی در مرحله زایشی و بدون تنش در دو آزمایش جداگانه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت در سال زراعی 94-1393 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر خشکی، ژنوتیپ و اثرمتقابل دو فاکتور بر صفات عملکرد دانه، ارتفاع بوته، مساحت برگ پرچم، تعداد پنجه و درصد باروری دانه معنی دار بود. تنش خشکی در مرحله زایشی باعث کاهش عملکرد دانه (47/59%)، درصد باروری دانه (08/19%)، ارتفاع بوته (35/9%)، مساحت برگ پرچم (59/8%) و طول خوشه (61/1%) شد. شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) به عنوان شاخص های برتر بودند و از آنها برای معرفی ژنوتیپ های مقاوم و یا متحمل به تنش خشکی و با عملکرد بالا در شرایط دارای تنش خشکی و بدون تنش استفاده شد. با توجه به شاخص های مذکور، ژنوتیپ های 1، 2، 3، 4 و 5 (لاین های موتانت M5 از رقم طارم محلی) و (لاین موتانت M5 از رقم هاشمی) متحمل به تنش خشکی و ژنوتیپ های 14 (لاین موتانت از رقم خزر)، 15 (هاشمی)، 16 (خزر) و 17 (طارم) حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. بنابراین موتاسیون سبب ایجاد تحمل به تنش خشکی در نتاج شده است و لذا می توان از لاین های فوق در پروژه های معرفی ارقام مقاوم یا متحمل به خشکی استفاده نمود.

روی (Zn) و آهن (Fe) از عناصر ریزمغذی ضروری برای رشد گیاه و انسان هستند و کمبود آن ها در رژیم غذایی، یک مشکل بزرگ تغذیه ای در دنیا به حساب می آید. به منظور بررسی اثر محلول پاشی فرم های مختلف روی و آهن بر اجزای عملکرد، صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و عملکرد دانه برخی ارقام گندم در دو منطقه با خصوصیات خاک متفاوت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در سال زراعی 95-1394 به اجرا درآمد. عوامل مورد بررسی عبارت بودند از: ارقام گندم (شامل روشن و بک کراس روشن (ارقام قدیمی)، بم و افق (ارقام جدید))، مصرف روی در سه سطح محلول پاشی با آب (شاهد)، سولفات روی و کلات روی و مصرف آهن نیز در سه سطح محلول پاشی با آب (شاهد)، سولفات آهن و کلات آهن (معادل 5/2 کیلوگرم در هکتار). نتایج نشان داد که ارقام جدید از ارتفاع و طول پدانکل کم تر و طول دوره پر شدن دانه، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و شاخص برداشت بیشتری برخوردار بودند. محلول پاشی روی و آهن منجر به بهبود خصوصیات رشدی و عملکرد دانه شد و محلول پاشی سولفات روی و سولفات آهن در هر دو منطقه مورد بررسی (به خصوص در منطقه امیرآباد با شوری و pH بیشتر خاک) نتیجه بهتری در مقایسه با فرم کلاته این عناصر داشت. درنهایت با توجه به نتایج این تحقیق، کشت ارقام جدید بم و افق و محلول پاشی فرم های سولفاته روی و آهن برای تولید گندم در شرایط اقلیمی مشابه توصیه می گردد.

به منظور بررسی اثر کاربرد گیاهان پوششی در یک نظام زراعی مبتنی بر گندم و همچنین مطالعه اثر روش های شخم در این نظام، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سه نوع روش خاک ورزی (شامل عدم خاک ورزی، خاک ورزی کاهشی و خاک ورزی رایج) به عنوان عامل اصلی و گیاهان پوششی در 5 سطح (شامل خلر، منداب، جو ترش، تریتیکاله و عدم کشت گیاه پوششی به عنوان شاهد) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر روش خاک ورزی بر تعداد سنبله در مترمربع، وزن سنبله در مترمربع، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی دار (P

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی کلات آهن به فرم های معمول و نانو بر عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبز آزمایشی در سال زراعی 95-1394 در مزرعه ای واقع در شهر اصفهان به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. دور آبیاری به عنوان عامل اصلی شامل فواصل آبیاری پنج، 10 و 15 روز و محلول پاشی کلات آهن به عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل شاهد (محلول پاشی با آب)، 2 گرم در لیتر کلات آهن به فرم معمول، 2 گرم در لیتر نانو کلات آهن، 4 گرم در لیتر کلات آهن به فرم معمول و 4 گرم در لیتر نانو کلات آهن در نظر گرفته شد. بیشترین و کمترین تعداد چتر با مقادیر 6/15 و 4/11 در بوته به ترتیب از دور پنج و 15 روز آبیاری به دست آمد. کمترین ارتفاع بوته به میزان 3/21 سانتی متر در تیمار شاهد (عدم محلول پاشی) مشاهده گردید. کمترین وزن هزار دانه (5/1 گرم)، عملکرد دانه (7/610 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (1767 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم محلول پاشی و دور آبیاری 15 روز مشاهده گردید. کاربرد 2 گرم در لیتر نانو کلات آهن توانست به اندازه کاربرد 4 گرم در لیتر کلات آهن به فرم معمول، عملکرد دانه زیره سبز را افزایش دهد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، می توان اظهار داشت در شرایط تنش خشکی، با محلول پاشی کلات آهن به خصوص به فرم نانو می توان تا حد زیادی اثرات سوء ناشی از تنش خشکی را تعدیل و عملکرد دانه گیاه را افزایش داد.

این آزمایش با هدف بررسی اثر کاشت پشته مرتفع و سطوح اوره بر شاخص های کارایی نیتروژن، عملکرد کمی و محتوای نیتروژن گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 95-1394 انجام شد. دو روش کاشت (مرسوم و پشته مرتفع) و پنج سطح صفر، 100، 200، 300 و 400 کیلوگرم اوره در هکتار به ترتیب به عنوان عامل های اصلی و فرعی مدنظر قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، محتوی نیتروژن دانه و کاه و شاخص های کارایی نیتروژن (جذب، تبدیل و مصرف) بودند. نتایج نشان داد که اثر ساده و متقابل روش کاشت و کود اوره بر عملکرد دانه و بیولوژیک، محتوی نیتروژن دانه و کاه، کارایی جذب، تبدیل و مصرف نیتروژن معنی دار (05/0≥ p) بود. بالاترین و پایین ترین کارایی جذب نیتروژن به ترتیب برای تیمار پشته مرتفع و بدون مصرف نیتروژن (45/0 کیلوگرم نیتروژن گیاه بر کیلوگرم نیتروژن خاک) و روش رایج و 400 کیلوگرم اوره در هکتار (14/0 کیلوگرم نیتروژن گیاه بر کیلوگرم نیتروژن خاک) به دست آمد. شاخص های کارایی جذب و مصرف نیتروژن در روش پشته مرتفع بالاتر از روش رایج بود. بیشترین و کمترین کارایی مصرف نیتروژن به ترتیب مربوط به تیمارهای پشته مرتفع و شاهد (65/36 کیلوگرم نیتروژن دانه بر کیلوگرم نیتروژن گیاه) و روش رایج و 400 کیلوگرم اوره در هکتار (63/10 کیلوگرم نیتروژن دانه بر کیلوگرم نیتروژن گیاه) بود. با افزایش مصرف اوره از صفر به 400 کیلوگرم در هکتار، کارایی مصرف نیتروژن 62 درصد کاهش یافت.