مدیریت در دانشگاه اسلامی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:1 (15) |تعداد مقالات:11

به فرموده تمام بزرگان ما، دانشگاهها منشأ تغییر و تحولات در جامعه اند. از طرفی، امروزه کشور دچار مسائل پیچیده ای در زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است و برای گذر از این شرایط، نهادها و بخشهای مختلف جامعه باید نقش مؤثر خود را ایفا کنند. یکی از مهم ترین این نهادهاکه بخش مهمی از خبرگان جامعه در آن مشغول به خدمت اند، دانشگاهها می باشند. خبرگان دانشگاهی باید ابتدا به طور دقیق و علمی شرایط موجود را بسنجند و با انجام پروژه های تحقیقی و برگزاری نشست ها و همایشهای مختلف، راه حلهای مناسب را ارائه دهند. مسئولان دانشگاهها باید بیش از گذشته نشان دهند که در خدمت جامعه اند و دانش مورد نیاز جامعه را در این شرایط سخت، ایجاد کنند و انتشار دهند...

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی راه حلهای رفع مسائل در فرایند خط مشی گذاری فرهنگی بر پایه تقوا در آموزه های اجتماعی قرآن کریم انجام شد. روش: جامعه آماری این تحقیق را خبرگان و فقهای برگزیده دینی تشکیل می دهند که از بین آنها بر اساس روش ترکیبی (کیفی-کمی)، 21 نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول (هفت نفر برای مصاحبه عمیق و 14 نفر برای تشکیل پنج جلسه کانونی) و 12 نفر در مرحله دوم (توزیع پرسشنامه و شناسایی اهمیت و اولویت راه حلها) برگزیده شدند. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به شناسایی مهم ترین راه حلهای رفع مسائل فرهنگی در پرتو آیات قرآن کریم و تفاسیر معتبر شیعی شد. بر این اساس، 1659 آیه بیانگر راه حلهای رفع مسئله در قالب 97 کد و دو بعد نظری و عملی ارائه شد. نتیجه گیری: پس از انجام آزمونهای دوجمله ای و فریدمن در نرم افزار اس. پی. اس. اس نسخه 20، 82 کد به عنوان مهم ترین راه حلها برای رفع مسائل فرهنگی مستخرجه از آیات قرآن کریم شناسایی و اولویت بندی شدند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه ی الگوی رهبری خدمتگزار در آموزش عالی(دانشگاه ایلام) انجام شده است. روش: روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع تحقیقات آمیخته ی اکتشافی است. از نظر هدف، کاربردی بوده و برای گردآوری داده ها از روش میدانی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه و پرسشنامه بود. جامعه ی آماری تحقیق حاضر، دانشگاه ایلام است. تعداد نمونه ی آماری به ترتیب برای بخش کیفی، هشت نفر و برای بخش دلفی، 20 نفر از خبرگان آموزش عالی بودند که به صورت غیر تصادفی و گلوله برفی انتخاب شدند. یافته ها: تجزیه و تحلیل یافته های بخش دلفی با آزمونهای آماری میانگین، انحراف معیار و ضریب هماهنگی کندال انجام شد. یافته ها نشان داد که ابعاد خدمتگزاری، صلاحیت رهبر خدمتگزار، پیامدهای رهبری خدمتگزار، اعتماد، انسان گرایی، تواضع و فروتنی، تعهد، نوع دوستی و آینده نگری، الگوی رهبری خدمتگزار با رویکرد اسلامی در آموزش عالی را شکل می دهند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که نهادینه سازی سبک رهبری خدمتگزار، پیامدهای فردی و سازمانی مختلفی مانند بصیرت بخشی، رشد معنوی و شخصیتی کارکنان، وحدت بخشی، توانمندسازی، بهبود ارتباطات سازمانی و فراهم کردن برنامه های آموزشی را برای کارکنان به همراه دارد.

هدف: پژوهش پیش رو، با هدف ارائه ی الگوی ساختاری تفسیری رهبری جهادی مبتنی بر دیدگاه آیت الله خامنه ای انجام شده است. در این راستا، ضمن توصیف وضعیت آشفته حال نظریات رهبری سازمان، به نقد نظریه ی رهبری کوانتومی به عنوان آخرین راهکار مطرح، پرداخته شد. روش: بیانات آیت الله خامنه ای به عنوان منبع پژوهش، از طریق روش تحلیل محتوا، تحلیل و مفاهیم فرعی و کلی خط مشی های مطلوب رهبری در قالب نظریه ی رهبری جهادی ارائه شد. در ادامه، از طریق کاربست روش شناسی مدلسازی ساختاری تفسیری و در قالب رجوع به خبرگان، الگوی نهایی رهبری جهادی ارائه شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر، به صورت الگوی ساختاری تفسیری رهبری جهادی در قالب خط مشی های هفت گانه ی خط مشی ظلم ستیز، خط مشی کریمه، خط مشی بصیرت بخش، خط مشی عزت مدار، خط مشی هویت بخش، خط مشی درون زا و خط مشی جذاب ارائه شده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش، حاکی از جایگاه والای خط مشی های بصیرت بخش و پس از آن، خط مشی های هویت بخش در الگوی نهایی خط مشی های رهبری جهادی است.

هدف: هدف این تحقیق، شناسایی معیارهای گزینش مدیران شایسته ی دانشگاهی بر اساس آموزه های اسلامی به منظور انتخاب و انتصاب مدیران لایق و کارامد بود. روش: پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از آنجا که موضوع پژوهش مبحث کیفی است و دیدگاه خردگرایانه ی کمّی نمی تواند مبنای تحقیق قرار گیرد، رویکرد کیفی به شیوه ی تکنیک دلفی در دستور کار پژوهش قرار گرفت. با تشکیل پانل صاحب نظران دانشگاهی، متشکّل از خبرگان و نخبگان دانشگاه پیام نور، روش دلفی طی دو راند(دور) اجرا شد. یافته ها: بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی، 22 شاخص مستخرج از منابع اسلامی پس از تأیید خبرگان، در سه دسته معیارهای اخلاقی، مکتبی و سازمانی تقسیم بندی شدند. نتیجه گیری: انتخاب و انتصاب مدیران شایسته ی اسلامی، به خصوص برای مراکز آموزش عالی و دانشگاهی، باعث خواهد شد نهادی که مرکز تعلیم و تربیت مدیران آینده ی کشور است، نیروهای علمی لایق و کارامد را تحویل جامعه دهد و از این طریق بتواند زمینه های اصلاح، آبادی و پیشرفت را برای مملکت فراهم آورد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش دانشگاهها در تحقق اقتصاد مقاومتی از طریق زیرساختهای منابع انسانی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. روش: جامعه ی پژوهش را اساتید دانشگاههای مازندران به تعداد تقریبی 3500 نفر تشکیل می دهند. پرسشنامه ی محقق ساخته ی این تحقیق، به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، در بین 470 نفر از اعضای جامعه، توزیع و تعداد 420 پرسشنامه ی صحیح جمع آوری شد. به منظور تحلیل داده ها از رویکرد معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که دانشگاه بر زیرساخت فرهنگی با ضریب 76/0 تأثیر معناداری دارد. از طرفی، زیرساخت فرهنگی نیز با ضریب تأثیر 82/0 بر اقتصاد مقاومتی تأثیر دارد. همچنین زیرساخت فرهنگی نقش میانجی گیری ناقص را در ارتباط بین دانشگاه و تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا می کند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تأثیر دانشگاه بر اقتصاد مقاومتی با حضور متغیّر زیرساخت فرهنگی به عنوان میانجی امکان پذیری بیشتری دارد. هرچند دانشگاه به طور مستقیم نیز بر اقتصاد مقاومتی تأثیر دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب مفهومی دانشگاه بین المللی اسلامی انجام شده است. روش: روش پژوهش کیفی بوده و ده خبره دانشگاهی به صورت هدفمند و شبکه ای انتخاب و از طریق مصاحبه های عمیق، کدها، مفاهیم و مقوله های دانشگاه بین المللی اسلامی با روش تحلیل تم شناسایی شدند. یافته ها: نتایج نشان دهنده ی آن بود که بر اساس میزان تشابه مفهومی کدها، 66 کد استخراج و با توجه به وجه اشتراک آنها در قالب 12 مفهوم و دو مقوله ی اصلی دسته بندی شدند و در نهایت با بهره گیری از نتایج گامهای گذشته، چارچوب مفهومی دانشگاه بین المللی اسلامی مبتنی بر زیست بوم ایران طراحی شد. نتیجه گیری: چارچوب مفهومی دانشگاه بین المللی اسلامی مشتمل بر دو مقوله ی محوری است: 1) مقوله ی برون دانشگاهی به سازوکارهایی اشاره دارد که در کنترل رؤسا و مدیران دانشگاهی نیستند و خارج از محیط دانشگاهی بر بین المللی سازی فشار وارد می کنند. 2) مقوله ی درون دانشگاهی به سازوکارهایی اشاره دارد که جزیی از کارکردهای ذاتی دانشگاه است و مدیران دانشگاهی بر آنها کنترل دارند و می توانند با تقویت، بهبود و نظارت بر آنها دانشگاه را به سمت بین المللی سازی سوق دهند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی ملاکهای جذب اعضای هیئت علمی در ایران با تمرکز بر دانشگاه محقق اردبیلی بود. روش: برای نیل به هدف، از مطالعه ی موردی استفاده شد. ابتدا داده های کیفی و بر اساس یافته های آن، داده های کمّی گردآوری و تحلیل شدند. جامعه ی آماری در مرحله ی کمّی، 253 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه محقق بودند که با نمونه گیری تصادفی ساده، 114 نفر برای نمونه گیری برآورد شدند. در بخش کیفی نیز با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 10 نفر تحت مصاحبه های عمیق قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه ی نیمه سازمان یافته بود که از روش سه بعدی نگری و بازخورد مشارکت کننده برای اعتباریابی آن استفاده شد؛ در بخش کمّی نیز پرسشنامه ی محقق ساخته بود که ضریب آلفای کرونباخ آن 78% بود. برای تحلیل داده های کیفی از تحلیل محتوای استقرایی مبتنی بر کدگذاری باز و در بخش کمّی از مدل معادلات ساختاری با نرم افزار Pls استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که ملاکهای مدّ نظر مسئولان جذب، شامل ملاکهای پژوهشی(توجه خاص و معنا دار به چاپ مقالات در مجلات مرتبط با رشته تخصصی، تألیف و ترجمه کتاب، مجری یا همکاری در پروژه های پژوهشی) و ملاکهای آموزشی(سوابق تدریس، عضویت در بنیاد نخبگان، تسلط به زبان انگلیسی) و ملاکهای اعتقادی بود. نتایج مرحله ی کمّی نشان داد که مدل دارای برازش مناسب است. تمام ملاکهای جذب و استخدام اعضای هیئت علمی از نظر اساتید مهم تلقی می شود. نتیجه گیری: دانشگاهها با به کارگیری شاخصهای موجود می توانند اعضای با استعدادی را در دانشگاه به عضویت خود درآورند.

هدف: تحقیق حاضر با هدف طراحی مدل بازدارندگی فساد اداری با اتکا به آموزه های نهج البلاغه انجام شد. روش: روش این تحقیق، کیفی از نوع اکتشافی بود. برای رسیدن به هدف تحقیق از تحلیل مضمون کتاب نهج البلاغه دکتر دلشاد تهرانی استفاده شد. برای انجام مصاحبه ها و همچنین تأیید یافته های کیفی نیز به صورت هدفمند از 15 نفر از خبرگان حوزوی بهره گرفته شد. یافته ها: بر اساس یافته های حاصل از تحلیل مضمون، تعداد 402 تم فرعی با رعایت اصل معناشناسی در سه طبقه ی تعالی بخشی، پیشگیری و درمان در خصوص بازدارندگی از فساد اداری استخراج شد. درصد فراوانی تم های فرعی در طبقه ی تعالی بخشی: 17. 7 درصد، پیشگیری: 73. 8 درصد و درمان: 8. 5 درصد بود. سپس با توجه به همپوشانی ها، تم های فرعی به 40 تم اصلی تلخیص و در نهایت، در هفت محور دسته بندی شدند. نتیجه گیری: مدل بازدارندگی فساد اداری با اتکا به آموزه های نهج البلاغه بر اساس تم ها طراحی شد.

هدف هدف پژوهش حاضر، اعتباریابی پرسشنامه رسالت شغل و حرفه بود. روش پرسشنامه مد نظر، از مطالعه دیک و همکاران(2012) اقتباس و روی یک نمونه 643 نفری از دانشجویان دوره کارشناسی دانشکده های ادبیات و علوم انسانی و فنی و مهندسی دانشگاه شهید باهنر کرمان که به روش خوشه ایانتخاب شده بودند، اجرا شد. یافته ها در این پژوهش برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفایکرونباخ استفاده شد. پایایی به دست آمده برای مولفه های شش گانه پرسشنامه بین 70/0 تا 76/0 به دست آمد که نشان دهنده پایایی مناسب ابزار است. برای تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج اجرای تحلیل عاملی تاییدی نشان داد ساختار شش عاملی از جهت تفکیک گویه ها و انطباق با مبانی نظری مناسب است. لذا مدل شش عاملی پرسشنامة رسالت شغل و حرفه با توجه به شاخصهای مختلف، قابل قبول و نشان دهنده روایی سازه پرسشنامه است. نتیجه گیری از این پرسشنامه می توان برای تعیین رسالت شغل و حرفه دانشجویان و کارکنان در موقعیتهای گوناگون استفاده کرد.

هدف: در سالهای اخیر مسئله ی شهود و تصمیم گیری شهودی به عنوان عامل مؤثر مدیریت، توجه فزاینده ای را در محافل علمی و پژوهشها در سطح دنیا به خود جلب کرده است. لذا هدف اصلی این مقاله، شناسایی مؤلفه ها و طراحی مدل مفهومی شهود در تصمیم گیری راهبردی بر اساس رویکرد اسلامی بود. روش: در مرحله ی اصلی پژوهش که رویکردی قرآنی دارد، با استفاده از راهبرد کیفی نظریه پردازی داده بنیاد و با استفاده از تفسیر المیزان، مضامین و مفاهیم و مقوله های مرتبط با شهود شناسایی شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحقیق، پیدایش 86 مفهوم بود که با استفاده از نظرات خبرگان حوزوی و دانشگاهی در قالب 18 مقوله ی فرعی و هفت مقوله ی اصلی دسته بندی شدند. در نهایت بر اساس قضایا و مفاهیم مستخرج، الگویی مفهومی برای شهود در تصمیم گیری راهبردی بر اساس آموزه های قرآنی پیشنهاد شده است. نتیجه گیری: استفاده از شهود در برخی از شرایط می تواند اثربخش تر باشد، به جای اینکه صرفاً از عقلانیت و تحلیلهای کمّی استفاده شود. در مدل اسلامی این تحقیق، عوامل معنوی نقش پر رنگی در افزایش مهارتهای شهودی مدیران دارد. از نتایج این تحقیق، تبیین شهود اسلامی به صورت الهام، رؤیت قلب، قوه ی تشخیص و نور الهی است.