تولید فرآوری محصولات زراعی و باغی
سال:1399 | دوره:10 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثر توام کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1397-1396 در منطقه دستگرد (برخوار) اصفهان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل کود شیمیایی در چهار سطح (شاهد، کود شیمیایی اوره، کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل و تلفیق کود شیمیایی اوره و سوپر فسفات تریپل) و کود زیستی در چهار سطح (عدم تلقیح با کود زیستی، تلقیح با نیتروکسین، تلقیح با بیوفسفر و تلقیح توام با نیتروکسین و بیوفسفر) بود. نتایج نشان داد که اثر برهم کنش تیمارهای کود شیمیایی و کود زیستی بر شاخص سطح برگ، عملکرد دانه و اجزای عمکرد شامل تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه گیاه کینوا در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. تیمار تلفیق کودهای شیمیایی اوره و سوپرفسفات بیشترین تاثیر را بر عملکرد بیولوژیک کینوا داشت. در مجموع نتایج نشان داد منابع کودی نیتروژن اثر معنی داری بر صفات ارتفاع بوته، میزان کلروفیل و تعداد خوشه در متر مربع داشتند و منابع کودی فسفر موجود در پژوهش نیز بیشترین تاثیر را بر صفات شاخص سطح برگ، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک کینوا داشتند که این موضوع را می توان با تاثیر بیشتر نیتروژن بر مرحله رویشی و نقش فیزیولوژیک فسفر در تشکیل گل و دانه بندی کینوا مرتبط دانست. در این پژوهش کاربرد تلفیقی کودهای زیستی به همراه تمام تیمارهای کود شیمیایی مورد استفاده، باعث افزایش عملکرد گیاه کینوا نسبت به تیمار شاهد شد. از این رو استفاده از کودهای زیستی به عنوان مکمل های غذایی را می توان به عنوان راهکاری کاربردی برای مصرف بهینه و متعادل کودهای شیمیایی در راستای تحقق اهداف کشاورزی پایدار در زراعت کینوا معرفی کرد.

این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل مویان سیتوگیت و روغن گیاهی منداب بر افزایش کارایی کنترلی سوروف توسط علف کش های کلتودیم و هالوکسی فوپ آر متیل استر به صورت دو آزمایش گلخانه ای مجزا در سال 1395در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها در هر آزمایش شامل غلظت علف کش در هفت سطح (صفر، 6/25، 12/5، 25، 50، 75 و 100 درصد توصیه شده) و نوع ماده افزودنی در سه سطح (روغن منداب، سیتوگیت و بدون روغن) بود. نتایج اثر کاربرد مواد افزودنی به همراه علف کش کلتودیم بر وزن خشک اندام هوایی سوروف نشان داد که مقادیر ED50 به ترتیب 5/ 4 و 5/4 درصد در حضور روغن منداب و سیتوگیت کاهش یافته است. در مورد وزن خشک ریشه نیز کاهش ED50 به میزان 22/9 و 21/6 درصد به ترتیب در حضور روغن منداب و سیتوگیت مشاهده شد. نتایج کاربرد مواد افزودنی به همراه علف کش هالوکسی فوپ آر متیل استر نیز روند مشابهی را نشان داد. البته میزان افزایش کارایی در این علف کش در مقایسه با کلتودیم بیشتر بود. مقادیر ED50 علف کش هالوکسی فوپ آر متیل استر بر اساس وزن خشک اندام هوایی به ترتیب 14 و 16/3 درصد در حضور روغن منداب و سیتوگیت کاهش یافته است. مقادیر ED50 علف کش هالوکسی فوپ آر متیل استر برای وزن خشک ریشه در حضور روغن منداب و سیتوگیت به ترتیب بیش از 10 و 7 برابر در مقایسه با عدم کاربرد مواد افزودنی بود. با توجه به نتایج این مطالعه کاربرد مواد افزودنی مناسب می تواند رهیافتی برای کاهش آلودگی زیست محیطی توسط علف کش ها باشد.

به منظور مطالعه تاثیر کاربرد تلفیقی اوره و ورمی کمپوست بر ویژگی های کمی و کیفی سیب زمینی (رقم سانته) و ارزیابی اقتصادی این سیستم کوددهی، پژوهش مزبور به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی شامل چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال زراعی (95-1393) اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل عدم مصرف نیتروژن، تامین 50 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره و 50 درصد از طریق ورمی کمپوست، تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره و 25 درصد از طریق ورمی کمپوست و تامین 100 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره بودند. کاشت غده های بذری جوانه دار در اواسط دی ماه انجام و غده ها در اواخر اردیبهشت ماه برداشت شدند. عملکرد کل و قابل فروش غده، کارایی مصرف نیتروژن و کارایی زراعی مصرف نیتروژن در تیمار تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره و 25 درصد از طریق ورمی کمپوست به طور معنی داری از سایر تیمارها بیشتر بود. کاربرد ورمی کمپوست در هر دو تیمار تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره و 25 درصد از طریق ورمی کمپوست و تامین 50 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه از طریق اوره و 50 درصد از طریق ورمی کمپوست سبب افزایش معنی دار تعداد ساقه، تعداد غده و کاهش نیترات غده در مقایسه با تیمار تامین 100 درصد نیتروژن مورد نیاز از منبع اوره شد. تاثیر ورمی کمپوست بر درصد ماده خشک غده معنی دار نبود. ارزیابی اقتصادی مشخص کرد که حداکثر سود به تیمار تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز از طریق اوره و 25 درصد از طریق ورمی کمپوست تعلق داشته است. بر اساس نتایج این پژوهش تامین 75 درصد نیتروژن مورد نیاز از طریق اوره و 25 درصد از طریق ورمی کمپوست می تواند سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی سیب زمینی و بهبود درآمد کشاورزان شود.

یکی از مشکلات اساسی تولید گیاهان زراعی در کشور ما اختلاف بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل حصول (خلا عملکرد) است. بنابراین شناسایی عوامل محدود کننده عملکرد و خلا عملکرد بسیار حایز اهمیت است. به همین منظور مطالعه ای در پارس آباد مغان در 60 مزرعه در دو سال زراعی متوالی 95-1393 به صورت پیمایشی و به روش آنالیز مقایسه ای (CPA) انجام شد. در این پیمایش کلیه اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی گندم و برخی اطلاعات گیاه زراعی در طول فصل رشد اندازه گیری و ثبت شدند. با استفاده از رگرسیون گام به گام رابطه بین عملکرد و کلیه متغیرها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل حصول 2316/42 کیلوگرم در هکتار خلا وجود دارد. مشخص شد تعداد عملیات تهیه زمین، تجربه کشاورز، تکرار مصرف قارچ کش، تاریخ کاشت، تقسیط کود اوره و تراکم سنبله قابل برداشت به ترتیب 4/6، 13/4، 14/3، 18، 20 و 29/7 درصد در ایجاد این خلا نقش دارند. بررسی داده ها نشان داد که بیشتر متغیرها تحت کنترل مدیریت زراعی قرار دارند. به نظر می رسد که با مدیریت صحیح مزارع و درنظر گرفتن عوامل خلا عملکرد گفته شده، می توان عملکرد دانه گندم در مزارع آبی را در حدود 2316/42 کیلوگرم در هکتار نسبت به عملکرد فعلی کشاورزان، افزایش داد.

تنش خشکی یکی از مهم ترین بازدارنده های تولید گیاهان از جمله گیاهان دارویی در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک است. به منظور تعیین موثرترین شاخص های تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شرایط کم آبی گیاه سیاه دانه، پاسخ 36 ژنوتیپ گیاه سیاه دانه در آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی-پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 97-1396 در دو شرایط رطوبتی (نرمال و تنش خشکی) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر تمام شاخص های تحمل به تنش خشکی بین ژنوتیپ های مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد. ارتباط بین عملکرد دانه در شرایط نرمال و شرایط تنش متوسط بود (43/0=R2). عملکرد دانه در شرایط نرمال با تمام شاخص های مورد ارزیابی به جز شاخص YSI همبستگی مثبت و معنی داری داشت. بین عملکرد دانه در شرایط نرمال و شرایط تنش خشکی و شاخص های MP، GMP و STI همبستگی مثبت مشاهده شد. با توجه به نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، مولفه اول مقدار 63 درصد تنوع بین داده ها را توجیه کرد که با شاخص های YP، MP، GMP و STI همبستگی مثبت داشت بنابراین می توان از شاخص های MP، GMP و STI در انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی استفاده کرد. بین ژنوتیپ های مورد بررسی، ژنوتیپ های Nige102 و Nige52 از لحاظ پتانسیل عملکرد بسیار ضعیف بودند. با توجه به پتانسیل عملکرد بالا و تحمل به تنش بالای ژنوتیپ های Nige53، Nige59 و 38923 این ژنوتیپ ها برای کشت در شرایط تنش خشکی و برنامه های اصلاحی پیشنهاد می شود.

کوددهی متعادل باغ ها مستلزم آگاهی از وضعیت تغذیه ای درختان است. یکی از روش های کاربردی مورد استفاده برای اطلاع از وضعیت تغذیه ای باغ ها روش تشخیص چندگانه عناصر غذایی است. این روش در سه منطقه مهم کشت لیموترش در استان هرمزگان و به منظور ارزیابی وضعیت تغذیه ای باغ ها اجرا شد. مقایسه بین نتایج حاصل از پژوهش حاضر و استاندارد غلظت های عناصر غذایی در لیموترش نشان داد که کمبود عناصر نیتروژن، پتاسیم، منگنز، محدود کننده های عمده تولید لیموترش در باغ های هرمزگان بودند. علاوه بر این، زیادی عناصر فسفر، کلر، آهن و بور نیز تاثیر نامطلوبی بر عملکرد محصول لیمو نشان دادند. غلظت بهینه عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلر در برگ لیموترش باغ های مورد مطالعه برای رسیدن به عملکرد نزدیک به 150 کیلوگرم بر درخت برای عناصر گفته شده به ترتیب 2/88، 0/28، 1/31، 0/27 درصد و برای عناصر آهن، منگنز، روی، مس و بور به ترتیب 222/26، 11/57، 4/63، 6/67 و 222/80 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک برگ به دست آمد. بنابراین، توصیه می شود مصرف عناصری همچون نیتروژن، منگنز و پتاسیم در اولویت مصرف در این باغ ها قرار گیرد. همچنین بایستی با بهره گیری از راهکارهایی نظیر اعمال برخه آبشویی، کاربرد کودهای نیتروژنی نوع نیتراتی و مانند اینها، اثرات منفی بور و کلر بر رشد و عملکرد گیاه کاهش داده شود.

توت فرنگی یکی از میوه های پرمصرف با سطح زیر کشت گسترده در جهان است. مهم ترین مشکل پس از برداشت این محصول ماندگاری کم و فسادپذیری زیاد میوه است؛ به طوری که بیش از پنجاه درصد میوه های برداشت شده در ایران از بین می رود. هدف از این تحقیق بررسی واکنش بیوشیمیایی و انبارمانی میوه توت فرنگی رقم کاماروسا با کاربرد غلظت های مختلف متیل جاسمونات به صورت آزمایش اسپلیت پلات در زمان بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بود. تیمارها شامل غلظت های مختلف متیل جاسمونات (8 و 12 میکرومولار) به همراه شاهد (آب مقطر) و زمان های مختلف نمونه برداری (7، 14 و 21 روز) در طول مدت نگهداری پس از برداشت بود. در طول پژوهش، میوه ها در سردخانه با شرایط دمایی 0/5± 2 درجه سانتی گراد، میزان رطوبت 95-90 درصد و میزان گاز کربنیک 15 درصد نگهداری شدند. نتایج نشان داد با طولانی تر شدن دوره انباری، تیمار متیل جاسمونات باعث کاهش افت ظرفیت آنتی اکسیدانی و فعالیت آنزیم آنتی اکسیدانی کاتالاز میوه شد. بر همین اساس بیشترین ظرفیت آنتی اکسیدانی و فعالیت آنزیم کاتالاز در غلظت 12 میکرومولار به دست آمد. بیوسنتز اتیلن در میوه های تیمار شده در مقایسه با شاهد به طور معنی داری طی زمان تحت تاثیر قرار گرفت. به طوری که متیل جاسمونات در غلظت 12 میکرومولار موجب کاهش روند تولید اتیلن شد. همچنین استحکام میوه در تیمار متیل جاسمونات پنج میکرومولار با افزایش دوره انباری بهبود یافت. بر اساس نتایج این آزمایش متیل جاسمونات به دلیل افزایش بازارپسندی میوه توت فرنگی و همچنین عدم موارد منع مصرف و اثرات مضر، پتانسیل مناسبی برای کاهش تلفات پس از برداشت توت فرنگی را دارد.

استفاده از نظام های کشت مخلوط به دلیل به حداکثر رساندن پوشش سطح خاک و تنوع گیاهان یکی از روش های اکولوژیکی برای کنترل علف های هرز محسوب می شود. در این راستا به منظور ارزیابی کشت مخلوط بر تنوع زیستی، تغییرات جمعیت علف های هرز و عملکرد گیاهان وسمه و چای ترش، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب کرمان در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سری های افزایشی کاشت وسمه و چای ترش به نسبت های 100 درصد چای ترش و 100 درصد وسمه H100: I100)، 100) درصد چای ترش و50 درصد وسمه (H100: I50)، 50 درصد چای ترش و 100 درصد وسمه (H50: I100) و سری جایگزینی با نسبت 50 درصد چای ترش و50 درصد وسمه (H50: I50) و کشت خالص وسمه (I100) و چای ترش (H100) بودند. نتایج نشان داد تراکم و زیست توده علف های هرز غالب تاج خروس و اویارسلام و سایر علف های هرز (آفتاب پرست، خارشتر و خرفه) به طور معنی داری تحت تاثیر نسبت های مختلف کشت مخلوط وسمه و چای ترش قرار گرفت. تراکم علف هرز تاج خروس در نسبت های اختلاط I100: H100، I50: H100 و I100: H50 به ترتیب 57/44، 81/5 و 70/38 درصد نسبت به کشت خالص چای ترش کاهش یافت. بیشترین تراکم علف هرز اویارسلام در کشت های خالص H100، I100 و نسبت کشت جایگزینی I50: H50 بود. تراکم سایر علف های هرز در نسبت های کشت مخلوط H100: I100, H50: I100, H100: I50, H50: I50 به ترتیب 44/4، 48/2، 51/8 و 77/7 درصد نسبت به کشت خالص کاهش یافت. میزان زیست توده علف های هرز در نسبت های کاشت H100: I50, H50: I100, H100: I100 در مقایسه با کشت خالص به ترتیب 38/44، 23/25 و 15/98 درصد کاهش نشان داد. بیشترین عملکرد کاسبرگ چای ترش (1114/2 کیلوگرم در هکتار) و وزن خشک برگ وسمه (3016/7 کیلوگرم در هکتار) در تیمار I100: H100 مشاهده شد. مقادیر نسبت برابری زمین در تمامی تیمارهای کشت مخلوط بزرگ تر از واحد بود و بالاترین میزان آن به تیمار H100: I100 تعلق داشت که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص در این آزمایش بود.

به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و کودهای بیولوژیک بر عملکرد، انتقال ماده خشک و برخی صفات فیزیولوژیک جو تحت شرایط دیم، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1395 انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سه سطح آبیاری (عدم آبیاری یا کشت دیم (I1)، آبیاری تکمیلی در 50 درصد مراحل غلاف رفتن (I2) و ظهور سنبله (I3)) و کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کودهای زیستی به عنوان شاهد (Q1)، کاربرد میکوریزا (Q2)، ازتوباکتر (Q3)، کاربرد توام ازتوباکتر و میکوریزا (Q4)) بودند. نتایج نشان داد که آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن و کاربرد توام میکوریزا و ازتوباکتر، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II (Fv/Fm)، شاخص کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ پرچم را نسبت به عدم کاربرد کودهای زیستی تحت شرایط دیم افزایش داد. شرایط دیم و عدم کاربرد کودهای زیستی موجب افزایش هدایت الکتریکی و سهم مشارکت فرایند انتقال مجدد ماده خشک در عملکرد دانه شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه (268/2 و 206/5 گرم در متر مربع) به ترتیب در آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن با کاربرد توام میکوریزا و ازتوباکتر و عدم کاربرد کودهای زیستی تحت شرایط دیم به دست آمد. از این رو به نظر می رسد که کاربرد کودهای زیستی و آبیاری تکمیلی می تواند به واسطه بهبود برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد دانه جو تحت شرایط دیم را افزایش دهد.

این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت (1397/8/10، 1397/9/10 و 1397/10/10) تحت عنوان عامل اصلی، سطوح مختلف شوری آب آبیاری (2، 7 و 12 دسی زیمنس بر متر) به عنوان عامل فرعی و دورهای مختلف آبیاری (شامل: 5 مرحله حساس دوره رشد، 2 مرحله جوانه زنی و گلدهی و بدون آبیاری) به عنوان عامل فرعی فرعی با سه تکرار به صورت کرت های دو بار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 98-1397 اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای تاریخ کاشت، شوری و دور آبیاری، همچنین اثر برهم کنش دو و سه عاملی بین آنها بر عملکرد دانه و صفات ریخت شناسی سطوح استوانه مرکزی، اپیدرم و مقطع عرضی ریشه معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب با متوسط 6106/30 و 689/30 کیلوگرم در هکتار مربوط به تاریخ های کاشت 1397/9/10 و 1397/10/10، شوری 2 و 12 و همچنین 5 مرحله آبیاری و بدون آبیاری در طول دوره رشد به دست آمد. در صفات تعداد سنبله، تعداد دانه، وزن هزار دانه، طول سنبله و ارتفاع گیاه نیز با افزایش تنش شوری و کاهش دور آبیاری مقدار آنها کاهش یافت و این درحالی بود که کاشت تاخیری بیشتر از کاشت زودهنگام سبب کاهش عملکرد و اجزای آن شد. واکنش صفات آناتومیکی ریشه به تیمارهای مختلف از یک روند به نسبت ثابتی پیروی می کرد به نحوی که بیشترین مساحت استوانه مرکزی و مقطع عرضی ریشه مربوط به تاریخ کاشت 1397/9/10 درنتیجه سازگاری با شرایط بهینه و مساحت اپیدرم در تاریخ کاشت 1397/10/10 بود که می تواند به دلیل افزایش بافت مرده باشد. به همین دلیل در سایر تیمارها با افزایش دور آبیاری و کاهش شوری سطح صفات استوانه مرکزی و مقطع عرضی ریشه افزایش یافت ولی سطح اپیدرم به دلیل فضای کمتر برای توسعه با توجه به افزایش صفات پیشین کاهش پیدا کرد. عملکرد دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با سطح مقطع عرضی برگ (**0/396) دارا بود و به نظر می رسد با متمرکز کردن اهداف اصلاحی و به نژادی روی این صفت که می تواند درنهایت منجر به سازگاری مطلوب تر با شرایط تنش زا شود به افزایش عملکرد گندم امیدوار شد.