دانش گیاهپزشکی ایران
سال:1398 | دوره:50 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

برخی اسانس ها و عصاره های گیاهی دارای خواص حشره کشی مطلوبی علیه سفیدبالک پنبه می باشند. در این مطالعه سمیت اسانس های رزماری، نعناع فلفلی، اکالیپتوس و عصاره آویشن باغی فرموله شده به صورت جداگانه در تویین80 و به شکل نانوامولسیون روی پوره های سن دو سفیدبالک پنبه بررسی گردید. آزمون های زیست سنجی به روش غوطه ورسازی برگ های حاوی پوره سن دو انجام و مقادیر LC50 تخمین زده شد. مقادیر LC50 اسانس های رزماری، نعناع فلفلی، اکالیپتوس و عصاره آویشن باغی در تویین80 به ترتیب 4198، 3925، 4312، 9626 و میزان LC50 نانوامولسیون اینترکیبات به ترتیب 2759، 2987، 3189، 5659 میلی لیتر بر لیتر به دست آمد. نتایج نشان داد که نانوامولسیون اسانس های رزماری و نعناع فلفلی بیشترین سمیت را روی پوره های مذکور دارند. همچنین در این تحقیق اثرات مخلوط اسانس ها و عصاره گیاهی فرموله شده روی برخی تغییرات بیوشیمیایی و آنزیمی سفیدبالک پنبه در حشرات تیمارشده با غلظت LC50 تیمار T1 (امولسیون ترکیب شده از سه اسانس و عصاره فوق)، تیمار T2 (امولسیون بر پایه عصاره آویشن باغی) و تیمار T3 (امولسیون ترکیب شده از سه اسانس فوق ) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های استرازی و گلوتاتیون اس-ترانسفرازی تحت تأثیر تیمارهای T1، T2 وT3 افزایش یافت؛ درصورتی که میزان فعالیت آنزیم استیل کولین استراز تغییر معنی داری را نشان نداد. میزان ذخایر انرژی (چربی، کربوهیدرات و پروتئین کل) در تیمار T1 وT3 نسبت به تیمار T2 و شاهد، کاهش معنی داری داشتند؛ هرچند که میزان گلیکوژن کل تغییر معنی داری را بین تیمارها و شاهد نشان نداد. بنابراین تیمارهای T1 و T3، با القای سم زدایی در برخی از آنزیم های سم زدا و کاهش بعضی از ذخایر انرژی، اثر بیشتری را روی پارامترهای بیوشیمیایی پوره های سن دو سفیدبالک پنبه نشان می دهند.

باکتری Bacillus velezensis یکی از عوامل پروبیوتیک گیاهی می باشد که اخیراً به عنوان یکی از ابزار های قوی بیوکنترل مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این پژوهش معرفی و بررسی برخی از خصوصیات باکتری B. velezensis می باشد که از ریزوسفر گوجه فرنگی شهرستان کرمانشاه جداسازی شد. در این پژوهش باکتری B. velezensis به ترتیب موجب افزایش 86/78، 87/56 و 83/45 درصدی طول شاخساره، طول ریشه و وزن خشک گیاه گوجه فرنگی در گلخانه و درصد جوانه زنی و شاخص بنیه بذر در شرایط آزمایشگاهی گردید. علاوه بر این، برخی از خصوصیات پروبیوتیکی این جدایه از جمله تولید سیدورفور، سیانید هیدروژن و اندول استیک اسید در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. اثر بازدارندگی این سویه روی قارچ Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici به روش کشت متقابل و ترکیبات فرّار ضدقارچی به ترتیب به میزان 83 و 58 درصد بود. در بررسی های گلخانه ای نیز باعث کاهش بروز 5/87 درصدی علائم بیماری گردید. در نهایت ژنوم کامل باکتری با استفاده از تکنولوژی ایلومینا تعیین توالی گردید. سپس در پایگاه RAST مکان های ژنومی و توالی های رمزگردان مشخص گردیده و در پایگاه NCBI با توالی های موجود مقایسه شد. نتایج نشان داد که این جدایه با احتمال 100 درصد متعلق به گونه B. velezensis است. اندازه ژنوم این جدایه 4132868 جفت باز و شامل 4329 توالی رمزگردان می باشد. این تحقیق اثباتی بر معرفی گونه B. velezensis به عنوان باکتری پروبیوتیک گیاهی است.

آب به عنوان حامل مهم در محلول پاشی آفت کش ها مورد استفاده قرار می گیرد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب می تواند بر شاخص های کنترل کیفی و کارایی انواع آفت کش ها مؤثر باشد. بر این اساس بررسی خصوصیات آب مناطق مختلف کشور و تأثیر آن بر کیفیت محلول های سمی بسیار ضروری است. در این تحقیق یازده نمونه آب از استان های مازندران، فارس، اصفهان، مرکزی، گیلان، قزوین، کرمان (از دو منطقه)، خراسان رضوی، یزد و تهران جمع آوری شد و تأثیر خصوصیاتی مانند سختی، pH و هدایت الکتریکی آنها بر شاخص های پایداری فرمولاسیون های دو حشره کش کلرپایریفوس و ایمیداکلوپراید مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی سختی آب نشان داد نمونه آب از منطقه کرمان با ppm 2255 و منطقه شیراز با ppm 744 دارای بالاترین میزان سختی و نمونه آب منطقه گیلان با ppm 60 کمترین درجه سختی را دارا بودند. بررسی پایداری امولسیون کلرپایریفوس در نمونه های آب نشان داد در مناطق قزوین، گیلان و خراسان رضوی با سختی آب پایین، کرمینگ نیز در محلول سمی تشکیل نشد در حالیکه در مناطق با سختی بالا مانند نمونه های آب کرمان، شیراز و یزد، میزان کرمینگ بالا بود. پایداری تعلیق سوسپانسیون ایمیداکلوپراید در نمونه های آب در مقایسه با حد استاندارد نشان داد پایداری ایمیداکلوپراید در نمونه آب کرمان، شیراز و یزد غیر قابل قبول و در نمونه های آب سایر مناطق قابل قبول بود.

زنبورعسل از مهمترین حشرات گرده افشان و تولیدکننده است که ارزش اقتصادی و زیست محیطی بالایی دارد. هیبرید و زیرگونه های مختلفی برای این حشره در نقاط مختلف دنیا با توجه به اقلیم معرفی شده است. در ایران نیز نژاد بومی سال ها وجود داشته و با شرایط کشور هماهنگ شده ولی در سال های اخیر با ورود ملکه های غیربومی به کشور، اختلاط نژادی در زنبورعسل ایرانی نیز مشاهده گردیده است. در این پژوهش مقایسه ای بین نژاد بومی و هیبرید کارنیکا با پایه مادری بومی و پایه پدری کارنیکا که از معروف ترین زیرگونه های مورد علاقه زنبورداران ایران و اکثر نقاط دنیا می باشد، صورت گرفته است. به این منظور از 5 کلنی بومی از زنبورستانی با جمعیت کاملاً بومی و 5 کلنی هیبرید کارنیکا از مرکز تلقیح مصنوعی و پرورش ملکه کارنیکا در استان همدان نمونه برداری شد. جمعا 50 نمونه زنبور بومی و 50 هیبرید کارنیکا در الکل 96 درصد نگهداری شده و از آنها اسلاید تهیه شد. صفات طول و عرض بال جلو و عقب، شاخص کوبیتال، سه زاوبه A4، D7 و G18 در بال جلو و طول خرطوم توسط بینوکولر و دوربین Dino Lite عکس گرفته و با نرم افزار Digimizer مورد ارزیابی قرار گرفت. مقایسه میانگین داده های نژاد بومی و هیبرید کارنیکا اختلاف معنی دار بین دو زاویه A4 و G18 و صفات طول خرطوم و عرض بال جلو و عقب را نشان داد (005/0P<). در سایر صفات اختلاف معنی داری مشاهده نشد که علت این امر را می توان به هیبرید بودن کارنیکا و غلبه ژن های پایه مادری نژاد بومی در آن، زمان نمونه برداری از حیث غالب بودن تعداد زنبوران پرستار در کندو و تغیرات مورفولوژیکی در نژاد بومی اشاره کرد.

تأثیر دو گونه Glomus intraradices و G. mosseae (Gm+Gi) از قارچ های میکوریز آربوسکولار (AMF) بر پوسیدگی ریشه نهال های پسته ناشی از Phytophthora drechsleri (Pd) در دو سطح شوری 1400 و 3200 میلی گرم NaCl در گرم خاک بررسی شد. نهال های دوماهه پسته بادامی زرند با 200 پروپاگول در گرم از Gm+Gi مایه زنی شد و پس از 50 روز، غلظت های مختلف کلرید سدیم طی 15 روز به گلدان ها اضافه گردید. پس از دو هفته، مایه زنی نهال ها با استفاده از مایه P. drechsleriانجام گردید. نتایج نشان داد که مایه زنی AMF موجب افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، ارتفاع نهال، غلظت کلروفیل و قندهای محلول در شرایط شور و غیر شور گردید اما غلظت پرولین و یون های Na و Cl در اندام هوایی و ریشه نهال های میکوریزی کاهش نشان داد. مایه زنی Pd نتوانست تأثیر معنی داری بر درصد کلنیزاسیون AMF در ریشه بگذارد اما در ریشه های کلنیزه شده با AMF درصد کلنیزاسیون بیمارگر در کلیه سطوح شوری به طور معنی داری کاهش یافت. در تیمار برهمکنش AMF و Pd، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ و ارتفاع نهال ها، غلظت کلروفیل، قندهای محلول به طور معنی داری در مقایسه با تیمار مایه زنی با Pd در کلیه سطوح کلرید سدیم افزایش نشان داد اما غلظت یون های Na و Cl اندام هوایی و ریشه به طور معنی داری کمتر بود. بنابراین کلنیزاسیون AMF می-تواند از اثرات مخرب شوری و پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه پسته بکاهد.

بیماری پوسیدگی زغالی یکی از مهم ترین بیماری های قارچی خاکزاد کنجد در ایران و جهان است. به منظور ارزیابی مقاومت ارقام و لاین های کنجد به بیماری پوسیدگی زغالی، بافت های گیاهی کنجد آلوده به پوسیدگی زغالی از مناطق مختلف کنجدکاری کشور جمع آوری و قارچ عامل جداسازی گردید. پس از خالص سازی با روش نوک ریسه، در نهایت 10 جدایه با استفاده از معیارهای ریخت شناسی با نام Macrophomina phaseolina شناسایی شدند. آزمون بیماری زایی جدایه های به دست آمده از مناطق مختلف روی بذور جوانه زده رقم حساس داراب 1 انجام شد و نتایج نشان دهنده تنوع در میزان شدت بیماری زایی جدایه ها بود. آزمون ارزیابی مقاومت ارقام روی 26 ژنوتیپ گیاه کنجد با استفاده جدایه بیماری زای کرج با روش استاندارد ساقه بریده در شرایط گلخانه ای در دمای 30-25 درجه سلسیوس انجام گرفت. طول نکروز توسعه یافته بر روی ساقه پس از پنج روز اندازه گیری شد. مقایسه میانگین طول نکروز ژنوتیپ های مختلف نشان داد که به ترتیب ژنوتیپ های AT6، دشتستان 2، داراب 1، AT1 و AT7 به ترتیب کمترین طول نکروز را داشته و به عنوان ژنوتیپ های مقاوم شناخته شدند. رقم یلووایت با توسعه بیشترین طول نکروز به عنوان حساس ترین ژنوتیپ شناخته شد. سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه طول های متفاوتی از نکروز در پاسخ به قارچ عامل بیماری نشان دادند.

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریز بر روابط رقابتی گندم (Triticum aestivum) با علف های هرز، دو آزمایش مستقل به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، در شرایط گلدانی در سال زراعی 97-1396 در کرج، اجرا شد. در آزمایش اول فاکتورها شامل گندم و شش گونه علف هرز، در دو سطح با و بدون میکوریز و در آزمایش دوم، فاکتورها شامل کشت خالص گندم، یولاف وحشی و چاودار و کشت مخلوط گندم با یولاف وحشی و گندم با چاودار، در دو سطح با و بدون میکوریز بود. در آزمایش اول، پاسخ رشد میکوریزایی کیسه کشیش (Capsella bursa-pastoris)، خونی واش (Phalaris minor)، خاکشیرتلخ (Sisymbrium irio)، چچم (Lolium rigidum) و گندم، به ترتیب معادل 18، 5/19، 23، 38 و 41 درصد و پاسخ رشد میکوریزایی چاودار (Secale cereale) و یولاف وحشی (Avena ludoviciana) به ترتیب معادل 28/29-و 40/22-درصد بود. در آزمایش دوم، رقابت چاودار و یولاف وحشی، در تیمار عدم کاربرد قارچ، وزن خشک گندم را به ترتیب به میزان 58/41 و 40/51 درصد کاهش داد و در حضور قارچ، وزن خشک گندم در رقابت با چاودار و یولاف وحشی، به ترتیب به میزان 10/43 و 11/47 درصد افزایش یافت. عملکرد دانه گندم درکشت خالص و در حضور قارچ میکوریز، معادل 51/5 گرم در بوته بود که در مقایسه با تیمار عدم کاربرد قارچ، افزایش 79/51 درصدی را نشان داد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که چنانچه علف های هرز غالب در مزارع گندم، غیرمیکوریزایی باشند و یا پاسخ رشد میکوریزایی آن ها منفی باشد، کاربرد قارچ میکوریز می تواند خسارت علف های هرز مذکور را کاهش دهد.

سازگاری قارچBeauveria bassiana (Balsamo) با هگزافلوموران، کرومافنوزاید، کلرفلوآزوران، فوزالون، عصاره فلفل و عصاره سیر در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. برای این منظور 75، 150، 300 و 500 میکرولیتر از این حشره کش ها با 100 میلی لیتر محیط کشت ذوب شده قارچ B. bassiana مخلوط شده و طی 7، 15، 17 و 19 روز بعد از تیمار، قطر میسلیوم قارچ در تیمارها و شاهد اندازه گیری و مقایسه شد. در بخش دوم پژوهش، اثر قارچ B. bassiana، کرومافنوزاید، کلرفلوآزوران، فوزالون، فرم تجاری عصاره سیر و عصاره فلفل، هگزافلوموران، آزادیراکتین و B. bassiana + عصاره سیر روی سرخرطومی برگ یونجه Hypera postica (Gyllenhal)، شته نخودAcyrthosiphon pisum Harris و دو گونه کفشدوزک Hyppodamia variegata (Goeze)و Coccinella undecimpunctata L. در شرایط مزرعه ای آزمایش شد. آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار انجام شدند. یک روز قبل از سمپاشی و 1، 3 و 7 روز بعد از سمپاشی، از این حشرات نمونه برداری و درصد کارآیی تیمارها با استفاده از فرمول هندرسن-تیلتن محاسبه شد. نتایج نشان دادند از بین حشره کش های مورد آزمایش، عصاره سیر و عصاره فلفل با قارچ B. bassiana سازگار بوده و می توانند همراه با این قارچ در برنامه های مدیریت آفات مورد استفاده قرار گیرند. در آزمایش های مزرعه ای، عصاره فلفل، عصاره سیر، هگزافلوموران و B. bassiana + عصاره سیر تیمارهایی بودند که سه روز بعد از سمپاشی، کارآیی آنها روی لاروهای جوان سرخرطومی یونجه به صورت معنی داری بیشتر از تیمارهای دیگر بوده که می توانند برای کنترل سرخرطومی یونجه مورد توجه قرار گیرد. سه حشره کش آزادیراکتین، کرومافنوزاید و هگزافلوموران کارآیی بالای 50درصد روی شته نخود نشان دادند که هگزافلوموران به دلیل امنیت نسبی بالاتر برای هر دو گونه کفشدوزک مورد مطالعه، می تواند برای کنترل شته نخود توصیه شود.

باکتریBacillus subtilis به دلیل تشکیل اندوسپور، تحمل شرایط متغیر pH، دامنه وسیع حرارتی و تولید طیف وسیعی از آنتی بیوتیک ها، پتانسیل خوبی برای کنترل بیمارگرهای گیاهی دارد. در این تحقیق پتانسیل بیوکنترلی باسیلوس های بومی در مقابل Rhizoctonia solani AG2-2، ارزیابی شد. آنتی بیوتیک فنجایسین استخراج شد و رابطه بین جدایه های تولیدکننده آنتی بیوتیک با کنترل بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه چغندرقند در گلخانه بررسی گردید. در آزمون های آزمایشگاهی و گلخانه ای از 82 جدایه منتخب Bacillus subtilis، با 2 جدایه استاندارد باکتری آنتاگونیست استفاده شد. از میان 84 جدایه، در آزمون کشت دوطرفه درون تشتک پتری، جدایه UTB1 با 3/55 درصد، بیشترین تأثیر بازدارندگی را داشت. در آزمون های گلخانه، جدایه های UTB27، UTB65 و UTB71 بیماری را 09/60 درصد کاهش دادند(بیشترین بازدارندگی از بیماری). از میان 84 جدایه باکتریایی، تعداد 52 جدایه روی افزایش وزن تر و خشک گیاه تأثیر معنی-داری داشتند. در آزمون HPTLC برای استخراج آنتی بیوتیک، از بین 84 جدایه باکتری، تعداد 19 جدایه، فنجایسین تولید کردند و 65 جدایه قادر به تولید نبودند. در آزمون گلخانه، تعداد 75 جدایه باکتری، بیماری را کاهش دادند که در سطح 5 درصد معنی دار بود و 19جدایه از آنها تولیدکننده فنجایسین بودند. شاخص تولید آتی بیوتیک به تنهایی تائیدکننده میزان کنترل در گلخانه و مزرعه نیست. جدایه باکتری بومی UTB1 نامزد خوبی برای یک عامل بیوکنترل موفق است.