تولیدات گیاهی
سال:1398 | دوره:42 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

محلول پاشی قبل از برداشت درختان با کلراید کلسیم یکی از شیوه های کارا و بی خطر برای حفظ و بهبود کیفیت میوه ها در مدت انبارداری است. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر محلول پاشی میوه های مرکبات (ارقام پرتقال تامسون، مورو و نارنگی رقم پیج) مدت سه مرحله (120، 140 و 160 روز پس از تمام گل مدت تابستان سال 90) با غلظت های مختلف کلراید کلسیم (صفر، 1، 2 و 4 درصد) بر بهبود خواص کیفی و آنتی اکسیدانی میوه ها در مدت نگهداریبود. میوه ها پس از برداشت در دمای 5 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 85 درصد به مدت 60 روز نگهداری شدند. در مدت انبارداری (روزهای صفر، 30 و 60) برخی از خصوصیات فیزیکی-شیمیایی پوست و گوشت میوه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که درصد کاهش وزن میوه هایمحلول پاشی شده با کلراید کلسیم در مدت انبارداری به طور معنی داری کمتر از شاهد بود. میزان کاروتنوئید گوشت میوه هر سه رقم نیز با افزایش غلظت کلرایدکلسیم در مقایسه با شاهد در مدت نگهداریافزایش نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم SOD در زمان برداشت در بافت گوشت و پوست میوه های محلول پاشی شده در هر سهرقم نسبت به شاهد بیشتر بود. فعالیت آنتی اکسیدانی (میزان IC50) بافت گوشت و پوست بسته به رقم و تیمار متفاوت بود؛ به طوری که بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی مربوط به رقم تامسون در زمان برداشت و در میوه های تیمار شده با غلظت بالای کلرایدکلسیم بود. در مجموع می توان گفت که محلول پاشی قبل از برداشت درختان مرکبات با کلراید کلسیم می تواند موجب بهبود و یا حفظ ویژگی های کیفی گوشت و پوست میوه در مدت انبارداری گردد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر چهار سطح مختلف اسید سالیسیلیک (صفر، نیم، یکو دومیلی مولار) و سه سطح آبیاری (100، 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه) بر برخی خصوصیات رشدی وبیوشیمیایی نهال زیتون رقم "کنسروالیا" به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394-1395 اجرا گردید. نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد که در سه سطح آبیاری (ETc 100 درصد، ETc 66 درصد و ETc 33 درصد) مقدار وزن تر و خشک ریشه، ساقه و برگ در گیاهان تیمار شده با اسید سالیسیلیک نسبت به گیاهان تیمار نشده با اسید سالیسیلیک از مقادیر بالاتری برخوردار بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین برهمکنش آبیاری و اسید سالیسیلیک بر محتوای کلروفیل، کربوهیدرات محلول کل و پرولین برگ نشان داد که با کاهش مقدار آب آبیاری از 100 به 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه، محتوی کلروفیل (کلروفیل a، b و کل) کاهش یافت در حالی که محتوی کلروفیل، کربوهیدرات محلول کل و پرولین برگ در نهال های آبیاری شده با 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه و محلول پاشی شده با 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک نسبت به گیاهان محلول پاشی نشده از مقدار بالاتری برخوردار بود. همچنین نتایج آنالیز تکراری نشان داد که کمترین مقدار محتوای کلروفیل پس از 90 روز پس از اعمال تیمار مربوط به گیاهان آبیاری شده با 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه بود در حالی که کمترین مقدار پرولین پس از 90 روز پس از تیمار، در هر دو رژیم آبیاری 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه در گیاهان محلول پاشی نشده با اسید سالیسیلیک گزارش گردید. لذا به نظر می رسد که محلول پاشی با غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک در تیمار آبیاری 66 و 33 درصد موجب کاهش اثرات منفی تنش خشکی در گیاه زیتون شده است.

چاودار (Secale cereale L. ) یکی از گرامینه های مهم و با ارزش است که برای تولید نان یا مصرف علوفه مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزاء عملکرد، 64 ژنوتیپ مختلف چاودار در آزمایش لاتیس ساده با دو تکرار در سال 1395 در منطقه مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با صفت های وزن سنبله، وزن دانه سنبله، شاخص برداشت سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی دار داشت. با استفاده از تجزیه رگرسیونی گام به گام سهم هر یک از صفت هایی که بیشترین تأثیر را در عملکرد دانه داشتند مشخص گردید صفت های وزن دانه سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح به مدل رگرسیونی عملکرد دانه واردشده و 75 درصد از تنوع موجود بین ژنوتیپ ها را تبیین کردند. بر اساس تجزیه علیت نیز دو صفت مذکور به ترتیب با ضرایب 71/0 و 60/0 بیشترین تأثیر مستقیم را روی عملکرد دانه داشتند. از طرف دیگر وزن سنبله بیشترین تأثیر مستقیم و غیرمستقیم را (از طریق افزایش وزن دانه سنبله) بر افزایش عملکرد دانه داشت. به طورکلی از این مطالعه مشخص شد که دو صفت وزن دانه سنبله و تعداد سنبله در واحد سطح در اولویت اول و صفت های مرتبط با ویژگی های سنبله، وزن هزار دانه، قطر ساقه، شاخص برداشت، طول ریشک و ارتفاع گیاه در الویت بعدی بر افزایش عملکرد دانه مؤثر می باشند و می توان از آن ها به عنوان شاخص هایی برای انتخاب در جهت بهبود عملکرد دانه استفاده نمود.

گل داوودی از مهم ترین گیاهان زینتی است که علاوه بر گل بریدنی، به عنوان گیاه باغچه ای، گلدانی و دارویی در عرصه جهانی به شمار می رود. کاربردهای متعدد این گل در زندگی امروزی نیاز به یک برنامه اصلاحی برای افزایش تولید را سبب شده است. تنوع ژنتیکی 15 رقم داوودی باغچه ای در سال 1395 بر اساس صفات ریخت شناختی و انتخاب ارقام مناسب جهت کاشت در زیبایی فضایسبز، میادینوپارک هادر قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در بیرانشهر، استان لرستان ارزیابی گردید. بر اساس تجزیه واریانس داده ها اکثر صفات مورد بررسی در ارقام دارای تفاوت معنی دار (01/0 (p≤ بودند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین سطح برگ با عرض برگ، قطر دمبرگ و تعداد برگ همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار (99/0r=) بین تعداد گل در بوته و تعداد گلچه های زبانه ای وجود داشت. نتایج تجزیه به عامل ها توانست هفت عامل را شناسایی کند که 89 درصد تغییرات میان صفات را توجیه نموند. تجزیه خوشه ای ارقام در فاصله اقلیدسی 68/26، به دو گروه اصلی تقسیم بندی شدند. بر اساس نتایج در بین صفات مورد مطالعه اندازه برگ، تعداد گلچه زبانه، ارتفاع شاخه، تعداد انشعاب و تعداد گل در بوته مهم ترین صفات برای تشخیص تنوع ارقام داوودی بودند. با بکارگیری برخی از ارقام متعلق به کلاستر اول با ارتفاع کمتر و ارقام موجود در کلاستر دوم با تعداد برگ و گل بیشتر به عنوان والد می توان چرخه جدیدی از به نژادی گل داوودی را آغاز نمود.

به منظور مطالعه ترکیب پذیری و هتروزیس عملکرد غده و تعدادی از صفات زراعیدر سیب زمینی، شش هیبرید حاصل از تلاقی سه لاین با دو تستر به همراه والدین به روش لاین ×تستر (2× 3) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393-1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفتند. اختلافمعنی داربین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه امکان تجزیه و تحلیل ژنتیکیبرمبنایروش لاین ×تستر میسر کرد. بر اساس نتایج ترکیب پذیری عمومی لا ین ها و تسترها، لاین L1 (Caeser) دارای ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای عملکرد غده، وزن و تعداد غده در بوته، تعداد ساقه اصلی و ارتفاع بوته بود. همچنین تستر T1(Luca) دارای ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای عملکرد غده، وزن و تعداد غده در بوته و درصد ماده خشک غده بود. بنابراین، از این لاین و تستر می توان به عنوان والدین در برنامه های اصلاحی بهره گرفت. هیبریدهای (T1 × L3) (Satina × Luca) و (T2× L1) (Caeser × Savalan) از نظر صفات عملکرد غده، وزن و تعداد غده در بوته دارای ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار بودند. نسبت واریانس ترکیب پذیریعمومیبه واریانسترکیب پذیری خصوصی و ضریب بیکر برایتمامصفات مورد مطالعه کمتر از یک بود که این امر حاکیاز نقش مؤثرتراثر غیرافزایشی ژن هادرکنترل ژنتیکی صفات مورد بررسی دارد. وراثت پذیری عمومی بالا و وراثت پذیری خصوصی نسبتاً پایین برای صفات مختلف مشاهده شد. بیشترین میزان هتروزیس برای صفت عملکرد غده متعلق به هیبرید (T1× L3) (Satina × Luca) بود.

تولید لاین های خالص یکی از مهم ترین ابزارها جهت تولید بذر پر عملکرد می باشد. با توجه به پیشرفت های اخیر روش های آزمایشگاهی می توان لاین های خالص را در زمان کوتاهی تولید کرد. در مطالعه حاضر، به منظور تولید لاین های خالص از طریق کشت تخمک آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه و آزمایشگاه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه در طی سال های 96-1394 اجرا شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف تنظیم کننده رشد گیاهی و دو ژنوتیپ خیار اصفهانی و بیت آلفا بودند. تخمک ها یک روز قبل از گرده افشانی برداشت شدند و بر روی محیط MS تکمیل شده با غلظت های مختلف TDZ (01/0، 02/0، 03/0، 04/0، 05/0، 06/0، 07/0 و 08/0 میلی گرم بر لیتر) کشت شدند. پیش تیمار گرمایی 33 درجه سانتی گراد به مدت 3 روز روی کشت ها اعمال شد. تعداد جنین های که به طور مستقیم القاء شدند شمارش شد. طبق نتایج حاصل از مقایسه میانگین مشخص شد که با افزایش غلظت تنظیم کننده رشد گیاهی TDZ در محیط القاء جنین نیز افزایش یافت و در غلظت 08/0 میلی گرم بر لیتر بیشترین میانگین تعداد جنین در هر دو ژنوتیپ مورد آزمایش به دست آمد. بر این اساس بیشترین میانگین تعداد جنین برای ژنوتیپ اصفهانی 33/23 و برای ژنوتیپ بیت آلفا 66/20 در محیط 08/0 میلی گرم بر لیتر به دست آمد و کمترین میانگین تعداد جنین نیز در محیط 01/0 میلی گرم بر لیتر برای هر دو ژنوتیپ مورد بررسی به دست آمد. سطوح پلوئیدی بافت های تولید شده با فلوسایتومتری مشخص شد و بافت های هاپلوئید به محیط باززایی منتقل شدند. درنهایت گیاهان باززایی شده دابلد هاپلوئید شدند و می توان آن ها را به عنوان لاین خالص در برنامه های اصلاحی بکار گرفت.

شوری یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاه و تولیدات کشاورزی می باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف شوری و اصلاح کننده های آلی بر برخی شاخص های رشدی در گیاه همیشه بهار (Calendula officinalis L. ) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل پنج سطح از مواد آلی (شاهد (خاک زراعی)، نیم و یک گرم در لیتر عصاره جلبک دریایی، 80 درصد خاک زراعی + 20 درصد حجمی گلدان کود گاوی کاملاً پوسیده و 80 درصد خاک زراعی + 20 درصد حجمی گلدان کود ورمی کمپوست) و سه سطح شوری (5/3، 5/7 و 5/10 دسی زیمنس بر متر) با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه اردکان در سال 1396 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری، شاخص های رشدی و میزان جذب عناصر به طور معنی داری کاهش یافت، در حالی که فعالیت آنزیم پراکسیداز افزایش یافت. بیشترین قطر تاج، تعداد برگ، وزن تر و خشک گل و جذب عناصر در تیمار کود گاویو با هدایت الکتریکی 5/3 دسی زیمنس بر متر به دست آمد. بیش ترین قطر گل در تیمار نیم گرم در لیتر جلبک دریایی و با هدایت الکتریکی 5/3 دسی زیمنس بر مترمشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده مشخص شد که اگرچه آستانه تحمل به شوری همیشه بهار 5/7 دسی زیمنس بر مترمی باشد، استفاده از بستر کشت مناسب، تحمل گیاه را تا 5/10 دسی زیمنس بر مترافزایش خواهد داد. همچنین مشخص شد که کود گاویبهتر از بقیه تیمارها توانست تحمل گیاه را در برابر شوری افزایش دهد و موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی آن گردد.

علف هرزکاتوس از مهم ترین عوامل محدود کننده کشت نیشکر می باشد. به منظور تعیین کارایی علف کش ایندازیفلم در مقایسه با سایر علف کش های مورد کاربرد در نیشکر بر مهار علف هرزکاتوس، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و چهار تکرار در یکی از مزارع پلنت منطقه شعیبیه شوشتر درسال96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی در این مطالعه شامل کاربرد علف کش ایندازیفلم به مقادیر50 و 75 گرم ماده مؤثره در هکتار به صورت پیش رویشی؛ تری فلوکسی سولفورون + آمترین به میزان 1875 گرم ماده خالص در هکتار به صورت پس رویشی؛ تو، فور-دی + ام سی پی آ به میزان 5/1687 گرم ماده خالص در هکتار؛ گلیفوزیت 6 لیتر در هکتار + سولفات آمونیوم 8 لیتر در هکتار؛ شاهد عاری از علف هرز (وجین شده) و شاهد آلوده به علف هرز (بدون تیمار علف کش). نتایج نشان داد که ایندازیفلم به میزان 75 و 50 گرم ماده مؤثر در هکتار ماده تجارتی بیشترین تأثیر را در مهارکاتوس، هم از نظر درصد کاهش تراکم به مقدار (09/85، 18/66 درصد) و هم از نظر درصد کاهش وزن خشک کاتوس به میزان (2/82، 90/60 درصد) نشان داد. بهترین تیمار از نظر وزن تک ساقه (72/0 کیلوگرم)، قطر میانگره وسط (85/1 سانتی متر)، تعداد میانگره (2/18) و عملکرد نی (92/117 تن در هکتار) نیشکر متعلق به تیمار ایندازیفلم به میزان 75 گرم ماده مؤثر در هکتار بود. بیشترین درصد بریکس، درصد قند اینورت، شکر استحصالی و کمترین میزان الیاف به ترتیب با مقادیر 48/21، 533/0؛ 26/11و 61/12 (تن در هکتار) متعلق به تیمار ایندازیفلم به میزان 75 گرم ماده مؤثر در هکتار بود.

پژوهش حاضر به منظور تعیین ویژگی های مرفولوژیک و فیزیولوژیک تأثیرگذار در عملکرد توده های کدو از مناطق شمال غرب ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی ساعت لوی آذربایجان غربی انجام گرفت. نتایج حاصل از همبستگی های فنوتیپی نشان داد که تعداد میوه، وزن میوه، وزن صد دانه، عرض میوه، ضخامت بذر، طول بوته، طول میانگره، شاخه دهی اولیه و پی اچ میوه در سطح یک درصد و ویژگی های وزن بذر، طول دم میوه، طول کاسبرگ ماده و مواد جامد محلول میوه در سطح پنج درصد همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد میوه دارند. در رگرسیون گام به گام برای عملکرد میوه، چهار ویژگی طول میانگره، طول گلبرگ ماده، درصد کلروفیل و پی اچ میوه وارد مدل شدند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، ویژگی های پی اچ و طول میانگره بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد میوه داشتند. پی اچ احتمالاً با کاهش سرعت فرآیندهای مرتبط با رسیدن میوه بر عملکرد تأثیر بگذارد. ویژگی درصد کلروفیل بالاترین اثر غیرمستقیم از طریق طول میانگره بر عملکرد میوه را نشان داد.

این تحقیق با هدف ارزیابی حساسیت برخی مراحل فنولوژیکی ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی در دو سال زراعی 94-1393 و 93-1392 به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی تیمارهای تنش خشکی و عامل فرعی چهار ژنوتیپ گندم بودند. عملکرد دانه در تیمار شاهد 4919 و در تیمارهای عدم آبیاری در مراحل پنجه زنی، رشد طولی ساقه، ظهور سنبله و رشد دانه به ترتیب 4109، 4442، 3988 و 4455 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین مقدار شاخص حساسیت برای عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در واحد سطح به ترتیب با 47/1، 39/1، 33/1، 80/4 و 75/1 به مرحله ظهور سنبله تعلق داشت. حساسیت بیشتر عملکرد دانه به تنش خشکی در مرحله ظهور سنبله را می توان به اثر تنش خشکی بر تکوین گلچه ها و اختلال در گرده افشانی منتسب نمود.