مجله دانشگاه علوم پزشکی قم
سال:1399 | دوره:14 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: یادگیری برای فهم اختلالات روانی، رفتار طبیعی و همچنین فراموشی ضروری است. هیپوکامپ نقش مهمی در فرایند یادگیری دارد. گیرنده های گاما آمینوبوتریک اسید (GABA: Gamma aminobutyric acid) موجود در هیپوکامپ در مکانیسم های یادگیری و حافظه و در برخی از بیماری ها از جمله صرع و آلزایمر دخیل هستند. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر کومارین بر به یادآوری حافظه، شاخص بافتی و بیان ژن گیرنده GABAA در هیپوکامپ موش صحرایی نر گنادکتومی انجام شد. روش بررسی: در این پژوهش از 40 سر موش صحرایی نژاد ویستاراستفاده شد که به طور تصادفی به پنج گروه هشت نفره تقسیم شدند. این گروه ها شامل: گروه های سالم بدون تیمار، گنادکتومی بدون تیمار، گنادکتومی دریافت کننده حلال یا دی متیل سولفوکسید (DMSO: Dimethyl sulfoxide) و گنادکتومی های دریافت کننده کومارین با دوز 5/3 میلی گرم بر کیلوگرم بودند. تیمار به صورت داخل صفاقی به مدت دو هفته و روزی یک بار انجام شد. برای آزمون به یادآوری حافظه، موش ها توسط جعبه شاتل مورد استفاده قرار گرفتند. در انتهای دوره، موش ها با رعایت ضوابط اخلاق پژوهش معدوم شدند. پس از جداسازی مغز موش ها، در هر گروه چهار عدد از مغزها برای آزمون هیستولوژی با رنگ آمیزی نیسل مورد استفاده قرار گرفت و برای چهار عدد مغز دیگر، به سرعت جداسازی هیپوکامپ انجام شد. هیپوکامپ ها در داخل میکروتیوپ قرار گرفتند و با کمک نیتروژن مایع فریز شدند. در نهایت، آزمون بیان ژن با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز در زمان واقعی (Real time PCR) از هیپوکامپ ها گرفته شد. یافته ها: یافته های مطالعه حاضر نشان دادند که گروه گنادکتومی نسبت به گروه سالم در آزمون به یادآوری حافظه، کاهش تاخیر اولیه ورود به اتاق تاریک (STL: Step. Through Latency) را داشتند. همچنین در تعداد نورون های هرمی سالم هیپوکامپ، کاهش معناداری مشاهده گردید؛ اما در بیان ژنGABAA تفاوت معناداری وجود نداشت. بر مبنای نتایج، در گروه های گنادکتومی تیمار شده با دوزهای مختلف کومارین نسبت به گروه گنادکتومی دریافت کننده حلال در آزمون به یادآوری حافظه، میزان STL و تعداد نورون های هرمی سالم کاهش معناداری داشت؛ اما در بیان ژن GABAA-α 2 افزایش معناداری مشاهده گردید. نتیجه گیری: گنادکتومی باعث تخریب حافظه می شود و کومارین با افزایش بیان ژن GABAA-α 2 و کاهش تعداد نورون های سالم هیپوکامپ بر تخریب حافظه اثر می گذارد.

زمینه و هدف: اولیوروپین یک ترکیب مهم فنلی موجود در برگهای زیتون است. اولیوروپین عملکردهای فارماکولوژیکی مهمی در دستگاه عصبی مرکزی ایفا میکند و دارای اثرات نوروپروتکتیو در محیط in vitro و in vivo هست. هدف این مطالعه بررسی اثرات بهبود دهندگی اولیوروپین در شکل گیری حافظه فضایی در مدل ناشی از اسکوپولامین است. روش بررسی: سی و پنج موش سوری نر به طور تصادفی به پنج گروه 7 تایی تقسیم شدند. گروه کنترل نرمال سالین دریافت کرد. گروه Sco به مدت سه هفته اسکوپولامین با دوز 1 mg/kg به صورت داخل صفاقی دریافت کرد. گروه های درمانی اولیوروپین را با سه دوز 5، 10 و 20 mg/kg دریافت کردند. در پایان تست های رفتاری، نمونه خون و بافت مغز حیوانات برای تست های بیوشیمیایی و مولکولی برداشته شد یافته ها: نتایج نشان دادند که اسکوپولامین به طور معناداری باعث کاهش حافظه فضایی شده و در مقابل تزریق دوزهای مختلف اولیوروپین موجب بهبود حافظه و یادگیری فضایی می گردد. از سوی دیگر، اسکوپولامین ظرفیت آنتی اکسیدانی سرم و هیپوکامپ مغز را کاهش داد؛ اما اولیوروپین به طور معناداری باعث افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی سرم و هیپوکامپ گردید. نتایج نشان دادند که تیمار موش های سوری توسط اولیوروپین باعث افزایش معنادار بیان ژن BDNF (Brain-derived neurotrophic factor) در هیپوکامپ می شود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، اولیوروپین می تواند به عنوان یک عامل نوروفارماکولوژیک در برابر فراموشی ناشی از اسکوپولامین موثر باشد.

زمینه و هدف: با وجود کاربردهای فراوان نانوذرات اکسید نیکل در صنعت و زیست پزشکی، تاکنون مطالعات محدودی در مورد سمیت این نانوذرات در سیستم عصبی انجام شده است. در بسیاری از مطالعات نوروبیولوژیکی از سلول های نوروبلاستوم انسانی (SH-SY5Y) که توانایی تبدیل شدن به نورون های بالغ انسانی را دارند، استفاده می شود. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات سمیت سلولی نانوذرات اکسید نیکل بر رده سلولی نوروبلاستوم انسانی (SH-SY5Y) در شرایط In vitro انجام شد. روش بررسی: اثر غلظت های مختلف نانوذرات اکسید نیکل (0، 1، 10، 20، 50 و 100 میکروگرم بر میلی لیتر) بر رده سلول های SH-SY5Y با استفاده از آزمون های زنده مانی سلول MTT و لاکتات دهیدروژناز (LDH: Lactate dehydrogenase) و نیز با ارزیابی فعالیت کاسپاز 3 تعیین گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS 23 و آزمون t انجام شد. یافته ها: براساس نتایج آزمون MTT، میزان زنده مانی سلول های SH-SY5Y پس از 24 ساعت تیمار با نانوذرات اکسید نیکل در مقایسه با گروه کنترل به صورت وابسته به غلظت کاهش یافت؛ در حالی که افزایش معناداری در میزان آنزیم لاکتات دهیدروژناز در مقایسه با گروه کنترل مشاهده نشد. بر مبنای نتایج، فعالیت آنزیم کاسپاز 3 به طور معناداری در یک الگوی وابسته به غلظت نانوذرات افزایش یافت. نتیجه گیری: نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان دادند که نانوذرات اکسید نیکل باعث بروز آسیب غشایی در سلول های SH-SY5Y و ایجاد نکروز نمی گردند؛ بلکه این نانوذرات اثرات سمی خود را از طریق ایجاد آسیب در غشای میتوکندریایی، افزایش فعالیت کاسپاز 3 و فعال شدن مسیر آپوپتوز القا می نمایند.

زمینه و هدف: با توجه به اینکه آسیب شناسی ضایعات پیگمانته از خوش خیم تا بدخیم متغیر است، در دسترس بودن داده ها در مورد شیوع، ویژگی های بالینی و عوامل مرتبط با ضایعات پیگمانته دهان می تواند به دندانپزشکان در تشخیص کمک کند. از آنجایی که تاکنون مطالعه ای در زمینه پیگمانتاسیون مخاط دهان در شهر قم صورت نگرفته است، مطالعه حاضر با هدف بررسی شیوع و فاکتورهای مرتبط با پیگمانتاسیون مخاط دهان انجام شد. روش بررسی: مطالعه حاضر در ارتباط با 2000 نفر از بیماران مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی و درمانگاه سلامت قم انجام شد. تمام افراد از نظر وجود یا عدم وجود ضایعات پیگمانته مورد معاینه قرار گرفتند و فرم اطلاعاتی شامل: مشخصات دموگرافیک، ویژگی های بالینی ضایعه پیگمانته و تاریخچه پزشکی تکمیل گردید. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 20 و آزمون های آماری کای اسکویر و t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در مجموع، 496 نفر (8/24 درصد) پیگمانتاسیون دهانی داشتند که پیگمانتاسیون فیزیولوژیک (4/46 درصد) شایع ترین دلیل پیگمانتاسیون بود و پس از آن پیگمانتاسیون التهابی (2/28 درصد)، ملانوزیس سیگاری (1/11 درصد)، آمالگام تاتو (2 درصد)، ملانوزیس دارویی (8/1 درصد)، پیگمانتاسیون ناشی از بیماری سیستمیک (1 درصد) و بارداری (4/0 درصد) قرار داشتند. در این مطالعه ارتباط آماری معناداری بین استعمال دخانیات و مصرف دارو با پیگمانتاسیون دهانی مشاهده شد (05/0>P). نتیجه گیری: فراوانی ضایعات پیگمانته در این مطالعه 8/24 درصد برآورد گردید. شیوع پیگمانتاسیون منتشر بیشتر از کانونی و شیوع ضایعات پیگمانته ماکولر بیشتر از ضایعات پیگمانته ندولر بود. شایع ترین محل پیگمانتاسیون در لثه به ویژه در ناحیه لثه چسبنده بود.

زمینه و هدف: خستگی و درد از جمله مشکلات جسمانی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) شناخته می شود که تحت تاثیر نظام روانشناختی و نیز استرس قرار دارند. این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجیگری محافظت کننده حس انسجام در رابطه بین استرس ادراک شده با خستگی و درد در این بیماران انجام شد. روش بررسی: این پژوهش با طرح مقطعی-تحلیلی در سال 1398 انجام شد. جامعه پژوهش را تمامی بیماران ام اس عضو انجمن ام اس شهر تهران، قم، و کرج بودند. نمونه گیری به روش در دسترس و به صورت چندمرکزی در مراکز درمان ام اس تهران، قم، و کرج انجام شد. در مجموع، 452 شرکت کننده با میانگین سنی 36/9± 45/38 وارد مطالعه شدند. از پرسشنامه جهت گیری به زندگی (OLQ-13، آنتونوفسکی، 1987)، استرس ادراک شده (PSS؛ کوهن و همکاران، 1983)، و شاخص درد و خستگی از مقیاس آنالوگ تصویری (VAS-P و VAS-F؛ هیز و پترسون، 1921) برای اندازه گیری متغیرها استفاده شد. از ماکروی PROCESS برای SPSS به منظور بررسی اثر میانجیگر در سطح اطمینان 95% استفاده شد. یافته ها: درد و خستگی به ترتیب با استرس ادراک شده و حس انسجام رابطه مثبت و منفی معنادار نشان دادند (001/0 > P). حس انسجام توانست تاحدود یک چهارم اثر کل استرس ادراک شده را روی خستگی و درد کاهش دهد، اما نتایج فقط برای خستگی با حضور متغیرهای زمینه ای جنسیت، تحصیلات، وضعیت اشتغال، و طول مدت بیماری، معنادار باقی ماند ([14/0، 01/0]، 07/0-= اثر غیرمستقیم). نتیجه گیری: حس انسجام می تواند به عنوان یک منبع مقاومت روانی در برنامه های درمانی بیماران ام اس برای بهبود مقابله با استرس و کاهش خستگی گنجانده شود.

زمینه و هدف: علاوه بر پرداختن به مشکلات جسمانی بیماران مبتلا به ایدز، باید به مشکلات روان شناختی آن ها توجه ویژ ای نمود. یکی از بهترین را ه کارها در این راستا، استفاده از مداخلات روان شناختی است. در این ارتباط، پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش، تعهد و معنادرمانی بر بهزیستی روان شناختی و اضطراب مرگ زنان مبتلا به بیماری ایدز انجام شد. روش بررسی: روش پژوهش، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را زنان مبتلا به بیماری ایدز شهر تبریز که در سال 1398 به کلینیک های درمانی این شهر مراجعه کرده بودند، تشکیل دادند. 30 نفر با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. گروه های آزمایشی درمان مختص گروه خود را در هشت جلسه 5/1 ساعته دریافت کردند. تجزیه و تحلیل یافته ها از طریق آزمون تحلیل واریانس آمیخته با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی صورت گرفت. یافته ها: در پیش آزمون، میانگین و انحراف معیار گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای بهزیستی روان شناختی 6/6± 8/45 و برای اضطراب مرگ 28/2± 10/10؛ در گروه معنادرمانی برای بهزیستی روان شناختی 1/5± 0/44 و برای اضطراب مرگ 2/2± 9/9؛ در گروه کنترل برای بهزیستی روان شناختی 4/6± 3/43 و برای اضطراب مرگ 3/2± 2/10 بود. درمان مبتنی بر پذیرش، تعهد و معنادرمانی در مقایسه با گروه کنترل، بهزیستی روان شناختی بیماران مبتلا به ایدز را در پس آزمون افزایش داد؛ اما اضطراب مرگ کاهش یافت (001/0>P). در مرحله پیگیری، اثر این دو درمان بر بهزیستی روان شناختی و اضطراب مرگ ماندگار بود (001/0>P). تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش، تعهد و معنادرمانی بر بهزیستی روان شناختی و اضطراب مرگ زنان مبتلا به بیماری ایدز در مراحل پس آزمون و پیگیری یکسان بود (05/0

زمینه و هدف: با وجود تمام پیشرفت های علمی در زمینه تشخیص و درمان بیماری های مسری، بروز و شیوع روزافزون بیماری های غیر مسری و مزمن یکی از چالش های سیاستگذاران در عرصه پیشگیری و درمان در علم پزشکی می باشد که علت اصلی آن معطوف به سبک زندگی امروزی به ویژه در زمینه تغذیه است. با وجود راه کارها و روش های متعددی که در زمینه تغذیه در علم پزشکی رایج ارایه گردیده است، جوامع انسانی درگیر مسایل و معضلات متعددی در زمینه پیشگیری و درمان بیماری های ناشی از تغذیه و رژیم های غذایی نامناسب می باشند. در این مقوله طب ایرانی دارای راهبردها و روش های کاربردی موثری می باشد که یکی از آن ها، تدابیر تغذیه براساس مزاج است که در این مقاله به شرح و بیان آن خواهیم پرداخت. روش بررسی: در این مطالعه مروری-توصیفی، منابع مکتوب حکمای متقدم و متاخر طب ایرانی، نرم افزار جامع طب نور 5/1 و همچنین پایگاه های علمی PubMed و Google Scholar مورد بررسی قرار گرفتند و مطالب مرتبط استخراج و فیش برداری گردیده و در ادامه، دسته بندی و مکتوب شدند. یافته ها: در بیان و اقوال حکمای طب ایرانی، آرا و پیشنهادات متعددی در خصوص توصیه های غذایی و نوشیدنی ها بر حسب مزاج متنوع افراد بشر وجود دارد. با جمع بندی و استنتاج مستدل و مبتنی بر منابع طب ایرانی می توان راهکاری واحد، مناسب و کاربردی جهت ارایه تدابیر غذایی متناسب با مزاج های متنوع انسانی در جهت حفظ و ارتقای سلامتی و همچنین پیشگیری و درمان بیماری ها را ارایه کرد. نتیجه گیری: براساس مبانی طب ایرانی و جمع بندی حاصل از آرای حکمای طب ایرانی، پیشنهاد غذا برای افراد براساس دو محور مهم شامل: ویژگی های فردی یا همان مزاج افراد و همچنین کیفیت یا همان مزاج غذا صورت می گیرد. بر این مبنا، برای یک مزاج سرد و خشک در حالت سلامت توصیه به غذاهایی می نماییم که برآیند مزاج این گونه غذاها یا نوشیدنی ها میل به گرمی و تری داشته باشد. البته این امر بدین معنا نیست که این افراد از غذاهای سرد و خشک در حالت سلامت استفاده ننمایند؛ بلکه میل کلی غذای روزانه یا هفتگی آن ها به سوی گرمی و تری باشد که مقدار میل به گرمی و تری بستگی به میزان انحراف مزاج شخص به سوی سردی و خشکی دارد. بر همین منوال می توان برای سایر مزاج ها نیز تدابیر غذایی مناسب را ارایه کرد.

زمینه و هدف: آسیب ایسکمی-بازخون رسانی مجدد کلیه یکی از مهم ترین عوامل نارسایی حاد کلیوی به شمار می رود. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات گامااوریزانول (GO: Gamma Oryzanol) به دو روش تجویز گاواژ و داخل صفاقی بر عملکرد و وضعیت آنتی اکسیدانی کلیه و بافت مغز پس از القای آسیب ایسکمی-بازخون رسانی در کلیه موش های صحرایی انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه، 24 سر موش صحرایی نر به چهار گروه شش تایی شامل: گروه شم بدون ایجاد ایسکمی، گروه کنترل به همراه القای ایسکمی-بازخون رسانی، گروه ایسکمی-بازخون رسانی به همراه تیمار با دوز 100 میلی گرم بر وزن بدن به صورت داخل صفاقی و گروه ایسکمی-بازخون رسانی به همراه تیمار با دوز 100 میلی گرم بر وزن بدن به صورت گاواژ تقسیم شدند. گامااوریزانول یک ساعت قبل از ایجاد ایسکمی کلیه سمت چپ که به مدت 30 دقیقه بود، تجویز گردید. پس از گذشت شش ساعت از بازخون رسانی مجدد، کراتینین، اوره خون و عملکرد آنتی اکسیدانی بافت کلیه و مغز مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها: تجویز گامااوریزانول به روش تزریق داخل صفاقی و گاواژ موجب کاهش معنادار سطوح کراتینین و اوره خون نسبت به گروه کنترل شد (05/0>P). میزان گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و ظرفیت تام اکسیدان بافت مغز و کلیه در گروه های تحت تیمار با گامااوریزانول موجب افزایش معنا دار و میزان مالون دی آلدیید گروه های تحت تیمار با گامااوریزانول موجب کاهش معنا دار نسبت به گروه کنترل شده است (05/0>P). نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که گامااوریزانول موجب بهبود عملکرد کلیه و کاهش شدت آسیب ایسکمی-بازخون رسانی در بافت کلیه و مغز می گردد. همچنین تجویز به روش گاواژ، عملکرد بهتری نسبت به روش تزریق داخل صفاقی دارد.