بلورشناسی و کانی شناسی ایران
سال:1399 | دوره:28 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

منطقه نیاز در پهنه ماگمایی البرز-آذربایجان در شمال غرب ایران قرار دارد. تقریباً همه واحدهای سنگی این منطقه را سنگ های آذرین با ترکیب حدواسط تا اسیدی به سن الیگوسن تا میوسن تشکیل می دهند. بر اساس داده های زمین شیمیایی، سنگ های مونزونیتی کانه دار در این منطقه از سری های ماگمایی آهکی قلیایی پتاسیم بالا و شوشونیتی و دارای ویژگی متاآلومین تا کمی پرآلومین بوده و به کرانه های فعال قاره ای و محیط زمین ساختی پسابرخوردی وابسته هستند. غنی شدگی در عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE) و عناصر خاکی نادر سبک (LREE) و تهی شدگی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) و عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) از ویژگی های اصلی این توده است. ویژگی های زمین شیمیایی مانند مقادیر SiO2 و Al2O3 بالا، MgO پایین، مقدار کم Y (9/9 تا ppm 6/18) و Yb (83/0 تا ppm 53/1)، مقادیر بالای (La/Yb)N (43/23 تا 82/64)، مقدار بالای Sr (میانگین ppm 74/719) و مقدار پایین عناصر HFSE نشاندهنده وابستگی آداکیتی این سنگ ها هستند. بطور کلی، ویژگی های زمین شیمیایی نمونه های مورد بررسی با آداکیت های پرسیلیس(HSA) همخوانی دارد. نسبت-های بالای Sr/Y و (La/Yb)N بیانگر حضور آمفیبول و به مقدار جزئی گارنت به عنوان فازهای پایدار در ناحیه خاستگاه ماگما است و به نظر می رسد که ماگمای والد سنگ های آداکیتی مورد بررسی از ذوب بخشی پوسته ی زیرین ضخیم شده شکل گرفته اند.

توده نفوذی شهرک در مرز بین استان های آذربایجان غربی و کردستان قرار دارد. ترکیب سنگ-شناسی این توده نفوذی شامل گرانودیوریت، مونزونیت، مونزودیوریت و مونزوگابرو است که به درون واحدهای رسوبی با سن الیگومیوسن و دگرگونی های با سن کرتاسه و پرکامبرین نفوذ کرده است. بررسی های شیمی کانی در سنگ های گرانودیوریتی تا مونزوگابرویی نشان می-دهد که پلاژیوکلازها دارای ترکیب لابرادوریت تا بیتونیت و کلینوپیروکسن ها از نوع اوژیت هستند. دما-فشارسنجی بر کانی های پیروکسن دمای تشکیل این کانی ها را 900 تا 1250 سانتی گراد و فشار تبلور کلینوپیروکسن ها را حدود 6 تا 10 کیلوبار برآورد می کند. بررسی های زمین شیمیایی سنگ کل نشان می دهد که ماگمای سازنده این سنگ ها ماهیت متاآلومین و آهکی قلیایی دارد. در طیف چند عنصری بهنجارشده نسبت به کندریت و گوشته اولیه، غنی-شدگی مشخصی از عناصر خاکی نادر سبک LREE نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین HREE و تهی شدگی از Ti، P، Ta و Nb دیده می شود که از ویژگی های بارز سنگ های کمان های آتشفشانی مناطق فرورانش است. همچنین براساس نمودارهای مختلف زمین-ساختی ماگمایی، این سنگ ها در محیط کرانه فعال قاره ای قرار دارند. بر پایه عناصر خاکی-نادر، ماگمای مادر سنگ های مورد بررسی احتمالاً از یک گوشته غنی شده است.

دایک های آپلیتی-پگماتیتی موجود در جنوب شرقی همدان، در منطقه سیمین از لبه به سمت مرکز دو منطقه بافتی ویژه دارند که به خوبی اثر پیشرفت تبلور را در این دایک ها نشان می-دهند: 1-منطقه حاشیه با ساخت های ناهمسان شامل واحدهای دانه ریز، هم رشدی گرافیکی و ساخت های انجماد یک جهته و 2-منطقه داخلی با ساخت های توده ای و درشت بلور. تجزیه های ریزپردازشی برای کانی های تورمالین، پلاژیوکلاز و فلدسپار پتاسیم انجام شد. تورمالین ها دارای ترکیب شورلیت هستند. در نمودار FeO/(FeO+MgO) نسبت به MgO که خاستگاه تورمالین ها را مشخص می کند، تورمالین های مورد بررسی دارای Fe# بین 8/0 تا 1 هستند که نشان دهنده ی تشکیل آنها در یک سیستم ماگمایی و دخالت نداشتن سیال های خارجی در تشکیل آنها ست. ترکیب پلاژیوکلازهای مورد بررسی غنی از آلبیت (Ab90-100) بوده و فلدسپارهای پتاسیم نیز دارای 97-92 درصد فلدسپار پتاسیم هستند. این امر نشان دهنده پیشرفت تبلور جدایشی در ماگمای وابسته است. منطقه بندی موجود در تورمالین های مورد بررسی هم در مقاطع نازک و هم در تجزیه های شیمیایی به خوبی مشهود است. در فلدسپارهای مورد بررسی، مقادیر نسبتاً بالای Rb (ppm 1319) و همچنین Cs (ppm 205) نشان دهنده ی درجه جدایش بالا در ماگمای وابسته است.

کانسار آهن± آپاتیت لکه سیاه در ایالت فلززایی بافق-ساغند (ایران مرکزی) و در سنگ های میزبان ریولیتی قرار گرفته است. کانی های اصلی در این کانسار مگنتیت و آپاتیت هستند که کانی های مونازیت و زنوتیم به صورت میانبار درون بلور و شکستگی های این دو کانی تشکیل شده اند. کانی ها با استفاده از روش های میکروسکوپی و تجزیه ریزکاوالکترونی بررسی شدند. نتایج نشان می دهد که بلور آپاتیت اولیه بوده و احتمالاً از ماگمای نخستین با ماهیت مافیک تا فرامافیک نهشته شده است. بلورهای آپاتیت دارای منطقه بندی نامنظم از فازهای تیره و روشن هستند، به طوری که بخش های تیره آپاتیت غنی از میانبارهای مونازیت و زنوتیم ثانویه است. این نتایج با فرآیند انحلال-ته نشینی مجدد سازگار است. طی این فرآیند، بلورهای آپاتیت با سیال های گرمابی تأخیری که در راستای مرزهای بلوری در حال مهاجرت بوده اند واکنش داده و تهی از عناصر خاکی نادر (REE) شده اند. همچنین عناصر خاکی نادر دستخوش جدایش ترجیحی شده اند، به طوری که اغلب عناصر خاکی نادر سبک (LREE) در مونازیت و عناصر نادر سنگین (HREE) در زنوتیم غنی شده اند.

مجموعه دگرگونی گل گهر در 55 کیلومتری جنوب غرب سیرجان و در بخش شرقی پهنه سنندج-سیرجان قرار دارد. این مجموعه از سنگ های متاپلیتی، متاگریوکی و متاکربناتی تشکیل شده است. شواهد صحرایی و بررسی های زمین شیمیایی نشان می دهند که سنگ مادر این سنگ ها شامل تناوب شیل و ماسه سنگ به همراه لایه های کربناتی در بخش بالایی بوده است. در متاپلیت های مورد بررسی، گارنت ها غنی از آلماندن (3/61 تا 7/63 درصد) هستند. ترکیب بیوتیت ها در گستره بین سیدروفیلیت و آنیت و ترکیب پلاژیوکلاز از آلبیت تا انورتیت (در آمفیبولیت ها و گارنت آمفیبولیت ها) و الیگوکلاز و آندزین (در شیست ها) متغیر است. بررسی ها نشان می دهد که آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت ها از نوع پارا آمفیبولیت هستند. دماهایی به دست آمده بر اساس زوج گارنت – بیوتیت و فشارهای برآورد شده با روش گارنت-بیوتیت-پلاژیوکلاز-کوارتز (GBPQ) برای این سنگ ها نشان می دهد که شیست های متاپلیتی منطقه گل گهر در گستره دمایی 578-550 درجه سانتی گراد و گستره فشاری 7/3 تا 6/4 کیلوبار (رخساره های شیست سبز و آمفیبولیت پایینی) تشکیل شده اند. بررسی های دما-فشارسنجی انجام شده بر اساس شیمی کانی آمفیبول در آمفیبولیت ها و گارنت آمفیبولیت ها به ترتیب دماهای 589 تا 613 و 613 تا 641 درجه سانتیگراد و فشارهای 7/4 تا 9/4 و 3/4 تا 6/5 کیلوبار را نشان می دهند که بیانگر شرایط رخساره آمفیبولیت میانی برای این سنگ هاست. شواهد صحرایی و بررسی های زمین شیمیایی نشان-دهنده تغییر ناشی از افزایش دما و فشار دگرگونی از شیست ها تا آمفبیولیت و گارنت آمفیبولیت است که با شواهد همبری کانی ها همخوانی کامل دارد.

منطقه معدنی مؤمن آباد بخشی از پهنه بنتونیتی شرق ایران است که در واحدهای آتشفشانی ائوسن – الیگوسن تشکیل شده است. اسمکتیت و کریستوبالیت به عنوان فاز کانیایی اصلی و پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی، پاراگونیت، زئولیت (هولاندیت و کلینوپتیولیت)، میکا-ایلیت و کوارتز نیز به عنوان فازهای فرعی در بنتونیت ها حضور دارند. تصویربرداری الکترونی از ذره های صفحه ای بنتونیت، انبوهه هایی را با ظاهری لخته شده و به صورت کروی و زاویه دار با بافت دانه ذرتی نشان می دهند. طیف سنجی پراکنش انرژی پرتو ایکس (EDX) نشان می دهد که بنتونیت ها از نوع مونت موریلونیت سدیم هستند. نتایج آزمون های رئولوژی نشان می دهد که گرانروی ظاهری، گرانروی ناکشسان، نقطه تسلیم و استحکام ژله ای در نمونه های بنتونیتی ساده با وزن 4/30 گرم بیشتر از نمونه های با وزن 8/10 و 4/22 گرم است و نمونه-های B07 و B04 با استاندارد API همخوانی نداشته، اما نمونه B02 با ویژگی های رئولوژی بهتر، قابلیت استفاده در صنعت حفاری را دارد. ویژگی های رئولوژی و استحکام ژله ای در نمونه های فعال شده بهتر از نمونه های ساده است و سیال های دربردارنده کربوکسی متیل سلولز به علت ویژگی یونی بالای ذرات نسبت به دیگر پلیمرها، بهترین افزایش دهنده ویژگی های رئولوژی هستند (نمونه های B02 و B04). اما نمونه B07با استفاده از همه افزودنی ها با استاندارد API همخوانی ندارد و نمی توان از آن در صنعت حفاری استفاده کرد. بنتونیتی، از نظر ویژگی های رئولوژی مانند گرانروی ظاهری، گرانروی ناکشسان، نقطه تسلیم و استحکام ژله ای در 10 ثانیه و 10 دقیقه از میان سه نمونه ساده B02 با وزن 4/30 گرم به ترتیب با 5/8، 5، 7، 5 و 5 و همچنین با حضور پلیمر کربوکسی متیل سلولز به ترتیب با 25، 9، 32، 14 و 11 بهترین ویژگی ها را بر اساس استاندارد API برای کاربرد در صنعت حفاری دارند.

افیولیت سمسور، در استان سیستان و بلوچستان و 210 کیلومتری جنوب غربی شهر زاهدان واقع است. از نظر تقسیمات ساختاری و رسوبی ایران، این افیولیت در کنار گسل نصرت آباد-کارواندر و جزو پهنه زمین درز سیستان است. عمده واحدهای سنگی این افیولیت را واحدهای فرامافیک، واحدهای گابرویی (لایه ای و توده ای) و واحدهای دُلریتی تشکیل می دهند. در بررسی های میکروسکوپی، ترکیب سنگ شناسی واحدهای مورد بررسی در این افیولیت شامل لرزولیت، گابرو، اولیوین گابرو و دیاباز است که دارای بافت های دانه ای، شبکه ای، انباشتی، پورفیری و پوست ماری سنگ ها هستند. در نمودارهای زمین شیمیایی رده بندی، در گستره سنگ های گابرو و گابروی پیکریتی قرار دارند. استفاده از نمودارهای تفکیک محیط زمین ساختی ماگمایی نشان می دهد که ماگمای سازنده سنگ های آذرین این افیولیت از ماگماهای نوع مُورب پشته های میان اقیانوسی است. بررسی مقدار عناصر خاکی نادر بهنجار شده نسبت به کندریت و مُورب نشان می دهند که مقادیر عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HRRE) غنی شدگی دارند و نسبت به بازالت های پشته های میان اقیانوسی مورب غنی شده (E-MORB) و مورب عادی (N-MORB) غنی تر هستند و نزدیکی بیشتری به E-MORB نشان می دهند. بررسی توالی های بلورهای انباشتی در بخش گابروهای لایه ای نشان دهنده ترتیب تبلور اولیوین، پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن است که شباهت بسیاری به تبلور جدایشی ماگماهای تولئیتی پشته های میان اقیانوسی دارد.

فلوئوریت های رنگین و بی رنگ از معادن استان مازندران به منظور دستیابی به علل رنگ بندی آنها به روش های طیف سنجی، پرتودهی گاما، گرما دهی و تجزیه شیمیایی بررسی شدند. همه فلوئوریت ها در ناحیه فرابنفش جذب نشان دادند اما در بخش مرئی، فلوئوریت بنفش پررنگ در 560 نانومتر و فلوئوریت قهوه ای پررنگ حدود 433 نانومتر دارای نوار جذبی پهن بودند و انواع بی رنگ و سفید نوار جذبی نداشتند. پرتودهی فلوئوریت بی رنگ اولیه با پرتوی گاما افزون بر رنگین نمودن آنها، موجب ایجاد نوار جذبی در طیف مرئی شد. گرما دهی فلوئوریت-های بنفش پررنگ موجب کاهش رنگ به صورتی کم رنگ و فلوئوریت بنفش کم رنگ به بی رنگ گردید. از نظر شیمیایی، فلوئوریت قهوه ای پررنگ و بنفش پررنگ از بیشترین مقدار (1) مجموع غلظت عناصر خاکی نادر (حدود ppm20REEs=Σ )، Y (ppm9 برای فلوئوریت قهوه ای و ppm 5/3 برای فلوئوریت بنفش) و (2) مجموع غلظت عناصر رادیواکتیو U و Th (ppm 8/2 برای فلوئوریت قهوه ای و ppm 9/7 برای فلوئوریت بنفش) برخوردار بودند. برپایه این پژوهش، ناراستی های شبکه ای در ساختار فلوئوریت ناشی از واپاشی پرتوزاد اورانیوم و توریوم که مراکز رنگ را در شبکه بلوری فلوئوریت سبب می شوند به عنوان مهمترین عامل ایجاد رنگ در فلوئوریت های مورد بررسی معرفی شدند که با آزمایش های پرتودهی گاما و گرمادهی تأیید شد.

کانسار اسکارن آهن دردوی در بخش مرکزی منطقه معدنی سنگان در شمال شرق ایران واقع شده است. در این پژوهش، دمای تشکیل پهنه های اسکارنی آن با استفاده از برخی زمین-دماسنج ها برآورد شده است. مهمترین کانی های دگرگونی در پهنه های اسکارنی پیشرونده و پسرونده شامل گارنت، کلینوپیروکسن، ترمولیت-اکتینولیت، آمفیبول، کلریت، اپیدوت، فلدسپار، فلوگوپیت و دولومیت هستند. زمین دماسنج دوفلدسپار نشان داد که پهنه درون-اسکارن در گرانیت سرنوسر در دماهای بین 635 تا 725 درجه سانتیگراد تشکیل شده که با دماهای بدست آمده از میانبارهای سیال همخوانی ندارد. بر اساس زمین دماسنج گارنت-کلینوپیروکسن، دماهای 300 تا 505 درجه سانتیگراد برای دگرگونی اسکارن پیشرونده بدست آمد. زمین دماسنج کلریت و آمفیبول کلسیمی در پهنه پسرونده به ترتیب دماهای تشکیل بین 200 تا 290 و 200 تا 300 درجه سانتیگراد را نشان داد. نتایج زمین دماسنج پهنه های اسکارنی پیشرونده و پسرونده با نتایج سیال های درگیر همخوانی دارند. دماهای بدست آمده از میانبارهای سیال و زمین دماسنج پهنه های اسکارن پیشرونده و پسرونده نشان داد که دماهای تشکیل اسکارن دگرگونی مجاورتی کمتر از 600 درجه سانتیگراد است که با رخساره دگرگونی هورنبلند-هورنفلس همخوانی دارد.

توده نفوذی کهریزبیگ در شمال غرب ایران و در پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع بوده و داخل آهک های کرتاسه نفوذ و موجب دگرگونی مجاورتی آنها شده است. همچنین، قطعات تخریبی این توده در بخش های کنگلومرایی سازند قرمز زیرین به سن الیگوسن آغازین قابل مشاهده هستند و بنابراین سن پس از کرتاسه و پیش از الیگوسن دارد. ترکیب این توده در گستره گرانیت تا گرانودیوریت متغیر بوده و حجم عمده آن را گرانودیوریت تشکیل داده است. کانی های سنگ ساز اصلی آن شامل کوارتز، پلاژیوکلاز و فلدسپار قلیایی همراه با کانی های مافیک بیوتیت و آمفیبول و کانی های فرعی اسفن، آپاتیت و کانی های کدر هستند. کلریت و کلسیت نیز به عنوان کانی های ثانویه وجود دارند. بافت غربالی، بافت اسفن چشمی، لخته-های مافیک، احاطه شدن بیوتیت توسط آمفیبول و بیوتیت های تیغه ای شواهد بافتی هستند که به احتمال بسیار بر اثر فرایند آمیختگی ماگمایی در سنگ های مورد بررسی ایجاد شده اند. فراوانی برونبوم های مافیک ریزدانه در بخش هایی از این توده نیز این امر را تایید می کند. الگوی عناصر خاکی نادر بهنجار شده نسبت به کندریت برای سنگ های مورد بررسی به نسبت هموار بوده و دارای غنی شدگی از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) است. غنی شدگی LREEها نسبت به HREEها می تواند به دلیل درجه پایین ذوب بخشی، فراوانی LREE در خاستگاه و یا آلودگی ماگما به مواد پوسته ای باشد. در نمودارهای عنکبوتی، عناصر سنگ دوست درشت یون چون روبیدیم، پتاسیم، توریم و برخی عناصر خاکی نادر سبک نسبت به عناصر با شدت میدان بالا مانند Yb، Sm، Zr، Taو Nbغنی شدگی نشان می دهند. بی هنجاری مثبت عناصر روبیدیم، توریم و پتاسیم می تواند ناشی از آمیختگی ماگماهای گوشته ای و پوسته ای و یا به دلیل آلایش ماگمای گوشته ای با سنگ های پوسته ای باشد. بی هنجاری منفی Nb-Ta و Ti می تواند به دلیل فعالیت ماگمایی وابسته به فرایندهای فرورانش، کمبود این عناصر در خاستگاه و یا مشارکت پوسته در فرایندهای ماگمایی باشد. بر اساس بررسی های سنگ شناسی و زمین شیمیایی، توده گرانیتوئیدی کهریزبیگ از نوع I و دارای ترکیب آهکی قلیایی و متاآلومین است. توده نفوذی کهریزبیگ در یک محیط کمان ماگمایی برآمده از فرورانش سنگ کره اقیانوسی نئوتتیس به زیر خرده قاره ای ایران مرکزی، تشکیل شده است.

کانی های تازه تشکیل (ثانویه) در نتیجه فرآیندهای اکسایش، آبکافت، ترسیب و آب زدایی در محیط زهاب اسیدی تشکیل می شوند. رخداد کانی های ثانویه همراه با انباشته شماره 7 در معدن مس پورفیری میدوک با استفاده از کانی شناسی پراش پرتوی ایکس (XRD)، میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و قله نگاری رامان (RS) بررسی شد. بررسی های زمین-شیمیایی شاخص اشباع و گونه زایی بر آب منفذی شبیه سازی شده از آزمون pH گِل اشباع انجام شد. مقادیر pH اسیدی (بین 47/1 تا 23/4)، غلظت بالای سولفات (بین 95/3 تا 286 گرم بر لیتر) و غلظت بالای آهن (9/120 تا 70860 میلی گرم بر لیتر) در شیرابه بیانگر اکسایش سولفیدها به ویژه پیریت در انباشته است. کمپلکس FeSO4+ به عنوان گونه غالب آهن سه ظرفیتی در فاز محلول شیرابه تعیین شد. بر اساس بررسی های کانی شناسی و زمین شیمیایی، کانی های تازه تشکیل شامل کوکوئیمبیت، فری کوپیاپیت، پلمبوژاروسیت، روزنیت، آلونژن و بروکانتیت همراه با انباشته شناسایی شدند. نگه داشت عناصر آرسنیک، سرب و مس توسط سولفات های آهن به ویژه کوکوئیمبیت در انباشته تایید گردید. نتایج این پژوهش می تواند در طراحی و گسترش برنامه جامع مدیریت زیست محیطی مناطق معدنی مورد استفاده قرار گیرد.

معدن آهن سنگان با خاستگاه از نوع اسکارن، در شمال شرق ایران (استان خراسان رضوی) در پهنه ایران مرکزی و شمال شرق زیر پهنه قطعه لوت قرار دارد. نهشته معدنی سنجدک III، از جمله ناهنجاری های شرقی معدن سنگان است که انتهای شرقی کمربند آتشفشانی-نفوذی خواف-کاشمر-بردسکن را دربر می گیرد. زمین شناسی منطقه شامل مجموعه ای از سنگ های آذرین (دایک و توده های نفوذی)، دگرگونی (اسکارن، اسلیت و فیلیت) و رسوبی (ماسه سنگ، سنگ آهک و دولومیت) است. مجموعه کانه زایی در منطقه مورد بررسی از نوع اگزواسکارن است و کانی سازی هایی از مگنتیت، پیروتیت، کالکوپیریت، پیرولوزیت، پیریت، آرسنوپیریت، هماتیت، گوتیت، لیمونیت و مالاکیت را دربر می گیرد. کانی سازی های سولفیدی همراه با مرحله پسرونده اسکارن زایی دیده می شوند در حالی که کانی سازی های اکسیدی-هیدروکسیدی وابسته به پهنه های گسلی هستند. بررسی های مغناطیس سنجی زمینی سه ناهنجاری مغناطیسی A، B و C را در منطقه نشان می دهد که دو ناهنجاری A و B خاستگاه عمقی دارند و با هم در ارتباط هستند. جدایش این ناهنجاری ها به فعالیت گسل های فرعی نسبت داده می شود. ناهنجاری مغناطیسی C نیز که بر رخنمون مگنتیت در بخش های شرقی منطقه منطبق است ضعیف تر است و خاستگاه عمقی ندارد. از نتایج به دست آمده در این پژوهش می توان به منظور ادامه عملیات اکتشافی در نقاط دارای ناهنجاری عمقی استفاده کرد.

مجموعه افیولیتی-دگرگونی اللهیارلو منسوب به پیش از کرتاسه در مرکز تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. این مجموعه شامل انواع سنگ-های دگرگونی چون شیست، گنیس، آمفیبولیت و متادیاباز به همراه قطعه هایی از سرپانتینیت و برش های زمین ساختی گابرو، دونیت، مرمر و دیاباز است. آمفیبولیت های این مجموعه شامل آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت هستند. کانی های اصلی تشکیل دهنده ی آمفیبولیت ها شامل هورنبلند و پلاژیوکلاز هستند و تیتانیت، زیرکن، کلسیت، اپیدوت و اکسید های آهن به عنوان کانی های فرعی حضور دارند. در گارنت آمفیبولیت ها، افزون بر این کانی ها، گارنت نیز حضور دارد. بافت های شکفته بلوری و نخ شکفتی از بافت های معمول در این سنگ هاست. بر اساس نتایج تجزیه به روش ریزپردازش الکترونی در آمفیبولیت ها و گارنت آمفیبولیت ها، ترکیب آمفیبول-ها دارای گستره ترکیبی منیزیو هورنبلند و چرماکیت، ترکیب پلاژیوکلاز دارای گستره آندزین و آلبیت است و در گارنت آمفیبولیت ها، گارنت ترکیب غنی از آلماندین دارد. بر اساس تغییرات مقدار عنصر Ti نسبت به Alt، آمفیبول های مورد بررسی در آمفیبولیت های مجموعه دگرگونی اللهیارلو، از آمفیبول های فشار متوسط هستند. نتایج دما-فشارسنجی این سنگ ها بر اساس شیمی آمفیبول، گارنت و پلاژیوکلاز بیانگر فشار (p) حدود 8 کیلوبار و دمای (T) حدود 600 درجه سانتیگراد است. بنابراین با روند دگرگونی بارووین P/T متوسط که نشانگر مناطق ضخیم شدگی پوسته ای (جزایر قوسی و یا قوس آتشفشانی) و یا مناطق برخوردی است همخوانی دارد.

توده گرانیتی چاه زرد با سن 2/3± 4/535 میلیون سال (تعیین شده به روش U-Pbبر روی زیرکن) به درون مجموعه دگرگونی جندق-عروسان نفوذ کرده و طی رخدادهای-بعدی به شدت میلونیتی شده است. این توده گرانیتی، برای نخستین بار براساس روش ناهمسانگردی پذیرفتاری مغناطیسی (AMS) بررسی شده است. مقدار میانگین پذیرفتاری مغناطیسی (Km) بیوتیت گرانیت ها (سازنده اصلی پیکره توده گرانیتی چاه زرد) µ SI 112 است. بیوتیت مهمترین حامل مغناطیسی در بیوتیت گرانیت هاست. طی میلونیت زایی، حجم قابل-توجهی از بیوتیت ها به مسکوویت تحوّل پیدا کرده و در نتیجه، مقادیر Km سنگ های دربرگیرنده آنها به شدت کاهش یافته است. خطواره ها و برگواره های مغناطیسی این توده گرانیتی به ترتیب، بیشتر دارای میل و شیب بسیار کمی هستند، شواهد صحرایی نیز این امر را تأیید می کند. خطواره های مغناطیسی، بیشتر به سمت شمال غرب آرایش یافته اند. از آن جا که شدت میلونیتی شدن بسیار زیاد است، ریزساخت های دستخوش تنش های زمین ساختی، بر ریزساخت های ماگمایی غلبه پیدا کرده و آن ها را به طور کامل مخدوش کرده اند.

کانسار مس– طلای کالچویه در بخش مرکزی کمان ماگمایی ارومیه-دختر قرار دارد. میزبان این کانه زایی بیشتر سنگ های دیوریتی، کوارتز دیوریتی و آندزیتی هستند. کانه زایی در مرحله درونزادی با کالکوپیریت، پیریت، گالن و مگنتیت مشخص می شود که در مرحله برونزاد با ایجاد کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت، و گوئتیت ادامه می یابد. بر اساس بررسی های زمین شیمیایی، مقدار Lan/Ybn بین 2/2 تا 3/6 و Eu/Eu* از 7/0 تا 1/1 متغیر است. توده های درونی میزبان کانه-زایی در منطقه کالچویه ویژگی ماگماهای پهنه های فرورانش، یعنی غنی شدگی از عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE) و تهی شدگی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) با بی-هنجاری منفی در Ti را نشان می دهند. داده های میانبارهای سیال، دمای˚ C 310-150، شوری 4-1/0 (درصد وزنی نمک طعام) و ژرفای حدود 400 متر را برای کانه زایی در کانسار کالچویه نشان می دهند. روند تکاملی سیال در کانسار کالچویه سردشدگی، رقیق شدگی سطحی و جوشش را نشان می دهد. شواهدی از جمله بافت های نواری و شانه ای در کوارتز، کلسیت تیغه ای، برش گرمابی، دگرسانی پروپلیتی و شواهد میانبارهای سیال چون دما و شوری ماهیت فراگرمایی سولفیدشدگی پایین برای کانسار کالچویه را تایید می کند.

مجموعه دگرگونی-آذرین نئوپروتروزوئیک پسین در جنوب دوچاه یکی از مجموعه های پی سنگی ایران در جنوب شرق شاهرود و در کرانه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. این مجموعه دربردارنده طیف ترکیبی گسترده ای از سنگ های دگرگونی چون متابازیت، متاپلیت، متاکربنات و متاپسامیت است که میزبان سنگ های آذرین لوکوگرانیتی و بیوتیت-گرانیتی هستند. سنگ های مادر متابازیت ها شامل روانه های بازالتی زیردریایی، دسته دایک-های دیابازی و توده های نفوذی گابرودیوریتی کوچک مقیاس بوده اند که در مسیر یک دگرگونی ناحیه ای بارووین فشار بالا، به شیست سبز، آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت دگرگون شده اند. برآوردهای دما-فشارسنجی بر پایه تجزیه شیمیایی نقطه ای آمفیبول ها و پلاژیوکلاز های همزیست در این متابازیت ها، گستره دمایی 387 تا 636 درجه سانتیگراد و فشار 7/2 تا 11 کیلوبار را برای توقف تبادل و تعادل نهایی آنها مشخص کرده است. این شرایط بیانگر برقرار بودن یک نظام دگرگونی نوع بارووین فشار بالا در رخداد کوهزادی کادومین در سرزمین های گندوانایی ایران در شرایط دما و فشار رخساره های شیست سبز تا آمفیبولیت بالایی است.

کانسار مشکان در شمال شهرستان سلطان آباد، سبزوار، و شمال غربی روستای مشکان در استان خراسان رضوی قرار دارد. این منطقه از نظر جایگاه زمین­ ساختی در مرز بین پهنه البرز شرقی، پهنه بینالود و شمال پهنه افیولیتی سبزوار واقع است. زمین­ شناسی منطقه شامل سنگ­ های رسوبی ماسه سنگ، سنگ آهک، کنگلومرا، شیل، مارن و واحدهای آتشفشانی ائوسن است. کانی­ سازی باریت به صورت رگه-رگچه­ ای و با روند بیشتر شمال­ غربی – جنوب­ شرقی واحدهای سنگی منطقه را قطع کرده است. کانی­ ها شامل باریت، کوارتز، کلسیت، گالن و کانی­ های ثانویه گوتیت، لیمونیت و مالاکیت هستند. شش نوع مختلف رگه-رگچه قابل تفکیک است. کوارتز کانی اصلی باطله در کانسار است. مقدار اکسید باریم در رگه­ ها از 5/18 تا 06/62 درصد متغیر است. کمترین دمای تشکیل باریت­ ها 235 تا 330 درجه سانتی­ گراد بوده است و از محلولی دارای نمک­ های NaCl و CaCl2 با درجه شوری 67/20 تا 4/21 درصد وزنی نمک طعام بوجود آمده­ اند. براساس شواهد زمین­ شناسی، کانی­ شناسی و زمین­ شیمی، باریت­ ها از نوع گرمابی هستند.

نانوساختارهای پنتااکسید وانادیوم آلاییده با درصدهای وزنی مختلف ایندیوم (0، 10، 20 و at. %30 در محلول) به روش گرما کافت افشانه ای (اسپری پایرولیزیز) تهیه شدند. لایه های نازک تهیه شده به کمک پراش پرتو ایکس(XRD)، تصویربرداری با میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و آزمایش اثر هال مشخصه یابی شدند. نتایج XRD نشان داد که لایه های نازک در فاز چارگوشی بلوری می شوند. افزایش مقدار ایندیوم به شدت منجر به افزایش بی نظمی نانوساختارها و کاهش اندازه بلورک ها شده به طوری که اندازه بلورک ها با افزودن 30% وزنی ایندیوم به پنتااکسید وانادیوم تا بیش از 50% نسبت به نمونه خالص کاهش یافته است. تصاویر SEM لایه ها را نانوساختارهای تک فاز تشکیل شده از نانومیله و نانوتسمه هایی با پهنای متوسط nm 100-50 نشان داد. اندازه گیری های اثر هال نشان داد که نمونه های مورد بررسی همه نیمرسانای نوع n هستند و مقاومت آنها با افزایش ایندیوم افزایش یافته است که این را نیز می توان به افزایش بی نظمی ساختاری نمونه ها نسبت داد.