نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال:1399 | دوره:40 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

شب پره مدیترانه ای آرد، Ephestia kuehniella آفتی با دامنه میزبانی گسترده است که از تخم و لارو آن به منظور پرورش تعدادی از عوامل مهم مهار زیستی آفات استفاده می شود. در این پژوهش، ویژگی های زیستی و پراسنجه های جدول زندگی این شب پره تحت سه دوره نوری شامل تاریکی کامل، روشنایی کامل و شرایط 14: 10 ساعت (روشنایی: تاریکی) با جیره غذایی حاوی مخلوطی از آرد گندم (68 درصد)، سبوس گندم (29 درصد) و مخمر (3 درصد) در دمای 1± 25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5± 65 درصد بررسی شد. نتایج نشان داد، نرخ سرشتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ کرانمند افزایش جمعیت (λ )، نرخ سره زادآوری (R0) و متوسط مدت زمان یک نسل (T) در تاریکی کامل به ترتیب 10/0 بر روز، 116/1 بر روز، 06/157 فرد و 98/45 روز و در روشنایی کامل به ترتیب 083/0 بر روز، 087/1 بر روز، 72/64 فرد و 73/49 روز، و در 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی به ترتیب 11/0 بر روز، 117/1 بر روز، 26/141 فرد و 59/44 روز بودند. بین نرخ سرشتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ کرانمند افزایش جمعیت (λ )، نرخ سره زادآوری (R0) در شرایط روشنایی کامل با دو تیمار دیگر اختلاف معنی داری مشاهده شد و متوسط مدت زمان یک نسل در دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی بطور معنی داری کوتاه تر از دو تیمار دیگر بود. نتایج نشان داد، تغییر طول دوره روشنایی اثر قابل توجهی روی خصوصیات زیستی شب پره مدیترانه ای آرد دارد و باید در برنامه های پرورش انبوه این گونه مورد توجه قرار گیرد.

سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus یکی از آفات خسارت زای مهم حبوبات از جمله نخود می باشد. در این پژوهش، تأثیر توده های محلی مختلف نخود شامل آبگوشتی ریز بوکان، اتیوپی، خاردار بوکان، زرد کردستان، سیاه الشتر، لب لبوبی آرژانتین، لب لبوبی بوکان، لب لبوبی کانادایی و لب لبوبی هندی و نیز رقم آبی جم کرمانشاه روی ویژگی های جمعیتی سوسک چهار نقطه ای حبوبات در شرایط آزمایشگاهی (دمای 2± 28 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی) مطالعه شد. همچنین، برخی از ویژگی های فیزیکی و بیوشیمیایی بذر توده های محلی مختلف نخود نیز اندازه گیری شد تا همبستگی بین این ویژگی ها با پراسنجه های رشدی حشره تعیین شود. طبق نتایج به دست آمده، طولانی ترین دوره لاروی و شفیرگی و کل دوره ی رشدی قبل از بلوغ C. maculatusروی توده محلی سیاه الشتر و کوتاه ترین آن نیز روی توده محلی لب لبویی بوکان بود. بیش ترین و کمترین نرخ سره زادآوری (R0) به ترتیب روی توده های محلی لب لبویی هندی (51/3± 33/30 نتاج/فرد) و سیاه الشتر (71/2± 28/19 نتاج/فرد) بود. همچنین، کم ترین نرخ سرشتی افزایش جمعیت (r) سوسک چهار نقطه ای روی توده محلی سیاه الشتر (040/0± 079/0 بر روز) و بیشترین آن روی توده محلی لب لبویی بوکان (044/0± 110/0 بر روز) مشاهده شد. بیشترین درصد سختی دانه و مقدار پروتئین مربوط به توده محلی سیاه الشتر و کمترین آن ها به ترتیب روی توده های محلی آبی جم کرمانشاه و لب لبویی بوکان بود. نتایج نشان داد که بین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بذر توده های محلی مختلف (غلظت پروتئین، نشاسته، درصد سختی و رطوبت دانه ها) با پراسنجه های جمعیتی آفت همبستگی مثبت یا منفی معنی داری وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، در میان توده های محلی نخود مورد بررسی، توده محلی سیاه الشتر میزبان نامناسب و نسبتاً مقاوم و توده محلی لب لبویی بوکان میزبان نسبتاً حساس و مناسبی برای تغذیه C. maculatus می باشد.

پروانه فری یا کرم خراط، Zeuzera pyrina L. یکی از مهمترین آفات چوبخوار است که خسارت زیادی به گردو در مناطق مختلف ایران به ویژه استان چهارمحال و بختیاری وارد می کند. در این پژوهش، کارایی دو نوع فرومون (فرومون پروانه زنبورمانند انگور فرنگی و فرومون پروانه کرم خراط)، دو نوع تله فرومونی (دلتا و سطلی) و پنج ارتفاع مختلف نصب تله (4، 6، 8، 10 و 12 متر)، روی میزان شکار شب پره های نر کرم خراط بررسی شدند. تله های فرومونی در دهه سوم اردیبهشت (قبل از شروع پرواز حشرات کامل)، در باغ های گردو نصب شدند. تعداد شکار تله ها به صورت هفتگی ثبت شد و در نهایت میانگین شکار تیمارهای مورد بررسی از نظر آماری مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بین فرومون ها اختلاف معنی داری وجود داشت و فرومون پروانه کرم خراط، Z. pyrina، کارایی بالاتری در شکار پروانه های نر داشت. اما بین دو نوع تله از نظر میزان شکار شب پره های نر اختلاف معنی داری مشاهده نشد. نتایج به دست آمده در هر دو سال آزمایش نشان داد که ارتفاع نصب تله به طور معنی داری بر شکار شب پره های نر تاثیر داشت و در تمام زمان های نمونه برداری با افرایش ارتفاع نصب، میزان شکار شب پره های نر نیز به طور معنی داری افزایش یافت. میانگین شکار هفتگی تله ها در ارتفاع های 4، 6، 8، 10 و 12 متری به ترتیب 38/1، 43/2، 77/7، 68/10 و 01/16 شب پره در هر تله بود، به عبارت دیگر میزان شکار تله های نصب شده در ارتفاع 12 متری به ترتیب 60/11 و 59/6 برابر شکار تله ها در ارتفاع های 4 و 6 متر بود. نتایج این پژوهش نشان داد، نوع فرومون و ارتفاع نصب تله روی میزان شکار شب پره-های نر کرم خراط بوسیله تله های فرمونی تاثیر معنی داری دارد.

سوسک شاخ دار خرما، Oryctes elegans Perll یکی از آفات مهم نخل خرما می باشد. مطالعه حاضر به بررسی نقش احتمالی این آفت در انتقال بیماری خشکیدگی فوزاریومی برگ نخل خرما در استان خوزستان می پردازد. خشکیدگی فوزاریومی برگ نخل از بیماری های مهم نخل می باشد که در سال های اخیر در مناطق وسیعی از نخلستان های خوزستان گسترش یافته است. نمونه برداری از 24 نخلستان در شهرستان های آبادان، خرمشهر و شادگان که به طور همزمان آلودگی به سوسک شاخ دار و بیماری خشکیدگی برگ را نشان می دادند، صورت گرفت. نمونه ها شامل مراحل لاروی و بالغ سوسک شاخ دار خرما، برگ، دمبرگ و دم خوشه های دارای علائم عارضه خشکیدگی برگ بودند. قارچ Fusarium proliferatum Matsush از نمونه های یاد شده با فراوانی متفاوت جداسازی و شناسایی شد. برای بررسی توانایی انتقال حشرات بالغ، آزمایشات در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت فاکتوریل انجام شد. چهار تراکم شامل 3، 5، 7 و 9 عدد سوسک و 4 غلظت از سوسپانسیون قارچ شامل 103×5، 104×5، 105×5 و 106×5 اسپور در میلی لیتر استفاده شد. فراوانی قارچ های جداسازی شده از حشرات بالغ و مواد گیاهی بررسی شده، انتقال قارچ یاد شده به وسیله سوسک شاخ دار خرما را تأیید می کند. نتایج به دست آمده همبستگی مثبت و معنی دار بین درختان آلوده به بیماری خشکیدگی فوزاریومی برگ و سوسک های شاخ دار خرما را نشان داد. نتایج آزمون بیماری زایی نشان داد که حشرات در هر 4 تراکم و هر 4 غلظت قادر به انتقال قارچ و بروز بیماری هستند و در تراکم 7 عدد سوسک، با غلظت 106×5 و در تراکم 9 عدد سوسک با غلظت های 105×5 و 106×5 اسپور در میلی لیتر سبب خشکیدگی پاجوش ها شدند.

کفشدوزک Stethorus gilvifrons به عنوان یکی از مهمترین شکارگرهای کنه های تارتن به شمار می رود. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر دماهای مختلف روی پراسنجه های جدول زندگی کفشدوزکS. gilvifrons انجام شد. جمعیت اولیه کفشدوزک از مزارع نیشکر استان خوزستان جمع آوری شد و در آزمایشگاه روی بوته های ذرت آلوده به کنه تارتن دو لکه ایurticae (Koch) Tetranychus در دماهای 15، 20، 25، 27، 30، 34 و 38 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 60 درصد ودورة نوری 16: 8 ساعت (تاریکی: روشنایی) داخل اتاقک رشد پرورش داده شد. همه افراد گروه هم زاد در دمای 38 درجه سلسیوس از بین رفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، طول دوره رشدونمو کفشدوزک در دماهای یاد شده تفاوت معنی دار داشتند و با افزایش دما از 15 تا 34 درجه سلسیوس کاهش یافت. پراسنجه های رشد جمعیت شکارگر نیز به طور معنی داری تحت تأثیر دماهای مختلف قرار گرفت. کمترین و بیشترین مقدار نرخ سرشتی افزایش جمعیت (r) به ترتیب 0003/0 (بر روز) در دمای 15 درجه سلسیوس و 2052/0 (بر روز) در دمای 34 درجه سلسیوس برآورد شد. نرخ خالص زادآوری (R0) در دماهای 15، 20، 25، 27، 30 و 34 درجه سلسیوس به ترتیب 025/1، 021/19، 58/38، 61/43، 61/68 و 05/70 (نتاج) بود. بیشترین میزان زادآوری کل شکارگر در دمای 30 درجة سلسیوس و به میزان 52/249 عدد تخم برآورد شد. کمترین و بیشترین میانگین طول عمر ماده ها در دماهای 34 و 15 درجه سلسیوس به ترتیب 32 و10/87 روز محاسبه شد. بالاترین نرخ ناخالص زادآوری (GRR) 43/283 (نتاج) در دمای 27 درجه سلسیوس، همچنین مقادیر نرخ کرانمند افزایش جمعیت (λ ) در دماهای ذکر شده به ترتیب 1، 050/1، 117/1، 155/1، 182/1، 227/1 (بر روز) برآورد شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش، در برنامه های مهار زیستی کنه های تارتن و توسعة سامانه ای برای پرورش انبوه این کفشدوزک شکارگر قابل استفاده خواهد بود.

ویژگی های زیستی و نرخ تغذیه مگسEpisyrphus balteatus روی آفت مهم و اقتصادی کاهو، شته Nasonovia ribisnigri، در 4 دمای ثابت (15، 20، 25 و 30 ± 1 درجه سلسیوس)، رطوبت نسبی 5± 65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. نتایج نشان داد، طول دوره رشد و نمو جنینی (تخم)، سنین اول و سوم لاروی و شفیرة E. balteatus به طور معنی داری با افزایش دما کاهش می یابد. افزایش دما همچنین سبب کاهش دوره رشدی پیش از بلوغ شکارگر از 43/24 روز (دمای 15 درجه سلسیوس) به 94/13 روز (دمای 30 درجه سلسیوس) شد. میزان تغذیة E. balteatus نیز تحت تأثیر دو متغیر سنین مختلف لاروی و دماهای مورد بررسی قرار گرفت. میزان تغذیة 24 ساعتة این شکارگر در 4 دمای ذکر شده به ترتیب 48/11، 9/13، 97/11 و 32/9 عدد پوره به ازای هر لارو بود. ولی از نظر طول دوره رشدی و میزان تغذیة سن دوم لاروی این گونه، هیچگونه اختلاف معنی داری در دماهای مورد بررسی مشاهده نشد. کمترین درصد مرگ و میر و بیشترین مقدار تغذیة 24 ساعته به ترتیب به میزان 12 درصد و 62/0± 6/11 پوره سن سه در مرحله سوم لاروی در دمای 20 درجه سلسیوس مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده و با توجه به نرخ تغذیة بالای E. balteatus به ویژه در دمای 20 درجه سلسیوس، به نظر می رسد این شکارگر می تواند به عنوان یکی از اجزای مناسب برای برنامه مدیریت تلفیقی شته کاهو در نظر گرفته شود.

جنس Muscina Robineau-Desvoidy دارای پنج گونه در منطقه پالئارکتیک است، که در این پژوهش چهار گونه از آن، از نقاط مختلف ایران جمع آوری شد. از میان چهار گونة (Harris) Muscina levida، (Meigen) M. pascuorum، (Harris) M. prolapsa و (Fallé n)M. stabulans دو گونة M. pascuorum و M. prolapsa برای اولین بار به فون دوبالان ایران معرفی می شوند. کلید شناسایی و پراکندگی گونه هابه همراه تصاویر حشرات کامل، بال و دستگاه زادآوری نر سه گونه ارایه شده است.

کهور پاکستانی با نام علمی Prosopis juliflora (Sw) DC متعلق به خانواده Fabaceae است و از درختان همیشه سبز و مقاوم به خشکی و شوری است که در استان های جنوبی کشور بالاخص هرمزگان رشد می کند. این درختچه خاردار قادر است به بلندی 10 متر و در شرایط مناسب تا 13 متر یا بیشتر نیز رشد کند (Najafi Tireh, 2006). رشد این گونه در آب و هوای گرم و مرطوب صورت گرفته و در مقابل سرما بسیار حساس و آسیب پذیر است...