پژوهش های حفاظت گیاهان ایران
سال:1399 | دوره:34 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

در این تحقیق فعالیت آنزیمی لیپاز و کیتیناز قارچ های همراه نماتد سیستی چغندرقند (Heterodera schachtii) جمع آوری شده از استان خراسان رضوی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور در سال زراعی 95-94، حدود 300 جدایه قارچی از سیست، ماده و تخم و لارو نماتد سیستی چغندرقند جداسازی گردید. جدایه های مذکور پس از خالص سازی، مورد بررسی های ماکروسکوپی، میکروسکوپی و مولکولی قرار گرفتند و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند. از میان آن ها شش گونه شامل Simplicillium lanosoniveum، Penicillium chrysogenum، Colletotrichum gloeosporioides، Neonectria macrodidyma، Fusarium oxysporum و Alternaria chlamydospora شناسایی شدند. در بررسی نسبی فعالیت آنزیم لیپاز، قارچ C. gloeosporioides بیشترین میزان تولید این آنزیم را نشان داد و در بررسی نسبی فعالیت کیتیناز، بیشترین تولید این آنزیم مربوط به قارچ P. chrysogenum بود.

سفید بالک پنبه Bemisia tabaci (Gennadius) یکی از مهمترین آفات گلخانه ای در جهان می باشد. با توجه به اثرات سوء استفاده از آفت کش، بررسی و تحقیق در مورد روش های کنترل ایمن تر برای این آفت ضروری است. در این تحقیق اثر آفت کش آبامکتین و سه عصاره ی صبر زرد Aloe vera (L. ) (Liliacea)، تلخه بیانSophora alopecuroides L. (Fabaceae) و کرچک Ricinus communis L. (Euphorbiaceae) به همراه 2نوع ورمی کمپوست با منشاء پسته و کود گاوی روی مرگ و میر مراحل پیش از بلوغ و فراسنجه های زیستی سفید بالک پنبه بررسی شد. بر اساس نتایج، بیشترین تلفات تخم به وسیله ی تیمار آبامکتین، پورگی به وسیله ی تیمار آلوئه-ورا و شفیرگی به وسیله ی تیمار تلخه بیان ایجاد شد. نوع بستر کشت گیاه نیز در تأثیر هر عصاره و آفت کش آبامکتین موثر بود و میزان تلفات تیمارها در بستر کشت حاوی کوکب پسته بیشترین بود. همچنین نتایج نشان داد که تأثیر غلظت های زیرکشندگی (LC25) روی پارامتر های زیستی سفید بالک در مقایسه با شاهد معنی دار بود. بر اساس این نتایج عصاره گیاه آلوئه ورا در مقایسه با سایر عصاره ها روی آفت مؤثرتر بوده و اثرات متقابل این عصاره با بستر کودی کوکب پسته از سایر تیمارها در کنترل این آفت کاراتر بود و می توان این عصاره و بستر را به عنوان یکی از روش های کنترل این آفت در برنامه های مدیریت کنترل آفات محسوب نمود.

ذخیره سازی در دمای پایین یکی از مراحل مهم پرورش انبوه زنبور پارازیتویید Say Bracon hebetor در انسکتاریوم ها به شمار می رود. در این پژوهش، شفیره های 5 روزه و حشرات کامل یک روزه ی این زنبور برای مدت زمان های مختلف شامل صفر (شاهد)، 7، 14، 21، 30، 45 و 60 روز در شرایط یخچال (دمای پنج درجه ی سلسیوس و تاریکی مطلق) ذخیره و تأثیر سرما بر پارامترهای مختلف زیستی و تولیدمثلی زنبور ارزیابی شد. در ذخیره سازی های 30 روزه و بیش تر از آن، صد درصد شفیره ها مردند در حالی که پس از یک هفته ذخیره سازی، نزدیک به 93 درصد شفیره ها به حشره ی کامل تبدیل شدند که با شاهد اختلاف معنی داری نداشت. با این وجود، ذخیره سازی شفیره ها در سرما حتی به مدت یک هفته باعث کاهش چشمگیر طول عمر (8/55 درصد) و باروری (4/53 درصد) زنبورهای خارج شده نسبت به شاهد گردید. ذخیره سازی حشرات کامل زنبور در یخچال متناسب با مدت زمان ذخیره سازی، بر زنده مانی آن ها تأثیر منفی گذاشت. بیش ترین تلفات زنبورهای ماده (97 درصد) پس از 60 روز ذخیره سازی مشاهده گردید در حالی که در ذخیره سازی های یک و دو هفته ای به ترتیب 42/4 و 12/9 درصد زنبورهای ماده دچار تلفات شدند. برخلاف شفیره ها، ذخیره سازی زنبورهای ماده در یخچال بر طول عمر و میزان تخم گذاری افراد زنده مانده تأثیر منفی نداشت. بر اساس نتایج این پژوهش، ذخیره سازی شفیره های زنبور B. hebetor حتی به مدت یک هفته در یخچال توصیه نمی شود اما زنبورهای ماده را به مدت یک هفته می توان در یخچال ذخیره نمود. نتایج این مطالعه در پرورش انبوه و ذخیره سازی این زنبور پارازیتویید در انسکتاریوم ها می توانند مورد استفاده قرار گیرند.

تأثیر غلظت های 3، 4 و 5 % پودرکائولین (Kaolin) علیه کنه قرمز اروپائی درختان سیب در چهار استان در مقایسه با کارائی کنه کش های اسپیرودایکلوفن 240 اس سی، بیفنازیت، 24% اس سی، فن پیروکسی میت 5% اس سی، فن پروپاترین10% ای سی، 5/1 درصد مایع ظرفشویی و در تیمار شاهد از آب شویی برای مطالعه استفاده گردید. از هر تیمار40 نمونه برگ تصادفی در فواصل یک روز قبل و 3، 7، 14 و 21 روز بعد از قسمت های میانی هر درخت جمع آوری و جمعیت زنده پس از تبدیل به درصد تلفات تجزیه آماری شدند. قبل از محلول پاشی تیمارها حداکثر میانگین جمعیت کنه به ترتیب 28/0 ± 60/11، 29/1± 52/13، 32/0± 085/11، 15/0± 75/4 کنه برای ارومیه، اصفهان، اردیبل، مشهد و درصد آلودگی نمونه برگ ها بین 65 الی80% ملاحظه شد. بیشترین تلفات کنه از تأثیر غلظت 5% کائولین تا 7 روز بعد به ترتیب 97/75% و 80/78% برای ارومیه و اردبیل، تا 14روز بعد تلفات کنه 68/66% و 23/75% برای مناطق اصفهان و مشهد ثبت شد. تأثیر غلظت های کائولین در نوبت 21 روز بعد با شیب کاهش در چهار استان همراه شد. از غلظت 5 درصد کائولین در شروع فعالیت جمعیت کنه قرمز اروپایی روی درختان سیب در یک فصل رزاعی و برای یک نوبت می توان محلول پاشی نمود.

به منظور بررسی کلونی سازی قارچ، روی ریشه گندم و هشت گونه علف هرز، نه آزمایش مستقل در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار در سال 1395 در شرایط گلخانه اجرا شد. آزمایش های مذکور هر کدام دارای سه تیمار تلقیح با قارچ میکوریزایی گلوموس (Glomus mosseae)، تلقیح با قارچ شبه میکوریزایی پیریفورموسپورا (Piriformospora indica) و شاهد بدون تلقیح بودند. گونه های گیاهی مورد بررسی نیز شامل گندم رقم پیشتاز و علف های هرز چاودار، جودره، جوموشی، یولاف وحشی، خاکشیر شیرین، علف پشمکی، گندمک و خلر بود. بعد از پر کردن گلدان ها، اسپور قارچ گلوموس و قطعات میسلیوم قارچ پیریفورموسپورا به گلدان ها اضافه و به هر گلدان تعداد 10 گیاه چه منتقل شد و در مرحله 2 تا 4 برگی به سه بوته در هر گلدان تنک شدند. 8 هفته بعد از انتقال گیاه-چه ها، درصد کلونی سازی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی و پاسخ رشد میکوریزایی اندازه گیری و تعیین شد. نتایج آزمایش نشان دهنده تأثیر متفاوت قارچ های مورد بررسی بر رشد گیاه زراعی و علف های هرز بود. قارچ های گلوموس و پیریفورموسپورا به ترتیب روی ریشه گندم 9/87 و 90 درصد کلونی تشکیل دادند. در بین علف های هرز، بیشترین درصد کلونی سازی توسط هر دو قارچ، با علف هرز جودره به میزان 89 درصد و کمترین میزان کلونی سازی، با ریشه گیاه گندمک به میزان 5/7 درصد مشاهده شد. وزن خشک ریشه و اندام هوایی چاودار در اثر تلقیح هر دو قارچ دچار کاهش شد. تلقیح قارچ گلوموس باعث کاهش وزن خشک ریشه و اندام هوایی یولاف وحشی و گندمک شد. پاسخ رشد میکوریزایی از 26/32-تا 78/48+ درصد در علف های هرز، متفاوت بود. با توجه به واکنش متفاوت گندم و برخی از گونه های علف هرز مورد بررسی مانند چاودار، یولاف وحشی و گندمک به تلقیح قارچ های میکوریزایی و شبه میکوریزایی، به نظر می رسد کاربرد قارچ های مذکور در مزارع گندم بتواند خسارت علف های هرز یادشده را کاهش دهد.

به منظور بررسی امکان بهبود کیفیت آب مخزن سمپاش با استفاده از عبور از میدان مغناطیسی و تأثیر آن بر کارایی نیکوسولفورون، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، آزمایشی دو ساله به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1395 و 1396 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، اجرا شد. فاکتورها عبارت بودند از مقدار کاربرد علف کش نیکوسولفورون (کروز) در 5 سطح (صفر، 20، 40، 60 و 80 گرم ماده مؤثره در هکتار از فرمولاسیون تجاری) و نوع آب مخزن سمپاش در سه سطح (آب چاه (شاهد غیر مغناطیس) و گذر همان آب به میزان 10 و 20 بار از میدان مغناطیسی با شدت 650 میلی تسلا). سم پاشی در مرحله 4 تا 5 برگی ذرت انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد کمترین تراکم کل علف های هرز (108 بوته در متر مربع) در اثر 10 دور عبور آب حامل از میدان مغناطیسی 650 میلی تسلا و کمترین وزن خشک علف های هرز نیز در اثر مقادیر کاربرد 60 و 80 گرم ماده مؤثر در هکتار نیکوسولفورون مشاهده شد. بیشترین عملکرد بیولوژیک (4251 گرم در متر مربع)، تعداد دانه در ردیف بلال (45)، تعداد کل دانه در بلال (2/627) و وزن 100 دانه ذرت (5/35 گرم) در تیمار 10 دور گذر آب مخزن سمپاش از میدان مغناطیسی به همراه دزهای 60 و 80 گرم ماده مؤثر در هکتار نیکوسولفورون مشاهده شد، که نسبت به تیمار شاهد (آب غیر مغناطیس و عدم کاربرد علف کش) به ترتیب 57، 21، 44 و 19 درصد افزایش نشان داد. کمترین میزان عملکرد دانه در تیمار شاهد (بدون علف کش) و بیشترین عملکرد دانه نیز در تیمار بیشینه دز علف کش نیکوسولفورن مشاهده شد. بطور کلی نتایج نشان داد که تیمار 10 دور عبور آب مورد استفاده در مخزن سمپاش از میدان مغناطیسی به همراه دزهای 60 و 80 گرم ماده مؤثر در هکتار از نیکوسولفورون اثر مثبتی بر کنترل علف های هرز داشت، که خود منجر به بهبود عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شد.

داشتن اطلاع از فنولوژی گیاه، از طریق تنظیم مراحل آماده سازی زمین و تاریخ کاشت، در جهت مدیریت پایدار علف های هرز مؤثر واقع خواهد شد. علاوه براین تعیین بهترین زمان سمپاشی نیز منوط به شناخت دقیق مراحل فنولوژی است. بدین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه گیاه پزشکی واقع در جاده مشکین دشت کرج در سال1392 انجام شد. تیمار اصلی شامل تاریخ کاشت (فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور) و تیمار فرعی شامل هفت اکوتیپ تاتوره (کرج، قزوین، شیراز، گرگان، اصفهان، مشهد و ارومیه) بودند. صفات تاریخ سبز شدن، سه تا چهار برگی، هشت برگی، گل دهی، میوه (کپسول) دهی، باز شدن کپسول و رسیدگی در طول فصل رشد یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که سرعت سبز شدن (0030/0) در اکوتیپ ارومیه به ازاء افزایش هر واحد دما در مقایسه با دیگر اکوتیپ ها بیشتر بود. اکوتیپ های ارومیه و گرگان زودتر به مرحله سه برگی رسیدند. اکوتیپ ارومیه علی رغم جثه خیلی کوچکش زودتر از سایر اکوتیپ ها وارد مرحله زایشی شدند که می تواند به عنوان مکانیزمی جهت حفظ بقا و تولید بذر برای نسل آینده در برابر روند رو به کاهش دما در طی ماه های انتهایی دوره رشد گیاه باشد. اکوتیپ شیراز به دلیل بالاتر بودن میانگین دما در شهر شیراز نسبت به شهر کرج واکنش کمتری نسبت به سایر اکوتیپ ها به دما در مرحله گل دهی نشان داد. به طور کلی اکوتیپ های تاتوره به ترتیب بیشترین و کمترین حساسیت را نسبت به افزایش دما در مرحله ی سبزشدن و رسیدگی نشان دادند.

مدل های مبتنی بر جمعیت، ابزارهای مفیدی برای توصیف رفتار جوانه زنی بذرها در پاسخ به دما هستند. در این مطالعه، دقت پیش بینی رهیافت های مختلف زمان گرمایی جهت مدل سازی دوره های زمانی پیشرفت جوانه زنی علف هرز وایه گل سفید در واکنش به دما ارزیابی شد. آزمون جوانه زنی در هشت دمای ثابت 8، 12، 16، 20، 24، 28، 32 و 36 درجه سانتی گراد انجام شد. مقادیر RMSE و AIC نشان داد که وقتی Tb (دمای پایه) و θ Tm (نیاز زمان گرمایی برای تکمیل جوانه زنی در دماهای بیشتر از بهینه (To)) برای کل جمعیت بذری ثابت بود و توزیع نرمال برای توصیف تنوع θ T(g) (نیاز زمان گرمایی برای تکمیل جوانه زنی هر کسر بذری معین در دماهای بین Tb و To) و Tm(g) (دمای بیشینه (Tm) برای بازدارندگی گرمایی جوانه زنی کسر معین 1-g در دماهای بین To و Tm) بکار رفت، مدل برازش دقیق تری به داده ها ارائه داد. بر اساس این رویکرد، Tb و θ Tm برای این گیاه به ترتیب معادل 06/1 درجه سانتی گراد و 41/1155 درجه سانتی گراد ساعت برآورد شد. مقادیر θ T و Tm برای کسر 50 درصد (θ T(50) و Tm(50)) به ترتیب معادل 62/2708 درجه سانتی گراد ساعت و 55/34 درجه سانتی گراد تعیین شد. مقدار To برای کسرهای مختلف جوانه زنی (To(g)) ثابت نبود و برای کسر 50 درصد (To(50)) معادل 51/24 درجه سانتی گراد به دست آمد. پارامترهای برآورد شده در این مطالعه می تواند برای ساخت مدل های پیش بینی کننده الگوی رویش علف هرز وایه گل سفید در مزرعه استفاده شود.

در آزمایش گلدانی، وجود اثر متقابل بین نوع نازل و ساعت کاربرد در روز بر کارایی پاراکوات در مهار گاوپنبه بررسی شد. تیمارها شامل پنج مقدار پاراکوات (0، 75، 150، 300 و 600 گرم ماده موثره در هکتار) بود که با سه نوع نازل (ضد بادبردگی یک بادبزنه، ضد بادبردگی دو بادبزنه 2020 و ضد بادبردگی دو بادبزنه 7030) در دو شماره نازل (110015 و 11002) در چهار ساعت در روز (20: 00، 22: 00، 05: 00 و 07: 00) در چهار تکرار بر روی اندام های هوایی گاوپنبه پاشیده شده بود. در هر چهار زمان کاربرد، افزایش شماره نازل در نازل ضد بادبردگی یک بادبزنه سبب افزایش مقدار پاراکوات لازم برای گیاه سوزی 90 درصدی گاوپنبه شد. ولی بجز در برخی زمان ها (22: 00 و 07: 00 در مورد نازل ضد بادبرگی دو بادبزنه 2020 و 05: 00 در مورد ضد بادبردگی دو بادبزنه 7030)، افزایش شماره نازل در نازل های دو بادبزنه سبب کاهش مقدار پاراکوات لازم برای گیاه سوزی 90 درصدی گاوپنبه شد. به طور کلی، در هر شماره ای از هر نوع نازلی، کارایی پاراکوات تحت تاثیر زمان های مختلف روشنایی روز (20: 00 و 07: 00) قرار نگرفت. برعکس، کارایی پاراکوات تحت تاثیر زمان های مختلف تاریکی روز (22: 00 و 05: 00) قرار گرفت به طوری که کارایی پاراکوات در زمان کاربرد در 22: 00 از زمان کاربرد در 05: 00 کمتر بود. به عنوان بهترین تیمار، کاربرد پاراکوات با نازل ضد بادبرگی دو بادبزنه 7030 با شماره 11002 در ساعت 22: 00 که به کمترین میزان پاراکوات (04/342 گرم ماده موثره در هکتار) برای گیاه-سوزی 90 درصدی گاوپنبه نیاز داشت به کشاورزان توصیه می شود.

اویارسلام ارغوانی یکی از مهم ترین و مشکل سازترین علف های هرز مزارع جنوب استان کرمان است، این آزمایش به منظور بررسی کنترل شیمیایی اویارسلام ارغوانی، در سال های زراعی 96-1397 و 97-1398 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جنوب کرمان به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل: 1-متریبوزین (سنکور)، 2-اکسی فلورفن (گل)، 3-اگزادیازون (رونستار) + اکسی فلورفن (گل)، 4-پندیمتالین (استامپ)، 5-اگزادیازون (رونستار)، 6-اگزادیازون (رونستار) + بنتازون (بازاگران)، 7-دوبار کاربرد علف کش اکسی فلورفن (گل)، 8-پندیمتالین (پرول)، 9-وجین دستی و 10-عدم کنترل بودند. نتایج نشان داد، اثر علف کش ها بر وزن خشک اندام هوایی و زیرزمینی و تراکم اویارسلام ارغوانی، متوسط وزن سوخ و عملکرد پیاز معنی دار بود و باعث کاهش وزن خشک و تراکم اویارسلام شد. به این صورت که، کاربرد تلفیق اگزادیازون (رونستار) به صورت پیش رویشی و کاربرد پس رویشی بنتازون (بازاگران) به ترتیب تراکم و وزن خشک اندام زیرزمینی و هوایی اویارسلام ارغوانی را 96، 89 و 93 درصد کاهش داد و مؤثرترین تیمار در مقایسه با سایر تیمارها جهت کنترل اویارسلام ارغوانی بود و بالاترین درصد افزایش عملکرد (87%) را نسبت به تیمار شاهد داشت. بنابراین، این ترکیب تیماری جهت کنترل اویارسلام ارغوانی در کشت پائیزه پیاز در جنوب استان کرمان قابل توصیه است.

به منظور بررسی اثرات دگرآسیبی عصاره آبی اندام های مختلف گوش بره بر جوانه زنی گوجه فرنگی آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار در سال 1393 در آزمایشگاه تحقیقات علف های هرز دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آزمایش شامل 2 عامل اندام های گوش بره در 4 سطح (ریشه، ساقه، برگ و گیاه کامل بدون گل آذین) و غلظت های عصاره آبی در 11 سطح (0، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10 درصد) بود. نتایج آزمایش نشان داد که غلظت عصاره آبی بطور معنی داری بر تمامی صفات جوانه زنی و رشد گیاهچه اثر داشت. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد که بین عصاره اندام های مختلف گوش بره در اثر گذاری بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، طول ساقه چه و زیست توده کل اختلاف معنی داری وجود ندارد.