پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1390 | دوره:16 | شماره:1 (59) |تعداد مقالات:7

رقابت شدید دانشگاه ها و تلاش های آنها در ارایه خدمات با بالاترین کیفیت به منظور دستیابی به جایگاه و اعتبار بین المللی بالاتر باعث شده است تا این موسسات به رویکردی جامع، که بتواند عملکرد موسسه را ارزیابی کند، نیاز داشته باشند. طراحی و استقرار نظام ارزیابی از نیازهای ضروری یک سازمان برای تعیین میزان دستیابی به اهداف است و می تواند به شناسایی چرخه عمر آن کمک کند. شناسایی چرخه عمر دانشگاه می تواند به مدیران کمک کند تا به گونه ای برنامه ریزی کنند که همواره در مرحله رشد و بلوغ خود باقی بمانند، چرا که پس از آن در صورت هدایت و برنامه ریزی ناصحیح، دوران پیری سازمان پدیدار و در نهایت، به نابودی سازمان منجر خواهد شد. استفاده از ابزارها و روشهای نوین برای شناسایی چرخه عمر و موقعیت دانشگاه ها می تواند در هدایت و مدیریت مراکز آموزش عالی بسیار کارساز باشد. از این رو، در این پژوهش رویکردی فازی برای شناسایی چرخه عمر دانشگاه ها استفاده شد. این پژوهش در دانشگاه تربیت مدرس انجام و چرخه عمر دانشگاه بر اساس چهار منظر آموزش، پژوهش، وجهه بین الملل و فرهنگی - تسهیلات و امکانات طی سالهای 1370 تا 1387 ترسیم شد. نتایج نشان داد که این دانشگاه در سالهای 1370 و 1371 در مرحله معرفی، در فاصله سالهای 1372 تا 1380 در مرحله رشد و در سالهای بعد از آن در مرحله بلوغ قرار داشته است.

هدف از این پژوهش بررسی وضعیت ارتباط دانشکده های فنی - مهندسی دانشگاه های شهر تهران (وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری) با صنعت در چارچوب نظام ملی نوآوری از دیدگاه اعضای هیات علمی، دانشجویان و مدیران صنعت بوده است. نظام ملی نوآوری رویکردی سیستمی به جریان دانش (ایجاد، انتشار و بهره برداری) است و بر اساس این رویکرد، نوآوری و توسعه فناوری حاصل مجموعه ای از ارتباطات و تعاملات میان بازیگرانی همچون بنگاه های صنعتی و دانشگاه هاست. جامعه نمونه آماری این پژوهش 250 عضو هیات علمی و 748 دانشجوی دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از دانشکده های فنی - مهندسی دانشگاه های دولتی شهر تهران و 54 مدیر ارشد صنعت بوده است، نتایج پژوهش نشان داده است که فعالیت های ارتباطی این دو نهاد بر اساس مولفه های نظام ملی نوآوری (تحقیق و توسعه، تسهیل و تامین منابع مالی تحقیق و توسعه، توسعه منابع انسانی، انتشار و انتقال فناوری، ارتقای کارآفرینی و تولید کالا و خدمات) پایین تر از میانگین مورد نظر جامعه (حد متوسط) با اطمینان 95 درصدی است.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی چالشهای تحقق نظام مصوب برنامه ریزی درسی غیر متمرکز دانشگاهی از دیدگاه اعضای هیات علمی بود. روش پژوهش آمیخته ای از شیوه های تحلیل اسنادی و زمینه یابی پرسشنامه (پیمایش) بود. جامعه آماری پژوهش شامل 134 نفر از اعضای هیات علمی رشته علوم تربیتی در دانشگاه های شهر تهران بود که از این میان 101 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. همچنین، از پرسشنامه ای محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. یافته های پژوهش به ترتیب چالشهای زیر را شناسایی کرد: نبود ساختار تشکیلاتی متناسب دانشگاهی، نهادینه نشدن فرهنگ برنامه ریزی درسی استاد محور، نبود باور باطنی اعضای هیات علمی به اهمیت برنامه ریزی درسی استاد محور، نبودن انگیزش شخصی، وجود نداشتن سازکار تامین مالی و اعتباری متناسب دانشگاهی، نبود نظام آموزش، هدایت و حمایت تخصصی دانشگاهی، نبود توانمندی تخصصی برنامه ریزی درسی اعضای هیات علمی و وجود نداشتن سازکار قانونی متناسب.

قصد کارآفرینی یکی از مهم ترین عوامل موثر در راه اندازی یک کسب و کار جدید و کارآفرینانه است. از طرف دیگر، محیط های مساعد کارآفرینی افراد را به سرمایه گذاری در کسب و کارهای جدید تشویق و به طور بالقوه قصد کارآفرینی افراد را برای سرمایه گذاری در فعالیتهای مخاطره آمیز تقویت می کند.در این پژوهش ارتباط بین پنج عامل کلیدی محیط های کارآفرینانه و قصد کارآفرینی در دانشگاه تهران بررسی شده است. پنج عامل محیطی کارآفرینی به ترتیب شامل سیاستها و رویه های دولتی، شرایط اجتماعی - اقتصادی، مهارتهای کارآفرینی و کسب و کار، مساعدت مالی و مساعدت غیر مالی هستند. از روش تحقیق توصیفی - پیمایشی برای مطالعه متغیرها استفاده شده است. در این پژوهش، به منظور اندازه گیری قصد کارآفرینی و دیگر متغیرهای کنترل از پرسشنامه قصد کارآفرینی (EIQ) و از تحلیلهای متقارن نیز برای تعیین معناداری ارتباط بین عوامل محیطی و قصد کارآفرینی استفاده شده است. در این پژوهش بین تمامی عوامل محیطی کارآفرینی و قصد کارآفرینی روابط معناداری وجود داشت. همچنین اهمیت مقایسه ای عوامل محیطی، به همراه تحلیل های متقارن فرعی بر اساس ویژگی های افراد نمونه محاسبه گردیده است.

هدف از این مطالعه بررسی کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی ایران و ارایه راهکارهایی برای بهبود آن بود. از روش پیمایشی از نوع توصیفی - تحلیلی برای انجام یافتن این مطالعه و پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش 21045 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که از این میان جمعا 693 نفر به عنوان نمونه مد نظر قرار گرفت. یافته ها نشان داد بر اساس میزان سه نوع فعالیت آموزشی، پژوهشی و خدمات علمی - اجرایی، کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی مورد بررسی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. سطح بهره مندی هیات علمی از فرصتهای رشد و توسعه حرفه ای نیز در حد پایین و متوسط ارزیابی شد. میزان تعاملات، ارتباطات و فعالیتهای مشارکتی در بین اعضای هیات علمی توسط بیشترین درصد از پاسخگویان در حد متوسط ارزیابی شد. بنابر نظر بیشتر پاسخگویان (53 درصد) سوء رفتار و عدم رعایت اخلاق در فضای زندگی حرفه ای و فرهنگ سازمانی به عنوان عوامل تاثیرگذار بر ابعاد کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی شناسایی شدند.

 به منظور بررسی و آزمون نقش آموزش عالی بر رشد اقتصادی، در این پژوهش تاثیر متغیر شاغلان دارای تحصیلات دانشگاهی بر رشد اقتصادی ایران با به کارگیری آزمون کرانه ها و آزمون علیت گرنجر، با استفاده از داده های سالهای 1386-1350، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که رابطه تعادلی میان آموزش عالی و رشد اقتصادی در بلند مدت وجود دارد. همچنین، نتایج مدل تصحیح خطا نشان می دهد که رشد درآمد واقعی در هر دوره حدود 75% به سمت مقدار تعادلی بلند مدت خود در مدل رشد آموزش عالی همگراست. نتایج تخمین ها بیانگر آنها است که آموزش عالی در کوتاه مدت و بلندمدت دارای تاثیری مشابه موجودی سرمایه بر رشد اقتصادی خواهد بود. نتایج آزمون علیت گرنجر شرطی حاکی از وجود نداشتن رابطه علیت کوتاه مدت میان متغیرها و وجود داشتن رابطه علیت غیر مستقیم یک طرفه از رشد آموزش عالی به رشد اقتصادی در بلند مدت است. با توجه به این یافته ها تاثیر بلند مدت آموزش عالی بر رشد اقتصادی به صورت قوی پذیرفته می شود، از این رو، سرمایه گذاری بیشتر برای دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر توجیه اقتصادی دارد و توصیه می شود.

روند استفاده از یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی رو به افزایش است. دانشگاه پیام نور نیز همانند بسیاری از دانشگاه ها به دنبال استفاده و توسعه یادگیری الکترونیکی است. هدف کلی این پژوهش شناسایی و تحلیل موانع و عوامل بازدارنده به کارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی در دانشگاه پیام نور اردبیل از دیدگاه اعضای هیات علمی بود. از روش توصیفی - همبستگی برای انجام دادن پژوهش و از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی و مدرسان مدعو دانشگاه پیام نور استان اردبیل بود. تعداد 160 نفر از آنها با استفاده از نمونه گیری تصادفی به عنوان اعضای نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. نتایج تحلیل داده ها حکایت از شناسایی هفت مانع شامل نبود تناسب میان روش و محتوا، نبود دسترسی - مهارتی، نگرشی، فرهنگی، اعتباری - تشویقی، زیرساختی و موانع مرتبط با تلفیق آموزش الکترونیکی به آموزش سنتی، موانع به کارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی داشت. این عوامل هفت گانه 61.8 درصد از کل واریانس مربوط به متغیرهای موانع یادگیری الکترونیکی را تبیین کردند.