تولید گیاهان زراعی
سال:1398 | دوره:12 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

سابقه و هدف: در دهه اخیر داده های به دست آمده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سامانه موقعیت یاب جهانی (GPS) و زمین آمار نقش مهمی در مطالعه توزیع مکانی ویژگی های خاک داشته اند و نتایج به دست آمده اغلب حاکی از این است که تغییرات ویژگی های خاک می تواند در فواصل بسیار کوچک (در حد چند میلی متر) تا فواصل طولانی (چندین کیلومتر) صورت گیرد. این پژوهش با هدف مقایسه روش های مختلف درون یابی (کریجینگ) برای تعیین بهترین مدل در تهیه نقشه متغیرهای شوری خاک و عملکرد گندم در مزرعه نمونه ارتش آق قلا اجرا گردید. مواد و روش ها: به منظور مطالعه اثرات شوری خاک و تغییرات آن در طول فصل رشد گندم، با روش نمونه برداری سیستماتیک از 101 نقطه در مزارع نمونه ارتش آق قلا نمونه خاک تهیه شد و مقادیر EC و pH در دو مرحله رشد گندم و عملکرد متناظر آن ها در مرحله برداشت اندازه گیری شد. به منظور درون یابی مقادیر شوری، کریجینگ های معمولی، جهانی و فصلی در تلفیق با پنج مدل واریوگرامی مورد آزمون قرار گرفتند. به این منظور مزرعه به چهار قسمت جداگانه تقسیم و مدل ها به شکل جداگانه آزمون شدند. یافته ها: نتایج حاصل از روش های درون یابی کریجینگ نشان داد که از بین سه روش و پنج مدل انتخابی، روش کریجینگ معمولی با مدل نمایی در برآورد شوری خاک و کریجینگ جهانی با مدل نمایی در برآورد عملکرد گندم از دقت بالاتری برخوردار هستند. در این مطالعه رابطه معنی داری بین اختلاف شوری دو مرحله با عملکرد گندم مشاهده شد، به نحوی که به ازای هر واحد افزایش شوری، عملکرد به میزان 5/4 گرم کاهش یافت. همچنین نتایج آزمون خاک نشان داد که مقدار EC برای هر کدام از 4 واحد A، B، C و D، بسته به توپوگرافی و مساحت واحد متفاوت بود، به نحوی که در زمینه شوری خاک واحد A با طیف شوری پایین تر در دو مرحله نمونه برداری، بیشترین عملکرد را نشان داد. طبق نتایج روش های درون یابی در زمینه پیش بینی عملکرد گندم برای 4 واحد A، B، C و D، واحد A طیف عملکرد بیشتر و واحد B طیف عملکرد کم تری نسبت به واحد های دیگر از خود نشان دادند. در واحد A شوری کمتر بود و صرفا رقم کوهدشت کشت می شد، در حالی که در سایر واحدها سایر ارقام نیز (لاین 17، مروارید، کوهدشت و 8019 N) کشت می شدند. نتیجه گیری: در کل نتایج نشان داد که سامانه اطلاعات جغرافیایی در کنار سایر اطلاعات می تواند ابزار قدرتمندی برای تشخیص اثرات عوامل غیر زنده (نظیر شوری) بر کارکرد بوم نظام های کشاورزی باشد. همچنین نتایج بر این واقعیت تأکید دارند که مزارع از نظر عوامل مختلف، در معرض نوسان های مکانی گسترده ای قرار دارند و به همین دلیل مدیریت های متفاوتی را می طلبند.

سابقه و هدف: کمبود آب شیرین، افزایش نیاز به مواد غذایی و وجود آبهای شور فراوان، کشاورزان را ناگزیر به استفاده از آبهای شور نموده است. استفاده از عنصر پتاسیم به صورت محلول پاشی می تواند گیاه را در دسترسی سریع به عناصر غذایی و کاهش اثرات شوری کمک نماید. استفاده از ارقام موتانت به عنوان گیاهان متحمل به شوری می تواند به منظور مدیریت بهتر زراعی در جهت افزایش تولید در شرایط شور مورد استفاده قرار گیرد. لذا این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری آب آبیاری و محلول پاشی سولفات پتاسیم بر برخی ویژگی های فیزیولوژیک، عملکرد و محتوای یونی دو موتانت پنبه انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات شوری رودشت اصفهان در طی سال زراعی 93-94 به اجرا در آمد. در این مطالعه کرت های اصلی شامل تیمارهای آبیاری با آب دارای هدایت الکتریکی 4 (شاهد)، هشت و 12 دسی زیمنس بر متر و کرت های فرعی شامل تلفیق فاکتوریل سه ژنوتیپ (موتانت ال ام 1673 و ال ام 1303 و ژنوتیپ شاهد شایان) با محلول پاشی چهار سطح سولفات پتاسیم به میزان صفر، دو، چهار و شش کیلوگرم در 1000 لیتر آب در هکتار بود. صفات مورد مطالعه در این آزمایش عبارت بودند از درصد کیل و عملکرد وش و خصوصیات فیزیولوژیک از قبیل محتوای نسبی آب برگ، آب نسبی از دست رفته برگ ها، شاخص پایداری غشا و محتوای نسبی کلرفیل برگ. یافته ها: عملکرد وش تحت تأثیر آبیاری با آب شور، محلول پاشی با سولفات پتاسیم و ژنوتیپ قرار گرفت، اما اثر متقابل بین عوامل آزمایش بر عملکرد وش معنی دار نبود. نتایج حاکی از عدم کاهش عملکرد وش با افزایش سطح شوری آب آبیاری از چهار به هشت دسی زیمنس بر متر بود، درحالی که هنگام استفاده از آب با هدایت الکتریکی 12 دسی زیمنس بر متر، عملکرد وش 5/48 درصد نسبت به شاهد (چهار دسی زیمنس بر متر) کاهش یافت. عملکرد وش در تیمار محلول پاشی چهار کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم دارای بالاترین مقدار و حدود 55 درصد افزایش عملکرد داشته ولی با تیمارهای کاربرد دو و شش کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم اختلاف معنی دار نداشت. در بین ژنوتیپ ها بالاترین و عملکرد وش در ژنوتیپ ال ام 1303 و به میزان 3721 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به رقم شایان (3165 کیلوگرم در هکتار) اختلاف معنی دار داشت. بیشترین محتوای آب نسبی برگ در مرحله اول و در همه سطوح محلول پاشی با سولفات پتاسیم در تیمار شوری هشت دسی زیمنس بر متر و حدود 80 درصد به دست آمد و در این سطح شوری بین تیمارهای مختلف محلول پاشی اختلاف معنی داری مشاهده نشد. محتوای نسبی کلرفیل نیز در تیمار شاهد 59 درصد بود و با افزایش شوری آب آبیاری از میزان آن کاسته شده و در تیمار شوری 12 دسی زیمنس بر متر به 54 درصد رسید. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که برای دستیابی به حداکثر محصول در شرایط شوری آب آبیاری می توان از ژنوتیپ موتانت ال ام 1303 استفاده نمود. همچنین برای کاهش اثرات شوری می توان از محلول پاشی 4 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم استفاده کرد.

سابقه و هدف: اثرات تنش خشکی و شوری از نظر کمبود آب در گیاه شبیه به هم هستند، اما در تنش دراز مدت شوری، گیاه علاوه بر تنش خشکی تحت تاثیر تنش زیادی یون و اسمز بالا هم قرار می گیرد. استان گلستان دارای خاک هایی با درجات مختلف شوری (با بیش از 38 درصد اراضی شور) و شرایط مختلف زراعت (آبی و دیم) می باشد. هدف از آزمایش بررسی و شناخت فیزیولوژیکی با اندازه گیری هایی از برخی صفات رشدی، کارایی مصرف آب و غلظت های سدیم و پتاسیم گیاه روی ارقام متحمل گندم آبی و دیم بود. مواد و روش ها: آزمایش به صورت گلدانی و در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان واقع در پردیس جدید به صورت فاکتوریل با دو رژیم رطوبتی (5 و 75 درصد تخلیه از رطوبت قابل استفاده خاک)، چهار سطح شوری (5/4، 5/6 و 8 دسی زیمنس بر متر و بدون شوری به عنوان شاهد) و دو رقم (رقم آبی20-87-N و رقم دیم کریم) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش سال قبل ژنوتیپ 20-87-N برای شوری متوسط و شرایط آبی و رقم کریم برای شرایط دیم، مناسب بودند که به عنوان مواد آزمایشی انتخاب شدند. صفات اندازه گیری شده شامل سطح برگ، وزن خشک بخش های مختلف هوایی گیاه، تعداد روزنه، عناصر پتاسیم و سدیم به تفکیک برای برگ و ساقه، کل مصرف آب در طی دوره کاشت تا رسیدگی، کارایی مصرف آب دانه و بیوماس، اجزای عملکرد و عملکرد بودند. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که ژنوتیپ 20-87-N سطح کل برگ بوته بالایی نسبت به رقم کریم دارد، اما تراکم روزنه در آن نسبت به کریم کمتر است. ژنوتیپ 20-87-N در تیمار خشک تر، یعنی 75 درصد تخلیه از رطوبت قابل استفاده خاک، عملکردی برابر با رقم کریم (20/1 گرم مقابل 16/1 گرم در بوته) داشت. در شرایط مرطوب تر، یعنی 5 درصد تخلیه از رطوبت قابل استفاده خاک، عملکرد ژنوتیپ 20-87-N نسبت به رقم کریم بالاتر (00/2 گرم مقابل 64/1 گرم در بوته) بود. رقم کریم در شرایط خشک تر کارایی مصرف آب دانه بالاتری نسبت به شرایط مرطوب داشت، اما ژنوتیپ 20-87-N برعکس آن بود و در شرایط مرطوب کارایی مصرف آب بالاتری نسبت به شرایط خشک از خود نشان داد. غلظت سدیم در ساقه حدود دو برابر برگ (به ترتیب 58/0 و 32/0 درصد) بود که با افزایش هر واحد در میزان شوری خاک تا 8 دسی زیمنس بر متر تقریبا 068/0 و 025/0 درصد به ترتیب بر غلظت سدیم در برگ و ساقه افزوده گردید. در تیمار 75 درصد تخلیه از رطوبت قابل استفاده خاک غلظت سدیم برگ در شوری 5/6 دسی زیمنس بر متر به 5/0 درصد رسید اما در 5 درصد تخلیه از رطوبت خاک غلظت سدیم برگ با سرعت کندتر افزایش یافت و در شوری 8 دسی زیمنس بر متر به این مقدار رسید. از نظر نسبت Na+/k+ ساقه و برگ اختلافی بین دو ژنوتیپ مشاهده نشد، اما با افزایش در شوری خاک این نسبت برای ساقه و برگ کاهش یافت. نتیجه گیری: ژنوتیپ 20-87-N برای شرایط آبی با شوری متوسط تا پائین مناسب می باشد و رقم کریم برای شرایط دیم مناسب می باشد. تا شوری 8 دسی زیمنس بر متر بین نسبت پتاسیم به سدیم ژنوتیپ ها اختلاف مشاهده شد که از این اختلاف می توان در شناسایی تحمل به شوری ژنوتیپ ها استفاده نمود.

سابقه و هدف: آزی وش (Corchorus olitorius L) گیاهی است که درمناطق گرمسیری به خوبی رشد می کند این گیاه به گونه ای است که نظر محققان ملل مختلف را به خود جلب کرده است زیرا که از قسمت های مختلف این گیاه می توان استفاده کرد. آزی وش گیاهی است که موطن این گیاه افریقا بوده که سپس به آسیا و جنوب افریقا و جنوب اروپا منتشر شده است. از آنجایی که این گیاه به عنوان یک گیاه زراعی که امکان مصرف آن به شکل های مختلف ازجمله استفاده به عنوان سبزی تازه، سالادو به صورت تازه یا خشک شده در انواع غذاها ازجمله سوپ وجود دارد. همچنین به عنوان یک گیاه دارویی و به علت ویتامین های مختلف ومفید موجود در این گیاه مورد توجه می باشد لذا هدف از این پژوهش، بررسی اثرات تراکم و رژیم دوره های مختلف آبیاری بر رشد و عملکرد آن درهنگام بذر گیری در شرایط آب و هوایی گرگان می باشد. مواد و روش: این آزمایش بر روی گیاه آزی وش در چهار تراکم بوته 20، 27، 40 و 80 در متر مربع و با فواصل آبیاری 6، 12 و 18 روز یک بار در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شماره 1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1393 انجام شد. همچنین برای این آزمایش فواصل هر ردیف 25 سانتی متر و فاصله بوته های روی ردیف به ترتیب 5، 10، 15 و 20 سانتی متر در نظر گرفته شده است. عمل آبیاری تا وقتی انجام شد که سطح خاک از آب پوشیده شود. اعمال آبیاری به این شکل بود که تا قبل از سبز شدن دو مرحله به همه بلوکها داده شد تا سبز شدند. سپس اعمال برنامه آبیاری اصلی شد. صفات مورد مطالعه شامل انرژی برش، وزن، تعداد شاخه ها، ارتفاع بوته و قطر بوته بود. یافته ها: نتایج نشان داد، بیشترین میزان صفات مورد ارزیابی به جز ارتفاع بوته از تیمار تراکم 20 و دوره آبیاری 6 روز یکبار حاصل گردید. همچنین در هنگام مصرف بذر بیشترین مقدار برای تمام صفات به جز ارتفاع بوته فاصله کشت 20 سانتی متر بر روی هر ردیف و فواصل آبیاری 6 روز یکبار بود. به طور مثال برای صفاتی از قبیل انرژی برش، وزن برگ، تعداد شاخه، قطر ساقه و ارتفاع گیاه بیشترین مقدار در دوره ی آبیاری هر 6 روز یکبار رخ داده که به ترتیب: 1. 91 mJ، 63. 15g، 63. 15، 8. 153 cm و 137. 667 cm است و کمترین مقدار در دوره ی آبیاری هر 18 روز یکبار به ترتیب: 1. 6mJ، 56. 6 g، 56. 6، 6. 408 cm و 123. 58 cm است. نتیجه گیری: با افزایش فواصل روزهای آبیاری انرژی برش، مقدار وزن برگ، تعداد شاخه ها، ارتفاع گیاه و قطر ساقه در هنگام بذرگیری کاهش پیدا کرده است و همچنین با افزایش فواصل بوته ها بر روی ردیف، میزان انرژی برش، تعداد شاخه ها، وزن برگ و قطر ساقه افزایش پیدا کرده و فقط ارتفاع بوته با افزایش فواصل بوته ها بر روی ردیف کاهش پیدا کرده است. حجم آبیاری و کاهش تراکم بر روی ردیف تأثیر بسزایی بر روی عملکرد داشته و باعث می شود کیفیت آن افزایش یابد. بهترین فاصله بوته ها در هر ردیف برای آزی وش 20 سانتی متر در هر ردیف بود و بهترین زمان آبیاری برای داشتن یک عملکرد مناسب زمان 6 روز آبیاری بود. فاکتور فواصل بوته ها بر روی ردیف و فواصل آبیاری در عملکرد و خواص محصول آزی وش نقش بسیار مهمی را داشته اند.

سابقه و هدف: فرا تحلیل روشی برای مقایسه آماری نتایج حاصل از مطالعات مستقل از هم در خصوص یک موضوع است، درواقع فرا تحلیل نوعی پژوهش درباره پژوهش های دیگر است و به کمک آن می توان پژوهش های متعددی را که در مورد یک موضوع خاص انجام شده مجدداً موردمطالعه قرار داده و به صورت آماری با یکدیگر مقایسه کرد و این رهیافت خود یک پژوهش مستقل محسوب می شود. در فرا تحلیل جامعه آماری مجموعه پژوهش های قبلی و واحد پژوهش هر یک از پژوهش های اولیه و مستقل پیشین است. بنابراین، فرا تحلیل نوعی تحلیل هاست. به منظور بررسی و انسجام بخشیدن به نتایج حاصل از اثر سطوح مختلف کودنیتروژن بر تولید چند گیاه مهم صنعتی، این تحقیق در قالب فرا تحلیل با دو رویکرد محاسبه اندازه اثر و لگاریتم نسبت پاسخ به اجرا درآمد. لذا در گام اول بسته به دامنه و میزان دسترسی به مقالات داده های اثر سطوح مختلف کودنی تروژنه با منبع اوره بر عملکرد دانه، غده، درصد قند، روغن و پروتئین برخی از مهم ترین گیاهان زراعی صنعتی(کنجد، چغندرقند، گلرنگ، آفتابگردان، سیب زمینی، پنبه، سویا) که در آن تیمارهای کودی در مقابل شاهد مقایسه شده باشند، استخراج شدند. سپس اندازه اثر و لگاریتم نسبت پاسخ با رویه هدف محاسبه و درنهایت پس از احتساب مقادیر انحراف استاندارد، معنی دار بودن یا نبودن اندازه اثر و نسبت های پاسخ مشخص شدند. مواد و روش ها: در این تحقیق از مطالعات مختلف زراعی نشر یافته در مجلات معتبر دانشگاهی، پایگاه های اطلاعاتی استنادی جهان اسلام، جهاد دانشگاهی که در آن بسته به دامنه و میزان دسترسی به مقالات در زمینه اثر کود نیتروژنه با منبع اوره بر عملکرد دانه، غده، درصد قند، روغن و پروتئین برخی از مهم ترین گیاهان زراعی صنعتی (کنجد (16 مقاله)، چغندرقند (12 مقاله)، گلرنگ (20 مقاله)، آفتابگردان (13 مقاله)، سیب زمینی (17 مقاله)، پنبه (20 مقاله)، سویا (10 مقاله)) که در آن تیمارهای کودی در مقابل شاهد مقایسه شده باشند، استفاده شد. یافته ها: نتایج فرا تحلیل اثر سطوح مختلف کود نیتروژنه بر گیاهان صنعتی مورد مطالعه نشان داد که اثر کودنیتروژنه به استثنای برخی صفات مانند درصد روغن در کنجد، درصد قند چغندرقند (به استثنای سطح 180-200 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد وش و دانه پنبه (تیمار 50-70 کیلوگرم)، بر عملکرد دانه گلرنگ، آفتابگردان، سویا، دانه و درصد پروتئین کنجد، عملکرد غده سیب زمینی، عملکرد ریشه و درصد قند چغندرقند و عملکرد دانه و وش پنبه معنی دار بود. بر همین اساس سطح بهینه مصرف کود برای سویا (200 کیلوگرم، افزایش 90/71 درصد عملکرد)، سیب زمینی (80-100 کیلوگرم، افزایش 85/67 درصد عملکرد غده)، گلرنگ (90-100 کیلوگرم، افزایش 85/48 درصد عملکرد)، آفتابگردان (150 کیلوگرم، افزایش 17/43 درصد عملکرد)، پنبه (300 کیلوگرم، افزایش 84/28 و 76/34درصد به ترتیب برای عملکرد دانه و وش)، چغندرقند (200-180 کیلوگرم، افزایش 43/35 درصد عملکرد ریشه) و کنجد (50 کیلوگرم، افزایش 63/49 درصد عملکرد دانه و 90-100 کیلوگرم، افزایش 47/24 درصد پروتئین) بود. نتیجه گیری: از نتایج بالا چنین برمی آید که سطوح بهینه استخراجی کودنی تروژنه برای گیاهان تا همان حدود تخمین زده سبب افزایش تولید خواهد شد. بنابراین استفاده از سطوح کودنی تروژنه به تفکیک برای هر گیاه ضمن دستیابی به بالاترین درصد عملکرد، کمترین میزان نهاده ورودی به مزرعه، کاهش هزینه های زارع و از همه مهم تر کاهش آلودگی های زیست محیطی با توجه به آبشویی بالای کودهای ازته را در پی دارد.

سابقه و هدف: یکی از متداول ترین روش های کنترل علف های هرز در مزارع سیب زمینی دنیا و ایران، کنترل شیمیایی است. علف کش های مورد استفاده در زراعت سیب زمینی در دنیا شامل متری بوزین، پاراکوات، پندی متالین، ریم سولفورون، EPTC، سولفوسولفورون، اتال فلورالین، تریفلورالین، پندی متالین، پروسولفورکارپ، متولاکلر و اگزادیارژیل می باشند. علف کش های ثبت شده سیب زمینی در ایران، شامل متری بوزین و پاراکوات می باشند. به دلیل محدود بودن علف کش های ثبت شده در ایران از نظر تعداد علف کش، زمان کاربرد، تعداد و تنوع محل عمل، این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی علف کش های اتال فلورالین، تریفلورالین و پندی متالین در کنترل علف های هرز مزرعه سیب زمینی و تأثیر بر عملکرد و اجزای عملکرد آن انجام شده است. مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آلاروق اردبیل در سال 1392 انجام شد. آزمایش به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و با استفاده از رقم آگریا اجرا شد. علف کش های مورد مطالعه اتال فلورالین (سونالان، امولسیون 33%) در دزهای (125/0، 25/0، 5/0، 1، 2 و 4 لیتر در هکتار)، علف کش پندی متالین (استومپ، امولسیون 33%) در دزهای (25/0، 5/0، 1، 2، 4 و 6 لیتر در هکتار) و علف کش تریفلورالین (ترفلان، امولسیون 48%) در دزهای (125/0، 25/0، 5/0، 1، 2 و 4 لیتر در هکتار) بودند؛ همچنین دو تیمار عدم کنترل علف های هرز و کنترل کامل علف های هرز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نمونه برداری علف های هرز در 20 و 60 روز پس از سمپاشی انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بالاترین درصد کاهش زیست توده کل علف های هرز در 20 روز بعد از سمپاشی، به ترتیب در دزهای 4، 6 و 4 لیتر در هکتار اتال فلورالین، پندی متالین و تریفلورالین به دست آمد. در حالی که در 60 روز بعد از سمپاشی مقادیر 6، 4 و 4 لیتر در هکتار علف کش-های پندی متالین، اتال فلورالین و تریفلورالین بیش از 82 درصد زیست توده کل علف های هرز را کاهش دادند. مطلوب ترین تیمار از نظر کاهش زیست توده سلمه تره در 20 و 60 روز بعد از اعمال تیمار، مقدار 6 لیتر در هکتار پندی متالین بود که به ترتیب با مقادیر 4، 4 و 4 لیتر در هکتار اتال فلورالین، تریفلورالین و پندی متالین در یک رده ی آماری قرار داشت. کاربرد مقدار 4 لیتر در هکتار اتال فلورالین در 20 و 60 روز بعد از اعمال تیمار، بیشترین درصد کاهش زیست توده تاج خروس ریشه قرمز را ایجاد کرد که به ترتیب باعث کاهش 97 و 91 درصدی زیست توده تاج-خروس ریشه قرمز شد. بعد از وجین کامل علف های هرز، مطلوب ترین تیمار از نظر عملکرد تک بوته و عملکرد کل غده، در تیمار 4 لیتر در هکتار پندی متالین بود که توانست بیش از دو برابر، عملکرد تک بوته و عملکرد کل غده را افزایش دهد. نتیجه گیری: کاربرد مقادیر 6 و 4 لیتر در هکتار پندی متالین و اتال فلورالین، بالاترین درصد کاهش زیست توده علف های هرز را در 20 و 60 روز بعد از سمپاشی ایجاد کرد. کاربرد دز 4 لیتر در هکتار پندی متالین، باعث افزایش دو برابری عملکرد تک بوته و عملکرد کل غده گردید. در نهایت کاربرد علف کش های پندی متالین و اتال فلورالین برای کنترل علف های هرز سیب زمینی توصیه می شود.

سابقه و هدف: افزایش گرمایش جهانی و مسائل زیست محیطی فشار افکار عمومی بخصوص در مناطق شهری نزدیک مزارع نیشکر(Saccharum officinarum) موجب گذار از روش برداشت سوخته (اتش زدن مزرعه قبل از برداشت) به سمت برداشت سبز در اکثر مناطق کشت نیشکر درجهان شده است. آتش زدن مزرعه همچنین موجب ازبین رفتن حدود 20 تن برگ و سرشاخه شده که درروش برداشت سبز می تواند به صورت ماده آلی به خاک برگشته موجب حاصلخیزی خاک و پایداری تولید نیشکر در استان خوزستان شود. مواد وروش ها: به منظور بررسی شاخص های کیفی حین برداشت در روش برداشت سبز و مقایسه آن با میزان ضایعات در روش برداشت سوخته نیشکر آزمایشی در سال زراعی 95-94 در کشت و صنعت نیشکر امام خمینی اجرا شد. طرح آماری مورد استفاده کرت های یکبار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود که سه رقم نیشکر به عنوان فاکتور اصلی و پنج روش برداشت و راتونینگ پس از برداشت به عنوان فاکتور فرعی درنظر گرفته شد. ضایعات برداشت نیشکر در مزرعه همچون نی کف بری نشده، نی قدی بجامانده، نی چاپری ریخته شده در مزرعه، نی تراش شده، کل ضایعات برداشت، درصد قند نیشکر (پل) و عملکرد نیشکر در واحد های ازمایشی مورد ارزیابی قرار گرفتند. کلیه محاسبات آماری با نرم افزار SAS v 9. 2 انجام گرفت و برای مقایسه میانگین ها از آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD) استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد ارقام نیشکر در کل صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% نشان دادند. بیشترین ضایعات نی تراش شده با 65/2 تن در هکتار متعلق به رقم زودرس CP73-21 و کمترین متعلق به رقم دیررس CP48-103 با 23/1 تن در هکتار بود. بیشترین ضایعات کل برداشت مربوط به رقم زودرس CP73-21 با 14/12 تن درهکتار و کمترین متعلق به واریته دیررس CP48-103 با 46/4 تن در هکتار بود. با توجه به اینکه واریته های نیشکر از لحاظ ارتفاع ساقه تعداد برگ دوره رسیدگی و تحمل در برابر ورس متفاوتند لذا نقش واریته در میزان ضایعات حین برداشت مهم است. بیشترین ضایعات نی تراش شده متعلق به مجموع روش های برداشت سبز (بدون اختلاف معنی دار بین خود) با حدود 2 تن در هکتار و کمترین میزان تراش نی متعلق به روش برداشت سوخته (35/1 تن درهکتار) بود. مجموع روش های برداشت سبز بیشترین ضایعات برداشت را نسبت به برداشت سوخته داشتند. وجود برگ و سرشاخه سبز باعث افزایش ضایعات در برداشت سبز نیشکر می شود. روش برداشت اثر معنی داری در سطح احتمال خطای 5% بر درصد پل نداشت. بیشترین عملکرد مربوط به واریته میان رس CP69-1062 با میانگین 87/92 تن در هکتار بود. کمترین میزان عملکرد نی مربوط به واریته زودرس با 4/65 تن در هکتار بود. میانگین عملکرد روش برداشت سوخته 19/83 تن در هکتار و میانگین روش های برداشت سبز 68/73 تن در هکتار بود. در مجموع روش برداشت سبز نسبت به روش سوخته حدود 11% کاهش عملکرد نشان داد. نتیجه گیری: از انجا که تحقیقات درخصوص برداشت سبز نیشکر تازه درکشور شروع شده و با توجه به اینکه بیشترین ضایعات به جا مانده درمزرعه در روش برداشت سبز متعلق به واریته زودرس بود همچنین نیاز به انجام تغییرات فنی در دروگرهای نیشکربرای کارایی بالاتر در برداشت سبزوکاهش ضایعات توصیه می شود با امکانات فعلی برداشت سبز نیشکردرمورد واریته های میان رس و دیررس انجام شود.

سابقه و هدف: تنش خشکی یکی از عوامل مهم غیرزیستی است که رشد و عملکرد گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد. زراعت سویا در اغلب کشورهای دنیا به منظور تولید روغن، پروتئین های گیاهی و علوفه صورت می گیرد. در نظام های کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی از اهمّیت ویژه ای در افزایش تولید محصول و حاصلخیزی خاک برخوردار است. قارچ های میکوریزا با ایجاد رابطه همزیستی با ریشه گیاهان از طریق افزایش جذب آب، افزایش مقاومت در برابر تنش های زنده (عوامل بیماریزا) و غیرزنده (خشکی و شوری) سبب بهبود رشد و نمو و عملکرد گیاهان می شوند. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثرات کمبود آب بر صفات مهم زراعی، عملکرد دانه و شاخص برداشت روغن و پروتئین دانه سویا رقم کوثر تحت شرایط تلقیح میکوریزا آربوسکولار و باکتری ریزوبیوم در ارومیه انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش در سال زراعی 1396 در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی شهرستان ارومیه به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی آبیاری در سه سطح شامل آبیاری مطلوب (آبیاری بعد از 70 میلی متر تبخیر)، تنش ملایم خشکی (آبیاری بعد از 110 میلی متر تبخیر) و تنش شدید خشکی (آبیاری بعد از 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A)، عامل های فرعی قارچ میکوریزا در سه سطح شامل بدون میکوریزا، گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices و باکتری ریزوبیوم در دو سطح شامل عدم تلقیح و تلقیح با باکتری Rhizobium japonicum بود. یافته ها: در شرایط تنش خشکی شدید در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب، میزان شاخص سطح برگ، قطر ساقه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه به ترتیب به میزان 60، 31، 11 و 22 درصد کاهش یافت. در هرسه شرایط مختلف آبیاری، تلقیح با قارچ میکوریزا گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices در مقایسه با عدم تلقیح، ارتفاع بوته، قطر ساقه، شاخص برداشت روغن و پروتئین، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه را افزایش داد اما میزان پرولین را کاهش داد. در شرایط آبیاری مطلوب، تنش خشکی ملایم و شدید، تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح با باکتری، عملکرد دانه را به ترتیب 17، 19 و 17 درصد افزایش داد. تلقیح با قارچ گونه Glomus mosseae و گونه Glomus intraradices در مقایسه با عدم تلقیح میکوریزا، عملکرد دانه را به ترتیب 13 و 8 درصد افزایش داد. بیشترین درصد کلونیزاسیون ریشه از قارچ نوع گونه Glomus mosseae (80/48 درصد) حاصل شد. تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح، درصد کلونیزاسیون ریشه را حدود 17 درصد افزایش داد. تلقیح با باکتری در مقایسه با عدم تلقیح، درصد نیتروژن را حدود 8 درصد افزایش داد. تنش خشکی ملایم درصد نیتروژن دانه را افزایش داد. نتیجه گیری: تنش خشکی، صفات فنولوژیک مانند طول دوره رشد و زمان تا شروع دوره گلدهی، صفات موفولوژیک مانند قطر ساقه، طول غلاف و ارتفاع بوته، صفات کیفی مانند درصد و عملکرد نیتروژن، شاخص برداشت روغن، صفات فیزیولوژیک مانند شاخص سطح برگ، عملکرد دانه و کلونیزاسیون ریشه گیاه سویا رقم کوثر را به طور معنی داری کاهش داد در حالی که موجب افزایش پرولین گردید. تلقیح با قارچ میکوریزا به ویژه G. mosseae و تلقیح با باکتری ریزوبیومی از طریق افزایش دسترسی گیاه به آب و عناصر غذایی توانست موجب افزایش کلیه صفات مورد مطالعه شود. همچنین حضور این ریزجانداران در هر سه شرایط آبیاری، پرولین را کاهش و در نهایت عملکرد دانه را افزایش داد. بنابراین می توان با تلقیح قارچ میکوریزا به ویژه G. mosseae و باکتری Rhizobium japonicum شرایط را برای بدست آوردن حداکثر عملکرد کمی و کیفی در گیاه سویا در شرایط مختلف رطوبتی فراهم کرد تا علاوه بر کاهش اثرات تنش خشکی، مصرف کودهای شیمیایی را نیز کاهش داد.

سابقه و هدف: سیلیس دومین عنصر در پوسته زمین است که می تواند نقش مهمی در کاهش اثرات تنش های زیستی و غیرزیستی روی گیاهان داشته باشد. این عنصر باعث افزایش مقاومت گیاه به آفات و بیماری ها، مقاومت به ورس، افزایش جذب عناصر غذایی (خصوصا نیتروژن و فسفر) و کاهش تلفات آب می شود. کاربرد سیلیس بعنوان کود یک ایده نوین در کشاورزی است. بر اساس گزارش محققان، کاربرد سیلیس باعث افزایش عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص و عملکرد شکر خالص در چغندر قند شده است. در ایران، راه کارهای افزایش تولید چغندرقند بیشتر متکی بر استفاده از کودهای شیمیایی است که اثرات جانبی زیادی بر محیط زیست و انسان دارد. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثر غلظت های مختلف کود سیلیس بر صفات کمی و کیفی دو رقم چغندرقند انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش در سال 1396 در استان خراسان رضوی، شهرستان تربت حیدریه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو رقم چغندرقند ایزابلا و افسوس و محلول پاشی سیلیس شامل غلظت های صفر، 3/0، 5/0، 7/0، 0/1، 2/1 و 5/1 لیتر در هکتار بود. محلول پاشی در پنج مرحله و از 6 برگی چغندرقند آغاز و هر دو هفته یک بار تکرار شد. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر اصلی سیلیس و رقم بر تمام صفات اندازه گیری شده به جز راندمان استحصال شکر معنی دار بود (01/0P≤ ). اما اثر متقابل سیلیس در رقم برای هیچ کدام از صفات معنی دار نشد. رقم افسوس در صفات عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، درصد قند ملاس، درصد قند قابل استحصال و عملکرد شکر خالص، برتری معنی داری نسبت به رقم ایزابلا داشت. همچنین از نظر میزان ناخالصی ها، این رقم میزان سدیم کمتر و نیتروژن و پتاسیم بیشتری در مقایسه با رقم ایزابلا داشت (05/0P≤ ). با افزایش غلظت سیلیس عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، درصد قند قابل استحصال و عملکرد شکر خالص افزایش نشان داده و میزان سدیم، پتاسیم و نیتروژن مضره در خمیر ریشه کاهش یافت (05/0P≤ ). عملکرد ریشه و عملکرد شکر خالص در تیمار 5/1 لیتر در هکتار سیلیس به ترتیب 6/22 و 22/39 درصد نسبت به شاهد افزایش داشت. در این تیمار، عملکرد ریشه و عملکرد شکر خالص در رقم افسوس به ترتیب 45/89 و 5/17 تن بر هکتار و در رقم ایزابلا به ترتیب 65/77 و 5/14 تن بر هکتار بود. با توجه به اینکه عملکرد شکر خالص حاصلضرب عملکرد ریشه در عیار خالص (مقدار شکر سفید) است، مهمترین فاکتور از دیدگاه کارخانجات قند محسوب می-شود. نتیجه گیری: به نظر می رسد بهترین تیمار برای بهبود صفات کمی و کیفی چغندرقند، غلظت 5/1 لیتر در هکتار سیلیس (کراپسیل) بعد از پنج مرحله محلول پاشی (از مرحله 6 برگی، هر دو هفته یک بار) در شرایط پژوهش حاضر بود.

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهم ترین عوامل کاهش تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا می باشد. ﺑ ﺨ ﺶ زﯾ ﺎ دی از اراﺿ ﯽ ﮐ ﺸ ﺎ ورزی اﯾ ﺮ ان ﻧ ﯿ ﺰ ﺟ ﺰ ﻣ ﻨ ﺎ ﻃ ﻖ ﺧ ﺸ ﮏ و ﻧ ﯿ ﻤ ﻪ ﺧ ﺸ ﮏ اﺳ ﺖ و ﮐ ﻤ ﺒ ﻮ د ﺷ ﺪ ﯾ ﺪ آب ﮐ ﺸ ﺎ ورزی اﯾ ﻦ ﻣ ﻨ ﺎ ﻃ ﻖ را ﺗ ﻬ ﺪ ﯾ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨ ﺪ . منابع آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی می توانند به حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصول منجر شوند، زیرا این سیستم اکثر نیازهای غذایی گیاه را تأمین کرده و کارآیی جذب مواد غذایی توسط محصول را نیز افزایش می دهد. بنابراین بررسی تأثیر سیستم های مختلف آلی، شیمیایی و تلفیقی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاهان دارویی از جمله سیاهدانه (Nigella sativa L. ) ﺑ ﺎ ﻫ ﺪ ف ﮐ ﺎ ﻫ ﺶ ﺻ ﺪ ﻣ ﻪ ﺗ ﻨ ﺶ ﺧ ﺸ ﮑ ﯽ ضروری به نظر می رسد. مواد و روش ها: آزمایش حاضر به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی استان اصفهان در سال زراعی 1396 اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل رژیم آبیاری بر اساس 50، 75 و 90 درصد ظرفیت زراعی (300 میلی لیتر در حالت ظرفیت مزرعه)، به عنوان عامل اصلی و منبع کودی شامل شاهد (بدون کود)، ورمی کمپوست (10 تن در هکتار)، کود شیمیایی (N80P40K30) و تلفیق ورمی کمپوست + کود شیمیایی به عنوان عامل فرعی بود. در این آزمایش صفات مورد مطالعه شامل ارﺗ ﻔ ﺎ ع ﺑ ﻮ ﺗ ﻪ ، ﺗ ﻌ ﺪ اد شاخه فرعی در بوته، تعداد ﻓ ﻮ ﻟ ﻴ ﻜ ﻮ ﻝ در بوته، تعداد دانه در ﻓ ﻮ ﻟ ﻴ ﻜ ﻮ ﻝ ، وزن هزار دانه، عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن بود. یافته ها: نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد ﻓ ﻮ ﻟ ﻴ ﻜ ﻮ ﻝ در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد اسانس، درصد روغن و عملکرد روغن در سطح احتمال یک درصد و شاخص برداشت، درصد اسانس، تعداد دانه در ﻓ ﻮ ﻟ ﻴ ﻜ ﻮ ﻝ در سطح احتمال پنج درصد تحت تأثیر معنی دار سطوح مختلف خشکی قرار گرفتند. صفات مذکور با افزایش شدت تنش خشکی از 90 به 50 درصد ظرفیت زراعی کاهش معنی داری نشان دادند. نوع کود مصرفی نیز بر تمامی صفات به جز درصد اسانس و درصد روغن اثر معنی داری داشت. بیشترین مقدار عملکرد دانه (7/655 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (61/32 درصد)، عملکرد روغن (7/176 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (2/8 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلفیق ورمی کمپوست+کود شیمیایی بدست آمد. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل بین منبع کودی و سطوح مختلف خشکی بر تعداد شاخه فرعی، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و عملکرد روغن معنی دار بود. بیشترین تعداد شاخه فرعی (44)، عملکرد بذر (5/816 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد روغن (7/186 کیلوگرم در هکتار) و اسانس (3/10 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد کود تلفیق ورمی کمپوست+ کود شیمیایی در تیمار آبیاری با 90 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد که با کاهش میزان آب آبیاری به 50 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به میزان 24، 42، 25 و 40 درصد کاهش یافت. در تیمارهای آبیاری در سطوح 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی، عملکرد بذر، عملکرد اسانس و تعداد شاخه فرعی در شرایط مصرف کود ورمی-کمپوست به تنهایی با تلفیق ورمی کمپوست+کود شیمیاییتفاوت معنی داری را نشان نداد. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد که مصرف تلفیقی ورمی کمپوست+کود شیمیایی نسبت به بقیه تیمارهای کودی هم در شرایط تنش و هم در شرایط عدم تنش بیشترین تأثیر را در عملکرد کمی و کیفی سیاهدانه داشته است. کود ورمی کمپوست با بهبود ساختمان فیزیکی، برقراری تعادل در بخش شیمیایی و افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت در خاک در شرایط تنش خشکی تا حدی نیاز آبی و همچنین نیاز غذایی گیاه را فراهم می کنند. همچنین کود شیمیایی از طریق تأمین نیازهای غذایی سیاهدانه در جهت ایجاد مقاومت به خشکی نقش های اساسی ایفا کرد. با این حال در شرایط تنش خشکی، کود ورمی کمپوست نیز در بسیاری صفات با تلفیق ورمی کمپوست+کود شیمیایی برابری می کرد.