علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1399 | دوره:22 | شماره:8 (پیاپی 99) |تعداد مقالات:30

زمینه و هدف تنش شوری از مشکلات اساسی در تولید محصول در کشاورزی بوده و نقش مهمی در کاهش رشد گوجه فرنگی دارد. غلظت مناسب کلسیم در شرایط شوری عامل مهمی در کنترل سمیت سدیم و کلر و افزایش عملکرد گیاهان حساس به این یون ها خصوصا گوجه فرنگی است. این پژوهش با هدف تعیین اثر شوری و کلسیم تکمیلی بر رشد، غلظت برخی عناصر غذایی و کیفیت میوه گوجه فرنگی تحت شرایط آبکشت انجام گرفته است. روش بررسی بدین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در سال 90-89 در گلخانه بخش خاکشناسی دانشگاه شیراز انجام گرفت. تیمار های مورد استفاده شامل: سه سطح شوری (0، 10 و 20 میلی مولار) از منبع کلرید سدیم و سه سطح کلسیم (0، 5 و 10 میلی مولار) از منبع نیترات کلسیم بود. یافته ها نتایج نشان داد که افزودن کلسیم تکمیلی در شرایط شور به محلول غذایی، از اثرات منفی شوری و زیادی سدیم و کلر بر رشد گوجه فرنگی می کاهد. اگرچه این کلسیم تکمیلی سبب بهبود رشد و عملکرد میوه نگردید، ولی می تواند به عنوان یک عامل رقابتی در جذب سایر کاتیون ها توسط گیاه نیز عمل کند. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان داد که افزودن کلرید سدیم به محلول غذایی بر وزن خشک ریشه و شاخساره گوجه فرنگی تاثیر منفی داشته ولی تنها در ریشه این کاهش وزن معنی دار بود (72/25 درصد نسبت به نمونه شاهد). افزایش شوری باعث کاهش میزان نیتروژن شاخساره گردید. تغییرات پتاسیم در شاخساره معنی دار نبود اما در ریشه با افزایش شوری و کلسیم، جذب پتاسیم کاهش یافت. کمترین جذب پتاسیم در ریشه مربوط به تیمار با شوری 20 میلی مولار و بدون کلسیم تکمیلی بدست آمد تیمار کلرید سدیم (شوری) سبب افزایش غلظت سدیم ریشه و شاخساره گردید و کاربرد کلسیم تکمیلی غلظت سدیم در آنها را کاهش داد. بیشترین میزان جذب منیزیم در شاخساره در تیمار شوری 20 میلی مولار و بدون کلسیم بود و کمترین میزان جذب منیزیم در تیمار بدون شوری با کلسیم 10 میلی مولار بوده است. شوری سبب افزایش معنی دار غلظت منگنز، روی و مس در شاخساره و افزایش روی در ریشه گردید.

زمینه و هدف آلودگی صوتی یکی از مهم ترین آلاینده های محیط زیست در نواحی شهری است که کاهش آن به منظور بالا بردن سطح کیفی زندگی و کم کردن اثرات آن بر سلامت شهروندان، به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری بر همگان آشکار است. بزرگ ترین منبع آلودگی صوتی کلان شهری مانند تهران، ترافیک شهری و خودروها می باشند. منطقه شش شهر تهران آلوده ترین منطقه از لحاظ آلودگی صوتی است، لذا بزرگراه کردستان که با داشتن دیواره صوتی به طول 511 متر و مساحت 3066 متر مربع در حاشیه ی غربی تنها بزرگراه دارای دیواره صوتی در این منطقه است، به عنوان هدف مطالعه انتخاب شد. روش بررسی مطالعات اجرایی و احداث دیواره صوتی این بزرگراه توسط اداره کل مهندسی و ایمنی ترافیک در سال 1390 و قبل از تغییر وضعیت تقاطع بزرگراه کردستان-شهید گمنام، از نوع هم سطح به غیر هم سطح انجام گرفت. لذا پس از ایجاد تغییر در تقاطع وضعیت ترافیکی بزرگراه دچار تغییراتی شده و در نتیجه وضعیت آلودگی صوتی منطقه نیز تغییر کرده است. در این مطالعه سعی شد علاوه بر بررسی کلی وضعیت آلودگی صوتی، نقشه های صوتی بزرگراه در وضعیت های مختلف، میزان تاثیرگذاری نوع تقاطع بر آلودگی صوتی مناطق مسکونی مجاور و نقش کاهنده ی دیواره صوتی با وجود تقاطع غیرهم سطح مدل سازی شود. جهت انجام این مطالعات نرم افزار مدلساز Sound plan، دستگاه صوت سنج و اطلاعات ترافیکی بزرگراه به کار رفته، موانع موجود از جمله ساختمان های اطراف بزرگراه، فضای سبز و غیره نیز توسط نرم افزار مدلساز پردازش شده و از نرم افزارهای Auto CAD و Arc GIS نیز در تعریف مدل استفاده شده است. یافته ها نقشه های مدلسازی شده پس از تهیه شدن در چهار دسته مورد مقایسه قرار گرفتند و دلیل افزایش و کاهش سطح صدا در هر وضعیت بیان گردید. بحث و نتیجه گیری پس از مقایسات انجام گرفته مشخص شد که با حذف تقاطع هم سطح دارای چراغ ترافیکی علاوه بر کاهش سطح صدا در ارتفاع 7/1 متری، ترافیک وسایل نقلیه نیز روان تر شده و با توزیع ترازهای صوتی در ارتفاعات مختلف، به دلیل وجود سطوح شیب دار روزگذر و زیرگذر، در کل تمرکز آلودگی صوتی در ارتفاعات کمتر کاهش یافته است و عملکرد مثبت دیواره صوتی نیز اندکی کاهش یافته است و در پایان نیز راهکارهای مدیریتی محیط زیست جهت کنترل بیش تر آلودگی صوتی ارایه گردید.

زمینه و هدف با توجه به کاربرد روز افزون نانو ذرات در فعالیت های انسانی، همچنین جایگاه آن در کاهش اثرات نامطلوب فلزات سنگین در بدن موجودات زنده، در تحقیق حاضر بهبررسی اثر غلظت های تحت کشنده نانواکسید مس بر فاکتورهای رشد و ترکیبات بیوشیمیایی لاشه در ماهی کپور معمولی پرداخته شد. روش بررسی ابتدا 84 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزنی 2± 42 گرم تهیه و پس از سازگاری با محیط آزمایشگاهی، به مدت 42 روز و در سه تیمار و سه تکرار بترتیب با غلظت های 80، 40، 10 میلی گرم بر لیتر و یک گروه شاهد با سه تکرار تحت تاثیر غلظت های تحت کشنده نانو اکسید مس قرار گرفتند. یافته ها نتایج آنالیز شاخص های رشد نشان داد که تمامی شاخص های رشد در تیمارهای فلزی نسبت به گروه شاهد دارای اختلاف معنی داری بودند (05/0>P). به طوری که گروه شاهد دارای بیش ترین میانگین افزایش وزن بدن، درصد افزایش وزن بدن، نرخ SGR، کارایی غذایی و واجد بهترین ضریب تبدیل غذایی با میانگین 93/2 بود. از طرفی کمترین نرخ رشد ویژه و بیشترین نرخ تبدیل غذایی مربوط به تیمار شماره سه (80 میلی گرم بر لیتر) بود. کم ترین میزان درصد خاکستر، چربی، پروتیین و بیش ترین درصد رطوبت در گروه شاهد مشاهده شد. همچنین بیش ترین درصد خاکستر، پروتیین و چربی در بین تیمارها مربوط به تیمار شماره 3 با غلظت 80 میلی گرم بر لیتر نانو اکسید مس بود که از این نظر با گروه شاهد دارای اختلاف معنی داری بود (05/0>P). بحث و نتیجه گیری نتایج فوق نشان می دهد که حضور نانو ذرات اکسید مس در اکوسیستم های آبی حتی در غلظت های تحت کشنده اثرات منفی بر روی شاخص های رشد و ترکیبات بیوشیمیایی لاشه ماهیان داشته که با افزایش میزان غلظت این نانو ذرات در اکوسیستم های آبی تاثیر این اثرات بیش تر نمایان می گردد.

زمینه و هدف تولید و مصرف برق را می توان یکی از مهم ترین عوامل و ضرورت ها در رشد و توسعه هر کشور قلمداد کرد. برای تولید برق نیاز به احداث نیروگاه ست با توجه به ارز بری بالا و سرمایه بر بودن احداث و راه اندازی هر نیروگاه جدید در صنعت برق، لازم است که انتخاب این نیروگاه ها براساس طیف گسترده ای از معیارها صورت پذیرد. روش تحقیق: در این پژوهش با استفاده از معیارهای اقتصادی، محیط زیستی و فنی به اولویت بندی نیروگاه های مختلف در کشور با استفاده از روش های تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس و ویکور پرداخته شده است. یافته ها شاخص های میزان آلودگی محیط زیست، میزان سرمایه گذاری اولیه به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی، هزینه های تعمیر و نگهداری، امکان دسترسی آسان به لوازم یدکی و امکان توسعه و افزایش ظرفیت از شاخص های اصلی تاثیرگذار بر اولویت بندی نیروگاه های تولید برق در ایران مطرح شد. به طورکلی با توجه به تمامی شاخص های مورد مطالعه در این تحقیق، میزان آلودگی محیط زیست بیشترین تاثیر را در اولویت بندی نیروگاه های تولید برق دارد. هم چنین، به ترتیب شاخص های مربوط به میزان سرمایه گذاری اولیه به ازای هرکیلو وات ساعت برق تولیدی، هزینه های تعمیر و نگهداری، امکان توسعه و افزایش ظرفیت و امکان دسترسی آسان به لوازم یدکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بیان شد. بحث و نتیجه گیری نتایج حاصل از اولویت بندی در هر سه روش تصمیم گیری چند معیاره، نشان می دهد نیروگاه های بادی به عنوان اولین گزینه برای انتخاب استراتژیک نیروگاه برق مطرح است و نیروگاه های خورشیدی، برقابی، مقیاس کوچک (پراکنده)، گازی، بخار، سیکل ترکیبی و دیزلی به ترتیب در اولویت های بعدی قرار می گیرند. بنابراین پیشنهاد می گردد که دولت و نهادهای سیاستی با توجه به اولویت بندی انجام گرفته در نیروگاه های تولید برق به ایجاد زیرساخت های لازم جهت بهره برداری از این انرژی ها بپردازند.

زمینه و هدف ارزیابی ریسک محیط زیستی به عنوان یک ابزار کارآمد مدیریتی در مطالعات محیط زیست، روشی است که در آن ریسک ناشی از انجام یک پروژه یا عملیات آن بر محیط زیست بررسی و پیش بینی می شود، تا در هنگام انجام پروژه، با توجه به شناخت وضعیت موجود و نوع اثرات، عملیات به صورتی انجام پذیرد تا کمترین اثر بر محیط زیست وارد گردد. این پژوهش با آگاهی از ضرورت اطمینان یافتن از اجرای مناسب و صحیح پروژه ها و در نهایت ارایه راهکارهای کاهش و تقلیل اثرات سوء بر محیط زیست، ارزیابی ریسک طرح احداث خط لوله 20 اینچی انتقال اتان پتروشیمی گچساران را به عنوان یکی از طرح های مهم پتروشیمی کشور، تحلیل می کند. روش بررسی روش های ویکور(VIKOR) و انوید(ENVID) از جمله ی روش های شناسایی ریسک های زیست محیطی هستند که برای تخمین میزان ریسک های پروژه ها کارایی لازم را از خود نشان داده اند. یافته ها در این تحقیق به بررسی فرآیند تحلیل نسبی پتانسیل های ایجاد خرابی در خط لوله و میزان بالفعل شدن ریسک های موجود در پروژه و همچنین حساسیت سنجی و بررسی آسیب پذیری محیط پیرامون پرداخته می شود. این روش شامل شناسایی محیط زیست تحت تاثیر نشت گاز، بررسی و ارزیابی اجزای مهم اکولوژیک با در نظر گرفتن حساسیت های محیط زیستی، تضمین کمیت ریسک بر طبق استانداردهای موجود و شناسایی اقدامات پیشگیرانه و اقدامات کاهشی پتانسیل ریسک خط لوله می باشد. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان می دهند که در هر دو روش مورد استفاده، فاز ساختمانی نسبت به فاز بهره برداری بیشترین ریسک را داشته که در فاز ساختمانی به ترتیب محیط های فیزیکی و شیمیایی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در فاز بهره برداری نیز با شدت کمتر نسبت به فاز ساختمانی؛ محیط های فیزیکی و شیمیایی و اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشترین تاثیر را می پذیرند.

زمینه و هدف روش های متفاوتی تاکنون برای تعیین امتداد یا مسیریابی در سیستم های حمل ونقل عمومی طراحی و ارایه شده اند. مساله مسیریابی برای سیستم های حمل ونقل عمومی شهری به صورت تعیین محل یا موقعیت بهینه ایستگاه ها و امتداد مسیر در یک شهر تعریف می شود. روش بررسی طراحان در حل این مسایل با گستره ی بزرگی از انواع معیارها مواجه هستند که در این میان معیارهای هزینه، زمان و پوشش از مهم ترین آن ها می باشند. در این مقاله بهینه سازی مسیریابی در منطقه ای از شهر تهران صورت گرفت که تعداد 9 خط اتوبوس از درون آن تردد می کند. در این تحقیق جهت بهینه نمودن خطوط، مبدا و مقصد هر خط بدون تغییر در نظر گرفته شد و مسیرهای اتصالی بین آن ها مورد بهینه سازی قرا گرفت. برای انجام این عمل از 8 فاکتور (ظرفیت جاده (سطح سرویس راه LOS[1])، کاربری اراضی، وضعیت روسازی، عرض خط عبور، اجزا سطح مقطع راه، حوزه های تراکم جمعیت و طول هر لبه (ARC)) انتخاب شد. بر اساس اهمیت هر فاکتور در مسیریابی وزنی به آن ها داده شد. پس از اجرای الگوریتم دایجسترا مسیر 5 خط اتوبوس تغییر یافت. تغییر مسیر خطوط خود باعث نیاز به مکان یابی ایستگاه های جدید گشت. یافته ها پس از تعیین معیارهای مکان یابی و ایجاد لایه های دخیل، 16 ایستگاه جدید مکان یابی گردید. سپس به توسعه مسیرهای پیشنهادی بین ایستگاه های مکان یابی شده پرداخته شد. بحث و نتیجه گیری یکی از مهم ترین جنبه های نوآوری این پژوهش این است که با استفاده از توانمندی های GIS بتوان راهکارهایی نوین برای مکان مندی و مسیریابی بهینه خطوط BRT ارایه کرد.

زمینه و هدف در جوامع مدرن مونیتورینگ براساس دوربین های مداربسته مسیله ای ضروری برای حفظ محیط زیست و امنیت اجتماعی به شمار می آید. بهینه سازی شبکه های دوربین و نحوه طراحی شبکه آن ها از جمله چالش های مطالعات شبکه های دوربین است. هدف از این مقاله توسعه شیوه ای مکانمند برای یافتن پیکربندی دوربین های مداربسته جهت ایجاد حداکثر پوشش تصویری ممکن در یک فضای شهری است. روش بررسی به طور کلی این پژوهش در دو مرحله در سال 96 انجام گرفته است. در مرحله اول اعمال الگوریتم مکانیابی دوربین ها در فضای دو بعدی صورت می پذیرد و خروجی به دست آمده از آن در مرحله دوم در فضای سه بعدی و به صورت بصری تجزیه و تحلیل می گردد. اولین مرحله با استفاده از نرم افزار ArcGIS و زبان برنامه نویسی Python انجام پذیرفت و از الگوریتم S-ROPE به عنوان روشی با میزان دقت بالا در زمینه استقرار دوربین ها استفاده شد. ضمن این که تعدیلاتی در الگوریتم شامل زاویه دید و غیر دودویی بودن منطقه انجام گرفت. در مرحله دوم از مدلسازی سه بعدی در محیطcity Engine برای اعتبارسنجی خروجی به دست آمده در یک محدوده شهری استفاده شد. یافته ها با الگوریتم S-ROPE یک مکان گزینی اتوماتیک برای دوربین ها انجام گرفت به گونه ای که مساحت 28/1798 متر مربع از کل مساحت 98/1953 مترمربعی محدوده مطالعاتی، یعنی 92%، تحت پوشش قرار گرفت. پس از بررسی سه بعدی تنها دو عدد دوربین به مجموع دوربین ها برای پوشش 100% اضافه شد. بحث و نتیجه گیری با روش پیشنهادی اولا در تعداد دوربین های به کار رفته به تعداد قابل توجهی صرفه جویی صورت می پذیرد و در عین حال بیشترین پوشش ممکن نیز به دست خواهد آمد. تنها چالش پیش رو زمان اجرای فرآیند برای مساحت های بزرگ می باشد که با توجه به غیر آنی بودن ماهیت مسیله، خللی در روش پیشنهادی ایجاد نمی کند.

جامعه بین المللی بیشتر از قبل با مشکلات زیست محیطی مانند جنگل زدایی، گرم شدن زمین، آلودگی محیط زیست، انقراض گونه ها و بیابان زدایی و مشکلات دیگر مواجه شده است. توسعه جامعه بشری در طول قرن ها به گونه ای بوده که نمی تواند فقط به محیط زیست اتکا کند. در این راستا توسعه اقتصادی، علمی و تکنولوژیکی در مکان و زمان شکل می گیرد. در مسیر این توسعه بنابر دغدغه های بشری، پایداری مساله ای است که حقوق نسل های آینده را تضمین می نماید. اگرچه چارچوب های حقوق همبستگی نیز در این مسیر گام های بلندی برداشته اما شرایط مقتضی به هر نحو کفایت موضوع را نکرده است. از این رو، ماهیت مکانی و زمانی توسعه بشر باعث ایجاد نگرانی هایی در مورد حقوق بشر در برابر محیط زیست شده است. این مقاله با استفاده از تحلیل مفهومی به بررسی منتقدانه مفاهیم عدالت زیست محیطی و توسعه پایدار پرداخته است و به اثبات رسانده که توسعه با معنی و مفهوم به مضمون مواردی مثل احترام به محیط زیست و احترام به حقوقی است که بشر در برابر محیط زیست دارد. این مقاله چنین نتیجه گیری کرده که خوشبختی و سعادت جهانی فقط در جو تفاهم میان کشورها بر این مبنا که حفاظت از محیط زیست و پایداری آن به مضمون احترام به حقوق محیط زیست است، دست یافتنی می باشد. لذا یکی از پیشنهادهای این مقاله پایه گذاری تلاش های مرتبط با توسعه پایدار براساس عدالت زیست محیطی است.

زمینه و هدف سیستم سلامت، ایمنی ومحیط زیست برای حفظ و صیانت از نیروی انسانی متخصص، در کنار کاهش اثرات سوء صنعت بر محیط زیست، در سازمان ها استقرار داده می شود. هر چند این نظام در مطالعات مختلف مورد واکاوی عمیق قرار گرفته است، لیکن ابزارهای کمی برای سنجش آن به خوبی توسعه نیافتند. روش بررسی در این تحقیق ارزیابی کمی بندها و زیر بندهای سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست با رویکردی ترکیبی از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه تحلیل شبکه ای و دی متل اقدام به وزن دهی و تعیین اولویت معیارها و زیر معیارهای سیستم مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست انجام شد. یافته ها نتایج نشان داد معیار "رهبری" با وزن نرمال شده 450/0، معیار "ارزیابی و مدیریت ریسک" با وزن نرمال شده 200/0، معیار "طرح ریزی" با وزن نرمال شده 101/0، معیار "خط مشی" با وزن نرمال شده 083/0، معیار "سازمان" با وزن نرمال شده 078/0، معیار "اجرا و پایش" با وزن نرمال شده 056/0، معیار "ممیزی و بازنگری" با وزن نرمال شده 032/0 به ترتیب اولویت اول تا هفتم بودند. بحث و نتیجه گیری تغییر درتعهد مدیریت به امور سلامت، ایمنی و محیط زیست و اصلاح سیستم مدیریت ریسک می تواند عملکرد را بهبود بخشد و با توجه به رتبه بندی آن ها، می توان مقایسات مناسب تری جهت تخصیص امکانات و بودجه کافی به آن ها اختصاص داد.

زمینه و هدف رهیافت گردشگری برای به روزنمودن بافت های تاریخی علاوه بر پاسخ گویی به نیازهای مردم و زندگی روزمره، رجوع معناداری به هویت بافت تاریخی دارد. بدین طریق که با بهبود و توسعه خصوصیات ویژه تاریخی و جاذبه های فرهنگی مکان و ارتقای گردشگری شهری می توان به نوسازی اجتماعی و کالبدی بافت های تاریخی کمک نمود و در نهایت پویایی و حیات مدنی را به این بافت ها برگرداند و منظری از شهر را که نتیجه تعامل بین زمان، فرهنگ، اجتماع و کالبد می باشد، به وجود آورد. تنها در این صورت است که حفاظت و توسعه همزمان از بافت فراهم خواهد آمد. با توجه به این مهم، پژوهش حاضر در پی شناسایی توان منطقه و تدوین برنامه توسعه راهبردی با استفاده از مجموعه عوامل دورنی و مجموعه عوامل بیرونی منطقه می باشد. روش بررسی روش تحقیق در پژوهش حاضر از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر روش مطالعه، توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات از طریق طراحی و تکمیل پرسشنامه ها می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق مدل ترکیبی SWOT و ANP در نرم افزار Super Decision انجام گرفته است. یافته ها یافته های تحقیق نشان داد که از بین راهبردهای مورد بررسی، سه راهبرد به شرح زیر دارای اولویت بوده اند: راهبرد یکپارچه و هماهنگ نمودن تصمیمات مدیریتی مربوط به توسعه گردشگری منطقه از استراتژی های رقابتی منطقه و راهبرد افزایش آگاهی و آموزش نیروی انسانی متخصص و کارشناس مرتبط با امر گردشگری از بین راهبردهای استراتژی تدافعی و در نهایت راهبرد در اولویت قرار دادن منطقه در برنامه های شورای برنامه ریزی شهرداری از جمله راهبردهای موثر در استراتژی رقابتی انتخاب شده اند. بحث و نتیجه گیری نتایج به دست آمده، نشان می دهد که با هماهنگ نمودن تصمیمات مدیریتی، اختصاص بودجه، آموزش و آگاهی نیروی انسانی متخصص در امر گردشگری همراه با اولویت قرار دادن منطقه در برنامه های شورای برنامه ریزی شهرداری در طراحی برنامه های توسعه گردشگری توسط مسیولان به توسعه استراتژیک منطقه دست یافت.

زمینه و هدف تعداد روز طوفانی به وسیله عوامل گوناگونی مانند سرعت وزش باد، میزان بارش، رطوبت خاک و غیره قرار دارد. بررسی این شاخص در کشور می تواند در برنامه ریزی های گوناگون مورد توجه قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق پهنه بندی تعداد روزهای طوفانی در کشور و انتخاب بهترین مدل بر اساس داده های 150 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری 25 ساله 2010-1986میلادی است. روش بررسی بعد از تعیین ایستگاه ها با پراکندگی مناسب، داده های تعداد روز طوفانی در کشور ایران مربوط به دوره ی زمانی 2010-1986 در سال 1395 جمع آوری شد. به منظور بررسی نرمال بودن داده ها از روش کلموگروف-اسمیرنف استفاده گردید. جهت نشان دادن همبستگی مکانی بین داده های تعداد روز طوفانی از واریوگرام استفاده شد. وایروگرام گوسین با میزان همبستگی 96/0، بهترین همبستگی بین داده ها را مدل سازی نمود و برای درون یابی از روش کریجینگ استفاده گردید. سپس با استفاده از روش های مختلف زمین آماری و ریاضی، نقشه تعداد روزهای طوفانی در کشور ترسیم شد. به این منظور از روش های درون یابی ریاضی شامل روش عکس فاصله (IDW)، درون یاب چند جمله ای جهانی (GPI)، تابع شعاعی (RBF)، درون یاب موضعی (LPI) و روش زمین آماری کریجینگ استفاده شد. جهت انتخاب بهترین روش درون یابی از شاخص های آماری ریشه میانگین مربعات (RMS) و میزان همبستگی داده های مشاهداتی و پیش بینی شده استفاده گردید. یافته ها نتایج نشان داد که پیش بینی روش کریجینگ شاخص (Kriging Indicator) دارای بیشترین میزان همبستگی با داده های مشاهداتی است (R2=0. 74). همپنین مناطق جنوب شرقی و جنوب غربی کشور دارای بیشترین میزان تعداد روز طوفانی در کشور می باشند. بحث و نتیجه گیری بالا بودن این شاخص در جنوب شرق ناشی از خشک شدن دریاچه هامون و وجود بادهای 120 روزه ی سیستان و در جنوب غرب کشور ناشی از گرد و غبار ورودی از کشورهای عربی است. نوار شمالی کشور نیز دارای کمترین میزان شاخص تعداد روز طوفانی در کشور است.

زمینه و هدف با توجه به نبود ایستگاه های رسوب سنجی در اکثر حوضه های آبخیز کشور و عدم کفایت داده ها، مدل های تجربی مانند ابزارهای مناسبی برای تخمین رسوبدهی آبخیزها می باشند. از آن جا که این مدل ها در خارج از ایران طراحی شده، لازم است که کارآیی آن ها در کشور بررسی شود. مطالعات پراکنده ای در خصوص برآورد فرسایش و رسوب با استفاده از این مدل ها در ایران صورت گرفته و اکثر این مطالعات به واسطه فقدان داده های رسوب مشاهداتی، ارزیابی مناسبی از این مدل ها به دست نمی دهند. لذا برای توسعه این مدل ها استفاده از داده های اندازه گیری شده، ضروری است. روش بررسی در این تحقیق، چهار بند خاکی کوچک در حوضه سد کارده و پنج زیرحوضه دارای حوضچه جمع آوری رواناب و رسوب در حوضه سنگانه کلات انتخاب شد. مقدار رسوب ته نشین شده در مخازن سدها با استفاده از نقشه برداری به دست آمد. وزن مخصوص ظاهری رسوب با عملیات صحرایی تعیین و حجم رسوب ها با در نظر گرفتن سال های رسوب گیری به وزن تبدیل شد. در زیرحوضه های سنگانه نیز پس از هر بارندگی میزان هدررفت خاک اندازه گیری شد. در نهایت مقدار رسوب توسط مدل های EPM و FSM تخمین زده شد و با مقادیر مشاهده ای مقایسه شد. یافته ها: نتایج نشان داد با توجه به اختلاف زیاد مقادیر برآوردی مدل FSM و رسوب مشاهده ای، ضرایب مدل برای حوضه های مورد مطالعه نیاز به اصلاح دارد. در نهایت مقادیر ضریب کارایی نش-ساتکلیف برای مدل EPM و FSM به ترتیب 66/0 و 65/0 به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل دلالت بر کارایی مدل های مذکور در برآورد رسوب حوضه های آبخیز کوچک مورد مطالعه دارد.

زمینه و هدف توسعه کشاورزی برای پاسخگویی به نیاز روز افزون غذا سبب مصرف بیشتر کودهای شیمیایی و درنتیجه آلودگی اکوسیستم های آبی گردیده است. بنابراین برآورد مواد مغذی منابع غیر نقطه ای، بررسی میزان تجاوز آن ها از حد مجاز و نیز ارزیابی سهم آلودگی فسفات ورودی از حوزه آبخیز تجن به دریای خزر یک اولویت به منظور ارزیابی سلامت حوضه است. روش بررسی لذا در این مطالعه از ابزار ارزیابی آب و خاک (SWAT) برای شبیه سازی فسفات طی سال های 2001 تا 2014 در حوزه آبخیز تجن استفاده شده است. یافته ها نتایج مدل واسنجی شده نشان داد بار سالانه فسفات از سال 2001 تا 2014 از حدود 29000 تا 102900 کیلوگرم در خروجی حوزه آبخیز متفاوت است. بار فسفات در زمستان و پاییز 98 درصد از کل بار سالانه فسفات را به خود اختصاص داد. بالاترین سطح فسفات در دوره مورد مطالعه در ماه فوریه (به طور متوسط 11621 کیلوگرم) و کم ترین در ماه ژوین (به طور متوسط 7/0 کیلوگرم) بود. هم چنین از مقایسه غلظت های به دست آمده با استانداردهای کیفیت آب می توان نتیجه گرفت که غلظت فسفات در اکثر زیرحوضه ها بالاتر از حد استاندارد کیفیت آب آشامیدنی برای سلامت انسانی (2/0 میلی گرم در لیتر) است. بنابراین اکثرا زیرحوضه ها در منطقه مورد مطالعه نیازمند کاهش بار فسفات می باشند و می بایست این زیرحوضه ها در برنامه های مدیریتی بهبود کیفیت آب حوضه در اولویت قرار گیرند. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان داد که مدل SWAT می تواند راهنمای خوبی برای استراتژی های کاهش بار آلودگی ها باشد.

زمینه و هدف شناخت آشیان اکولوژیکی گونه های مختلف در بسیار از مسایل اکولوژیکی ضروری است. آشیان اکولوژیک گونه ها یکی از فاکتورهای مهم در تشخیص الگوی پراکنش درختان بوده و برای کل گونه ها، با بررسی توزیع پراکنش گونه ها قابل تشخیص است. مدل های آشیان اکولوژیک اغلب به فهم بیشتر اکوسیستم کمک می نماید. این مدل ها در پیش بینی برآورد تغییرات پایداری اکوسیستم و نسبت پایداری و اکوسیستم ها کاربردی است. روش بررسی به منظور تعیین فشار انتخابی گونه های مختلف از شاخص های سطح تعادل آشیان انتخابی، سطح غالب آشیان انتخابی و سطح بحران آشیان انتخابی استفاده و 5/41 هکتار از جنگل آموزشی پژوهشی خیرود مورد آماربرداری کامل (صد درصد) قرار گرفت. سپس، مشخص های نظیر قطر برابر سینه درختان اندازه گیری و با استفاده از شاخص های آشیان انتخابی به اندازه گیری فشار انتخابی و سطوح آشیان گونه های راش، بلوط، ممرز، توسکا پرداخته شد. یافته ها مقدار بدست آمده از فشار انتخابی برای گونه های راش 419/66، بلوط 313/28، ممرز 3/261، توسکا 962/36 و نمدار 39/9 به ترتیب محاسبه شد. نتایج نهایی بدست آمده نشان داد گونه ممرز در سطح آشیان غالب، گونه راش و توسکا در سطح آشیان تعادل، گونه بلوط در حد واسط آشیان تعادل و مغلوب و نمدار در سطح آشیان مغلوب بوده است. بحث و نتیجه گیری گونه ممرز در سطح غالب فشار انتخابی، گونه نمدار در ردیف گونه های با سطح تعادل بحران و گونه بلوط در سطح آشیان بحران نزدیک به سطح تعادل قرار گرفت. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد که کمی سازی فشار انتخابی یک عامل مهم برای تعیین جایگاه کنونی گونه های در حال انقراض می باشد.

زمینه و هدف رشد بهره برداری از منابع آبی جهت تامین مصارف کشاورزی منجر به برداشت بی رویه از آبخوان ها و کاهش سطح آب زیرزمینی کشور شده است. این مسیله با انتشار پساب های آلاینده در محیط زیست باعث افزایش شوری شده و قدرت تولیدی مزارع کشاورزی را با تهدید جدی روبرو ساخته است. از این رو اندازه گیری هزینه های آلودگی ناشی از تولید محصولات مختلف و تعیین ارزش سایه ای آلاینده ها بسیار حایز اهمیت است. برای این منظور در پژوهش حاضر با استفاده از آمارهای بخش کشاورزی در استان های مختلف در دوره زمانی 1394-1379 به محاسبه ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی ایران پرداخته شده است. روش بررسی در این راستا ابتدا تابع فاصله ستانده جهت دار در فرم تبعی درجه دوم تصریح شد و با رویکرد برنامه ریزی ریاضی برآورد شد. در ادامه میزان ناکارایی تکنیکی زیست محیطی استان ها در فعالیت کشاورزی ارزیابی شده و نهایتا ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی برآورد شد. یافته ها نتایج نشان می دهد که استان های کشور از لحاظ میزان ناکارایی تکنیکی شرایط متفاوتی دارند. متوسط ارزش تابع فاصله ستانده جهت دار ایران برابر با 228/0 می باشد. همچنین میانگین ارزش سایه ای شوری آب زیرزمینی ایران برابر با 278/0 میلیارد ریال به ازای هر میکروزیمنس بر سانتی متر است. بحث و نتیجه گیری پیشنهاد می شود که سیاست های دولت برای کنترل شوری آب زیرزمینی با توجه به ویژگی های هر منطقه تدوین و اجرا شود و اولویت با استان هایی باشد که قیمت سایه ای در آن ها کمتر است.

زمینه و هدف مطالعه فنولوژی یکی از عوامل مهم و اساسی در اعمال مدیریت جهت بهره برداری بهینه از پوشش گیاهی است. گونه های مرتعی Ferulaovinia وPoabulbosaاز نظر علوفه ای و مرتعی و همچنین جلوگیری از فرسایش خاک از اهمیت خاصی برخوردار هستند. این تحقیق به منظور تعیین زمان مناسب ورود و خروج دام از مرتع، درسایت گوراب اصفهان در 35 کیلومتری غرب شهرستان فریدونشهر به مدت 4 سال (1395-1392) شده است. روش بررسی در این تحقیق ده پایه انتخاب و اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی برای هر پایه در مقاطع زمانی 7 روزه در مرحله رویشی و 15 روزه در مرحله زایشی اندازه گیری و در فرم ویژه ای ثبت گردید. هم زمان آمار هواشناسی روزانه از ایستگاه هواشناسی مستقر در محل اجرای طرح برداشت شد. یافته ها رشد رویشی گونه ovinia Ferula از اواخر اسفند آغاز و تا اواسط خرداد ادامه یافت. دوره گلدهی اوایل خرداد آغاز و تا اواخر خرداد به طول انجامید. مرحله رسیدن بذر از اواسط خرداد آغاز و تا اواخر تیر کامل شد. در گونه Poabulbosaرشد رویشی از اواخر اسفند شروع و تا اواسط خرداد ادامه داشت. دوره گل دهی از اوایل خرداد شروع و تا اواسط خرداد ادامه یافت. مرحله رسیدن بذر از اواسط خرداد شروع و تا اوایل تیر به پایان رسید. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان داد که با توجه به رفتار گونه های مورد مطالعه در بروز پدیده های زیستی در سال های مختلف مطالعه این امکان فراهم شده است که رفتار گیاهان را با تغییرات رطوبتی و دما در شرایط مختلف بررسی کنیم. بهترین زمان و ورود و خروج باید براساس نحوه بروز پدیده های زیستی در گونه ی Poa bulbosa تنظیم شود که در این صورت براساس مطالعات انجام یافته بهترین زمان می تواند در آخر اردیبهشت و اوایل خرداد باشد و زمان خروج دام به علت وجود پایه های خشک شده به ویژه در گونه ی Ferula ovina که در زمان خشک شدن (شروع تابستان) مورد استفاده دام قرار می گیرد، می تواند تا اواسط شهریور (مشروط بر رعایت تعداد دام مبتنی بر ظرفیت مرتع)، ادامه یابد.

زمینه و هدف عنصرهای سنگین به دلیل برخورداری از ماهیتی تخریب ناپذیر، زمینه ساز تهدیدی جدی برای سلامت آبزیان و همچنین انسان ها در صورت تجمع یافتن سطح غلظت بالایی از آن ها در بافت موجودات آبزی است. به همین منظور مطالعه حاضر با هدف تعیین مقدار و ترتیب غلظت عناصر تجمع یافته در بافت عضله ماهی کلمه رودخانه سیاه درویشان به عنوان یکی از گونه ماهیان برخوردار از ارزش بالای اقتصادی و همینطور تعیین میزان سلامت بهداشتی آن به منظور مصارف تغذیه انسانی، انجام پذیرفته است. روش بررسی در مطالعه کنونی، مقدار غلظت یازده عنصر (سرب، جیوه، کروم، مس، روی، کادمیوم، آرسنیک، آهن، منگنز، نیکل و سلنیوم) در بافت عضله 25 عدد ماهی کلمه (Rutilus rutilus caspicus) صید شده به کمک تور پرتابی سالیک از رودخانه سیاه درویشان استان گیلان در تابستان سال 95 پس از بهره گیری روش هضم بسته در دستگاه هضم کننده مایکروویو CEM، به وسیله دستگاه طیف سنجی جذب اتمی Varian مورد سنجش و بررسی قرار گرفتند. یافته ها مقدار کمترین و بیشترین عنصرهای تجمع شده به ترتیب: روی 53/33-58/30، آهن 89/20-63/18، مس 24/4-54/3، منگنز 86/1-55/1، سرب 83/0-81/0، آرسنیک 79/0-74/0، نیکل 61/0-56/0، سلنیوم 51/0-46/0، کادمیوم 32/0-26/0، کروم 16/0-13/0 و جیوه 091/0-078/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک، بود. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان داد، میانگین غلظت همه عناصر بافت عضله ماهی کلمه به غیر از پنج عنصر سنگین نیکل (026/0±584/0)، آرسنیک (027/0±764/0)، کادمیوم (024/0±296/0)، منگنز (166/0±665/1) و سرب (011/0±817/0)، کم تر از حد مجاز استاندارد تایید شده توسط سازمان بین المللی FAO/WHO است.

زمینه و هدف خصوصیات میکروبی خاک از جمله زیست توده میکروبی، تنفس میکروبی و معدنی شدن نیتروژن می توانند شاخص هایی برای نشان دادن تنش ناشی از آلودگی فلزات سنگین بر عملکرد و کیفیت خاک باشند. هدف از این تحقیق اندازه گیری فعالیت های میکروبی خاک، برای مشخص کردن اثرات سمی غلظت های مختلف نیکل بر کیفیت خاک و تعیین غلظت بازدارندگی 50 درصد (ED50) نیکل می باشد. روش بررسی این آزمایش در سال 1395 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام یافت. فاکتورهای آزمایشی شامل فلز نیکل در شش سطح (صفر، 50، 100، 150، 300 و 600 میلی گرم در کیلوگرم) و دو دوره انکوباسیون (15 و 60 روزه) بود. یک نمونه خاک با نمک کلرید نیکل به طور یکنواخت برای ایجاد غلظت های مختلف آلوده شد. پس از سپری شدن دوره انکوباسیون 15 و 60 روزه، تنفس میکروبی، کربن زیست توده میکروبی، جمعیت هتروتروف ها و ضریب متابولیک نمونه ها اندازه گیری گردید و با توجه به نتایج به دست آمده مقدار ED50 خاک تعیین شد. یافته ها اثر متقابل سطوح نیکل و دوره انکوباسیون در سطح یک درصد بر تمام ویژگی های اندازه گیری شده به جز کربن زیست توده میکروبی و ضریب متابولیکی معنی دار بود. با گذشت زمان و افزایش غلظت نیکل، جمعیت باکتری های هتروتروف، تنفس و کربن زیست توده میکروبی نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی داری را در سطح یک درصد نشان دادند. کمترین مقدار تنفس میکروبی، کربن زیست توده میکروبی و جمعیت باکتری های هتروتروف در پایان دوره انکوباسیون 60 روزه و در غلظت 600 میلی گرم در کیلوگرم، به ترتیب با کاهش 07/77، 72/75 و 99/99 درصد نسبت به تیمار شاهد اندازه گیری شد. با افزایش زمان انکوباسیون، مقدار ED50 (میلی گرم بر کیلوگرم) نیکل در مورد تنفس میکروبی، کربن زیست توده میکروبی و جمعیت باکتری های هتروتروف افزایش یافت. بحث و نتیجه گیری بر پایه نتایج حاصل از این پژوهش آلودگی نیکل فعالیت های بیولوژیکی خاک را تحت تاثیر قرار می دهد و غلظت 100 میلی گرم بر کیلوگرم نیکل در خاک به عنوان غلظت آستانه نیکل در این خاک تعیین شد.

زمینه و هدف مقادیر زیادی مواد شیمیایی نظیر کودهای شیمیایی و حشره کش ها و همچنین لجن فاضلاب سالیانه در خاک های کشاورزی به کار برده می شود، چنین کاربردی ممکن است سبب افزایش غلظت فلزات سنگین در خاک شود. هدف از این مطالعه، تعیین اثر فعالیت های کشاورزی بر تجمع فلزات سنگین کادمیم، کبالت و کروم و تعیین روند تجمع این فلزات در خاک بوده است. روش بررسی جهت انجام مطالعه، تعداد 97 نمونه خاک به روش سیستماتیک از زمین های کشاورزی با قدمت متفاوت در استان همدان واقع در غرب ایران در اواخر شهریورماه 1389، برداشت شد. آزمون تجزیه واریانس برای مقایسه غلظت فلزات در مزارع مختلف مورد استفاده قرار گرفت، با توجه به قدمت کشت ها و میانگین غلظت فلزات در هر کشت، روند تجمع فلزات سنگین مشخص شد. علاوه بر این، از شاخص فاکتور آلودگی برای مقایسه خطر آلودگی در کشت های مختلف استفاده شد. یافته ها میانگین غلظت در کشت 20، 35 و 65 ساله برای فلز کادمیوم به ترتیب 14/0، 16/0 و 19/0، برای فلز کبالت به ترتیب 94/17، 05/18 و 79/20 و برای فلز کروم به ترتیب 89/58، 99/72 و 09/88 میلی گرم بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد، طول مدت کشاورزی بر تجمع فلزات سنگین تاثیر داشته است. همچنین روند تجمع برای فلزات کادمیم کبالت و کروم نمایی بدست آمد. بحث و نتیجه گیری با توجه به این که خاک های کشاورزی از مسیرهای مهم انتقال فلزات سنگین به زنجیره غذایی انسان می باشند، پایش خاک هایی که بالقوه در معرض ورود فلزات سمی هستند ضروری است.

زمینه و هدف توسعه پایدار تعادل بین ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است که هدف آن بهبود شرایط کیفی زندگی انسان می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی مناطق شش گانه شهر کرمانشاه بر پایه شاخص های توسعه پایدار شهری می باشد. روش بررسی نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. در این مطالعه سطح توسعه یافتگی مناطق مختلف شهرکرمانشاه با استفاده از سه روش SAW، ELECTRE و TOPSIS در تلفیق با روشShannon's entropy و با بهره گیری از 44 شاخص موثر در توسعه پایدار شهری و در نرم افزارهای Electre, Topsis, Excel, Shannon's entropy, Spss در سال 1396 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نتایج این مطالعه حاکی از آن است که در هر سه روش به کار برده شده، مناطق 4 و 1 از پایداری بالاتری برخوردار بوده اند. در حالی که مناطق 3 و 2 پایداری متوسط و مناطق 5 و 6 پایداری کمتری را نشان داده اند. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نیز نشان می دهد که در رتبه بندی مناطق شهری، تفاوت معنی داری بین سه مدل به کار برده شده وجود ندارد. بحث و نتیجه گیری با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، میزان برخورداری مناطق مختلف از خدمات و امکانات شهری به صورت یکسان نمی باشد. بنابراین برقراری ارتباط هماهنگ بین شش منطقه شهر کرمانشاه برای نیل به توسعه پایدار ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف یکی از کاربردهای مهم نانوذرات دی اکسیدتیتانیوم در از بین بردن میکروارگانیسم های مولد فساد در مواد غذایی و آب آشامیدنی و تصفیه فاضلاب می باشد. روش بررسی نانوکامپوزیت های بنتونیت /دی اکسید تیتانیوم خالص و دوپ شده 3، 5 10 درصد نقره با روش روش نمک مذاب تهیه شد. در این پژوهش از خاصیت میکروب کشی نانوکامپوزیت بنتونیت /دی اکسید تیتانیوم دوپ شده با نقره استفاده شد و میزان تاثیر آن را بر روی دو میکروارگانیسم شاخص مولد فساد در مواد غذایی یعنی اشرشیا کلیو استافیلوکوکوس اوریوستحت نور ماوراءبنفش و مریی مورد آزمون قرار گرفت. همچنین، فعالیت فتوکاتالیستی این نانوکامپوزیت ها برای حذف آلاینده ی رنگی متیل اورانژ نیز بررسی شد. نانوکامپوزیت های تهیه شده توسط پراش اشعه ایکس، میکروسکوپ الکترونی، تجزیه و تحلیل عناصر و طیف سنجی بازتابی شناسایی شدند. یافته ها: تجزیه و تحلیل میکروسکوپ الکترونی تجمع نانوذرات کروی دی اکسید تیتانیوم تشکیل شده بر روی سطح بنتونیت را نشان می داد. بر اساس آنالیز پراش اشعه ایکس با روش ارایه شده در این تحقیق سنتز نانوذرات دی اکسید تیتانیوم با فاز آناتاز با اندازه کمتر از 50 نانومتر میسر شد. آنالیز عنصری نشان گر حضور یون نقره در ساختار نانوکامپوزیت های بنتونیت/دی اکسید تیتانیوم بود. با توجه به نتایج طیف سنجی بازتابی، افزایش مقدار نقره دوپ شده در نانوکامپوزیت دی اکسید تیتانیوم/بنتونیت باعث افزایش جذب قابل ملاحظه نور مریی شد. بر اساس نتایج حاصله، بنتونیت هیچ خاصیت ضد میکروبی نداشت. نانوکامپوزیت دی اکسید تیتانیوم /بنتونیت نیز خاصیت ضد میکروبی ضعیفی از خود نشان داد. دوپ کردن نقره موجب تقویت قابل ملاحظه خاصیت ضد میکروبی در مقایسه با نانوکامپوزیت خالص شد. این مطالعه همچنین نشان داد که فوتوکاتالیست های تهیه شده تاثیر ضدعفونی بیشتری بر روی باکتری گرم مثبت استافیلوکوکوس اوریوس نسبت به باکتری گرم منفی اشرشیا کلی داشند. یافته های فعالیت فتوکاتالیستی نشان دادند که دوپینگ نقره به مقدار 5 درصد وزنی بیشترین درصد حذف متیل اورانژ را داشته است. این امر به دلیل افزایش قابلیت جذب نور به دلیل حضور یون های نقره می باشد. بحث و نتیجه گیری: فعالیت ضد باکتریایی و فتوکاتالیستی نانوکامپوزیت های دی اکسیدتیتانیوم/بنتونیت در اثر افزودن نقره به شدت افزایش می یابد. دلیل این امر را می توان به رهش یون های نقره از نانوکامپوزیت ها و افزایش تولید رادیکال های آزاد و اکسیژن فعال در اثر افزایش فعالیت فتوکاتالیستی در اثر کاهش شکاف انرژی نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجود در نانوکامپوزیت ها ارتباط داد.

زمینه و هدف رشد شهرهای امروزی اغلب بدون رعایت استانداردها و به صورت لجام گسیخته ای دنبال می شود، با این تصویر اگر شهرها دچار سوانح (طبیعی و غیر طبیعی) شوند، بازگشت به شرایط پیش از سوانح بسیار مشکل است. هدف مقاله حاضر سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری جوامع شهری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیط زیستی شهر شیراز بوده است. روش بررسی پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از توع تحلیلی-توصیفی می باشد. این پژوهش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی به دنبال ارزیابی میزان تاب آوری با تاکید بر کیفیت زندگی در شهر شیراز می باشد، در این راستا تعداد 30 پرسشنامه در اختیار متخصصان قرار گرفت و سوالات مشتمل بودند بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی، سپس ابعاد یاد شده و زیر معیارهای آنها در روش AHP امیتاز بندی شدند. یافته ها یافته ها حاکی از آن است که: بیشترین میزان تاب آوری به ترتیب اولویت، به بعد زیست محیطی با میانگین (243/0)، بعد اجتماعی-فرهنگی با میانگین (198/0)، بعد کالبدی-ساختاری با میانگین (191/0) و بعد اقتصادی با میانگین (110/0) اختصاص دارد. بحث و نتیجه گیری با توجه به یافته های تحقیق می توان ادعا کرد که بین میزان تاب آوری و مولفه های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی رابطه معناداری وجود دارد با این توضیح که هرچه میزان هر یک از مولفه ها بالاتر باشد میزان تاب آوری نیز افزایش پیدا می کند. کمبود آلودگی های زیست محیطی و تنوع زیست محیطی موجب وجود پایداری نسبی در این مقوله گردیده است و از طرفی وجود روابط اجتماعی و بین فردی تقریبا مطلوب بین ساختار سنی و جنسی جامعه وضعیتی تاب آور از حیث اجتماعی و فرهنگی ایجاد کرده است. وجود کاربری های متنوع و ابینه تاریخی در بافت شهری به عنوان امتیازی مثبت و وجود فرسودگی در برخی مکان ها چه از نظر ساختاری و چه از نظر عملکردی به عنوان امتیازی منفی نمایان شده است. متاسفانه پایین بودن توان اقتصادی و مباحث مربوط به اشتغال همانند سایر شهرهای کشور از سطح بسیار پایین و نامطمینی دارد که لزوم تقویت این بخش به شدت احساس می شود.

زمینه و هدف هدف اصلی این پژوهش شناسایی خطرات بالقوه و شیبه سازی پیامدهای حوادث احتمالی ناحیه مخازن و فلر پالایشگاه گاز ایلام به روش ETBA و PHAST می باشد. روش بررسی در این تحقیق که در سال 1397 انجام پذیرفته، با روش ETBA[1] خطرات ناحیه مخازن و فلر پالایشگاه بررسی و 70 ریسک شناسایی شده که 8 ریسک در محدوده غیر قابل قبول واقع شده است. پیامد ریسک های شناسایی شده برای سناریو های منتخب شامل تشعشع ناشی از آتش، فشار ناشی از انفجار و ریزش مواد سمی بررسی و با نرم افزار PHAST[2] حوادث احتمالی برای 4 سناریوی رهایش ناگهانی گاز مخازن کروی، نشت میعانات گازی از مخازن استوانه ای، نشت LPG[3] از بازوی بارگیری و خاموش شدن فلر مدل سازی گردید. یافته ها نتایج نشان داد که در سناریوی اول خطرات ناشی از آتش سوزی و انفجار مخازن کروی سطح وسیعی از پالایشگاه را تحت تاثیر قرار می دهد. در سناریوی دوم در زمان نشت میعانات گازی دیوار پیرامونی مخازن استوانه ای از اهمیت خاصی برخوردار است. در سناریوی سوم جانمایی محل بارگیری مناسب نیست. در سناریوی چهارم، ارتفاع مشعل ها مناسب بوده و در رهایش گاز های سمی و قابل اشتعال پیامد شدیدی برای تاسیسات و افراد پیرامونی نخواهد داشت. بحث و نتیجه گیری بازنگری سیستم های اطفای حریق، پایش مداوم صاعقه گیر ها و برگزاری مانورهای آتش نشانی از پیشنهادهای این مطالعه می باشد.

زمینه و هدف مدیریت پسماند عهده دار انجام فرایندهای مختلفی است تا رضایت شهروندان را جلب نماید. جانمایی صحیح مخازن نگهداری موقت زباله ها در سطح شهر امری مهم می باشد. از این رو جانمایی بهینه مخازن زباله های شهری بسیار حایز اهمیت است. علاوه بر آن عدم استفاده از مخازن نگهداری زباله در مکان های مناسب می تواند باعث آسیب های زیست محیطی و اثرات منفی بر آراستگی منظر شهر شود. هدف مندی این تحقیق در راستای مکان یابی مخازن زباله های شهری با استفاده از ابزار توانمند سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد. روش بررسی آلودگی حاصل از پسماندها و خطرات ناشی از آن برای اجتماعات امری اجتناب ناپذیر است. روش های سنتی نظیر روی هم گذاری دستی نقشه ها به دلیل حجم زیاد داده ها امکان پذیر نمی باشد. لذا در این تحقیق از سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان یابی مخازن زباله های شهری استفاده شده است. به همین منظور 58 بلوک در 4 منطقه با جمعیت 12 هزار خانوار در شهر شاهین دژ در استان آذربایجان غربی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها طبق نقشه بدست آمده از GPS، موقعیت مخازن اصلی در شهر شاهین دژ مورد بررسی قرار گرفت. با در دست داشتن اطلاعات تراکم جمعیت، سرانه زباله تولیدی، رعایت فواصل تعیین شده و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مراکز مدنظر جانمایی مخازن زباله ها در این تحقیق تعیین گردید. به طوریکه با وزن دهی لایه ها و روی هم گذاری لایه های نقشه های موجود در نرم افزار GIS، منتج به ارایه 804 نقطه جهت جانمایی مخازن در شهر گردید. بحث و نتیجه گیری با نگاهی به یافته های به دست آمده و به منظور جلوگیری از تردد بی رویه وسایل نقلیه حمل زباله، کاهش سوخت، کاهش اثرات زیست محیطی زباله های تجمع یافته در مکان های نامناسب و استفاده حداکثری از منظر مناسب، با به کارگیری نتایج این تحقیق می توان مخازن موقت نگهداری زباله ها را به تعداد مناسب در محل های صحیح استفاده نمود و محیطی ایمن با ضریب سلامت بالا که دوستدار محیط زیست است را ایجاد کرد.

زمینه و هدف گسترش فزاینده بدون برنامه ریزی شهرها یکی از مهمترین مسایل مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه است. زیرا توسعه روز افزون جامعه شهری و ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی تغییرات زیادی در ساخت فضایی آن ها به وجود آورده که لزوم هدایت آگاهانه و طراحی فضای زیست مناسب برای شهرها را به دنبال داشته است. هدف از این پژوهش، یافتن مجموعه‍ ای از پهنه های مکانی مناسب برای توسعه فیزیکی شهری است. روش بررسی شهرستان رشت به عنوان مرکز استان گیلان تحت تحولات جمعیتی و شهرنشینی زیادی قرار گرفته است. به منظور برنامه ریزی بهینه و مناسب برای توسعه آتی شهری شهرستان مورد مطالعه 14 معیار اکولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی بر اساس نظرات کارشناسان و روش دلفی در سال 1397 انتخاب گردید. سپس از روش ترکیب خطی وزن دار و فرآیند تحلیل شبکه ای برای پهنه بندی توان اکولوژیک منطقه برای توسعه شهری استفاده شد. یافته ها نتایج حاصل از اجرای روش ارزیابی چند معیاری نشان داد که از کل سطح منطقه حدود 12/16 درصد دارای توان خیلی زیاد و حدود 54/29 درصد از منطقه به دلیل شرایط اکولوژیکی و بافت اجتماعی بدون توان می باشد. بحثت و نتیجه گیری نتایج این مطالعه فرصت های مطالعاتی بیشتری را می تواند برای برنامه ریزان و تصمیم گیران فراهم نماید تا عوامل پیشگیرانه و کنترل کننده را در تصمیمات استراتژیک اتخاذ کنند.

زمینه وهدف استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر طی سال های گذشته، کاهش منابع این انرژی را همراه با انتشار گاز های گلخانه ای و مشکل بزرگ تغییر اقلیم در پی داشته است. بنابراین استفاده از الگویی جایگزین، در کاهش مصرف انرژی و مهم تر از آن بهبود کیفیت زندگی سهم بسزایی خواهد داشت. بهبود کیفیت هوای داخلی و به تبع آن آسایش حرارتی داخل ساختمان بوسیله تهویه طبیعی به عواملی چون جریان هوا، درجه حرارت داخل و خارج، ساختمان های اطراف، و از همه مهمتر تناسبات بازشو بستگی دارد که در میان این عوامل، بازشو و طراحی آن می تواند تا حد بسیار زیادی قابل کنترل باشد. روش بررسی در مقاله پیش رو، تهویه در دو خانه کلبادی ساری و شفاهی آمل که به دوره قاجار تعلق دارند به روش [1]CFD و توسط نرم افزار فلوینت [2] مورد تحلیل قرار میگیرند. یافته ها با توجه به نتایج، میان حجم فضای مورد تهویه و موقعیت بازشو ها رابطه ای مستقیم برقرار بوده و شاکله بازشو و تناسبات بازشوی ورودی به بازشوی خروجی تاثیری مستقیم بر رفتار جریان هوا در تهویه طبیعی دو طرفه داشته و می تواند بر سرعت جریان هوا جهت موثرتر واقع شدن تهویه، تاثیر بگذارد. برای بازشوهایی که نقش تهویه را ایفا می کنند، جهت افزایش کارایی تهویه بهتر است خروجی ها کوچک نشده و به جای آن ورودی ها بزرگ شوند. بحث و نتیجه گیری در بررسی های نرم افزاری برای تقریبا همه مناطق مورد بررسی در نمونه ها نتایج کسب شده یکسان بوده و تحلیل ها با نتایجی مشابه افزایش سرعت جریان هوا در نسبت "2 برابری" مساحت بازشوی ورودی به خروجی را تایید نمودند. بنابراین در منطقه اقلیمی Cs ایران، می توان رابطه بین اقلیم، معماری بومی، نیاز به جریان طبیعی هوا و مشخصات کالبدی بازشو را در جهت آسایش انسان مشاهده نمود.

زمینه و هدف روش های تامین و تولید انرژی، از عوامل تعیین کننده در آلوده کردن محیط زیست می باشند. در روند حرکت جهانی به سوی توسعه پایدار، توجه به آسیب های زیست محیطی امری مهم است. در این راستا، برآورد کارایی زیست محیطی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هدف در این پژوهش، بررسی اثرات زیست محیطی روی مقدار کارایی است. صنایع و شرکت ها با ایجاد آلودگی زیست محیطی هزینه هایی را به جامعه تحمیل می کنند که در اکثر مواقع این هزینه ها در سنجش کارایی در نظر گرفته نمی شوند. در این تحقیق سعی بر این است که با استفاده از تحلیل پوششی داده های دومرحله ای و با در نظر گرفتن هزینه آلودگی های زیست محیطی، مدلی مناسب جهت ارزیابی کارایی ارایه شود. بعلاوه به محاسبه و بحث بر روی هزینه ازدست رفته ناشی از اعمال محدودیت های زیست محیطی بر روی خروجی های نامطلوب نیز پرداخته شده است. روش بررسی روش بررسی تحلیلی-توصیفی است. از تحلیل پوششی داده های دومرحله ای برای سنجش کارایی استفاده شده است. ابتدا با توجه به مسیله، محدودیت های زیست محیطی ایجاد و به مدل اضافه شده اند. مدل های ریاضی ارایه شده با استفاده از نرم افزار GAMS حل شده و مقادیر کارایی به دست آمده است. یافته ها: نتایج حاصل حاکی از این هستند که مقادیر کارایی به دست آمده برای مدل شامل قوانین زیست محیطی کمتر از مدل بدون قوانین زیست محیطی است؛ این امر نشان می دهد که اعمال قوانین زیست محیطی بر روی خروجی های نامطلوب، منجر به از دست رفتن تعدادی از خروجی های مطلوب و درنتیجه بخشی از هزینه می شود. این پژوهش 20 منطقه اقتصادی چین را در نظر گرفته است و مقادیر کارایی و هزینه ازدست رفته را برای آن ها محاسبه کرده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهند که در مناطق Guizhou و Guangdong، مقدار کارایی در هر دو حالت (با و بدون قوانین زیست محیطی) برابر است که نشان دهنده ی این است که این مناطق روی مرز کارایی قرار دارند. هزینه ازدست رفته در این مناطق صفر است. در صورتیکه در مناطقی نظیر Shaanxi و Liaoning این اختلاف بیشتر است که نشان دهنده این است که توسعه اقتصادی این مناطق برای یک دوره طولانی، وابسته به مصرف مداوم منابع بوده است و این امر باعث کاهش کیفیت محیط زیست در آن ها شده است.

زمینه و هدف ارتباط بین توسعه و محیط زیست از مباحث عمده در محافل مختلف است. هدف از این مطالعه بررسی عوامل موثر بر ردپای اکولوژیکی و آزمون فرضیه پناهگاه آلودگی و فرضیه زیست محیطی کوزنتس می باشد. روش بررسی در این مطالعه، بعد از معرفی شاخص ردپای اکولوژیک به عنوان شاخص تخریب منابع طبیعی، عوامل موثر بر آن طی دوره 2011-1965 و در قالب تخمین مدل تخریب منابع طبیعی، با روش اقتصادسنجی خودرگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL) بررسی شده و همچنین فرضیه های منحنی زیست محیطی کوزنتس و پناهگاه آلودگی برای ایران آزمون شده است. در این تحقیق، از متغیرهای تولید ناخالص داخلی، شاخص تجارت آزاد، شهرنشینی، شاخص توسعه انسانی، شاخص توسعه بازارهای مالی به عنوان عوامل موثر بر ردپای اکولوژیک استفاده شده است. یافته ها: مطابق نتایج بدست آمده درآمد سرانه، آزادسازی تجارت، توسعه بازارهای مالی و شهرنشینی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت تاثیر مثبت و معنی دار و شاخص توسعه انسانی تاثیر منفی و معنی دار بر ردپای اکولوژیک سرانه دارند. همچنین نتایج یاد شده فرضیه پناهگاه آلودگی را نیز تایید می کند؛ ولی فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس تایید نمی شود و رابطه بین درآمد و ردپای اکولوژیکی به شکل N می باشد. مقدار ضریب تصحیح خطای بدست آمده 99/0-است که نشان می دهد در هر دوره 99 درصد از عدم تعادل در ردپای اکولوژیک تعدیل شده و به سمت روند بلند مدت خود نزدیک می شود که نشان از سرعت تعدیل بسیار بالایی است. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج این مطالعه رشد اقتصادی در ایران باعث تخریب بیشتر منابع طبیعی می شود. بنابراین، بایستی دولت ها به برنامه های توسعه توجه ویژه ای داشته باشند تا در راستای توسعه پایدار باشد.

زمینه و هدف عدم دسترسی به آب شیرین کافی، از مشکلات تهدید کننده مردم سراسر جهان می باشد و برای جلوگیری از وقوع این مشکلات، تحقیقات زیادی به منظور یافتن روش هایی جدید برای خالص سازی منابع مختلف آب شور با هزینه، انرژی و تاثیرات محیط زیستی کمتر، در حال انجام می باشد. این مطالعه با هدف تولید آب شیرین به روش خلا طبیعی و با استفاده از لوله های خلا و ایجاد خلا توسط پمپ خلا صورت گرفته است که به عنوان تلفیقی نوآورانه محسوب می شود. مضافا تاثیر فشارهای مختلف خلا بر روی میزان آب شیرین تولیدی و سپس تاثیر اصلاح نشت و افزایش دبی آب خنک کننده کندانسور بر عملکرد سیستم به صورت تجربی بررسی شده است. روش بررسی در این تحقیق، از پمپ خلا جهت ایجاد خلا اولیه استفاده شده و با خاموش شدن آن، ستون بارومتریک آب به طور طبیعی نقش حفظ خلا در روزهای متوالی بعد را دارد. از کلکتورهای لوله خلا برای بالا بردن نرخ انتقال حرارت به آب شور استفاده شده است. سپس عملکرد سیستم در روزهای متوالی مورد تحقیق قرار گرفته است. پس ازاصلاحات انجام یافته در سیستم، میزان آب تولیدی و راندمان سیستم مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته اند. از پیرانومتر، فشار سنج خلا و ترموکوپل نیز به ترتیب جهت اندازه گیری شدت تابش، فشار سیستم و دمای نقاط مختلف سیستم استفاده شده است. یافته ها در این مطالعه با افزایش فشار خلا میزان آب تولیدی سیستم و راندمان افزایش یافته و با انجام اصلاح نشت و افزایش دبی آب خنک کننده کندانسور، راندمان سیستم تغییر اندکی داشته است به طوری که سیستم می تواند در تعداد روزهای متوالی و متعدد بدون ایجاد خلا مجدد، آب تولید کند. بحث و نتیجه گیری نتایج حاصل از آزمایش ها نشان می دهد که با افزایش خلا میزان تولید آب شیرین و راندمان سیستم افزایش می یابد. همچنین پس از انجام تغییرات در سیستم، به میزان kg/m2d 114/8 آب تولید شده است. مضافا راندمان به بالای 51 درصد رسیده و نیز تغییر جزیی در روزهای متوالی اولیه داشته که در نتیجه آن سیستم قادر به تولید آب به بیش از سه روز بدون استفاده مجدد از پمپ خلا شده است.

زمینه و اهداف استراتژی بهره وری سبز با آینده نگری و تکیه بر پایه های بهبود بهره وری به عنوان راهکار کلیدی در راستای اهداف توسعه هزاره و توسعه پایدار محسوب میگردد. مهمترین تکنیک بهره وری سبز، حسابداری هزینه یابی جریانمواد و انرژی می باشد که علاوه بر داشتن نقش مکمل با سایر ایزوهای سری 14000 (سیستم مدیریت محیط زیست)، در برگیرنده سایر تکنیکهای بهره وری سبز از جمله چرخه دمینگ[1]، شش سیگما، 3R[2] و مواردی از این قبیل است. روش بررسی در این مقالهگذشته از ردیابی جریان مواد و انرژی در فرآیندهای تولید، برآورد کمی و پولی مراکز مقدارسنجی، موازنه ورودی ها و خروجی ها در هر قسمت برآورد گردیده و همچنین پتانسیل کاهش مواد و انرژی در بخش های مذکور مشخص شده است. یافته ها بر اساس محاسبات صورت گرفته، میزان اتلافات مواد و انرژی برابر با 17910. 6425 تن به ارزش 901761. 462 میلیون ریال بوده است. بیشترین اتلافات مربوط به مرکز مقدارسنجی " سالن CD" در بخش احیا و مرکز مقدارسنجی " برش" در بخش برش و بسته بندی می باشد که به ترتیب که 61/51 % و94/99 % از کل ضایعات هر بخش را به خود اختصاص داده اند. همچنین کمترین اتلافات مرتبط با مرکز مقدارسنجی "FTP[3]" در بخش احیا و مرکز مقدارسنجی "حمل ونقل " در بخش برش و بسته بندی بوده اند. بحث و نتیجه گیری نتایج حاصل از تحقیق می دهد این تکنیک با کاهش مصرف نهاده های تولید به ازای یک مقدار مشخص تولید و یا ارایه خدمات، کاهش هزینه های تولید، کاهش اتلافات فرآیندهای تولیدی، راندمان تولید و رقابت پذیری محصولات را در سطح ملی و جهانی ارتقا می دهد و همچنین عملکرد های اقتصادی و زیست محیطی را نیز بهبود می بخشد.