پژوهشنامه مالیات
سال:1399 | دوره:28 | شماره:47 (95 پیاپی) |تعداد مقالات:6

هدف از انجام این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر فرار مالیاتی در کسب وکارهای کوچک ومتوسط از دیدگاه کارکنان سازمان امور مالیاتی کشور است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحقیق آمیخته اکتشافی در دو فاز کیفی و کمی استفاده شد. در بخش کیفی تحقیق، عوامل موثر بر فرار مالیاتی با انجام 17 مصاحبه با خبرگان شناسایی شدند. تحلیل داده ها در این بخش با استفاده از روش تحلیل محتوا طی فرآیند کدگذاری در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. در نهایت 24 عامل به عنوان مهمترین عوامل تعیین شدند که می توان آنها را در قالب 6 حوزه اصلی، دسته بندی کرد. در بخش کمی تحقیق، برای وزن دهی، تعیین شدت رابطه و اولویت بندی عوامل از روش های تصمیم گیری چندمعیاره مبتنی بر تکنیک دیمتل و فرآیند تحلیل شبکه ای استفاده شد. نتیجه این فرآیند که محاسبات آن با استفاده از نرم افزار سوپر دیسیژن در یازده گام انجام شد، نشان می دهد مهمترین عوامل به ترتیب وزن و اولویت عبارتند از سیستم جامع اطلاعاتی، نیروی انسانی متخصص، قانون مالیاتی، اعتماد، فساد اداری و بهبود فرهنگ مالیاتی. در انتها نیز با توجه به نتایج حاصل شده، راهکارها و پیشنهادهای کاربردی ارایه شدند.

در بین انواع منابع دولت، مالیات به عنوان منبع دایمی و قابل پیش بینی همواره مورد توجه دولتمردان بوده است. اقتصاددانان همواره در تلاشند تا پایه های مالیاتی جدیدی معرفی کنند که کم ترین عدم کارایی را در سیستم اقتصادی ایجاد کند که در این بین «مالیات های سبز» که بر پایه هزینه اعمال می شود از چنین ویژگی برخوردار است. در کشور ایران این نوع مالیات بویژه به دلیل اهمیت کاهش اتکا به درآمدهای نفتی در راستای کاهش اثرپذیری از تحریم ها، مورد توجه قرار گرفت. در این پژوهش به مطالعه مالیات های زیست محیطی پرداخته می شود و اثر این نوع مالیات بر توزیع درآمد در 35 کشور منتخب سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در بازه زمانی 2015-1980 بررسی می شود. نتایج مدل پانل نشان می دهد که اعمال مالیات سبز، اثری در بهبود توزیع درآمد نداشته است.

مدیریت منابع انسانی مبتنی بر شایستگی، به عنوان یک ابزار قوی است که بر رفتارهای افراد تاکید دارد و به موفقیت سازمانی کمک می کند. هدف پژوهش حاضر ارایه ی مدل شایستگی های مدیریتی مدیران در سازمان امور مالیاتی کشور است. این تحقیق با روش ترکیبی انجام شده و به این منظور در بخش کمی با استفاده از جدول مورگان 356 نفر به روش تصادفی ساده و در بخش کیفی 30 نفر به روش هدفمند از مدیران سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. داده های این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و پرسش نامه جمع آوری گردید. در بخش کیفی از نرم افزار MAXQDA و در بخش کمی از نرم افزارهایSPSS و AMOS بهره گرفته شده است. با تحلیل داده های کیفی و مرور متون، پرسشنامه تدوین و پس از تایید و تکمیل پرسشنامه ها، با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مدل ارایه و صحت مدل مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به یافته های پژوهش، مدل از ابعاد سلامت فکری، کمال گرایی، ارتباطات، تعهد، توانایی فردی، سلامت روانی و اجتماعی، در حوزه شایستگی های عمومی، ابعاد شخصیت مدیریتی، ارتباطات مدیریتی، مهارت های مدیریتی و رهبری در حوزه شایستگی های مدیرتی، ابعاد هوش مالیاتی و دانش مالیاتی در حوزه مهارت های تخصصی تشکیل شده است.

مالیات یکی از باثبات ترین درآمدهای دولت است و می تواند به عنوان ابزاری در جهت اجرای عدالت اجتماعی، مقابله با تورم و تشویق سرمایه گذاری استفاده شود. یک نظام مالیاتی دارای شرایطی است که مهم ترین آنها عدالت و کارایی است و در یک نظام اقتصادی گسترده، انواع مالیات ها اثرات جانبی متفاوتی خواهند داشت. بنابراین، لازم است مالیاتها (از نظر پایه و نرخ) به گونه ای طراحی و اجرا شوند که کم ترین اثرات اختلالی را در سیستم اقتصادی داشته باشند. همچنین امروزه مالیات، مهمترین منبع درآمدی دولت برای تامین هزینه های خود در جهان به شمار می رود. این منبع در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته، بیشترین درآمدهای دولت ها را تشکیل می دهد. اهمیت و نقش مالیات در دستیابی به رشد مستمر و پایداری اقتصادی، اشتغال، کاهش تورم، ثبات سطح عمومی قیمت ها و همچنین به عنوان مهمترین منبع درآمدی دولت در حال حاضر پس از نفت برای همه آگاهان و مسیولان اقتصادی و سیاسی کشور آشکار و مهم می باشد. در سال های اخیر سهم قابل توجهی از درآمدهای مالیاتی در بودجه عمومی دولت، ناشی از وصول مالیات بر درآمد و ارزش افزوده بوده است. بنابراین، دولت نگاه ویژه ای به این نوع مالیات داشته و پیگیر دایمی نمودن قانون مالیات بر ارزش افزوده است هدف از مقاله حاضر تعیین نرخ بهینه مالیات بر ارزش افزوده در ایران است. روش تحقیق در این پژوهش بصورت تحلیلی با استفاده از یک مدل کلان اقتصادی است. مدل تحقیق، مبتنی بر الگوی رشد نیوکلاسیک برای تعیین نرخ بهینه مالیات است. مدل تحقیق در چارچوب مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE[1]) پس از بسط الگو و دستیابی به رابطه تعیین کننده نرخ بهینه مالیات بر ارزش افزوده، با استفاده از پارامترهای اقتصاد ایران، مدل یاد شده کالیبره و میزان نرخ بهینه مالیات در سناریوهای مختلف محاسبه و تحلیل تجربی انجام شد. نتایج حاصل نشان می دهد که اجرای مالیات بر ارزش افزوده با نرخ های مختلف و طی دو سناریو موجب افزایش سطح عمومی قیمتها، کاهش تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمد دولت، کاهش قیمت عوامل تولید، کاهش درآمد و مخارج خانوارها، افزایش پس انداز کل، افزایش سرمایه گذاری کل، افزایش جذب کل، و افزایش نرخ ارز می شود.

چکیده «عدالت» از مفاهیم نام آشنای حقوق است و به همان مقدار که این مفهوم در حقوق بدیهی می نمایاند به همان میزان نیز با تعمق در معنایش، این مفهوم پیچیده و چه بسا غریب می نمایاند. یکی از راه های برطرف کردن چنین غربتی در حقوق، پرتوافکنی به معنای این مقوله در اسناد قانونی است. در این نوشتار سعی شده است معنای این مفهوم در چارچوب ماده 251 مکرر به بحث و بررسی گذاشته شود تا از رهگذر کشف معنای حقوقی کلمه، ابهامات پیرامون این ماده برطرف شود. بنابراین در پاسخ به این سوال که مفهوم حقوقی عدالت در ماده 251 مکرر قانون مالیات های مستقیم چیست؟ با استفاده از روش تحقیق: توصیفی-تحلیلی چنین استنتاج شده است که اولا؛ عدالت فی نفسه در سطح «مفهوم»، واجد معنای ناب حقوقی نبوده بلکه با ورود به ساحت حقوق است که معنای حقوقی پیدا می کند. ثانیا؛ برای فهم برداشت قانونگذار از این مفهوم، ناگزیر به تبیین برداشت مکتبی قانونگذار از این مفهوم هستیم. ثالثا؛ با تبیین موضع مکتبی قانونگذار می توان گفت که عدالت در ماده 251 مکرر در اشکال: توازن، درستی، انصاف، اعتدال و برابری قابل برداشت است.

رعایت مالیات شامل تصمیماتی است که در نظر گرفتن منافع شخصی در آن، به ضرر جامعه و اعضای آن است. امروزه سیستم های مالیاتی در سراسر جهان وابسته به تمکین داوطلبانه مالیات توسط مودیان مالیاتی می باشند؛ چراکه هر چه درصد تمکین مالیاتی در یک سیستم مالیاتی بالاتر باشد، به همان نسبت درآمد مالیاتی افزایش خواهد یافت. از طرفی وقتی مودی احساس کند یا معتقد باشد که سیستم مالیاتی آن کشور ناعادلانه است و بار مالیاتی زیادی دارد، هزینه های اخلاقی برای رفتار صادقانه کاهش و فرار مالیاتی به عنوان نوعی مقاومت در برابر سیستم مالیاتی توجیه پیدا می کند؛ بنابراین می توان انتظار داشت که وقتی مسیولین مالیاتی به صورت عادلانه در زمینه های مختلف عمل کنند، مودیان به صورت داوطلبانه با تصمیمات آن ها هماهنگ می شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تعامل بین عدالت توزیع و عدالت رویه ای و همچنین آزمون یک تعامل سه جانبه (عدالت توزیع* عدالت رویه* اقتدار سازمان) بر تمکین مالیاتی به مرحله اجرا درآمد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه اشخاص حقوقی در استان تهران بوده است که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان استخراج شده و درنهایت 495 شرکت به صورت تصادفی برای تجزیه و تحلیل فرضیه پژوهش در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه پژوهش در گام نخست مدل نشان داد که عدالت رویه ای و عدالت توزیع تاثیر بسزایی در سطح تمکین داوطلبانه مالیاتی دارند؛ اما در یک رابطه تعاملی دوطرفه موجب کاهش تمکین داوطلبانه می شوند؛ از طرفی نتایج مدل نهایی حاکی از آن بود که اثر تعدیلی اقتدار سازمان مالیاتی در یک رابطه تعاملی با عدالت توزیع و عدالت رویه ای، سطح تمکین داوطلبانه (نه اجباری) مالیات را به خوبی پیش بینی می کند.