پژوهشهای بذر ایران
سال:1397 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

مقدمه: سرخارگل از خانواده آستراسه، گیاه دارویی مؤثر در تقویت سیستم ایمنی بدن به شمار می آید. عوامل محدودکننده رشد گیاه مادری از جمله تنش خشکی بر کیفیت جوانه زنی بذر آن ها تأثیر گذار است. نقش اسید سالیسیلیک و اسپرمین در تعدیل تنش مشخص شده و انتظار می رود بر جوانه زنی بذر تولیدی گیاهان نیز مؤثر باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی بنیه ی بذر سرخارگل پس از محلول پاشی گیاه مادری با اسید سالیسیلیک و اسپرمین (عدم محلول پاشی، اسید سالیسیلیک در دو سطح 75 و 150 میلی گرم در لیتر، اسپرمین در سطح 70 میلی گرم در لیتر و سطوح مختلف اسید سالیسیلیک همراه با اسپرمین) تحت سطوح مختلف رطوبت (آبیاری پس از تخلیه 20، 40 و 60 درصد رطوبت قابل استفاده) آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه البرز موسسه جنگل ها و مراتع کشور طی سال زراعی 1396-1395 به اجرا درآمد. یافته ها: در اثر تنش خشکی درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، انرژی جوانه زنی و شاخص بنیه بذر کاهش یافت. نتایج نشان داد که محلول پاشی، به تنهایی روی طول ساقه چه، ریشه چه و گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، ریشه چه و گیاهچه، سرعت جوانه زنی، ضریب آلومتریک و شاخص بنیه بذر تأثیر معنی دار داشت. مقایسه میانگین اثر متقابل تنش خشکی در محلول پاشی نشان داد که بیشترین مقدار طول ریشه چه (8/28 میلی متر)، وزن خشک ریشه چه (81/1 میلی گرم)، وزن خشک گیاهچه (20/6 میلی گرم) و ضریب آلومتریک (412/0) متعلق به شاهد (بدون تنش) و تیمار 150 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک + 70 میلی گرم در لیتر اسپرمین بود. نتیجه گیری: براساس نتایج این آزمایش محلول پاشی سرخارگل با اسید سالیسلیک و اسپرمین موجب بهبود جوانه زنی بذر سرخارگل در هر دو شرایط بدون تنش و تنش کم آبی گردید و بیشترین تأثیر مثبت با کاربرد توأم غلظت بالای اسید سالیسیلیک (150 میلی گرم در لیتر) با اسپرمین (70 میلی گرم در لیتر) حاصل شد.

مقدمه: اثرات دگرآسیبی گیاهان بر یکدیگر یکی از دغدغههای مهم در اصلاح و احیای مراتع کشور است. دگرآسیبی به اثرات بازدارنده یک گیاه بر رشد، نمو و یا سبز شدن گیاه دیگر اشاره دارد. ازجمله روشهای احیاء مراتع، کاشت گونه های مناسب و سازگار است؛ اما بدون در نظر گرفتن خاصیت دگرآسیبی گیاه احتمال شکست پروژه زیاد است. در تحقیق حاضر تأثیر عصاره درمنه دشتی بر سبز شدن، برخی خصوصیات موفولوژیک و محتوی عناصر غذایی کهور ایرانی که جوانهزنی سختی دارد، مواد و روشها: تحقیق حاضر در محیط گلخانه با شرایط دمایی 5 ± 23 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 60 درصد اجرا شد. طرح آزمایشی مورد استفاده کاملاً تصادفی با 4 تکرار بود. نمونههای خاک از روستای دجینگ در شهرستان خاش (استان سیستان و بلوچستان) جمعآوری شدند. بهمنظور تهیه عصاره گیاهی، نمونههای درمنه دشتی در سایه خشک و سپس آسیاب شدند. سپس 190 گرم از پودر گیاهی در ظروف یک لیتری قرار داده شد. مقدار یک لیتر اتانول خالص بر روی نمونههای پودر شده ریخته شد و بر روی دستگاه شیکر بهمدت 24 ساعت قرار داده شد. محلول حاصل از صافی عبور داده شد و عصاره بهدست آمد. کشت بذرها در گلدانهای پلاستیکی به گنجایش شش کیلوگرم انجام شد و در هر گلدان سه کیلوگرم خاک ریخته شد. در هر گلدان تعداد 30 بذر به عمق سه سانتی متر کشت شد. تیمارها در دو غلظت 2/0 درصد (2 میلیلیتر در 1000 میلیلیتر آب مقطر)، 4/0 درصد و صفر به همراه آبیاری گیاه اعمال شدند. صفات مورد اندازه گیری شامل سرعت و درصد سبز شدن، طول ریشهچه و ساقهچه، وزن خشک جوانهها، محتوی کلروفیل، کاروتنوئید و محتوی عناصر غذایی کهور ایرانی بود. یافتهها: نتایج نشان داد بیشترین درصد و سرعت سبز شدن بذر مربوط به تیمار 2/0 درصد بود. در حالی که غلظت 4/0 درصد تأثیر بازدارندگی بر جوانهزنی گیاه داشت. با افزایش غلظت عصاره، طول ریشهچه و ساقهچه و وزن خشک گیاه کاهش معنیدار داشت. بیشترین و کمترین طول ریشهچه، ساقهچه و وزن خشک گیاه بهترتیب مربوط به تیمار صفر و 4/0 درصد بود. نتایج نشان داد عصاره درمنه دشتی باعث کاهش معنیدار رنگیزههای فتوسنتزی گیاه شد. بیشترین کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید مربوط به تیمار صفر بود و با افزایش غلظت عصاره محتوی رنگیزه های فتوسنتزی کاهش یافت. بیشترین و کمترین محتوی نیتروژن و فسفر گیاه بهترتیب در تیمار 2/0 و 4/0 درصد اندازهگیری شد. مقدار پتاسیم و منگنز با افزایش غلظت عصاره کاهش یافت. در حالی که با افزایش غلظت عصاره مقدار روی در بافتهای گیاهی افزایش معنیدار داشت. بهطور کلی عصاره درمنه دشتی در غلظت 2/0 درصد باعث افزایش سبز شدن کهور ایرانی شد. نتیجهگیری: بهطور کلی، با افزایش غلظت عصاره درمنه دشتی، صفات مورفولوژیک و رنگیزههای فتوسنتزی کهور ایرانی کاهش داشتند. عصاره درمنه بر جذب عناصر غذایی توسط کهور ایرانی تأثیر متفاوت داشت. بهطوری که در غلظتهای پایین باعث افزایش جذب نیتروژن و فسفر و در غلظتهای بالا باعث افزایش جذب منگنز گردید. غلظت 2/0 درصد عصاره درمنه بر روی سبز شدن گیاه تأثیر مثبت داشت. با توجه به تأثیر مثبت درمنه دشتی بر افزایش سبز شدن کهور ایرانی میتوان از عصاره گیاه در غلظتهای پایین برای افزایش جوانهزنی کهور ایرانی استفاده نمود. بهویژه این که کهور ایرانی دارای مشکل جوانهزنی است؛ اما با توجه به تأثیر منفی درمنه دشتی بر رشد و جذب عناصر غذایی در کهور ایرانی کشت این دو گیاه باهم در مراتع خشک توصیه نمیشود.

مقدمه: دان سیاه با نام علمی Guizotia abyssinica (L. F) Cass متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می باشد. بذر دان سیاه دارای 75-50 درصد روغن است که از آن در درمان روماتیسم، سوختگی و جانشینی برای روغن زیتون و از کنجاله آن در تعلیف دام استفاده می شود. بحران های محیطی که به وسیله سیستم های زنده دریافت می شوند، تنش تلقی می گردند. تنش خشکی از جمله تنش های غیر زیستی می باشد که میزان کاهش عملکرد ناشی از آن، بیش از سایر تنش ها گزارش شده است. از آنجا که نمو گیاه از جوانه زنی شروع می شود و برای ادامه حیات، باید بذرها جوانه بزنند تا بتوانند خود را با شرایط محیطی سازگار نمایند و در خاک مستقر گردند، موفقیت گذراندن مرحله جوانه زنی نقش مهمی در مراحل دیگر استقرار در گیاه خواهد داشت. تحقیقات مختلف تأثیر مثبت میدان مغناطیسی بر افزایش صفات جوانه زنی را نشان داده است. در این راستا اعمال میدان مغناطیسی قبل از کاشت روشی امن و ارزان برای افزایش جوانه زنی و رشد گیاهچه می باشد. از آنجاییکه پرایمینگ بذر برای پاسخگویی سریعتر و قویتر به تنش خشکی مفید بوده و در بین انواع پرایمینگ، پرایمینگ فیزیکی از نظر اکولوژیکی و عدم تأثیر منفی بر محیط زیست دارای اهمیت خاصی است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر پیش تیمار فیزیکی بذر و تنش خشکی بر ویژگی های جوانه زنی بذر دان سیاه، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد انجام شد. شدت های مختلف میدان مغناطیسی در پنج سطح شامل (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی تسلا (در مدت زمان 5 دقیقه)) بعنوان عامل اول و تنش خشکی در 5 سطح (صفر، 4-، 5-، 6-و 7-بار توسط پلی اتیلن گلایکول 6000) بعنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر تنش خشکی، شدت میدان مغناطیسی و بر هم کنش آن ها بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار شد. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی و کمترین T10 و T50 در شدت میدان 50 میلی تسلا تحت شرایط بدون تنش مشاهده شد. کمترین شاخص جوانه زنی در شرایط بدون تنش و بیشترین طول و وزن خشک ساقه چه در شرایط بدون تیمار و بیشترین وزن تر ریشه چه و ساقه چه در شدت میدان 200 میلی تسلا تحت شرایط بدون تنش حاصل شد. بیشترین طول و وزن خشک ریشه چه به ترتیب در شدت میدان های 50 و 100 میلی تسلا در شرایط بدون تنش خشکی مشاهده شد. نتیجه گیری: بذر هایی که از یک میدان مغناطیسی عبور داده می شوند، دچار تورم شده و احتمالا در نتیجه فعالیت هورمون اکسین در این بذرها افزایش می یابد. همچنین میزان تنفس در آنها افزایش یافته و دارای انرژی و فعالیت زیادتری شده که نتیجه آن جوانه زنی سریع و یکنواخت تر و ایجاد گیاهان مقاوم به تنش ها است. در تحقیق حاضر اگرچه با افزایش شدت تنش خشکی تأثیرات منفی بر خصوصیات جوانه زنی مشاهده شد اما میدان مغناطیسی تحت این شرایط سبب بهبود برخی خصوصیات جوانه زنی گردید. بطور کلی برای بهبود جوانه زنی و تخفیف شرایط تنش خشکی برای پتانسیل های صفر، 5-و 7-بار شدت میدان 50 میلی تسلا و برای پتانسیل های 4-و 6-بار تنش خشکی شدت میدان 150 میلی تسلا پیشنهاد می شود.

مقدمه: پنیرک (Malva neglecta) گیاهی پایا از تیره Malvaceae است. خواب بذر یک ویژگی سازگار کننده در بعضی بذرها به ویژه بذر علف های هرز برای بهینه سازی توزیع جوانهزنی در طول زمان است که شناخت این ویژگی در مدیریت اکولوژیک آن ها نقش بسیار مهمی دارد. دلیل خواب فیزیکی بذر، ساختار ردیف سلولهای خارجی پوسته آن است که به آب نفوذناپذیراست. در خواب فیزیکی، پوسته بذر به قدری سخت است که به جنین اجازه بزرگ شدن در حین جوانهزنی را نمیدهد. خواب شیمیایی بذر گیاهان به دلیل وجود مواد بازدارنده در پوسته خارجی بسیار از میوه ها و بذرها و همچنین ممکن است توسط یک لایهی لعابی که مانع تبادل اکسیژن میگردد ایجاد شود. بدیهی است شناخت اکولوژی جوانهزنی و خواب بذر این علف هرز کمک شایانی به مدیریت درازمدت آن خواهد کرد. لذا اینمطالعه باهدف شناخت عوامل مؤثر بر شکستن خواب و همچنین تأثیر تیمارهای شیمیایی و مکانیکی بر جوانهزنی بذر پنیرک انجام گردید. مواد و روش ها: به منظور شناخت تأثیر پیش تیمارهای شیمیایی و مکانیکی بر شکستن خواب و برخی از مهم ترین ویژگیهای جوانهزنی بذر علف هرز پنیرک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1395 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل آب مقطر (شاهد)، اسیدسولفوریک 98 درصد (2، 3 و 4 دقیقه)، نیترات پتاسیم 3 درصد (3، 4 و 7 روز)، پراکسید هیدروژن 30 درصد (2، 3 و 4 دقیقه) و خراش دهی با سمباده و سرمادهی مرطوب (1، 2 و 3 هفته) بود. ویژگیهای مورد ارزیابی شامل درصد جوانهزنی، سرعت جوانهزنی، طول و وزن خشک ساقهچه، طول و وزن خشک ریشهچه، وزن خشک کل گیاهچه و شاخص بنیه بذر بود. مقایسه های گروهی، تجزیه و تحلیل دادهها و مقایسه میانگینها نیز به روش LSD و در سطح احتمال 5 درصد با استفاده از نرم افزار آماری SAS نسخه 4/9 انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین درصد جوانهزنی به تیمار خراشدهی مکانیکی همراه با سرمادهی به مدت سه هفته (82 درصد) و کمترین آن به تیمار شاهد (5 درصد) مربوط بود. نتایج مقایسههای گروهی نیز نشان دهنده بیشترین اثرگذاری تیمار خراش دهی مکانیکی به همراه سرمادهی در مقایسه با سایر تیمارها بر شکستن خواب بذر پنیرک بود. بیشترین طول ساقهچه (92/34 میلیمتر)، وزن خشک ساقهچه (60/2 گرم)، وزن خشک گیاهچه (29/3 گرم) و بنیه بذر (13/58) در تیمار خراشدهی مکانیکی و سرمادهی به مدت سه هفته مشاهده شد. همچنین بیشترین سرعت جوانهزنی (21/5 بذر در روز)، طول ریشه چه (88/44 میلیمتر) و وزن خشک ریشهچه (85/0 گرم) مربوط به تیمار اسید سولفوریک 98 درصد در مدت زمان دو دقیقه بود. با توجه به نتایج به دست آمده این امکان وجود دارد که خواب بذر پنیرک، ترکیبی از خواب فیزیولوژیکی و فیزیکی باشد، زیرا تأثیرگذاری تیمارهای مورد بررسی بر هر دو فرایند متابولیکی و فیزیکی باعث افزایش درصد جوانهزنی گردید. نتیجه گیری: در میان تیمارهای مورد بررسی و با توجه به نتایج مقایسات گروهی تیمار خراشدهی به همراه سرمادهی بیشترین تأثیر را بر شکستن خواب بذر پنیرک داشت. با توجه به نقش تیمار خراش دهی به همراه سرمادهی در شکستن خواب بذرها، می توان گفت که این خواب، خواب فیزیولوژیکی می باشد و عامل دخیل در این خواب، نارس بودن جنین، وجود عوامل بازدارنده در بذر و یا هر دو عامل می باشد. افزایش جوانه زنی پنیرک با خراش دهی پوسته بذر مؤید وجود مقاومت مکانیکی پوسته در مقابل خروج جوانه است و به عبارت دیگر پوسته به عنوان یک مانع فیزیکی از طریق ممانعت از گسترش رویان و یا از طریق ایجاد محدودیت در جذب آب و شاید تبادلات گازی عمل می کند.

مقدمه: بسیاری از دانشمندان بر این عقیده اند که تحقیقات دگرآسیبی می تواند یکی از راه های اساسی کنترل علف های هرز در سیستم کشاورزی پایدار باشد. به طورکلی گیاهان حاوی ترکیبات آلی مختلفی می باشند که بر شیوه رفتاری جوامع گیاهی تأثیر می گذارند. این مواد اصولاً جزء مواد ثانویه گیاهی بوده که در قسمت های مختلف گیاه شامل ریزوم ها، ریشه ها، ساقه ها، برگ ها، گل ها، میوه ها و بذرها وجود دارند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی توان دگرآسیبی اندام های مختلف علف هرز فرفیون بر خصوصیات جوانه زنی، رنگیزه های کلروفیلی و کاروتنوئیدی ارقام گندم بود. مواد و روش ها: در این آزمایش علف هرز فرفیون در مرحله رسیدگی کامل از منطقه مغان از توابع استان اردبیل جمع آوری و سپس اندام های مختلف فرفیون شامل ساقه، برگ و میوه به تفکیک از یکدیگر جدا گردید. تیماری دیگر تحت عنوان مخلوطی از اندام ها نیز در نظر گرفته شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاٌ تصادفی در 3 تکرار در دانشگاه گنبدکاووس در سال 1396 به اجرا درآمد. عامل اول شامل ارقام گندم در دو سطح شامل مروارید و گنبد و اندام ها در 5 سطح شاهد، عصاره ساقه، برگ، میوه و مخلوطی از آن ها به نسبت مساوی به عنوان عامل دوم بود. برای آزمون زیست سنجی، ابتدا سوسپانسیون 5 درصد وزنی به حجمی با کمک آب مقطر از هر یک از اندام های مورد بررسی و مخلوطی از آن ها تهیه شد. 10 میلی لیتر از هر یک از عصاره های تغلیظ شده اندام ها بر 50 عدد بذر ضدعفونی شده در پتری حاوی کاغذ صافی به طور جداگانه بر ارقام مورد بررسی اعمال گردید. در انتهای روز هفتم صفاتی نظیر سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، شاخص طولی بنیه بذر، میزان کلروفیل a، b، کل و میزان کاروتنوئیدها مورد اندازه گیری قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی رقم گنبد برخلاف رقم مروارید به طور معنی داری تحت تأثیر عصاره آبی اندام های مختلف و مخلوطی از آن ها کاهش یافت. نتایج هم چنین نشان داد که تأثیر بازدارنده اندام میوه و برگ فرفیون بر درصد و سرعت جوانه زنی در رقم گنبد بیشتر از سایر اندام ها و مخلوطی از اندام ها بود. بررسی واکنش طول ریشه چه ارقام گندم نشان داد که تیمارهای مختلف اثر افزایشی و کاهشی به ترتیب بر ارقام مروارید و گنبد داشتند. مطابق نتایج، عصاره های ساقه، برگ و میوه اثر دگرآسیبی بیشتری بر طول ریشه چه نسبت به طول ساقه چه رقم گنبد داشته است. نتایج مقایسه میانگین ها هم چنین نشان داد که شاخص طولی بنیه بذر رقم مروارید و گنبد تحت تأثیر مواد دگرآسیب همه اندام های علف هرز فرفیون کاهش نشان داد. بیشترین کاهش معنی دار این صفت مربوط به اندام برگ روی رقم گنبد معادل 13/84 درصد در مقایسه با شاهد بود. در این مطالعه، میزان کاهش رنگیزه های فتوسنتزی کلروفیل کل و کاروتنوئیدها در هر دو رقم تحت عصاره آبی اندام های ساقه، برگ و میوه فرفیون متفاوت بود. بیشترین اثر کاهشی رنگیزه های مورد بررسی مربوط به اندام میوه در رقم مروارید بود؛ اما عصاره آبی مخلوطی از اندام ها اثر کاهشی و افزایشی معنی دار به ترتیب بر میزان رنگیزه های گندم مروارید و گنبد نسبت به شاهد نشان دادند. این امر احتمالاً به دلیل تفاوت کمیت و کیفیت برخی از آللوشیمیایی ها و به علاوه پاسخ متفاوت ارقام باشد. نتیجه گیری: با توجه به اثبات دگرآسیبی اندام های مختلف علف هرز فرفیون و تأثیرگذاری متفاوت آن ها بر صفات جوانه زنی به علاوه میزان کلروفیل و کاروتنوئید ارقام گندم مروارید و گنبد، پیشنهاد به بهره وری از ترکیبات زیستی آن ها با توجه به زیست توده تولیدی بالای آن ها در راستای کشاورزی پایدار می باشند.

مقدمه: خشکی از مشکلات عمده تولید چغندرقند در ایران بوده و کمبود آب در اوایل رشد مهم ترین عامل محدودکننده جوانهزنی و استقرار چغندرقند محسوب می شود. آماده سازی بذر با مواد شیمیایی، عناصر غذایی یا پیش سرمادهی از روش های مهم کمک به جوانه-زنی و سبز شدن سریع و یکنواخت و افزایش تحمل بذر به شرایط نامطلوب محیطی است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر سرمادهی مرطوب و تیمار اسید کلریدریک بر بهبود جوانه زنی بذر چغندرقند رقم اکباتان تحت شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد اجرا گردید. فاکتور اول دو سطح بدون سرمادهی و با سرمادهی مرطوب در دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت یک هفته و فاکتور دوم پیش تیمار اسیدکلریدریک 03/0 نرمال و آب مقطر در هفت سطح شامل شاهد، 2، 4 و 6 ساعت آب، 2، 4 و 6 ساعت اسید بودند. چهار سطح تنش خشکی (پتانسیل صفر، 2-، 4-و 6-بار) هم به عنوان فاکتور سوم در نظر گرفته شد. یافته ها: درصد و سرعت جوانه زنی (حداقل 5 برابر)، جوانه زنی نسبی (50%)، طول ساقه چه و ریشهچه (10%) تحت تأثیر سرما و مدت زمان قرار گرفتن در اسید کلریدریک 03/0 نرمال نسبت به شاهد افزایش یافت. در شرایط بدون سرما با افزایش زمان قرارگیری در اسید، صفات جوانه زنی افزایش یافت و بالاترین مقادیر مربوط به بذر در اسیدکلریدریک 03/0 نرمال به مدت 6 ساعت بود. اگرچه در شرایط مطلوب، سرمادهی اثر اسیدکلریدریک را جبران نمود اما در تنش خشکی بالاترین مقادیر صفات جوانه زنی در تیمارهای سرمادهی و اسید دیده شد. نتیجه گیری: از آنجا که استقرار موفق بذر چغندرقند در شرایط تنش خشکی برای دستیابی به تراکم و عملکرد مطلوب کلیدی است، لذا استفاده از تیمار سرمای مرطوب به مدت یک هفته و قرار دادن بذرها در معرض اسیدکلریدریک توانست کارایی بذرها را در شرایط تنش افزایش دهد. این روند تحت تأثیر شدت خشکی بازهم افزایش یافت و قرار دادن بذرها در اسید توانست افزایش دو برابری جوانه زنی در تیمار خشکی 2-بار را به 4 برابر در سطح 6-بار نسبت به شاهد سرما دیده برساند. در مقایسه با کاربرد جداگانه، استفاده از سرمای مرطوب و اسیدکلریدریک بر کارایی بذر چغندرقند اثر هم افزایی داشت و به ویژه در شرایط تنش خشکی مشهود بود.

مقدمه: استویا گیاهی چندساله، روز کوتاه و متعلق به خانواده آستراسه است که گیاه شکر برگ نیز نامیده می شود. جوانه زنی ضعیف در این گیاه مانعی برای کشت در مقیاس بزرگ بوده و سبب کمیاب شدن و گران قیمت بودن مواد مؤثره این گیاه دارویی شده است. در بسیاری از گیاهان مرحله جوانه زنی بذر به شوری حساس بوده و تعیین کننده بقای گیاهان در خاک های شور می باشد. سطوح بالای شوری خاک می-تواند به طور معنی داری از جوانه زنی و رشد گیاهچه به دلیل اثرات مربوط به پتانسیل اسمزی بالا و سمیّت ویژه یون، جلوگیری نماید. از طرفی جاسمونات ها از تنظیم کننده های رشد گیاهی جدید به شمار می روند که در افزایش مقاومت گیاهان به تنش های محیطی از جمله تنش شوری نیز از نقش مهمی برخوردارند. به همین دلیل این آزمایش با هدف بررسی تأثیر پیش تیمار بذر با متیل جاسمونات بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه های گیاه دارویی استویا تحت تنش شوری انجام گرفت. مواد و روش ها: این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در آزمایشگاه زیست شناسی گیاهی مجتمع پروفسور حسابی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام شهر اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پیش تیمار متیل جاسمونات در 5 سطح (صفر، 5/2، 5، 10 و 15 میکرومولار) و تنش شوری در 4 سطح (صفر، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر) فاکتورهای آزمایشی بودند. در پایان آزمایش صفات درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، طول گیاهچه، شاخص قوه نامیه بذر، کلروفیل کل، میزان پرولین، فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که اثرات تنش شوری، متیل جاسمونات و اثر متقابل شوری و متیل جاسمونات بر درصد و سرعت جوانه-زنی، میانگین زمان جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، کلروفیل کل، پرولین و فعالیت آنزیم کاتالاز معنی دار بود. پرایمینگ بذر با 5 میکرومولار متیل جاسمونات در سطح شوری با هدایت الکتریکی صفر دسی زیمنس بر متر، بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، ارزش جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، میزان کلروفیل کل و پرولین آزاد را داشت. با افزایش تنش شوری و میزان متیل جاسمونات فعالیت آنزیم کاتالاز افزایش معنی داری نشان داد. شوری باعث کاهش شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه استویا و افزایش فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز گردید، ولی پرایمینگ بذر با متیل جاسمونات از طریق افزایش درصد و سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر، رشد گیاهچه را بهبود بخشیده و اثرات ناشی از تنش شوری را تعدیل نمود. نتیجه گیری: به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می توان اظهار داشت که متیل جاسمونات به عنوان بهبود دهنده احتمالاً می تواند باعث کاهش اثرات منفی شوری شود و با افزایش شاخص های جوانه زنی مثل درصد و سرعت جوانه زنی در بهبود رشد گیاه استویا مؤثر باشد، البته برای دست یابی به نتایج دقیق تر، باید تحقیقات بیشتری انجام گیرد.

مقدمه: گیاه پنیرباد از خانواده سیب زمینی، گیاهی است علفی که در مناطقی از جمله پاکستان، افغانستان، هند و ایران رشد می کند. گیاه پنیرباد با دارا بودن خواص دارویی، نقش مهمی در طب سنتی ایران دارد و دارای خواص تقویت کنندگی، ترمیم کبد، ضدالتهاب و غیره می باشد. فقدان خواب یکی از ویژگی های مطلوب زراعی بذر بوده که برای رسیدن به بالاترین میزان جوانه زنی، سبز شدن و استقرار گیاه ضروری به نظر می رسد. ظرفیت جوانه زنی بذرهای گیاهان دارویی به طور معمول پایین بوده که به دلیل وجود خواب در بذرهای این گیاهان است. به این منظور در این تحقیق تأثیر ضد عفونی کردن بذر و پیش تیمار سرمادهی مرطوب بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت های آنزیمی بذر پنیرباد در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی تأثیر ضدعفونی کردن بذر و سرمادهی مرطوب بر ویژگی های جوانه زنی و فعالیت آنزیمی توده های مختلف پنیرباد، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طی سال های 95-1394 در گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل ضد عفونی کردن بذر دارای دو سطح (بدون ضدعفونی کردن و استفاده از هیپوکلریت سدیم به مدت 30 دقیقه)، پیش سرمادهی مرطوب دارای دو سطح (بدون پیش سرمادهی و پیش سرمادهی مرطوب به مدت یک هفته) و چهار توده گیاه پنیرباد (توده های فنوج، خاش، سراوان و سرباز) بود). به منظور پیش سرمادهی مرطوب جهت فعال نمودن آنزیم های جوانه زنی، بذرها درون ظرف پوشش دار، روی فویل آلومینیومی منفذدار، به صورت عدم تماس مستقیم در مجاورت آب مقطر در دمای چهار درجه سلیسیوس قرار گفتند. به منظور کشت، به تعداد 25 عدد بذر درون هر پتری سترون دارای کاغذ صافی واتمن نمره 42 قرار گرفتند. به هر پتری، پنج میلی-لیتر آب مقطر اضافه شد. پس از اعمال تیمارها، ظروف توسط پارافیلم پوشیده شد و پتری ها در ژرمیناتور در دمای 25 درجه سلیسیوس و در روشنایی کامل به مدت 14 روز قرار داده شدند. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که در توده های فنوج، خاش و سراوان بیشترین مقادیر درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و بنیه بذر در 30 دقیقه ضدعفونی و یک هفته پیش سرمادهی مرطوب حاصل شد. در صورتی که توده سرباز نسبت به پیش سرمادهی مرطوب و ضد عفونی بذر روند معکوس در پیش گرفته و بیشترین مقادیر این صفات در تیمار عدم کاربرد ضدعفونی بذر و پیش سرمادهی مرطوب حاصل شد. از نظر فعالیت آنزیم های جوانه زنی، بیشترین مقادیر آلفا و بتا آمیلاز در توده فنوج، 30 دقیقه ضدعفونی با هیپوکلریت سدیم و یک هفته پیش سرمادهی مرطوب دیده شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، توده های فنوج، خاش و سراوان از گیاه دارویی پنیرباد نسبت به ضدعفونی کردن با هیپوکلریت سدیم به مدت 30 دقیقه و پیش سرمادهی مرطوب به مدت یک هفته واکنش مثبت نشان داده و این تیمارها موجب افزایش خصوصیات و فعالیت آنزیم های جوانه زنی شده است. توده سرباز واکنش خوبی نسبت به تیمارهای اعمال شده نداشته و از نظر خصوصیات و فعالیت آنزیم های جوانه زنی روند نزولی به خود گرفته است که دلیل این رفتار در توده سرباز را می توان به باراندگی سالانه کمتر و همچنین دمای بالاتر در مناطق تحت رویش این توده نسبت داد که موجب سخت شدن پوسته بذر و افزایش عومل بازدارنده جوانه زنی توده سرباز و ایجاد خواب در بذر جهت سپری کردن دوره گرم و خشک می گردد. به طور کلی، می توان استفاده از هیپوکلریت سدیم و پیش سرمادهی مرطوب را راهی برای شکست خواب غالب توده های گیاه پنیر باد توصیه نمود.

مقدمه: تداخل علف های هرز و گیاه زراعی از طریق رقابت برای منابع محیطی و دگرآسیبی باعث ایجاد خسارت در گونه زراعی می شود. دگرآسیبی به اثر بازدارنده یا تحریک کننده مستقیم یا غیرمستقیم گیاهی بر گیاهان دیگر از طریق تولید ترکیبات شیمیایی وارد شده به محیط، گفته می شود. با وجود اینکه اثر دگرآسیبی عصاره اندام های هوایی دو علف هرز توق و سلمه تره بر جوانه زنی برخی گیاهان زراعی بررسی شده است، اما تاکنون تحقیقات محدودی در خصوص ارزیابی اثر دگرآسیبی آن ها بر رشد گیاهچه سویا انجام شده است. در این تحقیق اثر غلظت های مختلف عصاره آبی اندام های هوایی دو گیاه هرز سلمه تره و توق بر جوانه زنی و شاخص های رشد گیاهچه سویا در دو شرایط پتری و گلدان مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر دگرآسیبی عصاره اندام های هوایی توق و سلمه تره بر جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه سویا، تحقیقی در آزمایشگاه بذر واحد علوم و تحقیقات خوزستان در دو محیط کشت پتری و گلدان در سال 1390 انجام شد. اثر چهار غلظت عصاره آبی اندام های هوایی دو علف هرز توق و سلمه تره شامل 25، 50، 75 و 100 درصد و شاهد آب مقطر به صورت دو آزمایش جداگانه هر یک به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بر جوانه زنی و رشد گیاهچه سویا ارزیابی شد. در هر گلدان تعداد پنج عدد بذر سویا با عمق دو سانتی متر کاشته شد. عصاره های موردنظر دو هفته پس از سبز شدن به صورت محلول پاشی به گلدان ها اضافه گردید. گلدان ها پس از اعمال تیمارهای موردنظر بر اساس ارزیابی چشمی سیستم استاندارد اروپا (EWRC) ارزیابی شدند. یافته ها: با افزایش غلظت عصاره هر دو گیاه، صفات وابسته به جوانه زنی و رشد گیاهچه سویا به طور معنی دار کاهش یافت. در محیط کشت گلدان، با افزایش غلظت عصاره، وزن خشک ریشه گیاه سویا کاهش یافت به طوری که بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به تیمار شاهد با 64 میلی گرم و کمترین آن ها مربوط به اثر عصاره آبی علف هرز توق با غلظت 100 درصد با نه میلی گرم بود. اثر غلظت های مختلف عصاره آبی سلمه تره بر صفات مورد مطالعه در هر دو شرایط پتری و گلدان نسبت به توق بیشتر بود، به نحوی که درصد جوانه زنی بذر سویا در واکنش به غلظت های 25، 50، 75 و 100 درصد عصاره آبی توق به ترتیب 17، 20، 34 و 54 درصد و در سلمه تره به ترتیب 57، 84، 7/96 و 100 درصد، نسبت به شاهد آب مقطر کاهش یافت. مقایسه میانگین داده های ارزیابی چشمی (EWRC) نشان داد که با افزایش غلظت عصاره سلمه تره به 100 درصد، میزان آسیب دیدگی سویا 50 درصد افزایش یافت. در هر دو غلظت مذکور اثر سوختگی برگ سویا در عصاره سلمه تره بیشتر از توق بود. بیشترین میزان سوختگی برگ بر اساس شاخص EWRC در غلظت های 75 و 100 درصد از عصاره های توق و سلمه مشاهده شد. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد، اثر غلظت های مختلف عصاره آبی سلمه تره بر جوانه زنی و رشد گیاهچه سویا رقم ویلیامز در هر دو شرایط پتری و گلدان نسبت به توق بیشتر بود. به نحوی که درصد جوانه زنی در غلظت های 25، 50، 75 و 100 درصد عصاره آبی توق به ترتیب 17، 20، 34 و 54 درصد و در سلمه تره به ترتیب 57، 84، 7/96 و 100 درصد، نسبت به شاهد کاهش یافت. از سوی دیگر، محلول پاشی عصاره های توق و سلمه تره نکروزه شدن و خشک شدن برگ های سویا را به دنبال داشت. با توجه به نتایج به نظر می رسد در صورت عدم کنترل مؤثر علف های هرز به ویژه سلمه تره در مزارع سویا، خسارت های ناشی از ترشح ترکیبات دگرآسیب، به کاهش معنی دار جوانه زنی و رشد گیاهچه منجر خواهد شد.

مقدمه: کینوا با نام علمی (Chenopodium quinoa Willd) متعلق به خانواده اسفناجیان است. بنیه بذر را می توان به کمک انواع روش های پرایمینگ بذر بهبود بخشید. در این روش بذرها در آب و یا محلول های مختلف اسمزی خیسانده شده و سپس تا رطوبت اولیه خشکانده می شوند. بعد از تیمار پرایمینگ، بذر همانند بذر های تیمار نشده ذخیره و کشت می شوند. نیترات پتاسیم پر مصرف ترین ماده شیمیایی برای افزایش جوانهزنی بذرهاست و توسط انجمن متخصصان رسمی بذر و انجمن بین المللی آزمون های بذر برای آزمایش های جوانه زنی بسیاری از گونه ها توصیه شده است. در سال های اخیر استفاده از مواد نانو ترکیب بسیار مورد توجه پژوهشگران بوده است. کیتین که یکی از فراوان ترین پلی ساکاریدهای موجود در طبیعت می باشد، زنجیره پلیمری از N-استیل گلوکوزامین است و با پروتئین ها و ترکیبات آلی دیگر همراه می باشد و کاربرد های متعدد صنعتی، دارویی و کشاورزی برای آن گزارش شده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر نانو ذرات کیتوزان و نیترات پتاسیم بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی، خصوصیات جوانهزنی، محتوای کلروفیل و رطوبت نسبی گیاه کینوا انجام گردیده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر پیش تیمار بذر کینوا با نانو ذرات کیتوزان و محلول نیترات پتاسیم در مراحل اولیه جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار در آزمایشگاه فرآوری بذر دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل پرایمینگ با نانو ذرات کیتوزان در 4 سطح (بدون پرایم، 01/0، 02/0 و 04/0 درصد وزنی-حجمی) و نیترات پتاسیم در 3 سطح (بدون پرایم، 2/0 و 5/0 درصد وزنی-حجمی) و هیدروپرایم به مدت 2 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد بودند. تعداد 100 بذر برای هر تکرار از هر تیمار، با استفاده روش های استاندارد پرایمینگ توسط مواد ذکر شده تیمار و پس از خشک شدن در داخل پتری، روی کاغذ واتمن شماره 1، در دمای 1± 20 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 70% و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی قرار داده شدند تا عمل جوانه زنی انجام شود. پس از آن صفات درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، ضریب جوانه زنی، ضریب آلومتری، محتوای نسبی آب، محتوای کلروفیل a و b توسط روش های استاندارد اندازه گیری شدند. یافته ها: تیمار بذر با محلول نیترات پتاسیم 2/0% باعث افزایش 9 درصدی جوانه زنی و تیمار با کیتوزان 01/0% باعث افزایش 14 درصدی جوانه زنی نسبت به تیمار بدون پرایم شد. تیمار پرایمینگ با محلول 5/0% نیترات پتاسیم و 01/0% کیتوزان نسبت به تیمار بدون پرایم 36% افزایش را نشان می دهد. نیترات پتاسیم باعث افزایش 25% طول ریشه چه و 10% طول ساقه چه شد. همچنین کیتوزان 01/0% باعث افزایش 6 درصدی طول ریشه چه شد و پرایم بذر با کیتوزان 02/0% و نیترات پتاسیم 2/0% باعث افزایش 32 درصدی طول ریشه چه شد. بیشترین سطح کلروفیل a در تیمار 02/0 درصد کیتوزان و 2/0 درصد نیترات پتاسیم بدست آمد. این ترکیب تیماری باعث افزایش 33 درصدی سطح کلروفیل a شد. بیشترین مقدار کلروفیل b در نتیجه اعمال تیمار 01/0 درصد کیتوزان و 5/0 درصد نیترات پتاسیم بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که تیمار 01/0 درصد وزنی-حجمی کیتوزان به همراه 5/0 درصد وزنی-حجمی نیترات پتاسیم باعث به دست آمدن بالاترین درصد جوانه زنی، محتوای کلروفیل a و b، محتوای نسبی آب، طول ساقه چه شد. تیمار 02/0 درصد کیتوزان به همراه 2/0 درصد نیترات پتاسیم باعث به دست آمدن بالاترین میزان ضریب آلومتری و طول ریشه چه شد.