پژوهش های زراعی ایران
سال:1398 | دوره:17 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

با توجه به محدودیت منابع آب و تاثیر منفی کمبود آب و رقابت علف های هرز بر عملکرد گندم، بررسی خصوصیات گیاه گندم تحت تاثیر کمبود آب و رقابت علف هرز از اهمیت خاصی برخوردار است. آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری (سه رژیم آبیاری مشتمل بر تامین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی گندم به عنوان عامل اصلی) و تراکم علف هرز یولاف وحشی (چهار تراکم یولاف شامل تراکم صفر، 20، 40 و 80 بوته در متر مربع به عنوان عامل فرعی) در مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود) انجام شد. نتایج نشان داد که اثر کم آبیاری و افزایش تراکم یولاف بر تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول سنبله، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و بهره وری آب معنی دار بود. کاهش میزان آب مصرفی به 60 درصد نیاز آبی به ترتیب کاهش 59/38 و 64/11 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک گندم در تراکم 80 بوته یولاف در متر مربع را به دنبال داشت. افزایش تراکم یولاف تا 20 بوته در متر مربع تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و بیولوژیک گندم نداشت در حالی که افزایش تراکم به 80 بوته در متر مربع در رژیم کم آبیاری تامین 60 درصد نیاز آبی موجب کاهش 3/52 و 2/26 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک نسبت به شاهد (100% نیاز آبی) و تراکم صفر یولاف شد. تعداد سنبله در واحد سطح همبستگی مثبت و معنی داری (r=0. 97 **) با عملکرد داشت. همچنین نتایج نشان داد که کم آبیاری به میزان تامین 80 درصد نیازآبی گندم علی رغم کاهش 9 درصدی عملکرد دانه با صرفه جویی 12 درصدی آب موجب افزایش 6/4 درصدی بهره وری آب (نسبت عملکرد دانه به آب مصرفی) نسبت به شرایط مطلوب رطوبتی شد در حالی که با کاهش میزان آب آبیاری به 60 درصد نیاز آبی، بهره وری آب نسبت به شرایط مطلوب رطوبتی 6/13 درصد کاهش یافت. آزمایش حاضر نشان داد که امکان دارد کاهش میزان آب به 80 درصد نیاز آبی در شرایط محدودیت منابع آبی بتواند ضمن صرفه جویی در مصرف آب به ثبات تولید نیز در این شرایط کمک نماید.

در این تحقیق عملکرد پتانسیل و خلاء عملکرد گندم آبی و چغندرقند در استان خراسان رضوی طی دوره ای 10 ساله (1393-1384) مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور بر اساس داده های درازمدت هواشناسی 17 شهرستان و با استفاده از آنالیز خوشه ایسه ناحیه اقلیمی کشاورزی در استان خراسان رضوی از یکدیگر تفکیک شدند. پیش بینی عملکرد پتانسیل با استفاده از مدل شبیه سازی LINTUL1 انجام شد و پیش از استفاده از آن بر مبنای داده های عملکرد در معرض تعیین اعتبار متقابل قرار گرفت. بر اساس نتایج شبیه سازی، عملکرد پتانسیل (YP) گندم آبی در نواحی اقلیمی کشاورزی 1 (نیمه خشک و معتدل)، 2 (خشک و گرم) و 3 (نیمه خشک و گرم) به ترتیب 7248، 6478 و 7852 و درکل استان 6936 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. در حدود 74 درصد از تغییرات سالانه YP گندم آبی ناشی از تغییر در طول دوره پر شدن دانه به دلیل افزایش درجه حرارت می باشد. خلاء عملکرد گندم آبی در هر سه ناحیه در طی 5 سال ابتدای دوره به طور نسبی افزایش یافته و به حدود 4 تن در هکتار رسید ولی از سال 1390 خلاء عملکرد در حال کاهش بوده به طوری که میزان خلاء قابل مهار آن در سال 93 بین 50/0-48/0 عملکرد پتانسیل بوده است. میانگین عملکرد پتانسیل گندم دیم در نواحی اقلیمی بین 2800-2000 کیلوگرم در هکتار برآورد شد و بر این اساس میانگین خلاء نسبی استان در محدوده 8/0-75/0 به دست آمد. میانگین 10 ساله عملکرد پتانسیل چغندرقند در نواحی اقلیمی استان خراسان رضوی بین t ha-1 88-78 پیش بینی شد.

به منظور بررسی تاثیر بیوچار بر حاصلخیزی خاک و کارایی مصرف آب در سیاه دانه (Nigella sativa L. ) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح 100درصد، 70 و 40درصد نیاز آبی و کرت های فرعی شامل فاکتور بیوچار در سه سطح شامل بدون بیوچار، 10 تن در هکتار بیوچار و 20 تن در هکتار بیوچار و کود شیمیایی در دو سطح شامل بدون مصرف کود و مصرف کود بود. نتایج نشان داد که مصرف20 تن در هکتار بیوچار بیشترین تاثیر را بر درصد نیتروژن خاک، میزان پتاسیم، درصد مواد آلی و کربن زیست توده میکروبی خاک داشت ولی اثر بیوچار بر میزان فسفر قابل دسترس خاک معنی دار نبود. نتایج مرتبط با گیاه سیاه دانه نشان داد که با وجود معنی دار نبودن اثر ساده بیوچار بر صفات گیاه، اثر متقابل آن با کود شیمیایی و نیاز آبی معنی دار شد. بیشترین کارایی مصرف آب بر اساس عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری بر اساس 70 درصد نیاز آبی به همراه مصرف کود شیمیایی (I2F2) و 10 تن در هکتار بیوچار به همراه مصرف کود شیمیایی (B2F2) مشاهده شد. اثرات متقابل آبیاری، بیوچار و کود شیمیایی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد کاه و کلش در سیاه دانه داشت و بیشترین تاثیر مربوط به تیمار آبیاری بر اساس 70 درصد نیاز آبی به همراه 10 تن در هکتار بیوچار و کودشیمیایی (I2B2F2) بود. به طور کلی، استفاده از بیوچار در مناطق خشک و نیمه خشک علاوه بر بهبود خصوصیات خاک، جذب آب و عناصر غذایی توسط گیاه را افزایش داده و با تاثیر بهینه بر عملکرد، میزان آب مصرفی در سیاه دانه را کاهش داده و باعث صرفه جویی در مصرف آب می شود.

به منظور مطالعه تغییرات خصوصیات فیزیولوژیک ارقام و لاین های کلزا و اثرات این تغییرات بر بهبود پتانسیل عملکرد، آزمایشی طی سال های زراعی 94-1393 و 95-1394 در مجتمع آموزش عالی شیروان، خراسان شمالی انجام شد. در این آزمایش 20 رقم و لاین کلزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار آزمایش شدند. به منظور بررسی شاخص های رشد، ارقام بر اساس تجزیه کلاستر به سه گروه با عملکرد بالا (Bilbao)، متوسط (کرج 3) و پایین (ساری گل) تقسیم شدند و از هر گروه یک نماینده انتخاب شد. ارقام از لحاظ خصوصیات فنولوژیک متنوع بودند به طوری که ارقامی نظیر ساری گل، طلایه، شیرالی، ظفر و زرفام زودتر از سایر ارقام به مرحله رسیدگی فیزیولوژیک رسیدند. همبستگی مثبت و معنی دار دوام گل دهی با عملکرد (**66/0=r) و تعداد خورجین در بوته (**88/0=r) از اهمیت این دوره در تعیین عملکرد دانه دارد. از نظر شاخص سطح برگ، رقم Bilbao نسبت به دو رقم کرج 3 و ساری گل برتری داشت. همچنین رقم ساری گل زودتر از دو رقم دیگر به حداکثر شاخص سطح برگ رسید. همبستگی قوی بین حداکثر تجمع ماده ی خشک و عملکرد دانه وجود داشت (**81/0=r). شاخص های رشد از جمله CGR و RGR در سال اول به طور معنی داری از سال دوم بیش تر بودند. مقدار ضریب خاموشی (K) در سال اول از 65/0 (شیرالی) تا 77/0 (ظفر و ساری گل) و در سال دوم از 63/0 (کرج 3) تا 80/0 (ظفر) متغیر بود. متوسط کارایی مصرف نور به ترتیب در دو سال آزمایش 80/3 و 63/3 گرم بر مگاژول در متر مربع برآورد گردید. به طور کلی عملکرد دانه در سال اول بیش تر از سال دوم انجام آزمایش بود. میانگین عملکرد ارقام در سال اول 80/453 گرم در متر مربع و در سال دوم 84/401 گرم در متر مربع بود. بیش ترین عملکرد در سال نخست انجام آزمایش متعلق به ارقام Bilbao، Kodiak، SW102، GKH-305 و Traviata با میانگین عملکرد 55/495 گرم در متر مربع و کم ترین عملکرد متعلق به ارقام زرفام، ساری گل، طلایه، شیرالی و Modena با میانگین عملکرد 48/370 گرم در متر مربع بود. بیش ترین عملکرد در سال دوم انجام آزمایش متعلق به ارقام Bilbao، GKH-305، Slm046، L72، SW102، Kodiak و Traviata با میانگین عملکرد 31/450 گرم در متر مربع و کم ترین میزان عملکرد متعلق به ارقام طلایه، Opera، کرج3، Okapi، Modena، GKH-2005 و کرج 1 با میانگین عملکرد 66/349 گرم در متر مربع بود. به طور کلی ارقامی که شاخص سطح برگ بالاتری داشتند و نیز زمان رسیدن به شاخص سطح برگ حداکثر، همزمان با تشعشع دریافتی بیش تر بود و هم چنین از تشعشع دریافتی با کارایی بالاتر بهره مند شدند، عملکرد بالاتری داشتند.

در این مطالعه تحمل به یخ زدگی 33 ژنوتیپ نخود موجود در آزمایش های مقایسه عملکرد پیشرفته مناطق سردسیر دیم و سه ژنوتیپ شاهد (سارال، ILC 533 و جم) در اتاقک سرما و در قالب طرح لاتیس مربع با دو تکرار بررسی شد. کشت در هفتم مهر ماه انجام و تا مرحله شش هفتگی در بیرون از گلخانه نگهداری و تعداد بذرهای سبز شده آنها یادداشت گردید. گیاهچه ها به مدت یک ساعت در معرض سرمای 15-درجه سانتی گراد قرار گرفته و سپس به مدت سه روز به اطاقک رشد (دمای 4+ درجه سانتی گراد) منتقل شدند. گیاهان در شرایط گلخانه به مدت دو هفته و در دمای 3± 20 درجه سانتی گراد نگهداری و تعداد گیاه چه های باقیمانده ژنوتیپ ها ثبت شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر نسبت مقاومت به یخ زدگی وجود داشت. لاین های شماره 14( (Flip98-138C*SEL99TER85074)*SEL99TH15039)، 28(FLIP 00-84 C) و رقم سارال به ترتیب با 100، 98 و 89 درصد بقاء دارای بیشترین تحمل به یخ زدگی بودند. رقم نخود کاکا و لاین شماره 12((Flip 98-28C*Flip 98-22C)* ICCV2) با میزان بقای پنج درصد دارای کمترین تحمل در برابر یخ زدگی بودند. جمع بندی نتایج ضمن تایید وجود منابع ژنتیکی متحمل به سرما در ژرم پلاسم مورد مطالعه، نشان داد که امکان دسترسی به ژنوتیپ هایی با تحمل به سرمای بیشتر از رقم سارال به عنوان اولین رقم متحمل به یخبندان، جهت کشت پاییزه در مناطق سردسیر دیم وجود دارد.

به منظور بررسی اثر تلقیح با باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا بر سیستم ریشه دهی و عملکرد دانه ارقام گندم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو مزرعه در دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام و ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عامل رقم گندم در دو سطح (کراس سبلان و ساجی) و تیمار منابع کودی در هشت سطح شامل: 1-شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی)، 2-50 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 3-باکتری سودوموناس پوتیدا، 4-قارچ گلوموس موسه آ، 5-باکتری سودوموناس پوتیدا+ قارچ گلوموس موسه آ، 6-باکتری سودوموناس پوتیدا+ قارچ گلوموس موسه آ+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، 7-باکتری سودوموناس پوتیدا+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر و 8-قارچ گلوموس موسه آ+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که برهمکنش رقم×منابع کودی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و همچنین خصوصیات ریشه ای گندم دیم معنی دار بود. به طوری که بیشترین تعداد سنبله در مترمربع (افزایش 7/16 درصدی)، تعداد دانه در سنبله (افزایش 2/67 درصدی)، وزن هزار دانه (افزایش 3/19 درصدی)، عملکرد دانه (افزایش 72 درصدی)، عملکرد زیست توده (افزایش 57 درصدی)، حجم ریشه (افزایش 6/53 درصدی)، سطح ریشه (افزایش 3/69 درصدی)، تراکم طول ریشه (افزایش 5/76 درصدی) و چگالی سطح ریشه (افزایش 69 درصدی) در رقم ساجی× قارچ گلوموس موسه آ+25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر نسبت به شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط کشت گندم دیم در ایلام که گیاه با تنش های آخر فصلی (خشکی و دما) مواجه می گردد، گندم دوروم دیم رقم ساجی و تلقیح با قارچ میکوریزا به دلیل بهبود سیستم ریشه دهی در شرایط دیم نتیجه مطلوب تری از خود نشان داده و موجب افزایش عملکرد دانه می گردد.

جهت مشخص کردن روابط بین عملکرد دانه و درصد روغن با برخی از صفات مهم زراعی و پیدا کردن اثرات مستقیم و غیر مستقیم آنها روی عملکرد دانه و درصد روغن و نیز انتخاب بهترین ارقام از نظر صفات مختلف، 91 ژنوتیپ کنجد در یک طرح آگمنت در موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1395 مطالعه شدند. در این مطالعه 17 صفت کمی از جمله تعداد روز از جوانه زنی تا شروع گلدهی، تعداد روز از جوانه زنی تا شروع رسیدگی، ارتفاع اولین کپسول از سطح زمین، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در شاخه های فرعی، تعداد کپسول در شاخه اصلی، تعداد کپسول های یک بوته، تعداد دانه در یک کپسول، وزن دانه یک کپسول، وزن صد دانه، وزن یک کپسول، طول کپسول، قطر کپسول، درصد روغن، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. ضرایب همبستگی ساده محاسبه گردید و معلوم شد که تعداد کپسول ها در گیاه، تعداد کپسول در شاخه های فرعی، عملکرد بیولوژیک، تعداد کپسول در شاخه اصلی و ارتفاع گیاه بالاترین ضرایب همبستگی را با عملکرد دانه دارا هستند. همچنین وزن صد دانه، عملکرد دانه تک بوته، تعداد کپسول در شاخه اصلی، تعداد کپسول در تک بوته و وزن دانه های یک کپسول بالاترین همبستگی را با درصد روغن داشتند. تجزیه علیت نشان داد که تعداد کپسول ها در بوته، تعداد کپسول ها در شاخه فرعی، عملکرد بیولوژیک و طول کپسول بیشترین اثر مستقیم مثبت را روی عملکرد دانه دارا بودند و پیشنهاد می شود که به عنوان شاخص های انتخاب برای پیشرفت عملکرد دانه به کار روند. همچنین وزن دانه های یک کپسول، طول کپسول، عملکرد دانه و تعداد کپسول در شاخه اصلی به ترتیب دارای بالاترین اثرات مستقیم مثبت روی درصد روغن دانه بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 6 مولفه مجموعا 77/82 درصد از تغییرات داده ها را توجیه کردند. از لحاظ عملکرد به ترتیب ژنوتیپ های Lao hong zhi ma، Black c-2-c، Dulce 101/87 و Bukbak دارای بالاترین عملکرد دانه در بین ژنوتیپ های مورد بررسی در بای پلات حاصل از مولفه اول و دوم بودند. ژنوتیپ شماره 79 با نام White c323-2 دارای عملکرد نسبی خوب و همچنین مقدار روغن دانه نسبتا خوب است. علاوه بر این، ژنوتیپ های شماره 79 و 51، با نام های White c323-2 و Local 123 دارای عملکرد نسبی خوب و نیز نسبتا زودرس است. در نهایت، ژنوتیپ شماره 49 با نام Lao hong zhi ma، دارای عملکرد نسبی بالا و تعداد دانه در هر کپسول بالا می باشد. با توجه به نتایج می توان نتیجه گیری کرد که در اصلاح برای هر مولفه باید به صفات مرتبط با آن مولفه توجه شود به این دلیل که ژن یا ژن هایی که تعداد کپسول در یک بوته را کنترل می کنند، وزن یک بوته، وزن یک کپسول و صفات دیگر معنی دار در این مولفه را نیز به احتمال خیلی زیاد کنترل می کنند و مولفه یا ژنی که این صفات را کنترل می کند، مولفه یا ژن مشترک می باشد.

این بررسی به منظور تعیین حدود حساسیت و تحمل به تنش کمبود رطوبتی ژنوتیپ های گندم به شرایط آبیاری کامل و کمبود رطوبتی در دوره زایشی اجرا شد. تعداد هشت ژنوتیپ حاصل از برنامه به نژادی اقلیم سرد کشور که دارای تیپ رشد زمستانه در مقایسه با ارقام اروم، میهن و زارع به عنوان شاهد بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1395-1393 در دو شرایط آبیاری کامل و کمبود رطوبتی در دوره زایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد مورد مقایسه قرار گرفتند. در این تحقیق از 14 شاخص ارزیابی تنش به ترتیب شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص بهره وری متوسط (MP)، شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل به تنش تعدیل یافته (MSTI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص خشکی (DI)، شاخص تحمل غیرزیستی، (ATI) شاخص درصد حساسیت به تنش (SSPI)، شاخص محصول در تنش و بدون تنش (SNPI) و درصد کاهش عملکرد (RE) استفاده گردید. در مجموع شاخص ها پنج شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM) و شاخص تحمل به تنش تعدیل یافته (MSTI) با احتمال 99 درصد بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان دادند و به عنوان برترین شاخص های متحمل به خشکی در این بررسی مشخص شدند. ژنوتیپ هشت که بالاترین مقدار را در این پنج شاخص داشت به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ در شرایط تنش شناسایی گردید. ارقام شاهد به لحاظ عملکرد و تحمل به تنش خشکی در قیاس با ژنوتیپ هشت جایگاه مناسبی نداشتند. در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ هشت بیشترین عملکرد را با 5176 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داده و در رتبه میانگین شاخص های این تحقیق رتبه اول را داشت. ژنوتیپ 9 نیز از لحاظ عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی با 5079 کیلوگرم در هکتار و رتبه دوم در میانگین شاخص های این تحقیق به عنوان بهترین ژنوتیپ متحمل به خشکی بعد از ژنوتیپ 8 قرار گرفت.

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر برخی ویژگی های زراعی بزرک (Linum usitatissimum L. ) و باقلا (Vicia faba L. ) در کشت مخلوط، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در سال زراعی 96-1395 به اجرا درآمد. عامل اول شامل الگوی کشت در پنج سطح شامل کشت خالص بزرک، کشت خالص باقلا، کشت مخلوط یک ردیف بزرک + یک ردیف باقلا، دو ردیف بزرک + دو ردیف باقلا و سه ردیف بزرک + سه ردیف باقلا و عامل دوم شامل عدم مصرف و مصرف کود زیستی (ترکیب قارچ میکوریزا+ باکتری های تامین کننده نیتروژن، فسفر، پتاسیم و گوگرد) بود. صفات مورد مطالعه برای بزرک شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه های جانبی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد روغن و برای باقلا شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه های جانبی، طول نیام، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه بودند. نتایج نشان داد که الگوی کشت بر کلیه صفات مورد بررسی باقلا و بزرک اثر معنی دار داشت. حداکثر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک باقلا به ترتیب از کشت خالص (به ترتیب با 280/4 و 300/13 تن در هکتار) و کمترین مقادیر آنها از کشت مخلوط با نسبت یک ردیف بزرک و یک ردیف باقلا خالص (به ترتیب با 590/2 و 240/10 تن در هکتار) به دست آمد. حداکثر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بزرک از کشت خالص بزرک (به ترتیب با 230/2 و 153/7 تن در هکتار) و کمترین میزان عملکرد از کشت مخلوط سه ردیف بزرک و سه ردیف باقلا (به ترتیب با 040/1 و 992/4 تن در هکتار) حاصل شد. درصد روغن بزرک در تمامی الگوهای کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. همچنین، بالاترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک هر دو گونه در شرایط کاربرد کود زیستی و کمترین مقادیر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک از عدم مصرف کاربرد کود زیستی به دست آمد. بالاترین نسبت برابری زمین نیز در شرایط کاربرد کود زیستی در کشت مخلوط دو ردیف بزرک + دو ردیف باقلا برابر با 53/1 به دست آمد که معادل 53 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود و این نشان دهنده برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص است.

در این پژوهش با استفاده از مدل AquaCrop عملکرد دانه، زیست توده و طول دوره رشد سه هیبرید ذرت تحت شرایط اقلیم آینده، در تیمارهای مختلف آبیاری شبیه سازی شد. به این منظور، از داده های بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و ساعت آفتابی مدل ریز مقیاس نمایی LARS-WG با استفاده از مدل گردش عمومی جوHadCM3 برای سه سناریو گزارش چهارم هیات تغییر اقلیم (A1B، A2 و B1) پیش بینی و برای دشت مغان در دوره های 2010-1970، 2030-2011 و 2065-2046 مورد بررسی قرار گرفت. مدل AquaCrop قبل از استفاده، توسط داده های مزرعه ای (سال های 1394 و 1395) واسنجی و تعیین اعتبار شد. سپس طول دوره رشد هیبریدها، مقادیر عملکرد دانه و زیست توده در دوره های آینده، برای تیمارهای متفاوت آبیاری (I1= آبیاری نرمال، I2= قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی، I3= قطع آبیاری در مرحله گل دهی و I4= قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) و هیبریدهای متفاوت ذرت (C1= SC704، C2= SC703 و C3= SC705) شبیه سازی شد. با توجه به نتایج، در دوره آماری 2030-2011 میلادی در مقایسه با دوره 2010-1970 (پایه) میانگین ماهانه دمای به مقدار 41/1، 35/1 و 56/1 درجه سانتی گراد به ترتیب در سناریوهای A1B، A2 و B1 افزایش، میانگین ماهانه بارش به مقدار 6، 11 و 15 میلی متر به ترتیب در سناریوهای A1B، A2 و B1 کاهش خواهد یافت و در دوره آماری 2065-2046 میلادی در مقایسه با دوره پایه میانگین ماهانه دمای به مقدار 9/2، 69/2 و 32/2 درجه سانتی گراد، به ترتیب در سناریوهای A1B، A2 و B1 افزایش خواهد یافت. همچنین در طی این دوره، مقدار کاهش بارندگی به مقدار 18، 15 و 14میلی متر به ترتیب در سناریوهای A1B، A2 و B1 پیش بینی شد. نتایج شبیه سازی عملکرد دانه و زیست توده کل ارقام ذرت تحت تاثیر مدیریت های آبیاری با استفاده از مدل AquaCrop، نشان داد که متغیرهای آماری ریشه میانگین مربعات خطای عملکرد دانه و ماده خشک در سال های 1394 و 1395، به ترتیب 413 و 891 کیلوگرم در هکتار بود. مقدار ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده عملکرد دانه و ماده خشک، به ترتیب 11 و 10 درصد به دست آمد. به علاوه، استفاده از داده های هواشناسی آینده تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم نشان از کاهش طول دوره رشد، عملکرد دانه و عملکرد زیست توده در دوره های 2030-2011 و 2065-2046 در سناریوهای A1B، A2 و B1 دارد. در بین ارقام مورد مطالعه در این تحقیق مشاهده شد که هیبرید سینگل کراس 704 نسبت به سایر هیبریدهای ذرت دارای کاهش رشد و عملکرد کمتری می باشد. بنابراین این رقم می تواند برای تغییر اقلیم آینده در دشت مغان مناسب باشد.

به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید بر کارآیی مصرف آب و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی جو در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزارع کیذور واقع در شهرستان سبزوار انجام شد. تیمارها شامل آبیاری در دو سطح قطع آبیاری (قطع آبیاری از مرحله آبستنی (کد 49 زادوکس) تا برداشت) و آبیاری کامل و تیمار محلول پاشی سالیسیلیک اسید در چهار سطح صفر (شاهد)، دو، چهار و شش میلی مولار در مرحله ساقه دهی (کد 39 زادوکس) روی جو اجرا شد. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری بیشترین تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در متر مربع به ترتیب در تیمار محلول پاشی دو تا شش میلی مولار سالسیلیک اسید و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد بود. کمترین کارایی مصرف آب (38/0) در شرایط قطع آبیاری و بدون مصرف سالیسیلیک اسید حاصل شد و با مصرف سالیسیلیک اسید تا شش میلی مولار کارایی مصرف آب افزایش یافت. همچنین با افزایش مصرف سالیسیلیک اسید در شرایط قطع آبیاری در مقایسه با آبیاری کامل، کارایی مصرف آب افزایش بیشتری یافت. کمبود آب از یک طرف با تاثیر بر ساختار غشای سلول سبب افزایش نفوذپذیری غشا نسبت به یون ها و ماکرو مولکول ها شد (نشت الکترولیت برگ در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری به ترتیب 45/0 و 58/0 بود) و از طرف دیگر، با افت شاخص کلروفیل، فتوسنتز را کاهش داد که در نهایت کاهش عملکرد و اجزای آن را به همراه داشت. از طرفی، اسید سالیسیلیک موجب تعدیل تنش خشکی از طریق کاهش نشت یونی (عدم مصرف و مصرف سالسیلیک اسید شش میلی مولار در شرایط قطع آبیاری به ترتیب 61/0 و 38/0 بود)، افزایش غلظت پرولین و شاخص کلروفیل در نتیجه بهبود عملکرد دانه گندم در شرایط قطع آبیاری در مقایسه با آبیاری کامل گردید.

کشاورزی، که عامل تامین نیاز غذایی و ثبات اقتصادی و امنیتی هر جامعه ای است، می تواند تحت تاثیر نوسانات اقلیمی هر منطقه قرار گیرد. بررسی تاثیر اقلیم بر تولید محصولات زراعی همچون گندم که یک محصول راهبردی در تامین امنیت غذایی جامعه ایرانی است از اهمیت دوچندانی برخوردار است. هدف از این مطالعه پیش بینی اثرات تغیر اقلیم در آینده نزدیک بر عملکرد گندم آبی در منطقه تربت جام با بیشترین سطح زیر کشت در استان خراسان رضوی بود. در این تحقیق از برنامه MarkSim تحت چهار سناریوی انتشار RCP2. 6، RCP4. 5، RCP6 و RCP8. 5 برای تولید داده های اقلیمی در دوره آینده نزدیک (2047-2018) استفاده شد. در نهایت داده های اقلیمی خروجی از برنامه MarkSim به عنوان داده های آب و هوایی ورودی برای اجرای مدل شبیه سازی رشد گیاهان زراعی DSSAT مورد استفاده قرار گرفت. نتایج شبیه سازی رشد گندم آبی در دوره پایه نشان داد که این گیاه کاهش دوره رشد و افزایش تولید ماده خشک و عملکرد را در دوره 20 ساله اخیر تجربه کرده است. افزایش بارش های بهاری و همچنین افزایش دما در طول فصول سرد سال ازجمله دلایل این افزایش بوده است. همچنین افزایش دما در طول فصل سرد سال و افزایش غلظت دی اکسید کربن در آینده نزدیک تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم افزایش حدود 20 تا 25 درصدی تولید دانه گندم را باعث خواهند شد. اگرچه میزان این افزایش تولید در خاک های سبک تر کمتر از خاک های سنگین تر منطقه بود. همچنین مشخص گردید، با وجود احتمال کاهش حداقل 300 متر مکعب آب آبیاری در هر هکتار در طول دوره رشد گندم در 30 سال آینده، در نهایت با به کار گیری سیستم های آبیاری با راندمان بالاتر احتمالا افزایش تولید با تغییرات چندانی روبه رو نخواهد شد.