محیط شناسی
سال:1400 | دوره:47 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

اگرچه بیش از نیم قرن از ظهور اولین نظریات در باب امنیت محیطی در جهان می گذرد؛ اما همچنان اهمیت توجه به آن در نظام مدیریت شهری ایران مغفول مانده است. از همین رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی امنیت محیطی در محلات بافت تاریخی شهر بوشهر، به تحلیل متغیرهای آن پرداخته است. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. در ابتدا متغیرهای امنیت فضاهای شهری از ادبیات موضوعی گردآوری شده و سپس به کمک پرسشنامه برای چهار محله در بافت تاریخی شهر بوشهر تکمیل شده است. جامعه آماری، دانشجویان دانشکده هنر و معماری دانشگاه خلیج فارس بوشهر هستند که شناخت کافی نسبت به محدوده مورد مطالعه دارند. همچنین حجم نمونه با توجه به مدل تحلیلی مورد استفاده، 100 مورد بوده است که بیش از 3 برابر تعداد متغیرها (سوالات پرسشنامه) است. پس از تکمیل پرسشنامه ها، داده ها در نرم افزار SPSS وارد شده و به کمک مدل تحلیل عاملی اکتشافی مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد 9 عامل «رفتارهای اجتماعی»، «مدیریت و نگهداری»، «ماندگاری اهالی»، «نظارت رسمی»، «نظارت غیررسمی»، «قلمروگرایی»، «آرامش محیطی»، «مرزبندی نواحی» و «هراس انگیزی محیط» در تبیین امنیت فضاهای شهری در محلات نقش دارند.

امروزه حدود 60% جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند. شهرها مصرف کننده های عمده انرژی بوده و لذا ایجاد تاب آوری شهری در حوزه انرژی امری ضروری است. تاب آوری انرژی در محیط شهری را می توان به دو دسته کوتاه مدت نظیر توان مقابله با پدیده هایی همچون زلزله و سیل، و بلند مدت در جهت مقابله با تأثیرات منفی ناشی از پدیده اقلیم تقسیم نمود. در این مقاله با استفاده از منابع علمی، نظر سنجی از خبرگان، و روش تحلیل عاملی فازی، معیارهای اصلی به چهار دسته فنی و زیر ساختی، محیطی انسان ساخت، حکمرانی، و اجتماعی-فرهنگی تقسیم و زیر معیارهای هریک در هر دو رویکرد اولویت بندی گردیدند. در رویکرد کوتاه مدت، عوامل مؤثر در تاب آوری انرژی به ترتیب شامل ذخیره سازی انرژی، الگوی توسعه ی شهری، برنامه ریزی آموزش و فرهنگ سازی و در بلند مدت شامل افزایش راندمان انرژی، کاهش مصرف انرژی در ساختمان، قانون گذاری و آگاهی عمومی می باشند. همچنین با مقایسه اولویت ها در هر بخش، عوامل مشترک تأثیرگذار در هر دو دیدگاه ارائه گردیدند که می توانند ابزار مناسبی را جهت مدیریت برای برنامه ریزی به منظور توسعه ی جوامع کم کربن و تاب آور فراهم آورند.

در مطالعه حاضر، برای بررسی اثرات زیست محیطی تصفیه خانه فاضلاب شهر سرعین از روش ارزیابی چرخه حیات LCA و برای ارزیابی مخاطرات بهداشتی آن از روش سیستم اطلاعات ارزیابی ریسک RAIS استفاده گردید. بدین منظور برای بررسی اثرات مخرب زیست محیطی، اطلاعات ورودی به سیستم، خروجی پساب، مقدار انرژی و مواد شیمیایی مصرفی گردآوری شده و مقدار گاز های خروجی تولید شده متان و دی اکسید کربن محاسبه و توسط نرم افزار سیماپرو تجزیه و تحلیل گردید. همچنین برای ارزیابی مخاطرات بهداشتی پساب تصفیه شده که توسط کشاورزان منطقه، مصرف آبیاری زراعی دارد دو سناریودر نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در روش ارزیابی چرخه حیات، کلر به عنوان عامل مهم، با بیشترین تاثیر نامطلوب بر محیط زیست می باشد و در روش ارزیابی ریسک، بیشترین فاکتور خطر سلامتی مربوط به نیتریت است. در روش ارزیابی چرخه حیات، سرطانزایی بیشترین تاثیر بر سلامت انسان را دارد که بر پایه انتشارات به هوا و بر حسب گرم معادل بنزن (C6H6) بیان می شود در حالی که در روش ارزیابی ریسک، ریسک سرطانزایی که بر پایه پساب حاصل از تصفیه ارزیابی شده، مشاهده نگردید. استفاده از پساب تصفیه شده برای آبیاری از نظر ریسک غیرسرطانی مخاطره آمیز می باشد.

هدف این پژوهش شناسایی الگوهای تاریخی وپیش بینی اندازه و نحوه رشد آینده شهری و تغییرات کاربری اراضی در مناطق ساحلی است. موضوعی که با وجود اهمیت سرزمین های ساحلی تاکنون به آن پرداخته نشده است. این مطالعه در ناحیه ساحلی شهرستان پارسیان و با استفاده از مدل SLEUTH-3R به عنوان نسخه ایی جدید از مدل های سلول های خودکار انجام شد. بر اساس نتایج، رشد شهری در این منطقه بیش از همه تحت تاثیر پستی و بلندی ها بوده و ایجاد لکه های سکونت گاهی با شبکه حمل و نقل رابطه ایی خطی دارد. همچنین رشد شهرها بیشتر از اراضی درونی شهری شکل گرفته وایجاد لکه های پراکنده شهری و رشد ناشی از حاشیه های شهر با نسبت کمتری در شکل گیری سکونت گاه های این منطقه نقش دارند. از سوی دیگر، مساحت مناطق شهری از سال 2019 تا 2050، از 1200 هکتار به 3481 هکتار افزایش خواهد یافت که معادل نرخ رشد برابر با 58/73 است. احتمال انتقال سایر کاربری ها به شهر نیز نشان می دهد که در حدود 47 درصد از مساحت اراضی بایر به کاربری شهری تبدیل خواهد شد. نتایج این مطالعه می تواند چشم انداز مناسبی برای تصمیم گیران در طرح ریزی سرزمین و مدیریت منابع طبیعی فراهم نموده و در راستای توسعه پایدار شهری در این منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

هدف پژوهش، بررسی تغییرات کاربری و اثر آن بر فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه باغملک است. ابتدا تصاویر ماهواره ای با شبکه عصبی مصنوعی طبقه بندی شده و تغییرات کاربری در سال های 2002-2019 بررسی گردید. سپس فرسایش خاک با مدل RUSLE محاسبه و میزان بار رسوب برآورد شد. نتایج نشان داد که مناطق مسکونی، اراضی بایر و زراعت دیم افزایش مساحت و پهنه های آبی، مراتع و زراعت آبی کاهش مساحت داشته اند. با لحاظ حد متوسط خاکسازی حدود 15 تن در هکتار در سال، ملاحظه شد که در سال 2002 حدود 19. 69 درصد و در سال 2019 حدود 45. 36 درصد از مساحت منطقه مقدار فرسایش از حد قابل قبول بیشتر بوده است. نسبت تحویل رسوب بین 0. 29 تا 0. 58 و حداکثر بار رسوب بین 0. 12 تا 0. 23 و رسوب کل بین 81051 تا 313248 برآورد شد. در دوره مورد مطالعه از مساحت طبقات کاربری دارای کلاس فرسایشی کم کاسته شده و به مساحت کلاس های فرسایشی زیاد و عمدتاً به کلاس فرسایشی بیش از 20 تن در هکتار در سال افزوده شده است. با توجه به نقشه های فرسایش در سال 2002 و 2019، به طور عمده مناطق با بیشترین خطر فرسایش در کاربری های مرتعی و زراعت دیم قرار گرفته اند.

استرس شغلی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده ناراحتی های جسمی و روانی در کارکنان صنایع مختلف است. از مهم ترین این آسیب ها اختلالات اسکلتی عضلانی است که موجب کاهش انگیزه کاری و تاثیر منفی بر کارکنان می گردد. در این ارتباط، مطالعه حاضر با هدف بررسی استرس شغلی و ارتباط آن با اختلالات اسکلتی عضلانی در کارکنان یک صنعت ساختمان سازی در شهر تهران صورت گرفت. در این مطالعه توصیفی – تحلیلی 78 نفر بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های نوردیک و اسیپو جمع آوری شد. برای آنالیز از نرم افزار SPSS 20، آزمون های تی تست و کای دو استفاده گردید. نتایج نشان داد که 51/2% از کارکنان استرس طبیعی داشتند و هیچ کدام استرس شدید نداشتند. بیشترین میزان اختلالات در قسمت تحتانی کمر (46/6%) و کمترین مربوط به ران (13/3%) بود. بین استرس شغلی و اختلالات اسکلتی عضلانی در قسمت های تحتانی کمر، زانو و مچ پا رابطه معناداری یافت گردید(P<0. 05). نتایج بیانگر این بود که استرس شغلی از عوامل خطرساز در بروز برخی ناراحتی های اسکلتی عضلانی در کارکنان است. اقدامات موثر برای کاهش سطح استرس در بین کارکنان مورد نیاز می باشد.