فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران
سال:1398 | دوره:3 | شماره:4 (پیاپی 12) |تعداد مقالات:8

سیستم های مونوآمینرژیک ساقه مغز از جمله سیستم لوکوس سرولیوس-نورآدرنرژیک به علت ارتباطات گسترده در بسیاری از پردازش های مرکزی نقش دارند و بروز هرگونه آسیب در این سیستم ها طیف وسیعی از اختلالات سیستم عصبی را به دنبال خواهد داشت. هسته لوکوس سرولیوس به عنوان منبع اصلی نورآدرنالین مغز پستانداران اولین سیستم مدولاتوری سلسله اعصاب مرکزی است که از نظر آناتومی و بیوشیمی توصیف و تبیین شده است. این هسته به واسطه رهایش نورآدرنالین، مجموعه ای از آثار تحریکی و مهاری را در نواحی هدف خود اعمال می کند. طی چند دهه اخیر آسیب هسته لوکوس سرولیوس به عنوان یکی از عوامل و ویژگی های مشترک برخی بیماری های سیستم عصبی از جمله بیماری های نورودژنراتیو مطرح شده است. به علاوه احتمال دارد بروز این بیماری ها، خود تظاهرات مختلفی از یک فرایند پاتوفیزیولوژیک مشترک یعنی آسیب هسته لوکوس سرولیوس باشد. توجه به نقش هسته لوکوس سرولیوس به عنوان یک عامل مداخله گر در پاتوبیولوژی این بیماری ها همچنین می تواند ما را به نقش این هسته به عنوان یک هدف بالقوه تشخیصی و درمانی به خصوص در بیماری هایی مانند پارکینسون و آلزایمر رهنمون شود. دلیل آسیب پذیری زیاد نورون های هسته لوکوس سرولیوس و نیز حساسیت آن ها به آسیب های دیگر نواحی مغز، دقیقا معلوم نیست اما به نظر می رسد ویژگی های خاص آناتومیک و خونرسانی این هسته، فسفریلاسیون پروتیین تایو، نیاز به سطح بالای انرژی، آلودگی های محیطی و استرس از جمله عوامل موثر باشند که در این مقاله مروری به آن ها پرداخته می شود.

زمینه و هدف اضطراب اختلال شایع عصبی است که بر اثر تحریک و یا تخریب نواحی مختلف مغز از جمله هیپوکمپ بروز می کند. هموسیستیین اخیرا به عنوان یک آمینو اسید تحریکی بالقوه و یک فاکتور خطر در اختلالات سیستم عصبی مرکزی شناخته شده است. این مطالعه جهت بررسی اثرات تجویز هموسیستیین بر رفتارهای شبه اضطرابی طراحی گردید. همچنین ما احتمال نقش محافظتی اسید فولیک را به عنوان آنتی اکسیدانت بالقوه در مقابل اثرات ناشی از هایپرهموسیستیینمیا در هیپوکمپ بررسی نمودیم. روش ها موش های نوزاد به چهار گروه تقسیم شدند. گروه اول نرمال سالین، گروه دوم هموسیستیین را به صورت زیر جلدی روزانه دو بار به فاصله 8 ساعت (0/6-0/3 میکرو مول بر گرم وزن موش) دریافت کردند. گروه سوم هموسیستیین + اسید فولیک (میکرو مول 0/011) و گروه چهارم اسید فولیک را از روز 4-25 پس از تولد دریافت کردند. در روز 26ام فعالیت جستجوگرایانه و اضطراب با استفاده از اوپن فیلد و ماز بعلاوه شکل مرتفع به ترتیب ارزیابی شد. سپس مطالعه بافتی صورت گرفت. یافته ها: تجویز هموسیستیین میزان هموسیستیین کل را در پلاسما افزایش داد. اسید فولیک میزان هموسیستیین پلاسما را بطور معناداری کاهش داد. هموسیستیین رفتار شبه اضطراب را القا نمود. تعداد ایستادن حیوان به طور معنی داری به دنبال تجویز هموسیستیین نسبت به کنترل کاهش یافت (0/05 >p ). درصد مدت زمان سپری شده در بازوهای باز ماز بعلاوه شکل مرتفع بطور معناداری کاهش و درصد مدت زمان حضور در بازوهای بسته در موش های در معرض هموسیستیین نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری داشت (0/001 >p ). تیمار اسیدفولیک درصد زمان حضور در بازوهای باز را افزایش و درصد زمان حضور در بازوهای بسته را در گروه "هموسیستیین+ اسید فولیک" نسبت به موش های گروه هموسیستیین کاهش معنادار داد (0/05 >p ). بررسی بافت شناسی نشان داد که تغییر معناداری در تعداد سلول های هیپوکامپ بین گروه ها وجود ندارد. نتیجه گیری: افزایش سطح هموسیستیین پلاسما در دوران پس از تولد رفتارهای شبه اضطراب القا می نماید. اسید فولیک اثر محافظتی در برابر اضطراب ناشی از هموسیستیین دارد.

زمینه و هدف تجویز مکرر آگونیست های اوپیاتی سبب بروز وابستگی به این مواد می شود و همین مسیله مصرف کلینیکی آن ها را محدود ساخته است. هسته لوکوس سرولیوس از جمله ساختارهای اصلی مغزی است که در وابستگی، تحمل و بیان علایم محرومیت از مورفین نقش کلیدی ایفا می کند. اورکسین نیز نوروپپتیدی است که در وابستگی و تحمل به اوپیات ها نقش دارد. گیرنده نوع یک اورکسین به میزان زیادی در هسته لوکوس سرولیوس بیان می شود. در این مطالعه به بررسی بیان کمی گیرنده نوع یک اورکسین در طی وابستگی به مورفین و بروز سندروم محرومیت از آن در نورون های هسته LC موش های صحرایی می پردازیم. روش ها برای ایجاد وابستگی، مورفین سولفات (ده میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) دو بار در روز برای ده روز به صورت زیرجلدی به موش ها تزریق شد. برای القای سندروم محرومیت از مورفین، نالوکسان (دو میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) به صورت زیر جلدی در روز دهم، دو ساعت بعد از آخرین تزریق مورفین، تزریق می شد. برای سنجش میزان بیان گیرنده نوع یک اورکسین در نورون های هسته لوکوس سرولیوس، از روش RT-PCR استفاده شد. یافته ها: این مطالعه نشان داد که وابستگی به مورفین سبب افزایش بیان ژن گیرنده نوع یک اورکسین در نورون های هسته لوکوس سرولیوس می شود. همچنین مشاهده شد که سندروم محرومیت از مورفین القایی با نالوکسان سبب کاهش بیان گیرنده نوع یک اورکسین در این ناحیه از مغز می شود. به عبارت دیگر میزان این گیرنده ها به حالت قبل از وابستگی باز می گردد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه یعنی افزایش بیان ژن گیرنده نوع یک اورکسین در هسته لوکوس سرولیوس موش های صحرایی وابسته به مورفین و همچنین بازگشت این گیرنده به حالت کنترل بعد از مواجهه با نالوکسان و سندروم ترک می توان پیشنهاد نمود که گیرنده های نوع یک اورکسین در هسته لوکوس سرولیوس در پدیده وابستگی و نیز سندروم محرومیت دخیل هستند.

زمینه و هدف صرع یکی از شایعترین اختلالات سیستم عصبی است. عوارض نامطلوب و مقاوت به داروهای ضدصرع، کشف درمان های جدید را ضروری می سازد. اسیدهای چرب غیراشباع به عنوان مکمل های بدون عوارض جانبی در درمان صرع توصیه می شوند. روغن بذر گل گاوزبان دارای میزان متعادلی از اسیدهای چرب امگا-3 و 6 می باشد. در مطالعه حاضر اثر این روغن بر تشنجات ناشی از پنتنیلن تترازول در موش سوری بررسی گردید. روش ها مطالعه در گروه های ده تایی از موش ها انجام شد. موش ها در 5گروه جداگانه روغن بذر گل گاوزباناز راه داخل صفاقی با دوز یک گرم/کیلوگرم (برای زمان های 30، 60، 90 و 180 دقیقه) و 3 گرم/کیلوگرم (برای زمان 60 دقیقه) دریافت کردند. بعد از فواصل زمانی فوق به موش ها پنتنیلن تترازول با دوز 60 میلی گرم/کیلوگرم از راه داخل صفاقی تزریق شد و تا 30 دقیقه بعد وقوع تشنجات کلونیک و مدت زمان تاخیر تا شروع تشنجات ثبت گردید. در مرحله بعد، به 2 گروه دیگر از موش هاروغن بذر گل گاوزبان با دوزهای 3 و 4 گرم/کیلوگرم از راه داخل صفاقی تزریق شد و بعد از 60دقیقه آستانه تشنج کلونیک این موش ها با تزریق وریدی پنتنیلن تترازول (10میلی گرم در میلی لیتر) اندازه گیری شد. برای تمام گروه های فوق بطور همزمان گروه شاهد متناظر در نظر گرفته شده بود. یافته ها: فقط دوز یک گرم/کیلوگرم رغن بذر 60 دقیقه بعد از تزریق توانست زمان تاخیر تشنجات کلونیک را افزایش دهد (0/001 >p ). روغن بذر در هیچکدام از دوزها تاثیری بر آستانه تشنجات نداشت. نتیجه گیری: تزریق حاد روغن بذر گل گاوزبان فاقد اثرات ضدتشنجی قابل ملاحظه در مدل پنتنیلن تترازول می باشد.

زمینه و هدف این مطالعه، اثر تزریق درون هیپوکمپی سیتالوپرام و هورمون های استروژن و پروژسترون و تاثیر آن ها در تثبیت حافظه و یادگیری اجتنابی غیرفعال و همچنین یادگیری مهارت های حرکتی بر روی موش های صحرایی نر ویستار مورد بررسی قرار می دهد. روش ها: این مطالعه از نوع تجربی بوده که بر روی 25 سر موش آزمایشگاهی صحرایی نر ویستار انجام شد. حافظه اجتنابی غیرفعال توسط دستگاه شاتل باکس و تعادل حرکتی توسط دستگاه روتارود سنجیده شد. موش ها به طور تصادفی در 5 گروه، گروه 1 (سالین) گروه 2 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) گروه 3 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + استروژن (دوز 1 نانومول) گروه 4 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + پروژسترون (دوز 1 نانومول) و گروه 5 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + استروژن (دوز 1 نانومول) + پروژسترون (دوز 1 نانومول) دریافت کردند و به هر هیپوکمپ راست یا چپ حجم 1/5 میکرولیتر تزریق شد. یافته ها: گروهی که سیتالوپرام دریافت کردند زمان تاخیر برای ورود به ناحیه تاریک و مجموع زمان حضور حیوان در اتاقک روشن افزایش یافته، نشان می دهد که سیتالوپرام حافظه اجتنابی غیرفعال را افزایش داده است (0/001 > p). هنگامی که سیتالوپرام همراه با هورمون های استروییدی تزریق درون هیپوکمپی شدند افزایش قابل توجهی در یادگیری و حافظه موش ایجاد شد (0/01 > p). در تست تعادل حرکتی قبل از تزریق اختلاف معنی داری در بین گروه ها مشاهده نشد. پس از دریافت دارو در زمان های 1، 3 و 24 ساعت تعادل حرکتی کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل دیده شد (0/01 > p). نتیجه گیری: تزریق داخل هیپوکمپی سیتالوپرام باعث افزایش حافظه اجتنابی در موش های دریافت کننده این دارو می شود، از طرفی سیتالوپرام هنگامی که با استروژن و پروژسترون همراه می شود باعث کاهش تعادل می شود.

زمینه و هدف با توجه به غنی بودن یونجه از فیتواستروژن ها، و تاثیر مثبت فیتواستروژن بر استخوان، هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر عصاره اتیل استاتی یونجه بر پوکی استخوان ناشی از برداشت تخمدان بود. روش ها: سی سر موش صحرایی ماده نژاد ویستار 3 ماهه، دو هفته پس از تخمدان برداری، به طور تصافی به گروه های شم (جراحی بدون تخمدان برداری)، تخمدان برداری، بدون تخمدان برداری + 4 گرم بر کیلوگرم عصاره در جیره، تخمدان برداری + 2 گرم بر کیلوگرم عصاره در جیره، وتخمدان برداری + 4 گرم بر کیلوگرم عصاره در جیره، تقسیم شدند. پس از 75 روز تیمار، مقادیر آلکالین فسفاتاز، کلسیم و فسفر در سرم و استخوان ران، و منیزیم و استروژن در سرم اندازه گیری شدند. همچنین تراکم مواد معدنی استخوان ران و تغییرات بافتی آن در گروه های مورد مطالعه مقایسه شد. یافته ها: مقادیر کلسیم، فسفر، منیزیم و تراکم مواد معدنی در گروه های مورد مطالعه تفاوت معنی داری نداشت. غلظت استروژن در گروه های تخمدان برداری شده کمتر از گروه کنترل و گروه کنترل دریافت کننده عصاره بود. فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز در سرم گروه تخمدان برداری شده حداکثر و در استخوان ران این گروه حداقل بود (0/05 ˂ p). کاهش ضخامت استخوان متراکم، ضخامت تیغه استخوان اسفنجی و کاهش قطر و تعداد سیستم هاورس در گروه تخمدان برداری شده کم شده بود که به دنبال مصرف عصاره به صورت وابسته به دوز بهبود یافت. در گروه بدون تخمدان برداری + 4 گرم بر کیلوگرم عصاره در جیره، نیز این پارامترها افزایش نشان داد. نتیجه گیری: عصاره اتیل استاتی یونجه با عوارض استخوانی ناشی از کمبود استروژن در موش های تخمدان برداری شده مقابله می کند. به نظر می رسد این اثر از طریق تعدیل افزایش فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز سرم و کاهش سطح سرمی استروژن ناشی از تخمدان برداری باشد.

زمینه و هدف دیابت قندی با عوارض مختلف چشمی ، کلیوی، عصبی و تولید مثلی همراه است. فعالیت مسیر پلی ال که سبب احیای گلوکز به سوربیتول می گردد به دلیل افزایش فعالیت آنزیم های آلدوز ردوکتاز (AR) و سوربیتول دهیدروژناز (SDH) یکی از مکانیسم هایی است که در پیشرفت عوارض جانبی دیابت دخالت دارد. مهار آنزیم AR می تواند یکی از اهداف برای جلوگیری از عوارض دیابت باشد. هدف این مطالعه بررسی اثر عصاره اتانولی دارچین بر میزان SDH در سرم و ARدر عدسی چشم و بافت بیضه موش های دیابتی بود. روش ها این مطالعه از نوع تجربی بوده که بر روی 25 سر موش آزمایشگاهی صحرایی نر ویستار انجام شد. حافظه اجتنابی غیرفعال توسط دستگاه شاتل باکس و تعادل حرکتی توسط دستگاه روتارود سنجیده شد. موش ها به طور تصادفی در 5 گروه، گروه 1 (سالین) گروه 2 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) گروه 3 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + استروژن (دوز 1 نانومول) گروه 4 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + پروژسترون (دوز 1 نانومول) و گروه 5 سیتالوپرام (دوز 2 نانومول) + استروژن (دوز 1 نانومول) + پروژسترون (دوز 1 نانومول) دریافت کردند و به هر هیپوکمپ راست یا چپ حجم 5/1 میکرولیتر تزریق شد. یافته ها: گروهی که سیتالوپرام دریافت کردند زمان تاخیر برای ورود به ناحیه تاریک و مجموع زمان حضور حیوان در اتاقک روشن افزایش یافته، نشان می دهد که سیتالوپرام حافظه اجتنابی غیرفعال را افزایش داده است (0/001 > p). هنگامی که سیتالوپرام همراه با هورمون های استروییدی تزریق درون هیپوکمپی شدند افزایش قابل توجهی در یادگیری و حافظه موش ایجاد شد (0/01 > p). در تست تعادل حرکتی قبل از تزریق اختلاف معنی داری در بین گروه ها مشاهده نشد. پس از دریافت دارو در زمان های 1، 3 و 24 ساعت تعادل حرکتی کاهش معنی داری نسبت به گروه کنترل دیده شد (0/01 > p). نتیجه گیری: تزریق داخل هیپوکمپی سیتالوپرام باعث افزایش حافظه اجتنابی در موش ه ای دریافت کننده این دارو می شود، از طرفی سیتالوپرام هنگامی که با استروژن و پروژسترون همراه می شود باعث کاهش تعادل می شود.

زمینه و هدف فشار روانی پس از سانحه (PTSD)یکی از بیماری های اضطرابی است. PTSDباعث تغییر در بیان ژن های خانواده Bcl2 و در نتیجه باعث بروز آپوپتوز در هیپوکمپ می گردد. اریتروپویتین به عنوان یک فاکتور حفاظت عصبی می تواند از مرگ نورونی جلوگیری کند. اما این پروتیین توانایی عبور از سد خونی مغزی را ندارد. هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات ضدآپوپتوز نانو کپسول اریتروپویتین در PTSD و مقایسه آن با اریتروپویتین است. روش ها با استفاده از مدل تک استرس طولانی مدت، PTSD در موش های صحرایی نر نژاد ویستار القاء شد. حیوانات بلافاصله پس از القاء، نانوکپسول اریتروپویتین و اریتروپویتین با دوز IU/kg 5000 را به ترتیب 1 و 3 بار به صورت داخل صفاقی دریافت کردند. یک هفته بعد حیوانات مورد آزمون رفتاری، شمارش سلول های هیپوکامپ و بررسی سطوح بیان ژن های bcl2 و bax قرار گرفتند. یافته ها مطالعات رفتاری نشان داد نانوکپسول اریتروپویتین و اریتروپویتین، پاسخ های رفتاری اضطراب و ترس حساس شده را به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل کاهش (0/001 > p) دادند. همچنین کاهش تعداد سلول های هیپوکامپ ناشی از مرگ سلولی بهبود یافت. نتایج واکنش زنجیره ای پلیمراز نشان داد که PTSD در هیپوکامپ میزان بیان ژن bcl2 را کاهش و میزان بیان ژن bax را افزایش می دهد. تیمار دارویی این روند را معکوس نمود و به حالت طبیعی نزدیک کرد. نتیجه گیری هم اریتروپویتین و هم نانو کپسول اریتروپویتین دارای اثرات ضداضطراب و ضدآپوپتوزی در مدل حیوانی PTSD هستند. نانو کپسول اریتروپویتین در مقایسه با اریتروپویتین با دوز کمتری این اثرات را نشان می دهد.