محیط شناسی
سال:1400 | دوره:47 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

گوگرد دی اکسید یکی از مهم ترین آلاینده های معیار هوا است که افزایش غلظت آن می تواند سبب شیوع بیماری های قلبی عروقی، تنفسی، کاهش عملکرد ریه، برونشیت مزمن، سرطان ریه و مرگ شود. در این تحقیق غلظت گوگرد دی اکسید بین سال های 2007 تا 2020 در تروپوسفر ایران از کشورهای با مقدار انتشار SO2 بالا در جهان برآورد گردید. برای نیل به این هدف، غلظت ستون SO2 در تروپوسفر ایران با استفاده از دادهای سنجنده ی GOME-2 ماهواره ی MetOp-A مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. GOME-2 یک سنجنده مستقر بر روی ماهواره ی MetOp-A است که می تواند غلظت روزانه SO2 را در مقیاس جهانی اندازه گیری کند. بر اساس نتایج، میانگین غلظت SO2 تروپوسفر ایران µ g/m³ 5/28 و بیش ترین و کم ترین مقدار برآورد شده به ترتیب برابر با µ g/m³ 9/200 و µ g/m³ 70/1 با انحراف معیار µ g/m³ 9/15 برآورد گردید. به لحاظ مکانی نیز، استان خوزستان دارای بالاترین میانگین غلظت SO2 در ایران است و پس از آن ایلام، بوشهر، تهران، البرز، گیلان، مازندران و جنوب کرمان قرار دارند. آنالیز حاصل از بررسی سری زمانی توزیع تروپوسفری SO2 (2020 – 2007)، حاکی از روند کاهشی SO2 در گستره ی تروپوسفر ایران است، به طوری که میانگین آن از µ g/m³ 35 در سال 2007 به µ g/m³ 26 در سال 2020 µ g/m³ 9 (%25) کاهش یافت. نتایج بررسی پراکنش فصلی نشان داد که بیشینه و کمینه ی SO2 به ترتیب در فصل های سرد و گرم سال رخ می دهد. از سوی دیگر ماه های اکتبر و سپتامبر (ماه های سرد سال) از بیش ترین، و ماه های ژوتن و ژولای (ماه های گرم سال) از کم ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده اند. از سوی دیگر ماه های اکتبر و سپتامبر (ماه های سرد سال) از بیش ترین، و ماه های ژوتن و ژولای (ماه های گرم سال) از کم ترین پراکنش ماهانه برخوردار بوده اند. غلظت بیش تر SO2 در دوره ی سرد سال به دلیل فعال تر بودن کانون های انتشار و شرایط هواشناسی حاکم در این دوره است.

در مطالعه ی حاضر، ارتباط بین آلودگی هوا و آذرخش کلّی شامل آذرخش های درون ابری و ابر به زمین در شهر تهران در طی رخدادهای توفان تندریِ سال های 2009 تا 2013 بررسی شده است. پس از مشخص شدن روزهای رخداد توفان تندری همراه با آذرخش، تعداد درخش های آذرخش برای روزهای موردنظر از داده های مشاهداتی حسگر تصویربرداری آذرخش اخذ شدند. داده های غلظت آلاینده ی PM10 (شامل میانگین های روزانه و سالانه) نیز از مرکز کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران برای برخی از ایستگاه های سنجش آلودگی در شهر تهران اخذ شدند. سپس، تغییرات میانگین تعداد درخش های آذرخش با میانگین روزانه غلظت این آلاینده در طول سال های مطالعاتی بررسی شدند. نتایج نشان داد که میانگین روزانه غلظت PM10 همبستگی مثبتی با تعداد درخش آذرخش در منطقه تهران دارد. به عبارت دیگر، PM10 نزدیک سطح سهم قابل توجهی در افزایش غلظت هواویزهای سطحی داشته و ازاین رو به عنوان هسته میعان ابر عمل کرده و بر پدیده های جوّی با بسامد بالا مانند فعّالیّت آذرخش اثر می گذارد. در ادامه، بررسی فصلی با استفاده از داده هایِ کلّ ایستگاه هایِ شادآباد، شریف و فتح، نشان داد که که ارتباط تقریباً قوی تری بین غلظت روزانه ی PM10 و تعداد درخش آذرخش در دوره ی گرم سال های مورد مطالعه نسبت به کل سال ها وجود دارد.

در نظام اکولوژی صنعتی در شهرک های صنعتی هر صنعت باید به عنوان ورودی صنعت دیگر مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وضعیت موجود پسماندهای صنعتی راهکارهایی برای تحقق مقوله اکولوژی صنعتی در شهرک 2 اهواز ارائه گردیده است. پس از بازدید میدانی و تکمیل پرسشنامه از وضعیت موجود پسماندهای تولیدی واحدهای صنعتی فعال، اطلاعات گردآوری شده به عنوان اطلاعات پایه وارد برنامه ی اکسل و براساس اهداف مطالعه در مراحل بعدی توسعه یافت. پس از بررسی کیفیت و کمیت پسماند های صنعتی، نهایتا نحوه ی مدیریت انواع پسماندهای صنعتی و ویژه این واحدها مشخص گردید و امکان سنجی و نحوه انجام پارامتر های استقرار سیستم اکولوژی صنعتی در این شهرک مورد ارزیابی قرار گرفت. در شهرک شماره 2 می توان نتیجه گرفت از مجموع 15 نوع پسماند صنعتی تولید شده، 9 نوع در حلقه ی اول سیستم اکولوژی صنعتی، 4 نوع در حلقه ی دوم سیستم اکولوژی صنعتی و 11 نوع در حلقه ی سوم سیستم اکولوژی صنعتی استفاده مجدد می شوند. همچنین در این شهرک از 12 نوع پسماند ویژه تولیدی در دو فاز جامد و مایع، دو نوع در خط تولید خود واحد استفاده مجدد، 6 نوع توسط واحدهای داخل شهرک بازیافت و 8 نوع به واحدهای خارج شهرک و مستقر در دیگر نقاط استان انتقال می شوند.

رخداد سیلاب در مناطق نیمه شهری همواره با خسارات زیادی به زیرساخت های مختلف همراه است. لذا ارائه رویکردهایی با توانایی ارزیابی دقیق مناطق سیل زده در کمترین زمان ممکن از ضرورت های مدیریت بحران می باشد. بدین منظور روش های طبقه بندی تصاویر توسعه داده شده که با چالش هایی در تفکیک کاربری ها روبه رو می باشند. ازجمله چالش های موجود در مطالعات سیل، عدم دسترسی به تصاویر ماهواره ای با وضوح زمانی بالا ضمن حفظ دقت مکانی می باشد. هدف این تحقیق، برآورد میزان آب گرفتگی کاربری های مختلف در پی رخداد سیل در استان خوزستان در سال 1398 می باشد که بر اساس تلفیق تصاویر انجام گرفته است. به منظور تهیه نقشه ی مناطق تحت تأثیر سیلاب نیز اقدام به طراحی شبکه عصبی کانولوشنی مبتنی بر پنچره تصویری شده که چالش موجود در استخراج ویژگی های عمیق با توجه به ساختار نسبتاً ضعیف تصاویر مورداستفاده را برطرف می نماید. درنهایت نقشه سیلاب در کاربری های مختلف به صورت متوالی در دوران سیلاب برآورد شده است. نقشه های کاربری قبل از سیل توسط روش پیشنهادی دقت 73 و نقشه های کاربری پس از سیل به ترتیب زمانشان، دقت های 75، 5/77 و 79 را کسب نمودند. نتایج حاکی از عملکرد مناسب رویکرد پیشنهادی در مواجه با چالش سرعت و دقت بوده که پیاده سازی آن بر روی تصاویر مختلف سیلاب بیانگر عمومیت داشتن فرآیند می باشد.

پس از بلایای طبیعی یکی از مشکلاتی که همواره سازمان های مدیریت بحران با آن مواجه هستند، فراهم نمودن مکان های اسکان موقت است. برای این امر معمولا از سازه های پیش ساخته استفاده می شود. اکثر سازه های پیش ساخته فرم های مکعب مستطیلی دارند. از جمله مشکلات این فرم نیاز به تعدد ماشین های سنگین برای حمل و نقل است که منجر به افزایش مصرف سوخت های فسیلی و آلودگی هوا می شود. در این تحقیق برای کاهش حمل و نقل، تقسیم کل سازه به اجزای کوچکتر درنظر گرفته شد. علاوه بر آن طراحی دیتیل های ریلی شکل برای حرکت کردن و دیتیل پین مانند بزرگ برای باز و بسته شدن سازه، نیاز به نیروی کار متخصص را کاهش می دهد. جهت مدل سازی این طرح از نرم افزار Rhinoceros 3D استفاده شده و برای ایجاد دوران ها افزونه ی Grasshopper به کار رفته است. همچنین برای بدست آوردن زاویه بهینه برای بسته بندی سازه مورد نظر از مقایسه ی دو الگوریتم بهینه یابی Genetic و مدل Surrogate استفاده شد. مدل شبه نیم کره طراحی شده در این تحقیق می تواند بیش از %50 میزان سوخت مصرفی در اثر کاهش حمل و نقل را بهینه سازد و همچنین امدادرسانی سریعتر انجام شود.

افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی از یک سو و توسعه صنعتی همراه با ترویج فرهنگ مصرف گرایی خود از سوی دیگر، به تولید بیش از حد مواد زاید جامد و پسماندها و در نتیجه ایجاد لندفیل ها در نواحی شهری و طبیعی، و انتشار گسترده انواع آلودگی های تهدیدکننده سلامت انسان و تخریب محیط زیست منجر شده است. از این رو نیاز به ساماندهی طرح های توسعه ای و کاهش روند آلوده سازی محیط زیست در قالب طراحی های سازگار با محیط زیست احساس می شود. رویکرد طراحی اکولوژیک به عنوان بستری برای کاهش تخریبات زیست محیطی، و انطباق مدیریت پسماندهای جامد شهری با فرآیندهای طبیعی و اکوسیستمی بطور فزاینده ای در حال گسترش است. هدف از این پژوهش شناخت، تحلیل و طراحی محیط و منظر لندفیل یا سایت دفن بهداشتی به منظور ساماندهی و به حداقل رساندن آسیب های ناشی از پسماندهای شهری به محیط زیست، اکوسیستم و فرایند های طبیعی می باشد تا حداکثر آسایش را برای افراد فراهم آورد. در این پژوهش در ارتباط با لندفیل تلار قائم شهر، ابتدا اثرات منفی لندفیل ها بر محیط درونی و پیرامونی آنها مورد بررسی قرار گرفت. سپس با شناخت و آنالیز نمونه مورد مطالعه به ارائه اصول و استراتژی هایی برای طراحی محیطی لندفیل قائم شهر پرداخته شد و در نهایت راه حل ها و اقدامات طراحی اکولوژیک جهت طراحی موثر و همگام لندفیل با طبیعت قائم شهر ارائه گردید.