رستنیها
سال:1400 | دوره:22 | شماره:1 (پیاپی 61) |تعداد مقالات:14

جنس Carex، بزرگ ترین جنس تیره اویارسلام در دنیا و ایران، دارای چهار زیرجنس است که زیرجنس Carex با داشتن 68 گونه در محدوده فلورا ایرانیکا و 44 گونه در ایران بزرگ ترین زیرجنس می باشد. این جنس به دلیل داشتن شباهت های ریخت شناسی بین گونه ها، از گروه های کمپلکس متعددی تشکیل شده است. صفات مربوط به ساختارهای زایشی به ویژه اوتریکول و فندقه برای شناسایی و مرزبندی گونه ها در این جنس از اهمیت خاصی برخوردارند. در این تحقیق، ساختار اوتریکول در بین گونه های زیرجنس Carex در ایران مطالعه شده است. به منظور ارزیابی صفات ریخت شناسی و ریزریخت شناسی، از نمونه های هرباریومی استفاده شد و داده های به دست آمده، با استفاده از نرم افزارPAST نسخه 14/3 آنالیز شدند. صفاتی از قبیل شکل اوتریکول (نمای کلی و عرضی)، بالدار و یا بالدار نبودن حاشیه، جنس، وجود رگه و تعداد آن، وجود کرک و منقار (شکل و طول) از اهمیت بیشتری نسبت به سایر صفات برخوردار بودند. کلید شناسایی براساس صفات ریخت شناسی برای گونه های زیرجنس Carex در ایران تهیه شد. صفات ریخت شناسی اوتریکول صرفا در سطح گونه مفید بوده، ولی در سطح فراگونه (بخش) و همچنین صفات ریزریخت شناسی، نه در سطح گونه و نه در سطح بخش موثر واقع نشد. به علاوه، آنالیز تجزیه خوشه ای براساس داده های ریخت شناسی اوتریکول، طبقه بندی های مرسوم بخش ها در فلور ایران و فلور ایرانیکا را تایید نکرد، ولی با نتایج فیلوژنی مطابقت بیشتری نشان داد.

جنس Seidlitzia دارای چهار گونه در ایران است. گونه S. rosmarinus به شکل درختچه ای و سه گونه دیگر علفی هستند. هدف از این تحقیق، بررسی تنوع ژنتیکی و ساختار جمعیتی 85 نمونه گیاهی 17 جمعیت گونه S. rosmarinus و پی بردن به شناسایی احتمالی فرم های تاکسونومیکی پایین تر از سطح گونه با استفاده از نشانگر مولکولیISSR بود. از 16 پرایمر عمومی و چهار پرایمر اختصاصی استفاده شد که در مجموع 221 باند ایجاد کردند. دندروگرام داده هایISSR مربوط به 17 جمعیت براساس ماتریس تشابه به روشUPGMA و ضریب تشابهDice از 40/0 تا 96/0 متغیر بود. براساس آنالیز واریانس مولکولی (AMOVA)، بیشترین تنوع (68%) تنوع درون جمعیتی، 28% تنوع بین جمعیتی و 4% مربوط به تنوع بین مناطق بود. آنالیزMCMC به منظور بررسی ساختار ژنتیکی در جمعیت های گونهS. rosmarinus مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، آنالیز مختصات اصلی به روشPCOA براساس محور مختصات اصلی اول و دوم برای نشانگرISSR انجام شد که این روش به عنوان روش مکمل برای تجزیه خوشه ای با هدف استفاده بهینه و استخراج حداکثری اطلاعات از داده های مولکولی ارایه شد. نتایج به دست آمده از نشانگرISSR از درجه اطمینان بالایی برخوردار بود. نتایج به دست آمده با استفاده از نشانگرISSR نشان داد که نسبت به سایر نشانگرها دقت بیشتری داشته و روابط بین جمعیت ها را با وضوح بهتری نمایان ساخت. از طرفی، فرم های تاکسونومیکی احتمالی پایین تر از سطح گونه با توجه به اختلافات کم بین جمعیت ها مشاهده نشد.

در تحقیق حاضر، مطالعه کاملی با استفاده از ریزریخت شناسی و تشریح فندقه در پنج گونه و واریته از جنس برگ سنایی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره صورت گرفت تا کاربرد صفات ریزریخت شناسی و تشریحی فندقه را در تعیین ارتباطات سیستماتیکی مورد ارزیابی قرار دهد. تفاوت های قابل ملاحظه ای در ویژگی های ریزریخت شناسی و تشریحی در بین گونه ها و واریته ها مشاهده شد. اگزوکارپ رگه دار و شکل سلول های آن از زگیل دار، مشبک، نامنظم تا مشبک-زگیل دار متفاوت بود. همچنین، تعداد رگه ها، ساختار فیبر، تعداد لایه های کلانشیم، اسکلرانشیم، پارانشیم و کرکپوش از ویژگی های مهم تشریحی برای تشخیص گونه ها بودند. فنوگرام حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری براساس 9 صفت کمی نشان داد که واریته هایThalictrum minus با هم تفاوت دارند و با T. tacabicum شباهت بیشتری دارند. داده های مطالعه حاضر، همچنین شباهت گونه های T. isopyroides و T. foetidum نسبت به سایر گونه ها را مورد تایید قرار داد. از طرفی، گونه T. sultanabadense با داشتن تعداد دسته های آوندی کمتر و میوه خمیده با گونه های دیگر نزدیکی کمتری نشان داد. این مطالعه، با گروه بندی های قبلی که در جنس برگ سنایی صورت گرفته مطابقت داشت و تا حدی مطالعات مولکولی را روی این جنس تایید نمود. به علاوه، نتایج این تحقیق نشان داد که ویژگی های تشریحی میوه به دلیل فراهم کردن صفات تشخیصی می تواند جهت شناسایی و جداسازی گونه های این جنس پیچیده مفید باشد.

جنس تاج خروس با 14 گونه (17 آرایه گونه ای و فروگونه ای) خودرو و یا کاشته شده در مناطق مختلف ایران پراکنش دارد. از این تعداد، 10 آرایه علف های هرز شناخته شده هستند. در این تحقیق، برای بررسی تنوع آرایه های Amaranthus در ایران و به منظور واضح تر شدن قرابت این آرایه ها از نظر شباهت ریخت شناختی و ریزریخت شناختی، صفات مربوط به گل آذین و دانه این آرایه ها که حداقل در افراد ثابت بودند انتخاب و تجزیه و تحلیل شد. تصاویر میکروسکوپ الکترونی نگاره دانه های 16 آرایه ارایه شد. داده های حاصل با روش های خوشه بندی Ward و رسته بندی PCA biplot ارزیابی شد که نتایج مشابهی را نشان دادند. برای تعیین میزان شباهت آرایه های مورد بررسی و گروه بندی آن ها براساس صفات اندازه گیری شده از تجزیه خوشه ای به روش Ward استفاده شد. نتایج حاصل آرایه ها را به سه شاخه اصلی تقسیم کرد که این شاخه ها با وجود عدم انتطباق کامل بر بخش های ذکر شده در طبقه بندی این جنس، تا حدودی، نزدیکی آرایه ها را از نظر شباهت تایید نمود.

طی بررسی رویشگاه ها و بوم سازگان های استان گیلان، گونه مهاجم و بیگانه Tradescantia fluminensis مشاهده و شناسایی شد که برای فلور ایران گزارش می شود. این گیاه در سال های اخیر، به عنوان علف هرز در باغ های چای و به عنوان گیاه مهاجم در مناطق همجوار جلگه ای شمال کشور توسعه پیدا کرده است. علاوه بر آرایه شناسی، گزارش محل های رویش، ارزیابی خطرزایی این گیاه مهاجم با استفاده از پروتکل های ارایه شده توسط ویرچو و ملاند و استون ارایه می گردد. با توجه به نمره خطرزایی به دست آمده برای این گیاه مهاجم (86/205)، در گروه گیاهان با "ریسک خیلی بالا" قرار می گیرد. همچنین، با مطالعه خاک رویشگاه ها، مشخص شد که بین مقدار فسفر قابل دسترس خاک و بیوماس تر گیاه همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. با توجه رفتار بوم شناختی این گیاه، کنترل بیولوژیک و حذف مکانیکی از روش های مناسب مدیریت این گیاه در رویشگاه های شمال کشور می باشند.

قارچ های آربوسکولار میکوریزی، همزیست های اجباری خاک زادی هستند که با ریشه گیاهان، به ویژه با گیاهان مهم زراعی رابطه مفید و نزدیک دوطرفه ای را ایجاد می کنند. در بین 43 جنس و 345 گونه از قارچ های شاخه Glomeromycota، جنس Acaulospora یکی از مهم ترین و پرجمعیت ترین گروه های موجود محسوب می شود که گسترش جهانی دارد. از این جنس تا کنون، 59 گونه در جهان شناسایی شده که 14 گونه آن از ایران گزارش شده است. در این مقاله، پنج گونه دیگر از جنس مذکور برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند که عبارتند از: Acaulospora alpina، جدا شده از ریزوسفر بابونه گاوی (Tanacetum parthenium)، از استان اصفهان؛ A. gedanensis، A. herrerae و A. scrobiculata، جدا شده از ریزوسفر نیشکر ((Saccharum officinarum و A. punctata، جدا شده از ریزوسفر گندم (Triticum aestivum)، از استان سیستان و بلوچستان. گونه های معرفی شده، دارای هاگ هایی بودند که به طور تصادفی در بین گونه های دیگر جدا شده از خاک مناطق مختلف، مشاهده شده اند. مهم ترین صفات برای تشخیص ریخت شناختی گونه های این جنس عبارت بودند از: نبود ریسه حامل هاگ، تشکیل دیواره های درونی و وجود تزیینات احتمالی در دیواره آن ها.

این بررسی، جهت مقایسه ریخت شناسی گیاه مهاجم Ambrosia psilostachya در مراحل مختلف رشد از چهار زیستگاه حاشیه جاده (1)، زمین های اطراف شالیزار (2)، مناطق مسکونی (3) و زمین های ساحلی (4) شهرستان بندر انزلی، در سال 1398 اجرا شد. نمونه برداری در پنج مرحله رشد آمبروزیا و 10 بوته از هر زیستگاه به صورت تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین تولید زی توده، ارتفاع بوته و طول گل آذین نر گیاه در زیستگاه (2) و (4) و بیشترین تعداد گل آذین نر در زیستگاه (3) و (2) بود. همچنین، حداکثر زی توده گیاه در زیستگاه های (2)، (1) و (4) در زمان 110 روز و در زیستگاه (3) در زمان 82 روز پس از سبز شدن گیاه بود و پس از آن، گیاه وارد فاز زایشی شد. روند افزایش ارتفاع بوته ها در زیستگاه (1) تا زمان 69 روز و در زیستگاه های (2) و (4) تا 110 روز پس از سبز شدن ادامه داشت و پس از آن کاهش یافت. در زیستگاه (3) نیز روند تغییرات افزایش ارتفاع خطی بود و تا رسیدگی کامل بوته ها (آبان) ادامه داشت. ظهور گل آذین نر در چهار زیستگاه تقریبا در اواسط تیر بود. روند افزایش تعداد ساقه گل دهنده در زیستگاه های (3) و (4) تا 82 روز پس از سبز شدن بود، ولی در زیستگاه های (2) و (1) روند خطی بود و تا پایان دوره رشد (آبان) گیاه ادامه داشت.

جنس Plagiomnium از تیره Mniaceae شامل حدود 34 گونه در جهان است که هفت گونه آن عمدتا در نواحی جنگلی شمال ایران پراکنش دارند. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه بیوسیستماتیک با روش های تاکسونومی عددی و گرده شناسی جنس Plagiomnium در رویشگاه های منطقه هیرکانی در محدوده سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان است. پس از جمع آوری، نمونه ها از رویشگاه های طبیعی به آزمایشگاه منتقل شده و مورد بررسی قرار گرفتند. در این پژوهش، 38 صفت کمی و کیفی ریخت شناسی مربوط به سه گونه خزه مورد مطالعه برای بررسی های تاکسونومی عددی در نظر گرفته شد که پس از اندازه گیری و کددهی صفات، مورد آنالیز قرار گرفتند. همچنین، با بررسی هاگ های گونه های این جنس، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره، مشخص گردید که هاگ ها کروی، دارای گرانول در سطح اگزین و تزیینات سطح اگزین از نوع جوانه ای بود. با استفاده از آنالیزهای آماری تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی، روابط بین گونه های جنس Plagiomnium مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که نتایج حاصل از مطالعات تاکسونومی عددی و گرده شناسی می تواند گونه های جنس Plagiomnium را به خوبی از هم تفکیک نماید.

به منظور شناسایی برخی قارچ های همراه با علایم شانکر و لکه برگی، طی فصول تابستان و پاییز سال 1399، از باغ ها و جنگل های استان های البرز و گیلان بازدید به عمل آمد و از درختان کیوی (Actinidia deliciosa)، زالزالک (Crataegus monogyna)، مو (Vitis vinifera) و نمدار (Tilia cordata)، دارای علایم شانکر و لکه برگی نمونه برداری انجام گرفت. پس از جداسازی و خالص سازی جدایه های قارچی، شناسایی گونه های قارچی براساس ویژگی های ریخت شناختی و مولکولی آرایه ها با استفاده از توالی یابی نواحی ژنومی آی. تی. اس انجام گرفت. براساس تلفیق داده های حاصل، در نهایت، پنج گونه قارچی متعلق به دو رده Dothideomycetes شامل گونه های Neosetophoma guiyangensis از درخت زالزالک و Scolecobasidium cordanae از درخت نمدار و رده Sordariomycetes شامل گونه های Corynascus sepedonium از درخت مو، Harzia palmara از درخت کیوی و Sordaria arctica از درخت زالزالک شناسایی و معرفی می شوند. در تحقیق حاضر، تمام آرایه های شناسایی شده به جز C. sepedonium، برای فونگای ایران جدید هستند. همچنین، درختان کیوی، زالزالک، مو و نمدار به عنوان میزبان جدید برای آرایه های قارچی مربوطه در دنیا گزارش می شوند.

دریاچه لواسان واقع در شمال شرق تهران، اکوسیستم پیچیده ای متشکل از سویه های سیانوباکتری ها با توانایی تولید طیف وسیعی از ترکیبات طبیعی سمی است که ممکن است منجر به بروز مشکلات فراوان و یا حتی مرگ انسان ها و حیوانات شوند. با توجه به گزارش حضور سویه های سمی سیانوباکتریایی در دریاچه لواسان، در این مطالعه، بررسی های ریخت شناختی و فیلوژنی سویه سمی خالص سازی شده از آب دریاچه مذکور، با استفاده از نشانگرهای ژنی 16S rRNA و آی. تی. اس. صورت گرفت. براساس نتایج به دست آمده از درخت فیلوژنی رسم شده مبنی بر ژن 16S rRNA، سویه های غیرسمی با سویه سمی Anabaena sp. B3 (CCC B3)، درون یک کلاد خوشه بندی نشدند. به علاوه، به نظر می رسد که توانایی تولید سم در طول زمان از بین رفته است. نتایج حاصل از آنالیز ژن آی. تی. اس. با استفاده از Mfold نشان داد که مهم ترین تفاوت سویه سمی Anabaena sp. B3 با سایر سویه های غیرسمی Anabaena sp.، تعداد نوکلیوتیدهای لوپ انتهایی دو طرفه و تعداد لوپ های دو طرفه میانی در مارپیچ D1-D1 است. این در حالی است که ساختمان مارپیچ B Box در هیچ کدام از سویه ها تفاوتی نداشت. مطالعه حاضر، جزو نخستین تحقیقات انجام شده روی فیلوژنی مولکولی سیانوباکتریوم سمی در دریاچه لواسان است.

گیاهان شورپسند قادرند چرخه زندگی خود را در اراضی شور کامل کنند و در صورت وجود برنامه های مدیریتی صحیح، می توان از آن ها به نحو مطلوب بهره برداری نمود. Halocnemum strobilaceum، چندساله و اغلب بوته ای است که در شمال غرب، مرکز و جنوب شرق ایران می روید و در استان گلستان نیز پراکنش دارد. اهمیت این گیاه در حفاظت از خاک و تولید علوفه با بیشترین درصد ترکیب گیاهی در مناطق شور و قلیایی استان ایجاب می نماید تا با شناخت تنوع ژنتیکی آن، نسبت به انتخاب ژنوتیپ های برتر اقدام نمود. در این مطالعه، تنوع ریخت شناسی و ژنتیکی 13 جمعیت از این گونه در استان گلستان بررسی شد. تعداد 19 صفت کمی و کیفی برای مطالعات مورفومتری انتخاب شد و سپس آنالیزهای آماری چندمتغیره انجام گرفت. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی، از چهار آغازگر استفاده شد که در مجموع، 27 باند تولید کردند. مطالعه حاضر، ثابت کرد که ویژگی های ریخت شناسی و داده های مولکولیISSR در تمایز جمعیت H. strobilaceum مورد بررسی مفید است. همچنین، هر دو ویژگی ریخت شناسی کمی و کیفی برای تمایز جمعیت گونه مورد مطالعه مهم و مناسب بوده و سطح بالایی از تنوع ژنتیکی بین جمعیتی را نشان داد. تجزیه و تحلیل خوشه ای Ward براساس ویژگی های ریخت شناسی و داده های مولکولی، اطلاعات قابل توجهی را در روابط جامعه مورد مطالعه نشان داد.

سنگ تراورتن عباس آباد یکی از معروف ترین و پرکاربردترین سنگ های تراورتن در کشور می باشد. معادن این سنگ در محلات واقع شده. در اکثر بازدیدهای انجام گرفته از کارگاه های مختلف سنگ های ساختمانی، رگه های سیاه رنگی روی سنگ ها مشاهده شد که از همین قسمت ها سنگ ها دچار شکستگی می شدند و از این نظر خسارت هنگفتی به کارگاه ها وارد می شد. نمونه های مشکوک به آلودگی قارچی پس از جمع آوری به آزمایشگاه منتقل شد و جداسازی با استفاده از محیط کشت های سیب زمینی دکستروز آگار و عصاره مالت آگار انجام گرفت. یک جدایه بدست آمده از نمونه ها بر اساس خصوصیات ریخت شناسی و داده های توالی، به عنوان Ascotricha chartarum شناسایی شد. رشد این جدایه روی محیط کشت عصاره سیب زمینی دکستروز آگار و عصاره مالت آگار آهسته و پس از گذشت یک هفته یک سانتی متر و 8/0 سانتیمتر به ترتیب بود. پریتسیوم ها برنگ قهوه ای تیره، کروی تا نیمه کروی، با گردن کوتاه، روزنه دار و به ابعاد 123-87 میکرومتر بودند. موهای آسکوکارپی دوشاخه، برنگ قهوه ای تیره تا تیره، مستقیم و دیواره دار بودند. آسکوسپورها در زمان بلوغ قهوه ای تیره تا تیره، بیضوی شکل، دارای سطح صاف، دارای شیار جوانه زنی و به ابعاد 2/9-5/6 × 2/8-6 میکرومتر بودند. کنیدیوفورها راست، با سطح صاف تا کمی مضرس، سیمپودیال، انشعابات ساده و دوتایی، بند دار، قهوه ای تا تیره، به عرض 5/5-5/3 و طول تا دو میلی متر بودند. کنیدیوم ها یک سلولی، مقداری مضرس، در زمان بلوغ به رنگ قهوه ای روشن تا تیره، کروی تا بیضوی و به ابعاد 8/3-2/2 × 4/6-7/4 میکرومتر بودند...

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.