به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1399 | دوره:22 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

به منظور بررسی تأثیر تلقیح قارچ مایکوریزا و مویان بر خصوصیات علوفه ای گیاه ذرت تحت شرایط کم آبیاری، آزمایش به صورت کرت خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال زراعی 1396-1395 انجام شد. کرت های اصلی شامل رژیم های کم آبیاری در سه سطح (30، 60 و 90 درصد تخلیه آب قابل استفاده) و کرت های فرعی شامل قارچ مایکوریزا (کاربرد و عدم کاربرد قارچ مایکوریزا) و مویان (کاربرد و عدم کاربرد مویان) بودند. تجزیه داده ها نشان داد که کم آبیاری، تلقیح با قارچ مایکوریزا و کاربرد مویان اثر معنی داری بر صفات پروتئین، ماده خشک قابل هضم، قندهای محلول، درصد دیواره سلولی، فیبرهای شسته شده با شوینده خنثی، وزن خشک علوفه و کارایی مصرف آب داشت. نتایج نشان داد که با افزایش درصد تخلیه آب قابل استفاده و کاربرد مایکوریزا درصد پروتئین، درصد کربوهیدرات های محلول در آب، درصد فیبرهای شسته شده با شوینده های اسیدی در مقایسه با شاهد به ترتیب 24/39، 64/30 و 39 درصد افزایش نشان دادند. کاربرد مویان بر درصد فیبرهای شسته شده با شوینده های خنثی معنی دار نبود. همزمان با افزایش سطوح تنش کم آبیاری وزن خشک علوفه کاهش یافته و بیش ترین وزن خشک علوفه (400 گرم در بوته) در شرایط آبیاری کامل و کاربرد مویان و مایکوریزا مشاهده شد. نتایج هم چنین نشان داد که با افزایش شدت تخلیه آب قابل استفاده، کاربرد مویان و تلقیح با قارچ مایکوریزا افزایشی 97 درصدی در کارایی مصرف آب نسبت به شاهد مشاهده شد.

این مطالعه به منظور ارزیابی عوامل محدودکننده ی عملکرد گندم در شهرستان کلاله با استفاده از روش تحلیل مقایسه کارکرد (CPA) در سال زراعی 95-1394 انجام گردید. جمع آوری اطلاعات موردنیاز، به صورت میدانی و مصاحبه شخصی با کشاورزان صورت گرفت. بدین منظور، 60 مزرعه گندم مناطق دیم شهرستان کلاله به گونه ای انتخاب شدند که دارای تنوع کافی در کلیه عملیات مدیریت زراعی کاشت، داشت و برداشت باشند. مقدار دانه تحویلی به مراکز خرید گندم بعد از تعیین مقدار افت به عنوان عملکرد نهایی مزرعه ثبت شد. برای تعیین میزان خلأ عملکرد و شناسایی عوامل ایجادکننده آن از تجزیه مقایسه کارکرد استفاده شد. نتایج حاصل از مدل عملکرد نشان داد که بین عملکرد قابل حصول (1/7248 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد واقعی (4/3176 کیلوگرم در هکتار) اختلافی به میزان 7/4071 کیلوگرم در هکتار وجود داشت. از بین متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای تجربه کشاورز، میزان بذر مصرفی، مقدار فسفر قابل جذب در خاک، دفعات مصرف قارچ کش، مواد آلی خاک، مقدار پتاسیم قابل جذب در خاک و مقدار نیتروژن مصرفی، بیش ترین تأثیر را در ایجاد خلأ عملکرد گندم در این منطقه داشتند، که به ترتیب 4/19، 8/16، 9/14، 3/14، 7/12، 7/11 و 3/10 درصد از عملکرد قابل حصول را شامل می شدند. به نظر می رسد که با اصلاح این عوامل می توان اختلاف بین عملکرد قابل حصول و عملکرد واقعی را کاهش داد.

به منظور ارزیابی برهم کنش نیتروژن و علف کش های نیکوسولفورون و توفوردی+ ام سی پی آ در کنترل علف های هرز ذرت و عملکرد و اجزای عملکرد ذرت آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. عامل اول شامل کاربرد علف کش نیکوسولفورون (Cruz, 4% SC) 2 لیتر در هکتار، توفوردی+ ام سی پی آ (U46 Combi Fluid, SL 67. 5%) 5/1 لیتر در هکتار، وجین کامل و عدم وجین علف های هرز به عنوان شاهد بود. عامل دوم شامل مصرف 350 کیلوگرم در هکتار و عدم مصرف کود نیتروژن از منبع اوره بود. نتایج نشان داد مصرف کود نیتروژن باعث افزایش کارایی نیکوسولفورون در کنترل علف های هرز کشیده برگ و پهن برگ گردید ولی توفوردی+ ام سی پی آ در شرایط بدون مصرف نیتروژن نیز علف های هرز پهن برگ را کنترل نمود. برهم کنش کود و علف کش تأثیر معنی داری بر وزن هزاردانه و تعداد ردیف در بلال نداشت اما تعداد دانه در ردیف با کاربرد نیتروژن و نیکوسولفورون افزایش معنی داری نسبت به سایر تیمارها نشان داد. کاربرد نیکوسولفورن و نیتروژن سبب افزایش 94 درصدی عملکرد دانه نسبت به کاربرد نیکوسولفورون به تنهایی شد. کاربرد نیتروژن تأثیر معنی داری بر کارایی توفوردی+ ام سی پی آ در افزایش عملکرد دانه نداشت. براساس نتایج این آزمایش کاربرد نیکوسولفورون و نیتروژن می تواند پیشنهادی مناسب برای کنترل مؤثر علف های هرز و دستیابی به بالاترین عملکرد دانه ذرت باشد.

به منظور بررسی پاسخ های فیزیولوژیکی دو رقم کنجد به کاربرد نانوکود منیزیم و کیتوزان تحت شرایط رژیم های آبیاری، آزمایشی به صورت اسپیلات پلات فاکتوریل بر مبنای بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 97-1396 انجام شد. قطع آبیاری به عنوان فاکتور اصلی (آبیاری نرمال، آبیاری تا 50 درصد گلدهی و دانه بندی)، فاکتورهای فرعی شامل ارقام کنجد اولتان و دشتستان-2، نانو منیزیم (محلول پاشی و عدم محلول پاشی) و کیتوزان (صفر، 8/4 و 4/6 گرم بر لیتر) بودند. بیش ترین عملکرد دانه در کاربرد 4/6 گرم در لیتر کیتوزان تحت شرایط آبیاری نرمال با میانگین 1/1235 کیلوگرم در هکتار بود. بیش ترین محتوی کلروفیل کل در ژنوتیپ دشتستان-2 تحت شرایط آبیاری نرمال با میانگین 7/24 میلی گرم بر گرم وزن تر به دست آمد و کم ترین میانگین در هر دو ژنوتیپ در آبیاری تا BBCH65 به-ترتیب با میانگین 21/17 و 46/17 میلی گرم بر گرم وزن تر مشاهده شد. کاربرد نانوکود در ژنوتیپ اولتان تحت شرایط آبیاری تا BBCH65 منجر به افزایش 11/41 درصدی فعالیت آنزیم کاتالاز در مقایسه با تیمار شاهد گردید. بیش ترین فعالیت آسکوربات پراکسیداز در تیمار عدم کاربرد کیتوزان تحت شرایط آبیاری تا BBCH65 بود که افزایش 06/55 درصدی در مقایسه با تیمار شاهد داشت. به طورکلی، نتایج نشان داد که آبیاری تا BBCH65 منجر به کاهش عملکرد دانه شد که با محلول پاشی نانوکود منیزیم و کیتوزان اثرات منفی ناشی از تنش تعدیل (به ترتیب 93/9 و 46/27 درصد) شد. براساس نتایج تجزیه رگرسیونی چهار صفت، کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین و کاتالاز وارد مدل شدند که در مجموع 11/42 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. نتایج همبستگی ساده بین صفات و تجزیه رگرسیونی حاکی از اثرات غیرمستقیم صفات فیزیولوژیکی بر عملکرد دانه بودند و از بین پارامترهای مورد بررسی رنگیزه های فتوسنتزی از اهمیت بالایی در شرایط تنش برخوردار بودند.

جهت ارزیابی تأثیرمحلول پاشی مواد تنظیم کننده رشد و نیتروژن بر شاخص های رشدی، تولید و کیفیت روغن دو رقم گلرنگ بهاره، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی خسروشاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393 به اجرا در آمد. فاکتورهای موردمطالعه شامل تنظیم کننده رشد اکسین، سیتوکنین و ترکیب تیماری اکسین+ سیتوکنین هر کدام با غلظت 1000 میلی گرم در لیتر و عدم مصرف هورمون ها به عنوان تیمار شاهد، محلول پاشی نیتروژن دو سطح (سه و شش در هزار) و دو رقم گلرنگ بهاره (صفه و گلدشت) بودند. نتایج نشان داد که در رقم صفه شاخص های ارتفاع بوته (37 درصد)، تعداد دانه در طبق (39 درصد)، تعداد شاخه فرعی (9 درصد) و تعداد طبق در بوته (17 درصد) نسبت به رقم گلدشت افزایش نشان داد. درحالی که قطر طبق و وزن هزار دانه در رقم گلدشت به ترتیب 15 و 47 درصد بیش تر از رقم صفه بود. بیش ترین عملکرد دانه 3205 کیلوگرم در هکتار در ترکیب تیماری محلول پاشی اکسین و نیتروژن به صورت سه هزار به دست آمد که تفاوت معنی داری با عدم مصرف هورمون و محلول پاشی نیتروژن به صورت شش در هزار در رقم صفه نداشت. بیش ترین مقدار اسید های چرب اولئیک، پالمتیک و لینولنیک با کاربرد ترکیبی اکسین و سیتوکنین و محلول پاشی سه و شش در هزار نیتروژن مشاهده شد. کاربرد جداگانه اکسین و سیتوکنین میزان لینولئیک و استئاریک را در گلرنگ بهاره در مقایسه با عدم مصرف هورمون افزایش داد که این افزایش در رقم صفه در مقایسه با گلدشت بیش تر بود. براساس نتیجه گیری نهایی رقم صفه در مقایسه با رقم گلدشت از میزان رشد و عملکرد بیش تری برخوردار بود و هم چنین تأثیر پذیری مثبت رقم صفه در مقایسه با گلدشت در محلول پاشی هورمون ها و نیتروژن بیش تر بود.

به­ منظور بررسی تأثیر محلول­ پاشی بنزیل­ آمینو­ پورین بر خصوصیات فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کینوا (رقم 26Q) پژوهشی به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی 1396 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری مطلوب (پتانسیل آب خاک 4/0-مگاپاسکال) و تنش خشکی (پتانسیل آب خاک 5/1-مگاپاسکال) به­ عنوان عامل اول و محلول­ پاشی با بنزیل آمینوپورین در سه سطح (صفر، 50 و 100 میکرومولار) به­ عنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. تیمار آبیاری بر تمام صفات موردمطالعه به جز کلروفیل b و کارتنوئید اثر معنی­ داری داشت. تنش خشکی سبب افزایش نشت یونی، پرولین و شاخص برداشت گردید ولی بر سایر صفات اثر کاهشی داشت. اثر متقابل آبیاری و هورمون برصفات مورد ارزیابی به جز کلروفیل b، کلروفیل کل، وزن هزاردانه و عملکرد زیست­ توده معنی­ دار بود. بالاترین عملکرد دانه (75/215 گرم در مترمربع) تحت شرایط مطلوب رطوبتی، در غلظت 50 میکرومولار و در شرایط تنش خشکی با 76/149 گرم در مترمربع در غلظت 100 میکرومولار سیتوکینین مشاهده گردید. بالاترین شاخص برداشت نیز با 6/25 درصد در تیمار خشکی شاهد به دست آمد. نتایج نشان داد که کاربرد سیتوکینین سبب کاهش اثرات تنش در گیاه کینوا می­ گردد، بنابراین محلول­ پاشی با این هورمون می­ تواند به­ عنوان راه کاری جهت افزایش عملکرد کینوا در شرایط تنش خشکی باشد.

در زمین های زراعی واقع در اطراف سد گلستان، تناوب زراعی رعایت نمی شود و حاصلخیزی خاک آن ها در خطر است. با توجه به اهمیت تغذیه کودی گندم، هدف از این آزمایش، بررسی وضعیت تغذیه ای خاک های این منطقه و تعیین نیاز کودی با تأکید بر عناصر غذایی پر مصرف بود. نیاز کودی این زمین ها با استفاده از مدل QUEFTS در سال زراعی 97-1396 تعیین شد. ابتدا، 30 قطعه زمین کشاورزی که توسط آب سد گلستان آبیاری می شوند، انتخاب گردید. در هر قطعه زمین یک قطعه کوچک تر نیز مشخص گردید و در آن هیچ کودی استفاده نشد. کلیه عملیات کاشت و داشت به روش متداول کشاورز انجام گرفت. از هر قطعه زمین (کودپاشی شده و نشده) با استفاده از کادر یک مترمربعی، پنج نمونه کف بر شده و عملکرد دانه و غیردانه و غلظت نیتروژن، پتاسیم و فسفر آن ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین نیتروژن، فسفر و پتاسیم جذب شده توسط قسمت هوایی گیاه به ترتیب 54، 5/19 و 98 کیلوگرم در هکتار و عملکرد متوسط دانه گندم در مزارع موردمطالعه، برابر با 4150 کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به مدل QUEFTS، برای تولید 1000 کیلوگرم دانه گندم به ترتیب میزان 13، 5/4 و 22 کیلوگرم نیتروژن، فسفر و پتاسیم لازم بود. لذا با توجه به مطلوب بودن نتایج اعتبارسنجی مدل QUEFTS، توصیه می شود در این منطقه برای تولید حدود 5000 کیلوگرم در هکتار دانه گندم، 325 کیلوگرم در هکتار کود اوره و 195 کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات تریپل و 60 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم استفاده گردد.

به­ منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن استارتر، کاربرد متانول و کودهای زیستی بر گره­ زایی، طول دوره پرشدن و عملکرد عدس Lens culinaris L. تحت شرایط دیم، آزمایشی به­ صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک­ های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه­ ای در اردبیل در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. عامل­ های مورد بررسی شامل نیتروژن استارتر در سه سطح (بدون نیتروژن، کاربرد 25 و50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره)، کودهای ­ زیستی در چهار سطح (عدم استفاده، کاربرد ریزوبیوم لگومینوزاروم، کاربرد میکوریز، کاربرد توأم ریزوبیوم لگومینوزاروم با میکوریز) و کاربرد متانول در سه سطح (محلول پاشی با آب، کاربرد متانول 15 و 30 درصد حجمی) بودند. مقایسه میانگین­ ها نشان داد بیش ترین تعداد و وزن گره در بوته (به­ ترتیب72/12 عدد و 59/11 میلی­ گرم در بوته)، سرعت پرشدن دانه (45/1 میلی­ گرم در روز)، طول دوره و دوره مؤثر پرشدن دانه (به­ ترتیب 17/35 و 91/29 روز)، تعداد نیام در بوته (43/34) و عملکرد دانه (1530 کیلوگرم در هکتار) در کاربرد توأم ریزوبیوم لگومینوزاروم با میکوریز، محلول­ پاشی30 درصد حجمی متانول و50 کیلوگرم نیتروژن استارتر در هکتار به­ دست آمد. تعداد گره، سرعت پرشدن دانه، دوره مؤثر پرشدن دانه و عملکرد دانه به­ ترتیب از افزایش 210، 64/25، 76/45 و 103 درصدی در مقایسه با عدم کاربرد کودهای زیستی، نیتروژن و عدم محلول­ پاشی با متانول برخوردار بود. براساس نتایج این بررسی کاربرد توأم کودهای زیستی (میکوریز و ریزوبیوم) و محلول پاشی30 درصد حجمی متانول با 50 کیلوگرم نیتروژن استارتر در هکتار، می­ تواند در بهبود عملکرد عدس تحت شرایط دیم پیشنهاد شود.

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill. ) کاربردهای زیادی در صنایع دارویی و غذایی دارد. با توجه به نقش مؤثر عناصر ریزمغذی در عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی، تأثیر محلول­ پاشی با غلظت­ های مختلف کلات آهن (شاهد (صفر)، 5/1 و 3 گرم در لیتر) و کلات روی (شاهد (صفر)، 5/1 و 3 گرم در لیتر) بر خصوصیات عملکردی و محتوی اسانس رازیانه بومی و اصلاح شده (رقم شوروک شاری) ارزیابی گردید. آزمایش به صورت کرت­ های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در دانشگاه کردستان انجام گرفت. اثر ساده کلات آهن، اثر متقابل کلات آهن و نوع رقم و نیز اثر متقابل کلات آهن، کلات روی و نوع رقم تأثیر معنی­ داری بر هیچ کدام از صفات نداشتند. کلات روی بر اکثر صفات تأثیر معنی­ داری گذاشت، طوری که بیش ترین محتوی اسانس (06/5 درصد) و عملکرد اسانس (07/35 لیتر در هکتار) متعلق به تیمار 3 گرم در لیتر و بیش ترین عملکرد بذر (2/884 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار عدم استفاده از کلات روی بود. اثر متقابل کلات آهن و کلات روی تنها بر عرض بذر و اثر متقابل کلات روی و نوع رقم تنها بر تعداد چترک تأثیر معنی­ داری داشتند. رقم تأثیر معنی­ داری بر تعداد چتر در بوته، عملکرد بذر و عملکرد اسانس داشت، طوری که بیش ترین میانگین صفات مذکور (به ترتیب 29/25، 26/765 کیلوگرم در هکتار و 27/34 لیتر در هکتار) متعلق به رازیانه ­ بومی بود. از بین تیمارهای کودی اعمال شده، تیمار 3 گرم در لیتر کلات روی به تنهایی و از بین دو نوع رازیانه­ کشت شده، رازیانه­ ی بومی برتر شناخته شدند.

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمی کمپوست بر ویژگی­ های کمی و کیفی گل سوسن (Lilium longiflorum) هیبرید LA رقم Dynamix، در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمار­ ها شامل صفر (تیمار شاهد)، 20، 35، 50 و 65 درصد حجمی ورمی کمپوست در بستر کشت حاوی 70 درصد کوکوپیت و 30 درصد پرلیت بود که در شرایط گلخانه­ ای انجام شد. گل­ های شاخه بریدنی تیمار­ های مختلف پس از تغییر رنگ غنچه­ ها از سبز پررنگ به سبز کم رنگ برداشت شدند و در آزمایشگاه پس از شکوفایی، صفات مختلف موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که وزن تر اندام­ های هوایی گل سوسن در سطوح پایین­ تر ورمی کمپوست به ویژه تیمار 20 درصد بیش تر از سایر تیمارها بود. پارامتر­ های کیفی اندازه­ گیری شده مثل کلروفیل و پروتئین برگ، آنتوسیانین و مواد جامد محلول گلبرگ در کلیه تیمار­ های ورمی کمپوست افزایش معنی داری نسبت به شاهد داشت. بررسی کلی نتایج این پژوهش نشان داد که تیمار 20 درصد ورمی کمپوست به دلیل حفظ رطوبت بهتر اندام­ های هوایی گیاه و تقویت برخی صفات مرفولوژیک مثل تعداد گل و افزایش سطح برگ، جهت پرورش گل­ های سوسن هیبرید LA رقم Dynamix با کیفیت بهتر مناسب می­ باشد.

آفتاب سوختگی یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید انار به ویژه در مناطق با تابستان گرم می باشد و ازآنجاکه کاربرد برون زای کائولین می تواند موجب افزایش تحمل به برخی تنش های محیطی از طریق بهبود مسیرهای متابولیک و افزایش فتوسنتز خالص شود، در این پژوهش اثر محلول پاشی کائولین بر برخی ویژگی های پومولوژیک و بیوشیمیایی ارقام تجاری انار در منطقه ریجاب واقع در غرب استان کرمانشاه به صورت آزمایش فاکتوریل شامل سه غلظت کائولین (صفر (آب مقطر)، سه و شش درصد) و دو رقم انار (ملس ترش و یوسف خانی) بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هر دو رقم تیمار کائولین در غلظت شش درصد سبب بهبود وزن میوه، طول و عرض آریل و میوه، وزن صد آریل و عملکرد گردید. هم چنین میوه های درختان انار هر دو رقم با تیمار کائولین در هر دو غلظت، به ویژه در غلظت شش درصد افزایش مواد جامد محلول، درصد آب میوه و فنل کل را نشان دادند. با وجود عکس­ العمل های متفاوت مورفولوژیک و بیوشیمیایی در دو رقم می توان با توجه به هدف و شرایط مختلف، از یکی از این رقم استفاده کرد. هم چنین تیمار کائولین در غلظت بالا، آفتاب سوختگی و ترک خوردگی میوه های انار را در هر دو رقم موردمطالعه به حداقل رساند و عملکرد در هکتار را افزایش داد که این تیمار می تواند به عنوان یک روش مناسب برای کاهش نابسامانی های فیزیولوژیک در مناطق پرورش انار از جمله منطقه ریجاب معرفی و مورد استفاده قرار گیرد.