بیماریهای گیاهی
سال:1387 | دوره:44 | شماره:3 (پیاپی 175) |تعداد مقالات:9

در اواخر تابستان و پاییز سال 1386 در مغز پسته های خندان رقم قزوینی که دارای پوست شاخی و از ایستگاه شماره 2 موسسه تحقیقات پسته کشور در رفسنجان جمع آوری شده بودند، علایم بافت مردگی مغز مشاهده شد.

در بازدیدهایی که در سال زراعی 85-1384 از مزارع مختلف استان خوزستان (دزفول) به عمل آمد، علائم آلودگی به بیماری سپتوریوز در تعدادی از گندمیان وحشی و جو زراعی مشاهده گردید. علائم اولیه به صورت لکه های قهوه ای کمرنگ به اشکال کشیده و تقریبا خطی به طول 6 میلی متر و بطور تقریبا یکنواخت در سطح برگ مشهود بود.

یکصد و هفتاد و پنج نمونه 10-20 کیلوگرمی گندم محصول سال 1383 استان گلستان از مراحل مختلف، قبل از برداشت، قبل و پس از دو ماه انبار در سیلوهای محل جمع آوری شد. همه محتوی گندم هر نمونه با آسیاب تجزیه ای رومر آسیاب و زیر نمونه های آنها تهیه شد. پس از استخراج، محلول حاصل با استفاده از ستونهای ایمنوافینیتی تصفیه و میزان زرالنون با HPLC در طول موج 275 نانومتر انداره گیری گردید. منحنی کالیبراسیون در گستره 750-12.5 ng/g خطی (0.997)، حد تشخیص روشng/g  30 و بازیافت روش برای نمونه های غنی شده 100 و ng/g 200 به ترتیب 85.5 و 79 درصد محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که پانزده نمونه از یکصد و هفتاد و پنج نمونه (8.6% نمونه ها) آلوده بودند، گستره آلودگی ng/g 39-140 و میانگین آلودگی در نمونه های آلودهng/g  72 بود. بطور کلی درصد نمونه های آلوده کم و میزان آلودگی نیز پایین تر از حد توصیه شده بود.

گیاه دارویی رزماری (.Rosmarinus officinalis L) گیاهی چند ساله است که کشت آن به دلیل کاربرد وسیع در صنایع دارویی و صنایع بهداشتی در کشور دارای اهمیت خاصی می باشد. بخش مهمی از این گیاه در استان سمنان کشت می شود. در مرداد ماه سال 1386 در بازدیدی از مزارع رزماری مرکز آموزش جهاد کشاورزی استان سمنان، نمونه هایی از گیاهان بیمار آن مرکز که علائم پوسیدگی و سیاه شدگی ریشه و طوقه همراه با زردی و پژمردگی اندام های هوایی را نشان می دادند، جمع آوری و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردیدند.

 به منظور مطالعه سیستماتیک گونه های Podosphaera sect. Sphaerotheca در ایران، نمونه های مختلفی از نقاط مختلف کشور و نمونه های مجموعه قارچ های وزارت جهاد کشاورزی مورد بررسی قرار گرفتند. طی این مطالعه 13 آرایه شاملPodosphaera aphanis var. aphanis ،P. aphanis var. hyaline ،P. balsaminae ،P. dipsacacearum ،P. erodii ،P. euphorbiae ،P. ferruginea ،P. fugax ،P. fusca ،P. macularis ،P. plantaginis ،P. pannosa  و P. xanthii شناسایی شدند. به استثنای گونه های P. erodii و P. macularis، سایر گونه ها برای نخستین بار از ایران به طور کامل شرح داده شده اند. خصوصیت دهانه آسک در کلیه گونه ها با هم مقایسه شد و معلوم گردید این صفت برای تشخیص برخی از آرایه ها همانطور که محققین دیگر نشان داده اند، سودمند است. مشخصات P. aphanis var. hyalina نشان می دهد که این واریته علاوه بر مورفولوژی زواید، از نظر ابعاد آسک و پهنای دهانه آسک از واریته تیپ متفاوت است و به نظر می رسد شایستگی ارتقا به سطح گونه را دارد و لازم است پس از مطالعات بیشتر به ویژه استفاده از توالی یابی دی ان آی ریبوزومی یا ژن موثر دیگر در این ارتباط تصمیم گیری شود. گونه های گیاهیScabiosa persica ،Hieracium sp.  و Potentilla hirta میزبان های جدیدی برای سفیدک های سطحی در ایران معرفی می شوند. یک کلید تشخیص برای گونه های این آرایه از ایران نیز نوشته شده است.

قارچAG1-IA  Rhizoctonia solani (تلومورف Thanatephorus cucumeris)، عامل سوختگی غلاف برنج، در شالیزارهای شمالی ایران می باشد. با توجه به اهمیت بیماری و عدم وجود اطلاعات جامع و کامل از ساختار ژنتیکی جمعیت های این قارچ و با هدف برآورد تنوع ژنتیکی در میان 25 جدایه جمع آوری شده از استان های گیلان (23 جدایه) و مازندران (دو جدایه)، خصوصیات ریخت شناسی، سرعت رشد و تنوع ژنتیکی این بیمارگر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون تعیین گروه های آناستوموزی نشان داد که همه جدایه ها متعلق به گروه آناستوموزی AG1-IA می باشند. به منظور تشخیص سریع و تایید گروه آناستوموزی جدایه ها، تعداد 10 جدایه به همراه جدایه های استاندارد AG1-IA و AG4، توسط آغازگرهای اختصاصی AG1-IA، بررسی و در تمام آنها یک قطعه باندی 256 bp تکثیر شد. نتایج بررسی سرعت رشد، جدایه ها را به دو گروه تند رشد (68 درصد جدایه ها) و کند رشد (23 درصد جدایه ها) تقسیم نمود. تنوع ژنتیکی 25 جدایه، با استفاده از نشانگر RAPD بررسی شد. از میان 20 آغازگر مورد استفاده، باندهای حاصل از هفت آغازگر که در گستره 250 تا 5000 جفت باز قرار داشت، با استفاده از ضریب تشابه Jaccard و روش UPGMA، توسط نرم افزار NTSYS-pc تجزیه و تحلیل خوشه ای داده ها انجام شد. نتایج تجزیه خوشه ای جدایه ها را به دو گروه در سطح تشابه 34 درصد تقسیم نمود که با گروه بندی جدایه ها به دو گروه تند رشد و کند رشد، مطابقت داشت. در سطح تشابه 80 درصد، جدایه ها به 23 گروه تقسیم شدند که بیانگر تنوع ژنتیکی بالای این جدایه ها می باشد. نتایج حاصل از تجزیه مولکولی نشان داد که جدایه های متعلق به یک ناحیه جغرافیایی، لزوما دارای قرابت ژنتیکی نمی باشند. تشخیص سریع R. solani AG1-IA، با استفاده از آغازگرهای اختصاصی AG1-IA و بررسی تنوع ژنتیکی جدایه های عامل سوختگی غلاف برنج، توسط نشانگر RAPD، در این مطالعه انجام شد.

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه کلزا (.Brassica napus L) ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum، یکی از بیماری های مهم کلزا می باشد، که در عمده مناطق کشت این محصول شایع است. روش های زیادی جهت کنترل این بیماری وجود دارد که ایمن ترین آنها کنترل بیولوژیک می باشد. توانایی آنتاگونیستی باکتری های جدا شده از ریزوسفر و اندام های هوایی کلزا علیهS. sclerotiorum  از طریق آزمایش های مختلف درون شیشه ای ارزیابی شد. به این منظور ابتدا 120 جدایه باکتری خالص سازی شدند. سیزده جدایه با استفاده از روش کشت متقابل توانایی آنتاگونیستی بالایی را نشان دادند. از این میان 11 جدایه گرم مثبت و متعلق به گونه Bacillus subtilis و دو جدایه گرم منفی و متعلق به گونه Pseudomonas fluorescens بودند. تمامی 13 جدایه از نظر تولید ترکیبات فرار، تولید آنتی بیوتیک، تولید مواد مایع خارج سلولی و تولید سیدروفور مورد بررسی قرار گرفتند که جدایه P. fluorescens Pf51 جهت تهیه موتان مقاوم به آنتی بیوتیک برای آزمایش گلخانه ای انتخاب گردید. به منظور تعیین دینامیک جمعیت آنتاگونیست در طول آزمایش های گلخانه ای موتان مقاوم به دو آنتی بیوتیک (ریفامپیسین و نالیدیکسیک اسید) ایجاد شد. آزمایش های گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه عامل آنتاگونیست، بیمارگر و قارچکش بنومیل با 12 تیمار در چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که بین تیمارها از نظر تاثیر روی وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه و اندازه زخم تفاوت معنی داری (P£0.01) وجود دارد. بر اساس مقایسه میانگین داده ها، جدایه Pf51 نسبت به شاهد مثبت 89 درصد در وزن تر اندام های هوایی و 92 درصد در وزن خشک اندام های هوایی افزایش رشد داشته است. همین جدایه نسبت به شاهد مثبت 87.73 درصد در وزن تر ریشه و 80 درصد در وزن خشک ریشه افزایش رشد داشته است. همچنین جدایه Pf51 سبب 81.2 درصد جلوگیری از توسعه زخم شد. نتایج به دست آمده از شمارش جمعیت باکتری های آنتاگونیست نشان داد که جمعیت باکتری ها در شروع آزمایش دچار افت شده و پس از استقرار، تعداد آنها افزایش می یافت به گونه ای که در حضور بیمارگر جمعیت آنتاگونیست 20 روز بعد از مایه زنی به دو برابر جمعیت اولیه رسیده و سبب کنترل بیماری گردید، اما حضور قارچکش بنومیل تاثیر منفی بر جمعیت باکتری داشته و سبب کاهش آن شد.

در این مطالعه عصاره پوست درخت دارچین با استفاده از حلال های آب گرم، متانول، اتانول، استون و کلروفرم استخراج و روی چهار قارچ بیماریزای گیاهی، Rhizoctonia solani ،Fusarium oxysporum Phytophthora drechsleri و Bipolaris sorokiniana، مورد آزمایش قرار گرفت. بررسی حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) عصاره های دارچین با استفاده از دو روش دیسک کاغذی و اختلاط با محیط کشت انجام شد. نتایج حاصل از بررسی خاصیت ضد قارچی غلظت های مختلف عصاره ها نشان داد که این گیاه اثر بازدارندگی (قارچ ایستایی) بسیار خوبی بر رشد قارچ های مورد بررسی در این مطالعه دارد. بیشترین تاثیر بازدارندگی مربوط به عصاره استخراجی با حلال استون بود. میزان بازدارندگی عصاره استونی در غلظت پنج میلی گرم در میلی لیتر، با مقدار نیم میلی گرم در میلی لیتر سم مانکوزب روی سه قارچ R. solani ،P. drechsleri و B. sorokiniana برابری می کند. این نتایج نشانگر پتانسیل بالقوه متابولیت های ثانویه دارچین برای مهار عوامل بیماریزای قارچی می باشد.