پژوهش های خاک
سال:1381 | دوره:16 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

به منظور بررسی اثر پودر اکسید آهن ضایعاتی حاصل از فرایند اسیدشویی فولاد بر غلظت بعضی عناصر کم مصرف و پ هاش خاک پژوهشی با سه نوع خاک آهکی و هشت تیمار در سه تکرار بصورت طرح کاملا تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل انجام شد. تیمارها شامل سطوح مختلفی از پودر اکسید آهن ضایعاتی، مخلوطی از پودر اکسید آهن ضایعاتی با ماده آلی و گوگرد عنصری و گوگرد عنصری و ماده آلی به تنهایی بود. نتایج این تحقیق نشان داد که پودر اکسید آهن ضایعاتی قابلیت کاهشpHخاک و افزایش مقدار آهن قابل استخراج با E DTA را داشته و مقدار کاهش pH یا افزایش آهن متناسب با مقادیر مصرفی این پودر بود. افزودن موادآلی تازه به این پودر باعث افزایش بیشتری در مقدار آهن قابل استخراج باEDTA شد. غلظت آهن و منگنز در تیمارهای پودر اکسیدی با گذشت زمان یک روند نزولی داشت. مصرف گوگرد عنصری اگرچه کاهش pH و افزایش کمی در مقدار قابل عصاره گیری منگنز را موجب شد ولی بر مقدار آهن تاثیری نداشت.

طرحی تحقیقاتی به منظور بررسی تاثیر مصرف دو نوع کمپوست (پوسته برنج و باگاس نیشکر) بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و عملکرد ذرت در سال 1376 در کرج انجام شد. این طرح به صورت آزمایش مزرعه ای بوده و در قالب طرح اسپلیت پلات با پنج تیمار و سه تکرار اجرا شد. نوع کمپوست مصرفی به عنوان کرت اصلی و مقادیر مختلف مصرف کمپوست به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. تیمارها شامل: T0: شاهد (بدون مصرف کود شیمیایی و کمپوست)؛ T1: مصرف کود شیمیایی بر اساس نتایج تجزیه خاک؛ T2: T1+ مصرف 10 تن در هکتار کمپوست؛ T1 :T3+ مصرف 20 تن در هکتار کمپوست و 11+ مصرف 30 تن در هکتار کمپوست بودند. نتایج آزمایش نشان داد که عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه در این آزمایش با افزایش مصرف کمپوست افزایش یافتند و حداکثر عملکرد ماده خشک و دانه در کرت اصلی پوسته برنج از تیمار T4 به ترتیب برابر 82/27 و 7/13 تن در هکتار و در کرت اصلی باگاس نیشکر نیز از همین تیمار به میزان 59/23 و 15/12 تن در هکتار بدست آمد. مقدار نیتروژن خاک، نیتروژن برگ و دانه ذرت، همچنین مقدار کربن آلی خاک با افزایش مصرف کمپوست افزایش و وزن مخصوص ظاهری خاک کاهش یافت. حداکثر مقدار کربن آلی در هر دو کرت اصلی پوسته برنج و باگاس نیشکر از تیمار T4 به مقدار 5/0 و 47/0 درصد بدست آمد. حداقل وزن مخصوص ظاهری در هر دو کرت اصلی پوسته برنج و باگاس نیشکر از تیمار T4 بترتیب برابر 14/1 و 25/1 گرم برسانتیمتر مکعب بدست آمد. مقدار آب خاک در ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی دائم با مصرف مقادیر مختلف کمپوست تحت تاثیر قرار نگرفت.

روش کود دهی نقشی اساسی در کارآیی مصرف کود و عملکرد دارد. کارآیی مصرف آب نیز تحت تأثیر عملکرد و مقدار آب مصرفی است. با مصرف بهینه کود، می توان در کنار افزایش کارآیی مصرف کود، عملکرد و کارآیی مصرف آب را بالا برد. کودهای شیمیایی در کشور عمدتاً به روش پخش سطحی مصرف می گردد. به این دلیل کارآیی مصرف کود، عملکرد و کارآیی مصرف آب پایین است. کود - آبیاری، که عبارت از مصرف کود با آب آبیاری در طی دوره رشد گیاه است، نقشی مهم در افزایش کارآیی مصرف این دو نهاده دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر کود- آبیاری بر کارآیی مصرف کود و آب در ذرت علوفه ای بود. آزمایش به روش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار به اجرا در آمد. فاکتور اصلی در 2 روش کوددهی: کود - آبیاری و پخش سطحی و فاکتور فرعی در 5 سطح کودی: شاهد، 25%، 50%، 75% و 100% توصیه کودی بود. ترکیب کودی توصیه شده به صورت : 400 کیلوگرم اوره، 400 کیلوگرم کلرور پتاسیم، 150 کیلوگرم فسفات دی آمونیوم، 50 کیلوگرم سولفات آهن، 65 کیلوگرم سولفات روی، 20 کیلوگرم سولفات مس و 15 کیلوگرم اسید بوریک در هکتار بود. در تمامی تیمارها به جز تیمارهای شاهد، کل کودهای موجود در ترکیب توصیه کودی، بر اساس سطح کودی، مورد مصرف قرار گرفتند. در روش کود - آبیاری، کودهای ازت و پتاسیم در 8 نوبت با فاصله 10 روز و کودهای دارای عناصر کم مصرف در 4 نوبت با فاصله 20 روز از راه آبیاری بارانی مصرف گردید. در روش پخش سطحی، کودهای اوره و کلرور پتاسیم در 2 نوبت (ابتدا و بین دوره رشد) و بقیه کودها درهنگام کاشت مصرف گردید. در هر دو روش کوددهی، آبیاری بارانی با فواصل 4 روز انجام گرفت و مقدار آب مصرفی در هر دور آبیاری در طی دوره رشد ذرت یکسان بود. نتایج نشان داد که عملکرد، ماده خشک و کارآیی مصرف آب در روش کود - آبیاری، در تمامی تیمارهای مصرف کود، بیشتر از تیمارهای همسان در روش پخش سطحی است. این افزایش در تیمارهای 50%، 75% و 100% توصیه کودی در سطح 5% معنی دار گردید. کارآیی مصرف کود نیز تحت تأثیر روش کوددهی و مقدار مصرف کود قرار گرفت. لیکن اثر متقابلی بین این دو عامل وجود نداشت. در هر روش، با افزایش مقدار کود مصرفی، کارآیی مصرف کود کاهش یافت. لیکن این کاهش در سطح 5% معنی دار نبود. در روش پخش سطحی، بخش قابل توجهی از کودهای مصرفی در سطح خاک باقی مانده و به عمق ناحیه ریشه راه نمی یابد. در روش کود - آبیاری، عناصر غذایی به صورت نوبتی و محلول در اختیار گیاه قرار می گیرد و امکان جذب آنها بیشتر می شود. بنابر این با افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در طی دوره رشد، کارآیی مصرف کود، عملکرد و در نتیجه کارآیی مصرف آب بیشتر می گردد.

ذرت یکی از محصولات پرتوقع بوده و با مصرف متعادل عناصر غذایی می توان عملکرد هکتاری آنرا افزایش داد. یکی از روشهای استفاده صحیح و دقیق از کود با توجه به نیاز فراوان گیاه ذرت و عناصر غذایی موجود در خاک و آب رعایت اصول مصرف بهینه کود می باشد. بدین منظور آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی، شامل 14 تیمار با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بختاجرد داراب، در سال زراعی 1378 به اجرا درآمد. بافت خاک Loam و فامیل خاک Fine Loamy carbonatic hyper termic aridic haple ustept بود. مشخصات فیزیکوشیمیایی خاک تحت بررسی و نتایج شیمیایی آب آبیاری با استفاده از روش های متداول آزمایشگاهی تعیین گردید. تیمارها عبارت بودند از: تیمار اول= عرف زارع ( NP )، تیمار دوم= تیمار اول + 150 کیلوگرم پتاسیم (K2O) از منبع MOP، تیمار سوم= تیمار اول + 150 کیلوگرم پتاسیم ( K2O ) از منبع SOP، تیمار چهارم= تیمار سوم + عناصر کم مصرف ( مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی )، تیمار پنجم = تیمار دوم + عناصر کم مصرف ( مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی )، تیمار هفتم = تیمار اول + 300 کیلوگرم پتاسیم ( K2O ) از منبع MOP ( مصرف بصورت خاکی و سرک )، تیمار هشتم = تیمار هفتم + سولفات روی ( مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی سولفات روی)، تیمار نهم = تیمار هشتم + اسید بوریک ( مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی اسید بوریک )، تیمار دهم = تیمار هفتم + مصرف توأم سولفات روی و اسید بوریک ( مصرف تأم خاکی و دو بار محلول پاشی )، تیمار یازدهم = تیمار هفتم + مصرف کلیه عناصر کم مصرف ( مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی )، تیمار یازدهم + مصرف کلرور منیزیم (مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی ) و تیمار چهاردهم - تیمار اول + 450 کیلوگرم ( K2O ) از منابع SPO ( 150 کیلوگرم ) و MOP ( 300 کیلوگرم بصورت مصرف خاکی و سرک )+ مصرف کلیه عناصر کم مصرف (مصرف توأم خاکی و دو بار محلول پاشی). نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف عملکرد بین تیمارها در سطح یک درصد معنی دار بود. ( 16%= CV )تأثیر توأم کودهای حاوی عناصر کم مصرف به همراه سولفات پتاسیم در افزایش عملکرد تأثیر داشت کلیه تیمارها نسبت به شاهد افزایش عملکردی از 27 تا 106 درصد را نشان دادند. اجزاء عملکرد شامل وزن 1000 دانه، درصد کچلی، تعداد دانه در بلال در سطح یک درصد و ماده خشک و شاخص سطح برگ در سطح پنج درصد معنی دار بودند. در مجموع در خاک آهکی داراب، مصرف متعادل کودها سبب افزایش عملکرد و درصد پروتئین دانه گردید ولی نسبت به شاهد تغییرات درصد پروتئین معنی دار نگردید. بهترین نتیجه را تیمار چهارم با عملکرد 12730 کیلوگرم در هکتار دانه با 14 درصد رطوبت و 1/15 درصد پروتئین نشان داد.

در این تحقیق اثر مصرف گوگرد همراه با مایه تلقیح باکتریهای تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم ژاپنیکوم بر عملکرد سویا وفرآیند تثبیت نیتروژن مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. آزمون گلخانه ای براساس طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت فاکتوریل بر روی دوخاک آهکی تهیه شده از مزرعه دانشکده کشاورزی کرج(FF ) ومزرعه مؤسسة تحقیقات خاک وآب واقع درکرج (SWRI) درچهار تکرار انجام پذیرفت. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح گوگرد (S0 تا S3) به ترتیب معادل با 0 ، 500 ، 1000 و3000 کیلوگرم درهکتار ، دو سطح باکتری تیوباسیلوس(T0 شاهد و T1 مایه تلقیح تیوباسیلوس ) ، دو سطح باکتری برادی ریزوبیوم (R0 شاهد و R1 تلقیح با برادی ریزوبیوم ) بودند. براساس نتایج حاصل ، خاک FF با وجود داشتن ریزوبیوم بومی نسبت به تلقیح با ریزوبیوم پاسخ مثبت نشان داد. همچنین درهردوخاک نتایج مثبتی دراثر کاربرد مایه تلقیح تیوباسیلوس حاصل شد. خاک FF درتیمار S2T1R1 وخاک SWRI درتیمار S3T1R1 بیشترین عملکرد بیولوژیک و تثبیت نیتروژن را داشتند. مصرف توأم مایه تلقیح تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم ژاپنیکوم غلظت نیتروژن و یا مقدار کل نیتروژن جذب شده درگیاه را نسبت به تلقیح هریک به تنهایی به طور معنی دار (P<0.01) افزایش داد. چنین اثرات سینرژیستی، در مورد کاربرد همزمان گوگرد با مایه تلقیح های تیوباسیلوس و برادی ریزوبیوم بر روی عملکرد بیولوژیک نیزدرخاک های مورد مطالعه مشاهده گردید.

تنش حرارتی از جمله عواملی است که اثرات زیانبخش آن بر تمام مراحل همزیستی لگوم-ریزوبیوم اعمال می شود و در نتیجه، گره بندی سیستم ریشه ای و فرایند تثبیت نیتروژن را دچار اختلال می سازد. به همین دلیل در اراضی مستعد کشت سویا در استان خوزستان که حرارت هوا و خاک در فصل کشت این گیاه به بیش از 40 درجه سانتی گراد میرسد، مایه تلقیح های ریزوبیومی رایج در مناطق معتدل ایران ، کارایی لازم را نشان نداده اند . رایج ترین و موثرترین روش مقابله با این قبیل تنش ها ، علاوه بر انتخاب واریته های گیاهی مناسب ، گزینش سویه های ریزوبیوم متحمل و سازگار با شرایط محیطی است. به همین دلیل برای اینکه گیاه سویا در مناطق مستعد جنوب کشور ، بالاترین بازده را بدون نیاز به مصرف کودهای نیتروژنی داشته باشد ، انتخاب سویه هایی از ریزوبیوم همزیست با سویا که در ضمن کارایی مناسب در تثبیت نیتروژن ، تحمل کافی نسبت به دمای بالای محیط را نیز دارا باشند ، هدف این بررسی قرار گرفت. به این منظور 58 سویه با منشا خارجی و یا جدا شده از خاکهای ایران ، از نظر توان رشد ، ابتدا در دمای 38 درجه سانتی گراد در محیط مایع و جامد و سپس در دمای 41 درجه سانتی گراد بر روی محیط جامد ، مورد مقایسه قرار گرفتند. همچنین کارایی این سویه ها در تثبیت نیتروژن نیز طی یک آزمون گلخانه ای تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصل در هر دو محیط جامد و مایع ، دمای 38 درجه بر رشد اکثر سویه ها اثر بازدارنده داشته و تنها 27 سویه توان رشد در این سطح از دما را دارا بودند. در بین سویه های متحمل نیز تنها 10 سویه قادر به ادامه رشد و تکثیر بر روی محیط جامد در دمای 41 درجه سانتی گراد بودند. 17 سویه کارایی همزیستی بیش از 70 درصد داشتند که عمدتا شامل انواع حساس به دمای بالا بودند. سویه S-10 که از انواع برتر به لحاظ تثبیت نیتروژن و در ضمن جزء انواع متحمل به دمای بالا بود پس از آزمایش های تکمیلی در شرایط مزرعه ای چنانچه قادر به تثبیت نیتروژن در شرایط گرم نیز باشد ، میتواند برای تولید مایه تلقیح سویا برای استفاده در مناطق جنوبی کشور توصیه شود.

فلزات سنگین در خاکها به اشکال مختلف هستند و هریک دارای شکلهای متحرک و قابل جذب متفاوتی می باشند . مقادیر اضافی فلزات در خاک می تواند منجر به جذب بیشتر توسط گیاهان شود . جذب فلزات سنگین توسط گیاهان نه تنها متأثر از غلظت آنها در خاک ، شکلهای آنها و خواص فیزیکی شیمیائی خاک است بلکه به تغذیه گیاه ، مرحله رشد و عوامل متعدد دیگری بستگی دارد اگرچه مطالعات زیادی در مورد میزان فلزات سنگین در محصولات مختلف تحت کشت در محلولهای مغذی صورت گرفته است اما اطلاعات در زمینه میزان استفاده از این فلزات در خاک و قابلیت جذب آنها برای گیاهان در شرایط مزرعه محدود است. تحقیق زیر به مدت 4 سال متوالی بر روی گیاهان اراضی جنوب تهران انجام گرفت و طی آن فلزات سنگین موجود در این گیاهان (که قبلاً و یا در حال حاضر جهت آبیاری آنها از پسابهای انتقالی به جنوب تهران استفاده می شود) اندازه گیری شدند. از آنجایی که گیاهان مختلف رفتار متفاوتی در جذب فلزات از خود نشان می دهند گیاهانی از تیره های مختلف انتخاب شده و از نظر شدت جذب و غلظت فلزات سنگین با هم مقایسه شدند . نتایج این تحقیق بیانگر آن است که غلظت برخی فلزات سنگین در خاک و گیاهان از حد مجاز بیشتر است که در این میان کرم و کادمیم وضعیت بحرانی تری دارند، بطوریکه مقدار کرم در گیاهان هم برای انسان و هم برای گیاه بیش از مقادیر استاندارد است و یا غلظت کادمیم در گیاه چند برابر مقدار مجاز آن جهت مصرف انسان می باشد. باتوجه به تفاوت پتانسیلی تجمعی گیاهان، تجمع کادمیم در تیره اسفناجیان و شب بو بیشتر ، در تیره سوسنیان و کاسی متوسط و در تیره حبوبات کمتر مشاهده شد .

در مقاله حاضر اقدام به تخمین برخی از خصوصیات خاک سطحی مانند هدایت الکتریکی عصاره اشباع، نسبت جذب سدیم و درصد آهک با استفاده از تخمینگرهای ژئواستاتیستیکی و با کمک گرفتن از اطلاعات رقومی سنجنده TM بعنوان متغیر ثانویه شده است. بمنظور مقایسه کارایی روشهای مختلف برآورد آماری، نتایج حاصل از تخمین کوکریجینگ با روش کریجینگ معمولی، بدون استفاده از اطلاعات کمکی، و تخمینگر کلاسیک رگرسیون خطی مقایسه شده است. بطور کلی یافته های حاصل از این تحقیق دلالت بر برتری نسبی تخمینگرهای ژئواستاتیستیکی از نقطه نظر دقت تخمین در مقایسه با روش رگرسیون خطی دارد. با اینحال تفاوت قابل توجهی بین روشهای کریجینگ و کوکریجینگ مشاهده نگردید. این امر می توان ناشی از عدم تفاوت بین متغیر اولیه و متغیر کمکی از نظر تعداد نمونه ها و همچنین همبستگی نه چندان قوی بین متغیرهای اولیه و کمکی دانست. لذا در چنین شرایطی بکارگیری روش کریجینگ معمولی از ارجحیت برخوردار می باشد

در مناطق خشک ونیمه خشک ایران اکثر آبهای آبیاری از کیفیت مطلوبی برخوردار نبوده وبه درجات مختلف با شوری همراه می باشد. اغلب از اینگونه آبها برای کشت گیاهان مقاوم ونیمه مقاوم به شوری استفاده ودر بسیاری از موارد از عملکرد نسبتاً مطلوبی نیز برخوردار است .لذا جهت تعیین تحمل گیاهان مختلف به شوری خاک وآب و کاهش عملکرد آنها انجام مطالعات منطقه ای ضروری بنظر میرسد. بمنظور بررسی عملکرد گندم( رقم روشن )با کاربرد سه نوع کیفیت آب آبیاری8/1،9/4و 2/8 دسی سیمنس بر متر آزمایشی در غالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار برای مدت سه سال زراعی در ایستگاه تحقیقات زهکشی واصلاح اراضی رودشت به اجرا در آمد. نتایج حاصله نشان میدهد که شوری آب آبیاری تأثیر بسیار معنی داری در عملکرد دانه ، ارتفاع ساقه، طول خوشه ووزن هزار دانه داشته است. همچنین تأثیر معنی داری در عملکرد کاه مشاهده گردید. در تیمارهای شوری آب آبیاری 8/1 ،9/4 و2/8 دسی زیمنس بر مترمیانگین عملکرد دانه گندم به ترتیب 4201، 3875 و 2827 کیلوگرم در هکتار بود که میزان کاهش عملکرد دانه در شوری آب آبیاری 9/4 و2/8 دسی زیمنس بر متر نسبت به 8/1 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 8و32 درصد بوده است. عملکرد کاه در تیمارهای شوری آب آبیاری به ترتیب 5835، 5382 و 4268 کیلوگرم در هکتار است.میزان کاهش عملکرد کاه نیز در دو کیفیت آب آبیاری فوق الذکر نسبت به شوری آب آبیاری 8/1 دسی زیمنس بر متر 8 و27 درصد می باشد. میزان وزن هزار دانه به ترتیب در شوریهای آب آبیاری 0/40،3/39و 3/34 گرم بدست آمد.

در این تحقیق منحنی های توزیع تبخیر-تعرق مرجع (ET0) روزانه در سطوح احتمال وقوع متفاوت برای منطقه تهران به صورت روزانه برای مدت 30 سال استخراج گردید. با استفاده از منحنی های استخراج شده اختلاف مقادیر ET0 روزانه با سطوح احتمال وقوع متفاوت (50% ، 75%، 90% و …) محاسبه گردید. در صورت استفاده از روش پنمن ـ مانتیث برای محاسبه ET0 حداکثر ET0 روزانه با سطح احتمال وقوع 50 و 75 درصد به ترتیب 5/7 و 3/8 میلیمتر در روز برآورد گردید. مقادیر مذکور با یکدیگر 11 درصد اختلاف دارند. جهت بررسی اثر فاکتورهای اقلیمی و روش محاسبه ET0 بر اختلاف مقادیر ET0 در سطوح احتمال وقوع متفاوت، علاوه بر روش پنمن ـ مانتیث (P-M) ،ET0 روزانه با استفاده از دو روش دیگر هارگریوزـ سامانی (H-S) و پنمن ـ رایت (P-W) نیز محاسبه شد. مقادیر حداکثر ET0 روزانه با سطح احتمال وقوع 50% بر اساس روش های هارگریوز- سامانی، پنمن ـ رایت و پنمن ـ مانتیث به ترتیب 6/6 و 4/8 و 5/7 میلیمتر در روز بدست آمد. اختلاف ET0 روزانه برآورد شده در سطوح احتمال وقوع 50% و 75% با روشهای هارگریوزـ سامانی، پنمن ـ رایت و پنمن ـ مانتیث به ترتیب 6، 10 و 11 درصد بدست آمد که بیانگر تأثیر متفاوت هر یک از فاکتورهای اقلیمی و روش محاسبه بر تبخیر-تعرق مرجع می باشد. همچنین اثر طول دوره اوج مصرف آب، که بر اساس آن میانگین حداکثر ET0 روزانه محاسبه می شود، بر مقدار میانگین حداکثر ET0 روزانه مورد بررسی قرار گرفت. زمان وقوع دوره 3 روزه حداکثر تبخیر-تعرق مرجع برای روشهای هارگریوزـ سامانی، از 12 الی 14 ژولای، پنمن ـ رایت از 21 تا 23 ژوئن و برای پنمن ـ مانتیث از 23 تا 25 ژوئن بدست آمد. میانگین ET0 روزانه به صورت میانگین ET0 در دوره های 3 روزه، 5 روزه… و 30 روزه در زمان حداکثر تبخیر-تعرق مرجع محاسبه شد. نتایج بدست آمده دلالت بر این نکته دارد که در صورتیکه طول دوره میانگین یابی ET0 روزانه از 20 روز بیشتر در نظر گرفته شود, مقدار میانگین ET0 روزانه محاسبه شده تغییری نخواهد کرد. میانگین ET0 روزانه با سطح احتمال وقوع 75% برای دوره 3 روزه حداکثر تبخیر-تعرق مرجع، با روشهای هارگریوزـ سامانی، پنمن ـ رایت و پنمن ـ مانتیث به ترتیب 1/7، 5/9 و 5/8 میلیمتر در روز بدست آمد.

در این تحقیق به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی برروی عملکرد گندم دیم در استان کردستان، آزمایشی طی سالهای 77-1374 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم قاملو بصورت بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار شامل I0 (شرایط دیم)،I1 (یک مرتبه آبیاری به میزان50 میلی متر در مرحله شیری شدن)،2 I (دو مرتبه آبیاری شامل50 میلی متر در مرحله خوشه رفتن و50 میلی متر در مرحله شیری شدن)، I3 (سه مرتبه آبیاری شامل50 میلی متر در مرحله خوشه رفتن،50 میلی متر در مرحله شیری شدن و50 میلی متر در مرحله خمیری شدن)، I4 (یک مرتبه آبیاری به میزان50 میلی متر بعد از کشت) و هر تیمار در چهار تکرار بر روی گندم دیم رقم سبلان اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد که، تاثیر تمام تیمارهای آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه، کاه و وزن هزاردانه در سطح 1% معنی دار است، بطوریکه افزایش عملکرد دانه در تیمارهای I1 , I2 , I3 , I4 در مقایسه با تیمار شاهد (بدون آبیاری تکمیلی) بترتیب 154، 60، 39 و 19درصد و افزایش وزن هزاردانه تیمارهای فوق در مقایسه با تیمار شاهد بترتیب 28، 25، 21 و 9درصد بود. اطلاعات هواشناسی محل اجرای طرح، تنوع مقادیر بارندگی در سالهای مختلف را نشان داد. بطور نسبی در سال اول بارندگی پائیزه کم و بارندگی بهاره مناسب، در سال دوم بارندگی پائیزه و بهاره هر دو کم و در سال سوم بارندگی پائیزه و بهاره هر دو مناسب بود. تفاوت در مقادیر بارندگی سالیانه، تیمارهای آبیاری تکمیلی را تحت الشعاع قرار داده و بسته به کمبود بارندگی در هر فصل و جبران آن توسط تیمارهای آبیاری، عملکرد ها متنوع بودند. با این وجود، افزایش قابل ملاحظه عملکرد دانه و وزن هزاردانه در تیمار I4، برتری تیمار آبیاری تکمیلی پائیزه را نسبت به سایر تیمارها نشان داد. با توجه به اینکه در اغلب سالها، باران های پاییزه در استان به تاخیرافتاده و گندم در مراحل رشد پاییزه با سرما مواجه می گردد ، لذا کشت و آبیاری زودهنگام در پاییز، علاوه بر اینکه مقاومت گیاه را در مقابل سرما افزایش می دهد، امکان استفاده بهینه گیاه از باران های پاییزه و بهاره را نیز بیشتر فراهم می نماید. بنابراین تحت شرایط آب و هوائی و خاک محل اجرای طرح در صورت تامین آب، آبیاری به میزان 50 میلی متر در دهه اول مهرماه برای گندم دیم رقم سبلان به عنوان حداقل میزان آبیاری تکمیلی که بالاترین عملکرد را به دنبال دارد، توصیه می گردد.

در نواحی خشک و نیمه خشک تبخیر از سطح خاک جزء مهمی از بیلان آب در خاک است. همچنین در شرایطی که سطح آب زیرزمینی بالا است، مقدار قابل توجهی آب از این منبع بواسطه صعود موئینگی در سطح خاک تبخیر می شود. آب پس از تبخیر، نمک های خود را در خاک باقی گذاشته و بتدریج باعث شور شدن خاک می گردد. بنابراین تبخیر از سطح خاک نه تنها سبب اتلاف آب می شود، بلکه موجب شور شدن خاک ها نیز می گردد. مشکل اصلی در برآورد دقیق تبخیر غیرماندگار از سطح ایستابی در شرایط مزرعه ای عدم وجود روابط ساده با حداقل اطلاعات مورد نیاز است. هدف اصلی از این تحقیق حل تحلیلی جریان یک بعدی غیرماندگار رو به بالا از سطح ایستابی به سطح خاک با حداقل اطلاعات ورودی و تعیین صحت آن است. این راه حل تحلیلی با استفاده از معادله ریچاردز و با توجه به شرایط اولیه و مرزی حاکم بر فرآیند تبخیر بدست آمده و همانند بسیاری از راه حل های نظری، فرضیات ساده کننده ای به منظور فراهم شدن امکان حل تحلیلی در نظر گرفته شده است. برای توصیف تغییرات رطوبت در ناحیة غیراشباع واقع در بالای سطح ایستابی از معادلة بروکز و کوری استفاده گردیده است. با این راه حل میزان تبخیر از سطح خاک و زمان تبخیر بصورت توابعی از افت سطح ایستابی، ویژگی های فیزیکی خاک و عمق لایه غیر قابل نفوذ خاک تعیین می شود. با ساخت لایسیمترهایی از خاک های دست خورده Sandy Loam، Silty Clay Loam و Silty Clay و انجام آزمایش های واقعی، میزان کارآیی روابط پیشنهادی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل تطابق قابل قبولی را بین اندازه گیری های واقعی و پیش بینی ها نشان می دهد. بطوریکه خطای نسبی به میزان 7/45-1/41 درصد در خاک Sandy Loam، 42- 4/35 درصد در خاک Silty Clay Loam و 1/52 - 3/50 درصد در خاک Silty Clay شده است. برآورد کمتر از حد واقعی مدل بخاطر تبخیر از سطح جانبی ناشی از انقباض خاک درون ستون ها، تبخیر ناشی از حرکت رو به بالای آب در نیمرخ خاک به حالت بخار، از بین رفتن ساختمان خاک و نیز خطاهای بوجود آمده در طول اندازه گیری ها می باشد. همچنین نتایج نشانگر آن است که این مدل می تواند برای انواع خاک ها با حداقل اطلاعات ورودی قابل دسترس و مورد نیاز کاربرد داشته باشد.

پخش سیلاب یکی از روشهای بهره برداری از سیلاب واستفاده بهینه از آن می باشد که می تواند تأثیرات مثبتی در مقابله با بحران آب وخشکسالی و بهره برداری پایدار از آن داشته باشد وبایستی درمورد تأثیرات آن بر منابع آبهای زیرزمینی درتمام جوانب بررسیهای لازم صورت پذیرد. در این بررسی از یک رشته قنات موجود در عرصه ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب بر آبخوان سهرین-قره چریان زنجان استفاده گردید. از زمان احداث ایستگاه جمعا" پنج مورد آبگیری انجام گرفته که در هر بار با فاصله ای اندک، بده جریان خروجی قنات نیز افزایش یافته است. بررسی بده خروجی قنات در پنج دوره آبی نشان می دهد که میزان حد اقل بده جریان خروجی از 2 لیتر درثانیه درآبان سال 76 به ترتیب به 6/5 و8/4 لیتر درثانیه درآبان ماه سال 77 و 78 افزایش یافته که با توجه به خشکسالی سالهای آبی 76 تا 78 درخور اهمیت می باشد. این افزایش در مرداد ماه سال 79، به دلیل آبگیری قابل توجه در فروردین همان سال به 8 لیتر درثانیه، درمقایسه با زمان مشابه درسال 78 که 8/4 لیتر درثانیه بود، رسید. رابطه همبستگی بین مقدار سیلاب ورودی به عرصه وبده خروجی قنات نیز نشان می دهد که این ارتباط درسطح 5 درصد معنی دار است. میزان آب ورودی به عرصه در افزایش بده خروجی قنات وتداوم ورود آب در پایداری افزایش بوجود آمده تأثیر مستقیم داشته است. با عنایت به مخروبه و بایر شدن تعداد قابل توجهی از قناتهای موجود به دلیل پایین آمدن سطح آب زیر زمینی دشت بر اثر کاهش تغذیه وتخلیه بیش از اندازه، واز طرفی، با علم به این که بیشتر اراضی واقع در دشت با دارا بودن شیب مناسب، آبرفتهای دارای قابلیّت ذخیره آبهای زیرزمینی خوب، ووجود رودخانه هایی که عمومأ در فصل بهار حالت سیلابی دارند، مستعد عملیات پخش سیلاب می باشند، در صورت تغذیه آب زیرزمینی، امکان بالا آمدن سطح ایستابی وافزایش بده قناتها وچشمه های موجود در پایین دست وحاشیه زنجانرود وجود داشته و می توان در سالهای آتی از این روش نسبت به احیاء قناتها استفاده بهینه بعمل آورد.