سابقه و هدف: سل مقاوم به درمانی به عنوان یک معضل بالینی در جهان با مرگ و میر بالایی در ارتباط است. در این مطالعه مقادیر IL-10, IL-12, IL-4, INF γ موجود در سلول های تک هسته ای خون محیطی در پاسخ به PPD در بیماران مقاوم به درمان و موارد بیمارانی که جدیدا تشخیص داده و درمان شده بودند، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه در پاسخ به تحریک PPD، مقادیر IL-10, IL-12, IL-4, INF γ موجود در سلول های تک هسته ای خون محیطی 15 بیمار HIV منفی با سل مقاوم به چند دارو و 11 بیمار جدید درمان شده، بررسی و با 10 کنترل توبرکولین منفی مقایسه شد.یافته ها: نتایج ELISA نشان داد که در اثر تحریک با PPD، تولید INF γ بطور چشمگیری افزایش یافت و این در حالیست که IL-10 در مقایسه با گروه PPD منفی در بیماران مسلول مقاوم به چند دارو (MDR-TB) کاهش یافت. همچنین PPD در اثر تحریک کردن PBMC باعث تولید IL-12 در بیماران MDR-TB شد. هر دو گروه بیماران MDR-TB و کنترل PPD منفی از نظر تولید IL-12 یکسان و مشابه بودند و هیچگونه اختلاف آماری معنی داری بین آنها دیده نشد. در هر 3 گروه IL-4 در حد پایینی قرار داشت.نتیجه گیری و پیشنهادات: بر اساس نتایج این پژوهش در بیماران MDR-TB در اثر عفونت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس هیچگونه تغییری در تولید IL-10, IL-12 دیده نمی شود و این مقادیر فقط مستعد به سیتوکین Th1 هستند.