زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1390 | دوره:3 | شماره:10 |تعداد مقالات:8

در بررسی اتولیت های 400 قطعه ماهی از 10 گونه مختلف گیش ماهیان (Carangidae) دریای عمان از ناحیه زیر آبشش ها خارج و پس از شستشو پارامترهای مورفومتریک و ریخت سنجی آن اندازه گیری شد. این پارامترها شامل بیومتری ماهیان (طول کل و وزن) و طول اتولیت، عرض اتولیت و وزن اتولیت ساژیتای راست و چپ بوده است. علاوه بر این نمای ظاهری ساژیتاها موقعیت شیار سولکوس و نحوه باز شدن این شیار در آن ها مورد بررسی قرار گرفت. داده های بدست آمده ارتباط معنی داری را بین اکثر پارامترها نشان می دهد (P<0.05). همبستگی در پارامترها در بعضی از موارد تا 99 درصد نیز بوده است، به طوری که ارتباط معنی داری بین طول کل و وزن ماهی، طول اتولیت و وزن اتولیت در بیشتر نمونه ها مشاهده شد. همبستگی بالایی بین اندازه اتولیت و اندازه ماهیان، وزن اتولیت و وزن ماهی، وزن اتولیت و طول ماهی، طول اتولیت و وزن ماهی، طول اتولیت راست و طول اتولیت چپ در 10 نمونه بررسی شده مشاهده شد. به طوری که با داشتن پارامترهای مربوط به اتولیت، طول و وزن ماهی را می توان بدست آورد. نمای ظاهری اتولیت در این گونه ها از انواع مخروطی، ساژیتی شکل و نوک تیز بوده است. بیشترین اختلافات در وضعیت اتولیت مربوط به شکل دندانه های اتولیت است. از شکل ظاهری اتولیت و نوع دندانه ها و شاخصه های کلیدی گونه ای می توان به عنوان کلیدی برای شناسایی گونه ای استفاده کرد که یکی از اهداف این پروژه بود.

در پروژه ای با همکاری سازمان ملل (UNDP-GEF/SGP) و سازمان محیط زیست منطقه آزاد قشم به منظور ایجاد زیستگاه و افزایش ناهمواری در بستر مناطق با کاهش میزان صید و صیادی گونه های تجاری، سازه هایی هرمی شکل از جنس بتن در عمق 10 متری آب های ساحلی بندرگاه سلخ (واقع در جنوب جزیره قشم خلیج فارس) در فروردین 84 به تعداد 80 عدد در ایستگاه A و پس از 6 ماه سازه های با همان ساختار و به همان تعداد در فاصله 500 متری در ایستگاه B استقرار دادند. بمنظور بررسی نحوه عملکرد زیستی سازه ها از ایستگاه A و B جهت مقایسه از ایستگاهی در اسکله به عنوان سازه ای با قدمت چند دهه توسط غواص در طول یک سال به طور فصلی نمونه برداری صورت گرفت. در کل دوره مطالعاتی 19 گونه ده پا شامل 11 گونه خرچنگ و 8 گونه میگو شناسایی شد. بیشترین درصد فراوانی، درصد فراوانی نسبی ده پایان در ایستگاه های حاوی سازه هرمی متعلق به گونه Pisidia sp. ثبت شد. روی اسکله گونه غالب و با بیشترین درصد فراوانی Pilumnus longicornis گزارش شد. این گونه دومین گونه با بیشترین درصد فراوانی روی سازه های هرمی را به خود اختصاص داد. در کل دوره مطالعاتی فراوانی کل و بیوماس خشک بین ایستگاه های حاوی سازه هرمی و اسکله اختلاف معنی داری نشان داد. بین ایستگاه های حاوی سازه هرمی اختلاف معنی داری از نظر این پارامترها مشاهده نشد. بیشترین و کمترین میزان فراوانی و بیوماس در ایستگاه A به ترتیب در فصل زمستان و پاییز و در ایستگاه B در فصل بهار و پاییز و در اسکله در فصل بهار و تابستان مشاهده شد. با توجه به نتایج حاصل می توان گفت استقرار سازه ها در مناطق با کمبود بستر مناسب پس از جذب اجتماعات می تواند سبب افزایش اجتماعات زیستی سطوح پایین تر زنجیره غذایی و در نهایت افزایش تولید مواد مغذی و انرژی برای اجتماعات گوشتخوار و قابل برداشت برای بشر گردد.

تحقیق حاضر، در طی بهمن 1389 تا مرداد 1390، به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین (Pb,Cd,Ni) در بافت های کبد و عضله ماهی حلوا سیاه (Parastromateus niger) در آب های استان هرمزگان حد فاصل بندرتیاب تا شهر بندرعباس صورت گرفت و تعداد 20 عدد ماهی حلوا سیاه مورد زیست سنجی، کالبد شکافی و از نظر آلودگی مورد بررسی قرار گرفتند. برای استخراج فلزات از بافت های مورد بررسی از روش هضم خشک Microwave Digestion استفاده و غلظت فلزات با استفاده از دستگاه جذب اتمی (AAS) تعیین گردید. میانگین غلظت فلزات به ترتیب در بافت کبد 0.073±0.003، 016.269±0.016، 0.689±0.0 و در بافت عضله 0.016±0.002، 0.041±0.005، 0.323±0.002 (بر حسب قسمت در میلیون وزن خشک) بدست آمد. همچنین میانگین غلظت (سرب - نیکل و کادمیوم) در بافت های کبد و عضله تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.05). حداکثر میانگین تجمع در بافت های کبد و عضله متعلق به نیکل به ترتیب 0.689±0.016 و 0.323±0.002 قسمت در میلیون و حداقل آن در بافت های کبد و عضله متعلق به سرب بترتیب 0.073±0.003 و 0.016±0.002 بود ثبت حداکثر مقادیر بدست آمده از این سه فلز در بافت های مورد بررسی این ماهی نشانگر عدم وجود این فلزات در غلظت های بیش از حد مجاز بر اساس استانداردهای WHO, UK, EPA جهت مصرف انسانی بوده است. بر اساس آزمون ضریب همبستگی Kendal tau-b یک رابطه مثبت و معنی داری بین تجمع نیکل و وزن ماهی در بافت کبد دیده شد (P<0.05).

این مطالعه طی یک سال از شهریور 1388 تا شهریور ماه 1389 انجام شده است. در مجموع 373 قطعه میگوی جمع آوری گردید. در این بررسی نمونه ها از خورموسی توسط تورهای گوشگیر ثابت با قطر چشمه 2 و 14 سانتی متر جمع آوری شد. از کل نمونه ها تعداد 83 عدد نر و 290 عدد میگو ماده بوده که به ترتیب 22.25 و 77.74 درصد فراوانی داشتند. بیشترین و کمترین درصد فراوانی نرها به ترتیب در اردیبهشت ماه (48 درصد) و آبان ماه (6.59 درصد) و همچنین بیشترین و کمترین درصد فراوانی ماده ها در آبان ماه (93.4 درصد) و اردیبهشت ماه (52 درصد) بود. دامنه طول کل میگوی نر 18.2 و 32.8 میلی متر با میانگین 23.8±3.44 میلی متر و دامنه طول کل میگوی ماده 22.4 تا 43.3 میلی متر با میانگین 73.29±20.4 میلی متر بدست آمد. دامنه وزن کل میگوی نر 0.0549 تا 0.2708 گرم با میانگین 0.2708±0.0486 گرم و دامنه وزن کل میگوی ماده 0.1418 تا 1.2772 گرم با میانگین 0.4189±0.2089 گرم محاسبه گردید. نسبت جنسی (نر به ماده) 3.4: 1 بود. از تعداد 290 قطعه میگوی ماده، 139 قطعه را بر حسب تصادف انتخاب کرده و تخم (جنین) مورد شمارش قرار گرفت که بیشترین تعداد تخم در فروردین ماه (6861 عدد) و کمترین تعداد آنها در شهریور ماه (80 عدد) بدست آمد.

با هدف شناسایی و تعیین تراکم ژله فیش های سواحل خوزستان در شمال غربی خلیج فارس در سواحل خوزستان و در سواحل شرقی و غربی کانال خورموسی نمونه برداری بصورت ماهانه از بهمن ماه 1385 تا دی ماه 1386 انجام شد. موقعیت ایستگاه های نمونه برداری بصورت تصادفی در منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. از مجموع 5357 ژله فیش میکروسکوپی جداسازی شده 56.6 درصد آن مربوط به ایستگاه های سواحل شرقی و 43.4 درصد آن مربوط به ایستگاه های سواحل غربی خوزستان بوده است. بیشترین درصد فراوانی متعلق به شانه دار Pleurobranchia با 31 درصد و هیدرومدوز Eiren hexanemalis با 22 درصد در تیر ماه با دمای 24.5 درجه سانتی گراد و در دامنه شوری (38-39.6) گرم در کیلوگرم بوده و با افزایش شوری در ماه های آبان و آذر جمعیت ژله فیش ها کاسته شده است. در مجموع 5343 ژله فیش بزرگ در طول این مطالعه توسط صید ترال جمع آوری شده که نمونه غالب آب های سواحل خوزستان گونه Catostylus tagi بوده و در تمام سال در منطقه حضور داشته است و دیگری گونه Chrysoara hysocella که به تعداد خیلی کمتر و در ماه های تابستان خصوصا در مرداد ماه در سواحل خوزستان مشاهده شده است. بیشترین فراوانی ژله فیش های بزرگ در تیر ماه و عمدتا در سواحل شرقی استان با فراوانی 2811 ژله فیش در کیلومتر مربع محاسبه شده است. در سواحل غربی در ماه تیر با افزایش شدید جمعیت ژله فیش ها فراوانی لارو ماهیان در این منطقه کاهش شدیدی داشته و در سواحل شرقی نیز در زمان افزایش جمعیت ژله فیش ها در ماه های تابستان با کاهش جمعیت لارو ماهیان در این منطقه روبرو شده ایم.

تحقیق حاضر به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین سرب، جیوه و کادمیوم در عضله خوراکی میگوی سفید (Metapenaeus affinis) در صیدگاه های بحرکان، لیفه - بوسیف و خور موسی در استان خوزستان در سال 1390 انجام گرفت. 12 نمونه یک کیلوگرم میگو از صیدگاه های لیفه - بوسیف، خور موسی و بحرکان تهیه شد. جهت اندازه گیری فلزات سنگین در این تحقیق از دستگاه ICP-MS مدل (Jobin Yvon Ultima 2 (HORIBA ساخت کشور فرانسه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSSVer11 و میانگین داده ها به کمک آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) با یکدیگر مقایسه شدند که وجود یا عدم وجود اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد (P=0.05) تعیین گردید. بالاترین میزان فلزات سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در عضله میگوی سفید در منطقه خور موسی بود. پایین ترین میزان فلزات سرب و کادمیوم در عضله این میگو در منطقه بحرکان بود. همچنین میزان جیوه در عضله میگوی سفید در منطقه بحرکان غیرقابل سنجش بود. میزان فلزات سنگین جیوه، کادمیوم و سرب در صیدگاه های مورد مطالعه اختلاف معنی داری داشت (P<0.05).

تحقیق حاضر به منظور تعیین میزان فلزات سنگین مس، سرب و کادمیوم در ماهی کیلکای معمولی استان های مازندران و گیلان در سال 1389 انجام شد. در این بررسی 60 قطعه ماهی کیلکای معمولی (Clupeonella cultriventris caspia) از سواحل استان مازندران و گیلان (از هر استان 30 قطعه) از طریق صید تصادفی کشتی های مخصوص صید کیلکا جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میزان فلزات سنگین نامبرده در سنین، جنس ها و اوزان مختلف در استان های مازندران و گیلان تفاوت معناداری وجود داشت (P<0.05). میانگین عنصر مس در نمونه های ماهی کیلکای معمولی استان مازندران بیشتر از میزان این عنصر در استان گیلان بود. همچنین میانگین میزان سرب در ماهی کیلکای معمولی 3 و 4 ساله در استان مازندران و در سنین دیگر در استان گیلان بیشتر مشاهده شد. میانگین غلظت فلزات (بر حسب قسمت در میلیون وزن خشک) با استانداردهای جهانی نظیر استانداردهای وزارت کشاورزی - شیلات و غذای انگلستان (UKMAFF)، انجمن بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا (NHMRC) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) مورد مقایسه قرار گرفت و پایین تر از حد مجاز تشخیص داده شد.

در این تحقیق، اثر تیمارهای مختلف انجماد زدایی (در یخچال، آب، هوا ومایکروویو) روی ویژگی های شیمیایی (پراکسید، بازهای ازته فرار، پروتئین محلول در نمک و ترکیب اسید چرب)، بیوشیمیایی (ظرفیت نگه داری آب) و میکروبی (تعداد باکتری های کل، باکتری های سرماگرا، کلی فرم، شوانلا و مخمر-کپک) ماهی سفید دریای خزر منجمد انجام پذیرفت. مقادیر خاکستر، پروتئین، پروتئین محلول در نمک، ظرفیت نگه داری آب، اسیدهای چرب چند غیر اشباعی، نسبت اسیدهای چرب چند غیر اشباع به اسیدهای چرب اشباع، نسبت مجموع ایکوزاپنتائونیک اسید و دوکوزاهگزائونیک اسید به پالمتیک اسید و بار میکروبی با یک کاهش معنی دار و مقادیر چربی، پراکسید، بازهای ازته فرار، اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب تک غیر اشباع با یک افزایش معنی دار در مقایسه با نمونه های تازه (غیر منجمد) به عنوان نمونه شاهد همراه بوده (P<0.05) است. پایین ترین مقادیر شاخص های شیمیایی و بیوشیمیایی و همچنین رشد میکروبی در نمونه های انجماد زدایی شده در آب مشاهده شد. بنابراین بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق انجماد زدایی در آب مناسب ترین روش برای ماهی سفید دریای خزر منجمد می باشد.