زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)
سال:1389 | دوره:8 | شماره:1 (پیاپی 28) |تعداد مقالات:7

هدف این مقاله، تبیین رابطه میزان سرمایه فرهنگی زنان با نوع روابط همسران در خانواده است. در این پژوهش پس از تحلیل نظریات و مطالعات انجام شده در این زمینه، به منظور تبیین مساله نوع روابط همسران در خانواده به لحاظ دموکراتیک بودن، از تئوری منابع (نظریه های بلود و ولف، گیدنز، کرامول، ویلموت و یانگ) و تئوری مبادله (نظریه های پیتر بلا) استفاده می کنیم. سرمایه فرهنگی با استفاده از نظریه بوردیو، از سه بخش سرمایه تجسم یافته، عینیت یافته و نهادی شده تشکیل می شود و شامل دانش ها، مهارت ها و هنرهایی است که افراد آن را از طریق آموزش و زمینه فرهنگی به دست می آورند. هم چنین مالکیت میراث های فرهنگی و سهولت دست رسی به آن ها و داشتن مدرک تحصیلی نیز است. روش این پژوهش پیمایشی است و گردآوری اطلاعات با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از میان 324 زن متاهل و تکنیک پرسش نامه انجام می شود. پردازش داده ها به دو روش دومتغیره و چندمتغیره انجام می شود و یافته ها نشان می دهد که با بالا رفتن سرمایه فرهنگی زنان، روابط آن ها با همسر دموکراتیک تر می شود. از میان متغیرهای زمینه ای میان پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان، میزان درآمد شوهر و منزلت شغلی شوهر با نوع روابط همسران رابطه ای معنادار وجود دارد.

یکی از موضوعات اساسی کنفرانس جمعیت و توسعه در قاهره؛ توانمندسازی زنان در راستای بهداشت باروری است. فرض بر این است که در صورت افزایش توانمندی و استقلال زنان، نقش آن ها در تصمیم گیری های مربوط به ازدواج و فرزندآوری بیشتر شده و به افزایش استفاده از وسایل تنظیم خانواده و در نهایت کاهش باروری منجر خواهد شد. هدف از مقاله حاضر سنجش رابطه استقلال زنان با رفتار باروری آن ها در ایران است. بدین منظور از داده های طرح بررسی ویژگی های اجتماعی و اقتصادی خانوار، سال1380 توسط مرکز آمار ایران، بهره می گیریم. طرح فوق تعداد 6960 خانوار را در کل کشور تحت پوشش قرار می دهد و 5214 زن 49-15 ساله به طور کامل مصاحبه می شوند که علاوه بر ویژگی های اقتصادی-اجتماعی خانوار و زنان مورد مطالعه، جنبه های مختلف استقلال زنان با گزینه های متفاوتی سوال می شود. یافته های این تحقیق بیان گر این است که پایگاه زنان در جامعه مورد مطالعه، در مناطق شهری متفاوت از مناطق روستایی است. افزایش استقلال زنان در دو بعد اطلاعاتی و جابه جایی، رابطه ای معکوس با باروری آن ها دارد در حالی که در ارتباط با شاخص استقلال تصمیم گیری، نحوه مشارکتی اتخاذ تصمیم زوج ها در موضوعات متفاوت خانوادگی، به باروری سطح پایین و افزایش میزان استفاده از وسایل پیش گیری منجر می شود. نتایج کلی نشان می دهد که زنان مستقل تر، باروری پایین تری را تجربه کرده اند.

پژوهش حاضر بر آن است تا با سنجش رضایت مندی مورد نظر (انگیزه ها) و نیز رضایت مندی کسب شده از تماشای سریال های تلویزیونی در بین مخاطبان زن، رابطه احتمالی بین انگیزه ها و رضایت مندی را شناسایی نماید. این پژوهش به شیوه پیمایش انجام و داده ها از طریق پرسش نامه هم راه با مصاحبه جمع آوری شده است. پاسخ گویان پژوهش 383 نفر از زنان متاهل 54-20 ساله ساکن شهر اصفهان هستند. نتایج تحقیق نشان می دهد که قوی ترین انگیزه زنان برای تماشای سریال های تلویزیونی، کسب هویت شخصی است، در حالی که رضایت مندی حاصل از برقراری کنش متقابل اجتماعی، به عنوان قوی ترین میزان رضایت مندی کسب شده از تماشا را به خود اختصاص داده است. به نظر می رسد که زنان تمایل دارند تا از طریق تماشای سریال ها به تقویت ارزش های فرهنگی و مذهبی، کسب ارزش های مورد پسند جامعه، شناسایی و ارتقای جای گاه خود در عرصه های اجتماعی و خانوادگی و کشف واقعیت ها (معیارهای کسب هویت شخصی) بپردازند. گرچه قوی ترین انگیزه زنان برای تماشای سریال ها کسب هویت شخصی است، اما آن ها رضایت مندی اندکی از این بابت دارند. از این رو شاید بتوان چنین نتیجه گیری نمود که سریال های تلویزیونی برای زنان بیش از آنکه آگاهی دهنده و هویت بخش باشند، سرگرم کننده و ابزاری برای برقراری کنش متقابل اجتماعی با دیگران هستند.

جوامع، امروزه، تغییرات اجتماعی و رشد فرهنگ مصرفی فزاینده ای را تجربه می کنند. از این رو، بدن از اهمیت زیادی برخوردار شده و توجه بسیاری از جامعه شناسان را به خود معطوف داشته است. یکی از مسایل مطرح شده در این حوزه آرایش صورت است که امروزه در بین دختران جوان عمومیت و رواج زیادی یافته است. پایین آمدن سن آرایش و ارتباط آرایش با مسایل و مشکلات اجتماعی و تضاد آن با ارزش های دینی، این پدیده را تبدیل به مساله ای درخور توجه کرده است. مقاله حاضر در پی مطالعه و کشف دلایل آرایش دختران و نقش آن در زندگی اجتماعی آن ها است. این مطالعه به روش کیفی و به وسیله مصاحبه با 30 دختر جوان (30-18) که دارای آرایش هستند، صورت می پذیرد. نتایج پژوهش بیان گر آن است که آرایش با برنامه زندگی افراد در هم تنیده است و توسط آن تنظیم و هماهنگ می شود. آن ها در طول مصاحبه به دامنه ای از دلایل اجتماعی، فردی و روان شناختی برای گرایش خود به آرایش اشاره می کنند. این اظهارات حاکی از آن است که با وجود فشارهای ساختاری موجود، دختران در انتخاب آرایش تا حدودی عاملیت خود را حفظ کرده اند. بنابراین به نظر می رسد که آرایش کردن، شیوه ای عقلانی برای کسب سرمایه نمادین و حتی تبدیل آن به انواع دیگر سرمایه است.

هدف اصلی مقاله حاضر، مطالعه عواملی است که می تواند در ساخت قدرت در خانواده موثر باشد. در این مطالعه که به روش پیمایش انجام می شود، 307 نفر از زنان متاهل شهر لار مطالعه می شوند. چارچوب نظری مورد استفاده در این مطالعه، نظریه مبادله است. یافته های پژوهش نشان می دهد که 2 درصد خانواده ها ساخت دموکراتیک دارند، 88.6 درصد تا حدی دارای ساخت دموکراتیک اند و در 9.4 درصد خانواده ها ساخت غیر دموکراتیک حاکم است. از میان متغیرهای مورد مطالعه ، متغیرهای سن ازدواج، تحصیلات زن، تحصیلات همسر، درآمد زن، طول مدت ازدواج، بعد خانوار و وضعیت اشتغال زن با متغیر وابسته رابطه معنادار آماری دارند. در تحلیل چندمتغیره نیز متغیرهای مستقل موجود در مدل تحقیق، در کل 6.9 درصد از واریانس متغیر وابسته را در جامعه آماری تبیین می کنند.

هدف این مقاله مقایسه بازنمایی تصویر زن در نقاشی زنان و مردان معاصر ایران است. این کار با استفاده از الگوی جانشینی در تحلیل نشانه شناختی و ساخت پرسش نامه تقابل های معنایی در مقایسه نقاشی زنان و مردان انجام می شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که تصویر زن در نقاشی مردان دارای نظام نشانه های توصیفی، شمایلی و کلیشه ای از زن آرمانی است، اما نقاشان زن نگاه تبیینی، غیر کلیشه ای و تفسیری به ویژگی ها و شرایط واقعی زنان دارند. در نقاشی مردان اشاره به زنان اشاره ای معنایی، تمثیلی و اسطوره ای است؛ آن ها زن بودن را نشانه نمی روند، بلکه صفات زنانه و معانی ضمنی و ذهنی زن بودن مانند زیبایی و لطافت را به تصویر می کشند. اما در نقاشی زنان، بازنمایی تصویر زن مبتنی بر تجربه زنانه است؛ نقاشان زن به دنبال بیان تنگناهای جهان زیست زنان هستند، اما مردان بدون در نظر گرفتن این شرایط، زنان را در فضایی خیالی تصویر می کنند. مطالعه آثار نقاشان زن نشان می دهد که آن ها تلاش می کنند قالب های بصری را که مردان از زنان دارند از شکل بیندازند. آن ها در برابر سوژه شدن مقاومت می کنند و با به کارگیری استراتژی های بصری تازه در نقاشی، شکاف هایی را در بازتولید ذهنیت مسلط مردانه در فرهنگ به وجود می آورند.

هدف از انجام این مطالعه شناسایی عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیت شناختی موثر بر باروری در مناطق روستایی شهرستان نجف آباد است. نمونه مورد مطالعه شامل 415 زن شوهردار روستایی (10 تا 49 ساله) است که در زمان انجام تحقیق (1386) در وضعیت اولین ازدواج قرار دارند و دارای حداقل یک فرزند زنده هستند. برای تحلیل، از یک مدل رگرسیون چندمتغیره استفاده می کنیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که در برخی از سنین، طول دوره ازدواج، تعداد مرگ ومیر فرزندان، تعداد سقط جنین و وسعت اراضی قابل استفاده روستا (تخمینی از اندازه) تاثیر مثبت بر باروری دارد، در صورتی که سن زن در اولین زایمان، فواصل زایمان، سطح تحصیلات زن و شوهر و دارا بودن بیمه تاثیر منفی بر باروری دارند. پیشنهاد می شود در سیاست گزاری های جمعیتی، به توسعه آموزش و بهداشت در جهت کاهش تعداد مرگ و میر فرزندان و سقط جنین توجه شود. هم چنین آموزش های مناسب برای تبیین زمان مناسب اولین زایمان و رعایت کردن فاصله صحیح بین زایمان ها به مادران ارایه و سعی شود که خانوارهای بیشتری از امتیازات بیمه بهره مند شوند. از آن جا که سطح تحصیلات بالاتر زوجین و شاغل بودن شوهران سبب کاهش تعداد فرزندان می شود، در تعیین اهداف برای افزایش سطح تحصیلات و افزایش اشتغال، کاهش تعداد فرزندان را نیز مد نظر قرار دهند.