تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1394 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

ازآنجاکه بیشتر بارندگی ها در ایران در زمستان و آغاز بهار رخ می دهد، گندم به ویژه در کشت دیم بیشتر وابسته به رطوبت نگهداری شده در اعماق خاک خواهد بود. به منظور شناسایی ژنوتیپ هایی که دارای گسترش مناسب ریشه در عمق خاک باشند، آزمایشی با 63 ژنوتیپ گندم نان در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی به صورت کشت در لوله های پی وی سی انجام شد. در شرایط بدون تنش آبیاری به صورت معمولی و در تنش خشکی پس از رسیدن رطوبت خاک به 30 درصد ظرفیت زراعی گیاهان آبیاری شدند. پس از اعمال تنش و در پایان دوره رشد صفات مرتبط با ریشه در چهار عمق مختلف (20-0، 40-20، 60-40 و 100-60 سانتی متر) به همراه صفات مرفولوژی، عملکرد و اجزای آن اندازه گیری شدند. نتایج نشان دهنده تنوع بالا میان ژنوتیپ ها برای همه صفات اندازه گیری شده بود. همبستگی بالا و معنی داری میان وزن خشک ریشه با عملکرد در شرایط تنش دیده شد (p=0.01، r=0.58). در این شرایط با هر واحد افزایش در وزن خشک ریشه، 0.24 گرم به عملکرد دانه افزوده شد. تجزیه همبستگی جداگانه برای هر عمق نشان داد که در پایین ترین عمق تاثیر وزن خشک ریشه بر عملکرد (p=0.01، r=0.75) بیشتر از سایر عمق ها است. در شرایط تنش تاثیر وزن ریشه در عمق 100-60 سانتی متر بر عملکرد دانه مثبت و بسیار معنی دار بود. ژنوتیپ های سرداری، شعله، ناز و اینیا به ترتیب با 0.44، 0.39، 0.37 و 0.37 گرم در گیاه بهترین ژنوتیپ ها برای وزن خشک ریشه در این عمق بودند.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گندم، شناسایی و انتخاب ژنوتیپ های متحمل به خشکی بر اساس شاخص های کمی تحمل به خشکی، تعداد 16 ژنوتیپ گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور طی سال زراعی 88-1387 مورد آزمایش قرار گرفتند. شاخص های مورداستفاده میانگین تولید (MP)، میانگین هندسی تولید (GMP)، میانگین هارمونیک (HMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL) و شاخص پایداری لین و بینز (Pi) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد در شرایط تنش (Ys) و نیز بیشترین مقادیرMP، GMP، HMP، STIو Pi متعلق به ژنوتیپ شماره 2 بود. تحلیل همبستگی بین شاخص ها و میانگین عملکرد در شرایط آبیاری مطلوب و محدود نشان داد که هر پنج شاخص مذکور برای غربال کردن ژنوتیپ ها مناسب هستند. با توجه به این شاخص ها و عملکرد در دو محیط، بهترین ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی ژنوتیپ های شماره2، 11، 14 بودند. نمودار چند متغیره دوطرفه نشان داد که ژنوتیپ های شماره 2، 11، 14 در مجاورت شاخص های تحمل به خشکی یعنیMP، GMP، HMPوSTI  قرار دارند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نیز نشان داد که ژنوتیپ های شماره 2، 11 و 14 ژنوتیپ های متحمل به خشکی و ژنوتیپ-های3، 8، 9 و13 لاین های حساس به خشکی می باشند.

به منظور بررسی تاثیر زمان مصرف کود پتاسیم و دور آبیاری بر خصوصیات زراعی، عملکرد و کیفیت دانه ارزن دم روباهی، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یاسوج به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. دور آبیاری شامل فواصل 7، 14 و 21 روز به عنوان عامل اصلی و زمان کاربرد کود پتاسیم در مراحل کاشت، پنجه زنی، ساقه دهی و گلدهی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد تاثیر دور آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، اندازه خوشه، عملکرد دانه، میزان کلروفیل برگ، درصد کربوهیدرات های محلول در آب و پروتئین دانه در سطح یک درصد معنی دار شد، به طوری که با افزایش فواصل آبیاری ویژگی های موردبررسی کاهش نشان دادند، درحالی که درصد پروتئین دانه افزایش یافت. ارتفاع بوته، عملکرد دانه، کلروفیل برگ، درصد کربوهیدرات های محلول در آب و پروتئین دانه نیز تحت تاثیر کاربرد کود پتاسیم قرار گرفتند و کاربرد پتاسیم تا مرحله گلدهی بر ویژگی های موردبررسی افزایشی بود. برهمکنش دور آبیاری و زمان کاربرد پتاسیم بر ارتفاع بوته، عملکرد دانه، کلروفیل برگ و کربوهیدرات های محلول در آب دانه معنی دار شد. بیشترین عملکرد دانه از کاربرد کود پتاسیم در مرحله ساقه دهی با دور 7 روز آبیاری و بیشترین درصد پروتئین دانه از دور 21 روز آبیاری و کاربرد پتاسیم در مرحله گلدهی حاصل شد.

به منظور بررسی ویژگی های زراعی، فیزیولوژیک و کیفی کلزا تحت تنش آبیاری، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. در این آزمایش تیمار آبیاری در سه سطح شامل آبیاری مطلوب در طول دوره رشد بر اساس 80 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A به عنوان شاهد، قطع آبیاری از مرحله گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، و قطع آبیاری از خورجین دهی تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیک بود. نتایج حاصل نشان داد که اثر آبیاری بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، محتوای آب نسبی برگ، کمبود اشباع آب، میزان کلروفیل a و کارتنوئیدها، طول خورجین، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، شاخص برداشت و تلاش بازآوری معنی دار بود. قطع آبیاری از مراحل گل دهی و خورجین دهی به بعد به ترتیب سبب کاهش 43.1 و 29.5 درصد محتوای نسبی آب برگ، 32.7 و 26.5 درصد میزان کلروفیل a و 49.6 و 31.8 درصد میزان کاروتنوئید در مقایسه با آبیاری مطلوب (شاهد) گردید. در این بررسی بیشترین عملکرد دانه در تیمار آبیاری مطلوب مشاهده شد و در شرایط قطع آبیاری از مراحل گل دهی و خورجین دهی به بعد به ترتیب عملکرد دانه از 2577 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 1483 و 1907 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت. بین عملکرد دانه با اجزاء عملکرد به جز تعداد دانه در خورجین همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد و بیشترین همبستگی عملکرد دانه به ترتیب با وزن هزار دانه و تعداد خورجین در بوته بود. نتایج کلی این بررسی نشان داد که قطع آبیاری از مرحله گل دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک اثرات منفی شدیدتری بر ویژگی های فیزیولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد دانه و صفات وابسته به آن در مقایسه با قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی در گیاه کلزا داشت.

در یک آزمایش گلخانه ای اثر چهار سطح شوری (1، 2، 4 و 8 دسی زیمنس بر متر) و سه سطح کود اوره (200، 300 و 400 کیلوگرم در هکتار) بر بعضی از مولفه های رشد، ترکیب یونی شربت نی و جذب برخی از عناصر غذایی توسط نیشکر واریته CP69-1062 مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مرحله اجرا در آمد. نتایج نشان داد با افزایش شوری از 1 به 8 دسی زیمنس بر متر طول و وزن ریشه و درنتیجه وزن اندام های هوایی شامل وزن و تعداد نی در گلدان و زیست توده گیاه به شدت کاهش یافت. بیشترین وزن و طول تجمعی ریشه در شوری 1 دسی زیمنس بر متر و مصرف 400 کیلوگرم اوره و کمترین آن ها در شوری 8 دسی زیمنس بر متر و مصرف 200 کیلوگرم اوره ملاحظه گردید. با افزایش کود اوره از غلظت سدیم در گیاه تحت تنش شوری کاسته شد ولی میزان جذب پتاسیم افزایش یافت و این منجر به افزایش نسبت جذب K:Na در برگ و شربت نیشکر، تجمع بیشتر پرولین و نهایتا وزن نی شد. با افزایش شوری میزان هدایت الکتریکی، خاکستر و سدیم شربت نی افزایش معنی داری پیدا کرد. نتایج این مطالعه تائیدی است بر این فرضیه که با مصرف کود نیتروژن کافی می توان تا حدی از بروز اثرات زیان بار شوری بر گیاه کم نمود.

خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سراسر جهان است که تقریبا تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته است. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و سطوح مختلف کود فسفر و روی، بر صفات کمی و عملکرد اسانس گیاه داروئی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) رقم تتراپلوئید گورال، آزمایشی به صورت کرت های خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال زراعی 92-1391 اجرا گردید. رژیم آبیاری در سه سطح شامل 75% ظرفیت مزرعه (ملایم)، 50% ظرفیت مزرعه (تنش متوسط) و 25% ظرفیت مزرعه (تنش شدید)، به عنوان عامل اصلی و سطوح کود سوپر فسفات تریپل CaH4P2O8 در سه سطح شامل صفر، 150 و 300 کیلوگرم در هکتار و در ترکیب فاکتوریل با سطوح کود سولفات روی (ZnSO4 (H2O در دو سطح شامل صفر و 30 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی لحاظ شد. صفات اندازه گیری شامل ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، قطر گل، عملکرد گل تازه، عملکرد گل خشک، طول ریشه و عملکرد اسانس بود. نتایج آزمایش نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی دار میانگین تمام صفات مورفولوژیک به جز طول ریشه گیاه گردید. اما بااین حال عملکرد اسانس در شرایط تنش متوسط کاهش معنی داری نشان نداد. کاربرد کود فسفر تا میزان 150 کیلوگرم و کود روی به میزان 30 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش مقادیر صفات مورفولوژیک و اسانس شد. مصرف زیاد کود فسفر (300 کیلوگرم در هکتار) اثرات منفی در عملکرد بابونه داشت. به طورکلی نتایج این آزمایش نشان داد که اعمال تنش متوسط (50 درصد ظرفیت مزرعه) به همراه مصرف 150 کیلوگرم کود فسفر و 30 کیلوگرم کود روی در هکتار، می تواند باعث بهبود عملکرد اسانس بابونه آلمانی گردد.

آزمایشی به منظور بررسی اثر تنش شوری و پوترسین بر گیاه همیشه بهار در چهار سطح شوری حاصل از نمک کلرید سدیم با هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک در سطوح 1، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر و پوترسین در سه سطح (صفر، 1 و 2 میلی مولار) به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در گلخانه انجام گرفت. صفات موردبررسی شامل میانگین طول روزنه ها در سطح فوقانی و زیرین برگ، محتوی نسبی آب، شاخص کلروفیل، فلورسانس کمینه (F0)، فلورسانس بیشینه (Fm) و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) بودند. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تنش شوری اثر معنی داری بر صفات مذکور دارد، به طوری که با افزایش سطوح شوری همه پارامترها به جز فلورسانس کمینه و بیشینه کاهش پیدا کرد. شوری مقدار محتوای آب نسبی، شاخص کلروفیل، عملکرد کوانتومی، میانگین طول روزنه در سطح فوقانی و زیرین برگ را به ترتیب به میزان 30%، 27.3%، 5%، 23% و 22.5% کاهش داد. کاربرد پوترسین تا حدودی این اثرات منفی ناشی از تنش شوری را در برخی پارامترها ازجمله شاخص کلروفیل و عملکرد کوانتومی کاهش داد. پوترسین نیز باعث کاهش طول روزنه ها شد.

امروزه گیاهان دارویی ازجمله گیاهان مهم اقتصادی در دنیا هستند، درحالی که اطلاعات پایه چندانی در مورد بسیاری از این گیاهان وجود ندارد. این مطالعه به منظور کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی گیاه دارویی مرزه (satureja hortensis L.) نسبت به دما و تنش شوری انجام شد. بدین منظور جوانه زنی این گیاه تحت تاثیر تیمار های دمایی (12، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد) و غلظت های شوری (صفر، 25، 50، 75، 100، 125 و 150 میلی مولار NaCl) در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1392 موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تاثیر دما، تنش شوری و اثر متقابل آن ها بر حداکثر درصد جوانه زنی (MGR)، سرعت جوانه زنی (R50) و زمان رسیدن به 10% (D10)، 50% (D50) و 90% (D90) حداکثر جوانه زنی معنی دار بود. با افزایش غلظت شوری آب، درصد و سرعت جوانه زنی کاهش یافت. همچنین با افزایش دما تا دمای مطلوب درصد و سرعت جوانه زنی افزایش و پس ازآن کاهش یافت. با ارزیابی سه مدل رگرسیون غیر خطی شامل مدل دو تکه ای، دندان مانند و بتا، مدل بتا به عنوان مدل برتر انتخاب شد. در شوری صفر، دماهای کاردینال شامل دمای پایه، دمای مطلوب و دمای سقف به ترتیب 8، 24.77 و 41 درجه سانتی گراد و زمان بیولوژیک 83.68 ساعت (شاهد) برآورد شد. دماهای بهینه و سقف تحت تاثیر غلظت شوری قرار نگرفتند، اما دمای پایه و زمان بیولوژیک جوانه زنی به ازای افزایش هر 25 میلی مولار غلظت شوری به ترتیب 1.35 درجه سانتی گراد کاهش و 1.65 ساعت افزایش یافت.

ریزوبیوم ها شناخته شده ترین گروه از باکتری های همزیست با ریشه گیاهان لگومینه هستند که نیتروژن را تثبیت می کنند. این باکتری ها در خاک با تنش های مختلفی که بر رشد، ایجاد همزیستی و توانایی تثبیت نیتروژن تاثیر می گذارند، روبه رو هستند. این تحقیق با هدف ارزیابی تحمل 23 جدایه سینوریزوبیوم همزیست با ریشه یونجه در شهرستان های مشهد و سبزوار نسبت به فلزات سنگین، آنتی بیوتیک ها و غلظت های متفاوت شوری انجام شد. جدایه ها ازنظر مقاومت به آنتی بیوتیک های پنی سیلین، تتراسیکلین، ونکومایسین، نالیدیکسیک اسید و استرپتومایسین با روش انتشار در آگار، مقاومت نسبت به فلزات سنگین شامل مس، کادمیوم، روی، منگنز و همچنین غلظت های مختلف کلرید سدیم شامل 0.5، 1، 2، 3 و 4% در محیط جامد مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که 100% جدایه ها نسبت به پنی سیلین مقاوم و نسبت به تتراسیکلین حساس بودند. الگوی مقاومت نسبت به ونکومایسین، نالیدیکسیک اسید و استرپتومایسین متفاوت بود. جدایه ها در غلظت های 0.5 میلی مول مس، 0.65 میلی مول کادمیوم، 0.125 میلی مول روی و غلظت های 1.5 میلی مول منگنز رشد کردند. نتایج ازنظر تحمل غلظت های مختلف شوری نشان داد که تمامی جدایه ها در غلظت های پایین کلرید سدیم توانایی رشد داشتند و تنها 7 جدایه توانایی رشد در غلظت های بالا را دارا بودند.

رکود بذر از مهمترین موانع در بررسی تاثیر عوامل مختلف محیطی بر ویژگی های جوانه زنی بذور علف های هرز می باشد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار بر روی بذور علف هرز کهورک اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 زمان مختلف (10، 20، 30، 40، 50 و 60 دقیقه) نگهداری بذوردر اسید سولفوریک 95 تا 98 درصد، خراش دهی مکانیکی توسط سنباده به مدت 5 دقیقه، خیساندن بذور در آب مقطر به مدت 24 و 48 ساعت و جوشاندن بذور در آب 95 تا 98 درجه سانتی گراد به مدت 5 و 10 دقیقه به همراه تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد که، تیمارهای خراش دهی شیمیایی و فیزیکی باعث جوانه زنی این علف هرز شده بودند و بیشترین سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر ریشه چه و ساقه چه در زمان 60 دقیقه نگهداری بذور در اسید سولفوریک حاصل شد. جهت بررسی تاثیر تنش شوری و خشکی دو آزمایش جداگانه به صورت طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی و ماتریک در چهار سطح (3/.-، 5-، 10- و 15- بار) و شاهد بودند. نتایج نشان داد که، با منفی تر شدن پتانسیل اسمزی و ماتریک درصد و سرعت جوانه زنی به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت (p<0.001) و این کاهش در تنش خشکی بیشتر بود. پارامتر X50 مدل لجستیک سه پارامتری حاکی از کاهش 50 درصدی حداکثر جوانه زنی کهورک در پتانسیل های اسمزی -16.23 بار و ماتریک -6.26 بار می باشد که این امر حساسیت بیشتر کهورک را به تنش خشکی نشان می دهد.

به منظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزه ای آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترل شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپ های بارهنگ سرنیزه ای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخ زدگی (0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی گراد) بود. گیاهان بارهنگ پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی، جهت اعمال دماهای یخ زدگی در اواخر دی ماه سال 1390 به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. جهت تعیین پایداری غشا‍‍ء سیتوپلاسمی، درصد نشت الکترولیت ها و دمای پنجاه درصد کشندگی گیاهان بر اساس نشت الکترولیت ها (LT50el) محاسبه شد. بقای گیاهان نیز چهار هفته پس از اعمال دماهای یخ زدگی با اندازه گیری درصد بقا و دمای پنجاه درصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقا (LT50su) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که به لحاظ LT50el اکوتیپ مشهد متحمل ترین و اکوتیپ های کلات و بیرجند حساس ترین اکوتیپ ها بودند. اثرات متقابل اکوتیپ و دما بر درصد نشت الکترولیت ها و درصد بقا معنی دار بود، بطوریکه در دمای 12- درجه سانتی گراد اکوتیپ های بجنورد و بیرجند به ترتیب کمترین و بیشترین درصد نشت الکترولیت را دارا بودند. در همین تیمار اکوتیپ مشهد با 94.4 درصد بیشترین و اکوتیپ بیرجند با 25.4 درصد کمترین درصد بقا را نشان دادند. میزان LT50su در اکوتیپ مشهد 5.3 درجه سانتی گراد کمتر از اکوتیپ بیرجند بود. در این آزمایش همبستگی منفی و معنی داری بین درصد نشت الکترولیت ها و درصد بقا (r=0.70**) وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری (r=0.53*) بین LT50el با LT50su دیده شد. بر طبق این نتایج، اکوتیپ های مشهد و بجنورد تحمل به یخ زدگی بهتری نسبت به اکوتیپ بیرجند از خود نشان دادند.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر اساس دور آبیاری 7 و 10 روز بر چهار رقم ذرت دانه ای هیبرید سینگل کراس (500، 700، 647 و 704) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات در 3 تکرار در تابستان 1388 در شهرستان خاتم به اجرا گذاشته شد. صفات اندازه گیری شده شامل ارتفاع بوته، تعداد ردیف بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد دانه در بلال، طول بلال، قطر بلال، وزن چوب بلال، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش معنی دار تمامی صفات اندازه گیری شده گردید، بطوری که عملکرد دانه از 10.2 به 5.5 تن در هکتار (بترتیب در دور آبیاری 7 و 10 روز) کاهش یافت. بین ارقام نیز اختلاف معنی دار وجود داشت. بیشترین عملکرد مربوط به رقم 704 در شرایط بدون تنش (11.7 تن در هکتار) و کمترین عملکرد مربوط به رقم 500 در شرایط تنش (3.9 تن در هکتار) بود. شاخص های MP، GMP و STI، رقم SC704 را به عنوان رقم متحمل به تنش معرفی نمودند و شاخص SSI و ToL نیز به ترتیب رقم SC704 و SC700 را به عنوان ارقام متحمل به تنش معرفی می کند.

هدف از این تحقیق بررسی اثر تنش شوری و پیش تیمار اسید سالیسیلیک و آسکوربیک (به عنوان تخفیف دهنده) بر جوانه زنی بذور شبدر سفید، شبدر قرمز ایرانی و شبدر قرمز خارجی، با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با چهار سطح شوری (صفر، 100، 150 و 200 میلی مولار)، و 5 سطح پیش تیمار بذر شامل صفر، 100، 200 پی پی ام از هرکدام از مواد تخفیف دهنده) با سه تکرار بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد اثر شوری، اثر متقابل شوری و تخفیف دهنده و اثر متقابل هر سه عامل بر صفات اندازه گیری شده معنی دار بود (P£0.01). به طورکلی، بیشترین مقادیر اندازه گیری شده در صفات مربوط به شاهد و کمترین مربوط به سطوح بالاتر تنش بود. درصد جوانه زنی در تنش شدید (200 میلی مولار) در شبدر سفید، قرمز داخلی و قرمز خارجی در مقایسه با شاهد به ترتیب 90، 77 و 78 درصد کاهش یافت. آسکوربیک (200 پی پی ام)، در همین سطح از شوری توانست درصد جوانه زنی را به ترتیب به میزان 88، 71 و 70 درصد، نسبت به شاهد بهبود بخشد. نتایج در مورد سرعت جوانه زنی نیز به همین صورت بود. به طورکلی، هرچند تنش شوری سبب اختلال در جوانه زنی می شود، ولی می توان با کاربرد تخفیف دهنده شاخص های درصد و سرعت جوانه زنی بذور شبدر در شرایط تنش شوری را بهبود بخشید.