رفاه اجتماعی
سال:1389 | دوره:10 | شماره:39 |تعداد مقالات:19

طرح مساله: سلامت از جمله شاخص های ملی است که متاثر از متغیرهای کلان اقتصادی می باشد و هر یک از متغیرهای اقتصاد کلان به نوعی بر آن تاثیر می گذارند. در این مقاله ضمن مروری بر مباحث نظری درباره ارتباط متغیرهای اقتصاد کلان با سلامت، رابطه متغیرهای مزبور را بر دو شاخص سلامت، شامل امید به زندگی در بدو تولد و نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال آزمون می کنیم.روش: در این پژوهش از روش اقتصادسنجی و الگوی VECM استفاده می شود.یافته ها: متغیرهای بیکاری، تورم، موازنه پرداخت ها و ضریب جینی، رابطه معکوس معنی داری با سلامت داشته اند و متغیرهای مخارج سلامت و مخارج دولتی، اثر مثبت و معنی داری بر برونداد بخش سلامت به جای گذاشته اند.نتایج: سلامت، مستقل از متغیرهای اقتصاد کلان نمی باشد و هر یک از متغیرهای کلان به نوعی بر آن تاثیر می گذارد؛ لذا مقتضی است که نگاه برنامه ریزان اقتصادی در کشور به گونه ای باشد که برنامه های سلامت و بهداشت و رفاه عمومی کشور، هماهنگ با سایر سیاست گذاری های بخش اقتصاد کلان صورت گیرد.

طرح مساله: خدمات بهداشتی درمانی و توزیع بهینه آن ها نقش مهمی در توسعه هماهنگ مناطق دارند، این پژوهش به دنبال نحوه توزیع فضایی شاخص های بهداشتی درمانی و سطح بندی شهرستان های ایران می باشد.روش: روش تحقیق به صورت «کمی» می باشد که برای تحلیل داده ها از روش «تحلیل ثانویه» استفاده شده است. مدل های مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل خوشه ای و مک گراناهان می باشند.یافته ها: اختلافات زیادی بین شهرستان های ایران از نظر میزان برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی وجود دارد.نتایج: شهرستان تهران بسیار برخوردار، تعداد معدودی از شهرستان های بزرگ به صورت برخوردار و تا حدودی برخوردار، سایر شهرستان ها که حدود 90 درصد از آن ها را شامل می شوند به صورت محروم می باشند.

طرح مساله: افزایش رعایت حقوق بیمار، از اهداف مهم فعالیت های گروه درمانی به شمار می آید که در ارتقای سلامتی بیمار نقش به سزایی خواهد داشت. در این میان پزشکان نقش بسیار مهمی در ارائه خدمات بهتر به بیمار دارند. اکثر پزشکان خود را در جایگاهی تصور می کنند که مجاز به تعیین سرنوشت برای بیماران هستند و در برخی موارد نیز رفتاری پدرانه با بیماران خود دارند و اگرچه از نظر عقلایی بیمار را فردی بالغ دانسته و او را مجاز به تصمیم گیری در مورد خود می دانند، ولی عملا آن چه را که خود صلاح می دانند، درباره آن ها اجرا می کنند. بر این اساس در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به این مساله هستیم که رعایت حقوق بیمار و ارائه بهتر خدمات درمانی تابع چه عواملی است؟ و با چه راه کارهایی می توان به افزایش رعایت حقوق بیمار دست یافت؟روش: در این مقاله در یک مطالعه کیفی، ابتدا اطلاعات لازم با استفاده از منابع موجود در کتابخانه ها و سایت های مربوطه جمع آوری شده و سپس سوالاتی برای مصاحبه طراحی شد. به این منظور 40 مصاحبه با 20 نفر بیمار و 10 نفر همراه بیمار و 10 نفر پزشک در بیمارستان شریعت رضوی تهران صورت گرفته است که در طی آن مشارکت کنندگان تجربیات خود را با توجه به موضوع مطروحه نقل کرده اند. تمام مصاحبه ها ضبط و پیاده شده است و تجزیه و تحلیل مصاحبه ها هم زمان با پیاده کردن متن و با استفاده از «آنالیز درون مایه ای» انجام گرفته است.یافته ها: درونمایه های پدیدار شده در این بررسی مربوط به افزایش رعایت حقوق بیمار از دید بیماران و همراهان آنان شامل: مشارکت بیمار در تصمیم گیری ها، اختصاص دادن وقت کافی برای شنیدن صحبت های بیمار، دریافت حمایت روانی، اهمیت به نظر بیمار، دادن اطلاعات کافی به بیمار، رضایت از انجام درمان، مسوولیت پزشک در قبال بیمار ، حق پرسش کردن بیمار و شنیدن جواب منطقی از سوی پزشک، ارتباط نزدیک بیمار و پزشک، حق معاینه و برخورد مناسب از سوی پزشک می باشد. همچنین موانع رعایت حقوق بیمار از دید پزشکان شامل: پایین بودن فرهنگ عامه، ازدحام بیماران، کمبود تجهیزات و امکانات بیمارستانی ، فضای کوچک و قدیمی بیمارستان ، کمبود نیروی کار و زمان، سخت تر بودن دسترسی بیمار به پزشک، رویه های نادرست درمان در مراکز خصوصی، مقررات بیمارستان و ساعات کار اضافی پزشک می باشد.نتایج: بیمارستان مورد مطالعه وابسته به سازمان تامین اجتماعی است. به طور کلی حقوق بیمار در این بیمارستان در سطح ضعیف رعایت می شود که از یک سو به دلیل پایین بودن فرهنگ عامه و عدم آگاهی بیماران از حقوق خود با توجه به مفاد منشور حقوق بیمار می باشد، که نیازمند برنامه ریزی دقیق در خصوص آموزش می باشند و از سوی دیگر کمبود تجهیزات و امکانات بیمارستانی و نیروی کار با توجه به ازدحام بیماران و همچنین مقررات بیمارستان و رویه های نادرست درمان در مراکز خصوصی به عنوان مانعی در جهت افزایش رعایت حقوق بیمار می باشد. توجه به این دیدگاه می تواند دست اندرکاران و مسوولین را در ایجاد شرایط بهتر با توجه نیازها و فرهنگ بیماران در جهت افزایش رعایت حقوق بیمار یاری دهد.

طرح مساله: پژوهش حاضر، با هدف بررسی جامعه شناختی رابطه حمایت اجتماعی با سلامت روان و نیز شناسایی ارتباط بین جنسیت، طبقه اجتماعی، و دین داری با میزان حمایت اجتماعی به انجام رسیده است.روش: روش تحقیق، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه خوداجرا بوده است. با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب، از بین تمامی دانشجویان دانشگاه مازندران درمقطع کارشناسی، تعداد 400 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور سنجش سلامت روان و حمایت اجتماعی، به ترتیب از آزمون های SCL-25 و زیمت استفاده گردیده است.یافته ها: بر اساس نتایج تحقیق، سلامت روان دانشجویان پسر بهتر از دختران بوده و رابطه مستقیم و معناداری بین میزان حمایت اجتماعی و سلامت روان مشاهده شده است. این در حالی است که بین سلامت روان با میزان دین داری و طبقه اجتماعی رابطه معناداری مشاهده نشده است. علاوه بر این، دانشجویان دختر، دانشجویان متعلق به طبقات اجتماعی بالاتر، و دانشجویان دین دارتر، حمایت اجتماعی بالاتری را ادراک و گزارش کرده بودند. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که حمایت اجتماعی و جنسیت اثرات مستقیمی بر سلامت روان داشته اند، در حالی که طبقه اجتماعی و دین داری از طریق افزایش میزان حمایت اجتماعی ادراک شده، اثرات غیرمستقیمی بر سلامت روان دانشجویان گذاشته اند.نتایج: ضروری است تا سیاست گذاران حوزه سلامت روان، با تمرکز بر شیوه های ارتقا حمایت اجتماعی و باورهای دینی، توجه ویژه ای به بهداشت روان در بین زنان و افراد طبقات پایین تر اجتماعی نمایند.

طرح مساله: پژوهش حاضر به مقایسه نقش گرایش های مذهبی و سبک های مقابله با استرس در پیش بینی سلامت عمومی (اختلال در عمل کرد اجتماعی، علایم بدنی، افسردگی و اضطراب) مادران دارای کودک ناتوانی ذهنی با مادران دارای کودک عادی می پردازد.روش: در پژوهش حاضر سعی شده است که همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه بررسی و مقایسه شود. به همین منظور 124 مادر دارای کودک دارای ناتوانی ذهنی و 124 مادر دارای کودک عادی به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب و با یکدیگر همتا شدند. ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از: مقیاس مذهب گرایی اسلامی، شیوه های مقابله با استرس و سلامت عمومی.یافته ها: یافته های پژوهش بیان گر آن بود که مادران دارای کودک ناتوان ذهنی نسبت به مادران دارای کودک عادی از اختلال در عمل کرد اجتماعی، علایم بدنی، افسردگی و اضطراب بیش تری برخوردارند. مذهب گرایی نقش بسیار عمده ای در یافتن معنا و در نتیجه افزایش سلامت عمومی مادران کودک دارای ناتوانی ذهنی دارد. سبک مقابله ارزیابی مثبت در مادران دارای کودک ناتوانی ذهنی نسبت به مادران دارای کودک عادی نقش بیش تری در افزایش عمل کرد اجتماعی و سلامت عمومی دارد.نتایج: یکی از موثرترین شیوه های ارتقا عمل کرد جسمانی، روانی و اجتماعی مادران دارای کودک ناتوانی ذهنی و کمک به آن ها در پذیرش کودک ناتوان خود و یافتن معنا در زندگی، ارائه آموزه های مذهبی به آن ها است. همچنین آموزش به مادران در پذیرش کودک ناتوان خود به عنوان منبعی برای رشد، شادکامی و نزدیکی خانوادگی (سبک مقابله ارزیابی مثبت) می تواند در ارتقا عمل کردهای جسمانی، روانی و اجتماعی آن ها نقش قابل توجهی داشته باشد.

طرح مساله: با توجه به اهمیت مهارت های زندگی در حل مسائل بین فردی افراد سوء مصرف کننده مواد و ارتقا سازگاری اجتماعی و بهبود سلامت روان آن ها، هدف پژوهش ساخت ابزاری دقیق و مناسب جهت سنجش مهارت های زندگی افراد وابسته به مواد بود.روش: روش این پژوهش با توجه به اهداف آن توصیفی می باشد، جامعه آماری کلیه افراد وابسته به مواد کشور است. نمونه پژوهش تعداد 350 نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای تصادفی از شهرهای تهران، همدان، قم، مشهد، بروجرد، خمین، اصفهان، یزد، کرمان، شیراز، اهواز، آبادان و هرمزگان انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه مهارتهای زندگی با توجه به تعاریف این سازه، فهرستها، طبقه بندیها، پرسشنامه های موجود و پژوهشهای پیشین طراحی شد.یافته ها: برای تحلیل داده های پژوهش از نمودار اسکری، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون های کرویت بارتلت، کفایت نمونه برداری (KMO)، تحلیل عاملی با چرخش واریماکس، آلفای کرونباخ استفاده شد. نتیجه تحلیل عاملی با استفاده از روش واریماکس و بر اساس آزمون اسکری بیان گر وجود شش عامل (مهارت حل مساله، مدیریت احساسات و هیجانات، مهارت ارتباطی، خودمراقبتی، مهارت ابراز وجود و خودآگاهی) در آزمون مهارت های زندگی بود، که در مجموع بیش از 48.67 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین کردند. ضریب آلفای کرونباخ برای کل آزمون (0.92) و خرده مقیاس های؛ مهارت حل مساله (0.93) مدیریت احساسات و هیجانات (0.90) مهارت ارتباطی (0.89) خودمراقبتی (0.91) مهارت ابراز وجود (0.87) خودآگاهی (0.90) به دست آمد.نتایج: بنابراین می توان گفت پرسش نامه سنجش مهارت های زندگی ابزاری معتبر، با روایی بالا برای کاربرد در پژوهش های آموزشی، روان شناختی و فعالیت های بالینی است.

طرح مساله: هدف از این مقاله مقایسه کیفیت زندگی و ابعاد جسمی، جنسی و عمل کرد اجتماعی سالمندان مقیم خانواده و سالمندان مقیم سرا شهر اصفهان است.روش: دراین پژوهش مقطعی (توصیفی تحلیلی) 160 نفر سالمند (80 نفر سالمند مقیم خانواده و 80 نفر سالمند مقیم سرا شهر اصفهان با معیارهای ورود سن 60 سال و بالاتر و ساکن شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفتند. سالمندانی که به علل مختلف قادر به همکاری و تکمیل پرسش نامه نبودند از مطالعه خارج شدند. ابزار گردآوری داده های این پژوهش پرسش نامه بود. در این مطالعه از دو پرسش نامه استفاده شد. پرسش نامه اول مربوط به مشخصات و پرسش نامه دوم مربوط به پرسش نامه کیفیت زندگی سالمندان لیپاد بود. انجام پژوهش در مراکز سرای سالمندان با مراجعه به این مراکز و برای نمونه گیری از سالمندان مقیم خانواده با مراجعه حضوری به درب منازل، هدف از انجام مطالعه توضیح داده شد و رضایت افراد کسب گردید.یافته ها: میانگین نمره کل کیفیت زندگی (0.001=p) و میانگین نمره بعد جسمانی (0.001=p)، میانگین نمره بعد ذهنی (0.048=p) و میانگین نمره عمل کرد اجتماعی (0.006=p) سالمندان مقیم خانواده به طور معناداری از نظر آماری بیش تر از سالمندان مقیم سرا گزارش گردید.نتایج: در این پژوهش کیفیت زندگی و ابعاد جسمانی، ذهنی و عمل کرد اجتماعی کیفیت زندگی در سالمندان مقیم خانواده بهتر از سالمندان مقیم سرا گزارش شد. سیاست گذاران و ارگان های مربوط و مسوولین ذی ربط می توانند از نتایج تحقیق حاضر در بهبود کیفیت زندگی و ارتقا سلامت جامعه استفاده کنند.

طرح مساله: سرشماری های جمعیتی از جمله منابع بسیار غنی در شناخت ویژگی های جمعیتی هستند که کاربرد وسیعی در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی و فرهنگی دارد. یکی از مسائل مهم در جمعیت شناسی، بررسی چگونگی ترکیب خانوارهای کشور و تحلیل روند تغییرات آن طی زمان می باشد. در این مقاله به تحلیل روند الگوی ترکیب خانوار طی سال های 1385-1375 و بررسی علل تغییرات این الگو با هدف دست یابی به برنامه ریزی های صحیح پرداخته شده است.روش: تحقیق حاضر مطالعه ای توصیفی بر اساس اطلاعات سرشماری های 1375 و 1385 است که به بررسی الگوی ترکیب خانوارهای کشور در سال 1385 و تحلیل روند تغییرات الگوی مزبور در فاصله سال های 1375 و 1385 پرداخته است. همچنین با استفاده از مدل های لگ خطی به بررسی همبستگی بین برخی امکانات رفاهی با انوع مختلف ترکیب خانوار پرداخته شده است.یافته ها: از مهم ترین یافته های این مقاله می توان به تغییر الگوی ترکیب خانوار در فاصله سال های 1375 و 1385 و همچنین متفاوت بودن ساختار ترکیب خانوار در استان های کشور در سال 1385 اشاره کرد. همچنین با استفاده از مدل لگ خطی به وجود ارتباط و همبستگی بین برخی امکانات رفاهی با نوع خانوار دست یافته ایم.نتایج: هر چند هنوز الگوی غالب ترکیب خانوارهای کشور، الگوی سرپرست، همسر و فرزندان سرپرست است، ظواهر امر نشان می دهد که سهم این خانوارها از دو جهت در حال کاهش است؛ افزایش سهم خانوارهای تک والدی و خانوارهای یک نفره. تغییرات مذکور که منعکس کننده افزایش نرخ طلاق و افزایش امید به زندگی در جامعه است، تبعات متعددی را به دنبال دارد و لازم است مسوولین ذیربط، تمهیداتی را برای رفع نیازهای جمعیت روبه رشدی که در قالب خانوارهای تک والدی و تک نفره زندگی می کنند، در نظر بگیرند.

طرح مساله: یکی از نتایج شهرنشینی شتابان، افزایش مهاجرت به کانون های شهری و شکل گیری بحران روستاگریزی در کشور است. این مساله مشکلات متعدد اقتصادی اجتماعی همچون کمبود زمین و مسکن، اشتغال، شکل گیری سکونت گاه های غیررسمی و ... را در شهرهای مهاجرپذیر به دنبال دارد.روش: روش انجام این پژوهش «توصیفی تحلیلی» است که با استفاده از داده های سرشماری نفوس و مسکن سال های 85 -1365 انجام شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در دو دهه مورد مطالعه، مهاجرفرستی شهرهای ایران کاهش یافته و نسبت شهرهای مهاجرپذیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.نتایج: در دو دهه اخیر شهرهای طالخونچه، خراجو، کومله، راین، عسگران، جوپار، جیرنده، نافج، جوشقان و کامو، نوخندان و دهاقانبه به دور از جریان های مهاجرتی بوده، 171 شهر با مهاجرپذیری شدید، 702 شهر با مهاجرپذیری ضعیف، 16 شهر با مهاجرفرستی شدید و 112 شهر کشور با مهاجرفرستی ضعیف مواجه بوده اند.

طرح مساله: در این پژوهش عوامل کششی و رانشی جامعه ایران از طریق مقایسه این عوامل در جوامع پیشرفته صنعتی و از نگاه جوانان دبیرستانی شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفته است. انگیزه های کششی و رانشی در هر جامعه، در اساس فرآیندی پیچیده و وابسته به عوامل متعدد فرهنگی، شغلی، اقتصادی، آموزشی، علمی، سیاسی و ایدئولوژیکی است. این عوامل دست به دست هم می دهند و باعث می شوند تا فرد از تاریخ و جغرافیای خاصی که تمامی هویت فرهنگی و اجتماعی او را تشکیل می دهد، جدا شود و به جایی دیگر پناه ببرد، این مساله، تنها فرار مغزها به صورت فیزیکی آن نیست، مساله اصلی، شکل گیری اندیشه فرار و گرایش باطنی به رفتن و مهاجرت از وطن است که هزینه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی گرانی را بر کشور های مهاجر فرست از جمله کشور ما تحمیل می کند.روش: به منظور این مطالعه، دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر تهران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده اند. این تحقیق با روش میدانی و تعیین حجم نمونه 800 نفر و به گونه تصادفی به انجام رسیده و ابزار گردآوری اطلاعات آن پرسش نامه بوده که پایایی آن با اجرای اجرای مقدماتی طرح و محاسبه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با %86 درجه اثبات گشته است.یافته ها: با توجه به یافته های این پژوهش می توان عوامل کششی و رانشی دو محیط مبدا و مقصد که به ماندن یا رفتن منجر می شوند را به عنوان زیرمجموعه های چهار عامل تحصیل و پژوهش، رفاه، زمینه های فرهنگی اجتماعی و سیاسی مدیریتی طبقه بندی کرد.نتایج: نتیجه تحقیق دیدگاه مثبت آنان نسبت به عوامل کششی جوامع پیشرفته را نشان می دهد و نمایان گر آن است که میان میزان سطح مادی زندگی، معدل درسی، جنسیت، استفاده از ابزارهای ارتباطی با گرایش به زندگی در کشورهای پیش رفته صنعتی ارتباط وجود دارد.

طرح مساله: در این مطالعه ساختار تقاضای پنج گروه اصلی کالا و خدمات مصرفی کشور شامل مواد خوراکی و آشامیدنی، پوشاک و کفش، مسکن، بهداشت و درمان و خدمات آموزشی، فرهنگی و تفریحی بررسی شده است.روش: بر اساس الگوی تقاضای سیستمی و تابع تقاضای ایده آل (AIDS) ساختار تقاضای این 5 گروه کالا طی دوره زمانی 85-1344محاسبه و کشش های تقاضا (کشش های درآمدی، قیمتی و خودقیمتی) برآورد شده است.یافته ها: کشش های درآمدی برای همه گروه کالاها و خدمات مثبت و به جز خدمات آموزشی برای سایر کالاها برابر یک یا بزرگتر از یک بوده است. کشش های قیمتی تقاضا برای همه کالاها مطابق انتظار منفی بوده است و در بین پنج گروه کالا، مواد خوراکی و بهداشت به ترتیب با کشش قیمتی برابر -1.15 و -2.02 جزو کالاهای با کشش بوده و بیش ترین کشش قیمتی را دارند.نتایج: کشش های متقاطع تقاضا نشان داد که مواد خوراکی رابطه جانشینی با بهداشت و خدمات آموزشی تفریحی و با مسکن و پوشاک رابطه مکملی دارد.

طرح مساله: بیکاری، اگرچه موضوعی است که همواره از آن به عنوان معضلی اقتصادی اجتماعی یاد گردیده و سعی می شود تا دلایل بروز آن با استفاده از تئوری های متفاوتی تبیین گردد اما، آن چه بیش از این موضوع اهمیت دارد طول دوره ای است که طی آن فرد بیکار به دنبال شغل است. بر این اساس، می توان حتی شرایطی که در آن نرخ بیکاری بالا با دوره های بیکاری کوتاه مدت اتفاق می افتد را تصور نمود و از این رو، شناسایی عوامل موثر بر طول دوره بیکاری و در نتیجه تئوری هایی که بتواند تبیین کننده چنین موضوعی باشد از اهمیت به سزایی برخودار است. مساله ای که دست یابی به پاسخ آن، هدف اصلی این مقاله را تشکیل می دهد.روش: داده های این پژوهش از طریق مطالعه ای میدانی و با استفاده از تکنیک پرسش نامه از نمونه ای با حجم 426 از جامعه 68096 نفری که به عنوان افراد بیکار جویای کار در یکی از ادارات کار و امور اجتماعی استان یزد طی دوره زمانی سال های برنامه سوم توسعه (83-1379) ثبت نام نموده اند، جمع آوری گردیده و با استفاده از مدل های وایبل، نمایی، لگ نرمال و لگ لجستیک تحلیل گردیده است.یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش، در میان مدل های وایبل، نمایی، لگ نرمال و لگ لجستیک، مدل لگ لجستیک مدل مناسب تری جهت تحلیل دوره بیکاری محسوب گردیده و بر این اساس، متغیرهای سن (با تاثیر مثبت)، تعداد افراد تحت تکفل، تجارب شغلی و سطح تحصیلات (با تاثیر منفی)، دارای تاثیری معنی دار بر دوره بیکاری است. این بدان معنی است که متوسط دوره بیکاری با سطح تحصیلات رابطه ای معکوس داشته و تجارب شغلی افراد جویای کار، این متوسط را کاهش می دهد. بر خلاف تصور، نتایج این پژوهش مبین آن است که وضعیت تاهل و جنسیت افراد جویای کار، متوسط زمان بیکاری را تحت تاثیر قرار نداده و بر این اساس، نمی توان تمایز معنی داری را بین متوسط دوره بیکاری زنان و مردان مشاهده نمود.نتایج: لازمه موفقیت سیاست هایی که در راستای کاهش دوره بیکاری در کشور به کار گرفته می شود توجه اساسی به ویژگی های سنی، آموزشی، مهارتی و جمعیتی جامعه هدف است.

طرح مساله: اوقات فراغت، عرصه اجتماعی نوینی است که در بستر مدرنیته، تغییرات اجتماعی و فرهنگی معاصر معنا و اهمیت یافته است. مطالعه فراغت به عنوان امری اجتماعی و فرهنگی و بررسی اشکال متمایز آن بر حسب الگوهای مختلف نابرابری اجتماعی از حوزه های جدید مطالعاتی جامعه شناسی فراغت است. با توجه به اهمیت روزافزون این موضوع و همچنین ساختار جوان جمعیتی ایران، این مقاله به مطالعه الگو و نحوه گذران اوقات فراغت جوانان 29-15 ساله ایرانی و بررسی اشکال مختلف نابرابری اجتماعی در این الگوها و رفتارها می پردازد.روش: روش تحقیق و منابع داده های بررسی مبتنی بر تحلیل ثانویه داده های طرح ملی «ویژگی های اجتماعی اقتصادی خانوار 1380» مرکز آمار ایران می باشد.یافته ها: یافته های تحقیق بیان گر اهمیت نمادین فراغت در زندگی اجتماعی جوانان و رابطه معنادار آن با اشکال مختلف تمایزات و نابرابری های اجتماعی در جامعه است.نتایج: وضعیتی که در چارچوب آن جوانان دست رسی متفاوتی به فرصت ها و موقعیت های مرتبط با اوقات فراغت دارند و در نتیجه الگوها و رفتارهای فراغتی متفاوتی را با توجه به ابعاد مختلف نابرابری اجتماعی یعنی نابرابری های فضایی، جنسیتی، قومیتی و طبقاتی تجربه می کنند.

طرح مساله: تقابل کنش و ساختار یکی از موضوعات اساسی در تمامی پارادایم های جامعه شناختی است و پدیده فقر و عوامل ایجادکننده فردی و یا اجتماعی آن نیز همیشه مورد توجه جامعه شناسان بوده است. این مقاله سعی دارد با دیدگاهی تلفیقی به بررسی رابطه میان کنش فردی و عوامل ساختاری با وضعیت اقتصادی افراد بپردازد.روش: این تحقیق از نوع پیمایشی است که با استفاده از ابزار پرسش نامه در یک نمونه 191 نفری در دو منطقه ثروتمندنشین و فقیرنشین شهر اصفهان انجام شده است.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بین ویژگی های فردی و وضعیت اقتصادی افراد همبستگی آماری وجود دارد و ویژگی های فردی 13 درصد واریانس وضعیت اقتصادی افراد را تبیین می کنند.نتایج: سایر متغیرهای خارج از این تحقیق، ساختارها و خصوصا برنامه های تعدیل اقتصادی و تورم عامل اصلی تعیین کننده وضعیت اقتصادی افراد در ایران هستند.

طرح مساله: تقابل ارزش های فرهنگی غرب با ارزش های اسلامی یا به عبارت دیگر تضاد سنت و مدرنیته سر فصل بحران هویت و تغییر ارزش ها در جامعه ایران است. با اقدامات رضاشاه، سنت و مدرنیته، ارزش های اسلامی ایرانیان رویاروی یکدیگر قرار گرفت و این چالش و جدال نظام، فرهنگ جامعه را دچار تغییر و بحران کرد که تاکنون نیز ادامه دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییر ارزش های جوانان (مطالعه موردی جوانان استان همدان) و عوامل موثر بر آن انجام گرفته است.روش: این تحقیق با روش توصیفی، از نوع پانل گذشته نگر و با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را جوانان استان همدان در سال 1385تشکیل می دادند، که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تعداد 380 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای محاسبه میزان قابلیت اعتماد سوالات از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار 0.87 به دست آمد.یافته ها: به طور کلی در مورد تغییر ارزش ها باید گفت که، 21.32 درصد پاسخ گویان تا حدودی ارزش هایشان تغییر کرده است. این در حالی است که 29.21 درصد پاسخ گویان ارزش هایشان خیلی کم، 32.37 درصد کم و 7.89 درصد زیاد تغییر کرده است. همچنین 9.21 درصد پاسخ گویان هیچ گونه تغییری در ارزش هایشان به وجود نیامده است. در ضمن نتایج نشان می دهند که، 76.32 درصد پاسخ گویان در زمان گذشته التقاطی، 7.11 درصد فرامادی و 16.58 درصد مادی بوده اند. این در حالی است که در زمان حال 55.79 درصد التقاطی، 3.68 درصد فرامادی و 40.53 درصد مادی هستند. بنابراین می توان گفت که سنخ ارزشی پاسخگویان از فرامادی به مادی تغییر کرده است.نتایج: نتایج تحقیق نشان می دهد تغییر ارزش ها با متغیرهای تحصیلات، جنسیت، وضعیت تاهل، طبقه اجتماعی، تعداد اعضای خانواده، میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی، میزان تقدیرگرایی، میزان فردگرایی، میزان تضاد خانوادگی، میزان تشتت ارزشی در جامعه از دید پاسخ گویان و عمل کرد مسوولین از دید پاسخ گویان رابطه معنادار دارد. نتایج حاصل از تحلیل چندمتغیری نیز بیان گر این است که 0.47 واریانس متغیر تغییر ارزش ها به وسیله متغیرهای مستقل این تحقیق تبیین می شوند.تغییر ارزش های جوانان، معلول شبکه پیچیده ای از عوامل روانی اجتماعی است که نیازمند مطالعات تحلیلی بیش تر و تقویت نهادهای حمایتی و ارتقای آگاهی جوانان درباره ارزش های سنتی ایرانی و اسلامی است.

طرح مساله: هدف از تحقیق حاضر مقایسه سبک های هویت، خودکارآمدپنداری (فردی و جمعی)، بهداشت روانی و موفقیت تحصیلی به صورت مقایسه ای در دانش آموزان پسر دبیرستانی ایرانی و افغانی ساکن قم بود.روش: جامعه مورد مطالعه شامل دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر قم در سال تحصیلی 87-1386 بود که 16813 نفر بودند. نمونه مورد مطالعه شامل 231 دانش آموز پسر ایرانی و 132 دانش آموز پسر افغانی بود که با استفاده از نمونه گیری چندمرحله ای مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پ‍‍ژوهش آزمون سبک های هویت برزونسکی (تجدید نظر شده توسط وایت و همکاران در سال 1989)، پرسش نامه خودکارآمدپنداری فردی بندورا (1997) و پرسش نامه خودکارآمدپنداری جمعی کیم و پارک (1999) بود. داده ها با آزمونهای همبستگی پیرسون، z فیشر و تحلیل واریانس چندمتغیری تحلیل شد.یافته ها: نتایج در سطح 0.99 اطمینان نشان داد که رابطه بین سبک هویت اطلاعاتی و سبک هویت هنجاری با خودکارآمدپنداری فردی و جمعی و نیز رابطه دو متغیر اخیر در دو گروه مستقیم و معنادار بود. از طرفی بین سبک هویت سردرگم و تعهد هویت در سطح 0.95 اطمینان رابطه منفی و معنادار بود. میزان همبستگی بین سبک هویت اطلاعاتی با خودکارآمدپنداری جمعی و سبک هویت هنجاری با خودکارآمدپنداری فردی و جمعی در دانش آموزان افغانی قوی تر از دانش آموزان ایرانی بود. بین سبک های هویت و خودکارآمدپنداری فردی و جمعی در دو گروه تفاوت معناداری به دست نیامد. در متغیرهای بهداشت روانی و موفقیت تحصیلی تفاوت معنادار بود که دانش آموزان پسر دبیرستانی افغانی در دو متغیر ذکر شده وضعیت بهتری داشتند.نتایج: نتایج نشان می دهد که در سبک های هویت و خودکارآمدپنداری تفاوت بین دانش آموزان پسر دبیرستانی ایرانی و افغانی نیست اما در متغیرهای بهداشت روانی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان پسر دبیرستانی افغانی وضعیت بهتری داشتند.