مجله علوم زراعی ایران
سال:1394 | دوره:17 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی اثر سطوح کود فسفر (صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم فسفر در هکتار) و پیش پز کردن (پاربویلینگ) شلتوک بر محتوای اسید فیتیک و ارزش تغذیه ای دانه سه رقم برنج (هاشمی، خزر و گوهر) آزمایشی مزرعه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1391 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) انجام شد. پس از برداشت محصول تیمارهای آزمایشی، عملیات پیش پز کردن روی شلتوک های برداشت شده اجرا شد. نتایج نشان داد که کمبود فسفر باعث کاهش عملکرد دانه گردید و بیشترین عملکرد دانه در سطوح 80 و 120 و کمترین عملکرد دانه در سطوح صفر و 40 کیلوگرم فسفر در هکتار مشاهده شد. با افزایش محتوای فسفر خاک، محتوای اسیدفیتیک شلتوک افزایش یافته و باعث کاهش محتوای عناصر آهن و روی و میزان فراهمی آنها شد. بیشترین محتوای اسیدفیتیک شلتوک در رقم خزر و در تیمار کودی 120 کیلوگرم فسفر با میزان 16.82 میلی گرم بر گرم ثبت شد. پس از اجرای عملیات پیش پز کردن، محتوای اسید فیتیک شلتوک 80 درصد کاهش یافته و از 13.8 میلی گرم در گرم به 3.1 میلی گرم در گرم رسید و کمترین میزان اسیدفیتیک در رقم گوهر و در تیمار کودی صفر کیلوگرم فسفر ثبت شد (1.67 میلی گرم در گرم). نتایج نشان داد که پیش پز کردن شلتوک باعث افزایش محتوای عناصر فسفر، آهن و روی در برنج سفید حاصله شد. در طی عملیات پیش پز کردن شلتوک، فعالیت آنزیم فیتاز افزایش یافت در کلیه ارقام بیشترین میزان فعالیت آنزیم فیتاز در تیمار کودی 80 کیلوگرم فسفر ثبت شد. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش سطوح کود فسفر باعث افزایش تجمع فسفر دانه بصورت اسیدفیتیک و کاهش فعالیت آنزیم فیتاز و محتوی عناصر معدنی می گردد. بعلاوه پیش پز کردن باعث کاهش محتوی اسید فیتیک دانه می شود که این کاهش می تواند ناشی از هیدرولیز آنزیمی درطی مراحل خیساندن و بخاردهی وهمچنین به دلیل شکسته شدن ساختار حلقوی اسیدفیتیک در اثر فرآیندهای دمایی در طی عملیات پیش پز کردن باشد.

به منظور تعیین ارزش غذایی علوفه لاین های شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.)،15 لاین شبدر به صورت کرت های خرد شده در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال (89 و 1388) در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج و آزمایشگاه بخش تغذیه موسسه تحقیقات علوم دامی کشور مورد مقایسه قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که بین لاین های شبدر ایرانی از نظر میزان پروتئین، قابلیت هضم ماده خشک، قابلیت هضم ماده آلی، قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک و محتویات دیواره سلولی (NDF وADF) تفاوت معنی داری وجود داشت. لاین های برتراز نظر کیفیت علوفه متعلق به توده ها و جمعیت های شبدر اقلید فارس، کردستان، محلی زابل، هفت چین شازند و بالاده کازرون بودند. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک مربوط به لاین 1 (به ترتیب 31.8 و 6.6 تن در هکتار) بود و این برتری نسبت به توده شاهد 10 و 7.6 درصد بود. مقایسه بین چین ها نشان داد که چین اول با 47.6 تن علوفه تر و 9.6تن در هکتار علوفه خشک، نسبت به چین دوم و سوم برتری داشت. مقایسه سال ها نشان داد که سال اول با 33.1 تن علوفه تر و 6.8 تن در هکتار علوفه خشک نسبت به سال دوم، حدود 9 درصد برتری داشت. به طور کلی از نظر عملکرد کمی و کیفیت علوفه لاین های 1، 2، 3، 5، 6 و 8 به عنوان لاین های امید بخش شناسایی شدند که می توانند برای تولید علوفه با ارزش غذایی مناسب برای تغذیه دام ها در نظر گرفته شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در این پژوهش، روابط بین صفات زراعی و عملکرد دانه در بین نتاج نسل اول سه رقم سنتتیک و هفت اکوتیپ والدینی رازیانه در دو آزمایش جداگانه بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش خشکی در بهار سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی تفاوت معنی داری از نظر کلیه صفات مورد بررسی وجود داشت. در شرایط بدون تنش ارقام سنتتیک میان رس و مشکین شهر با 2357 و 2208 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی نیز مشکین شهر و سنتتیک میان رس با 1091 و 1081.5 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. نتایج تجزیه همبستگی ژنوتیپی بین صفات در شرایط بدون تنش نشان داد که عملکرد دانه با صفات تعداد چتر (r=0.94**)، تعداد چترک (r=0.89**)، تعداد دانه در چتر (r=0.89**) و قطر گل (r=0.79**)، و در شرایط تنش با صفات تعداد چتر (r=0.77**)، تعداد چترک (r=0.86**)، قطر ساقه (r=0.85**) و قطر گل (r=0.96**) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نیز مشخص نمود که صفات مستقل موثر و معنی دار در عملکرد دانه در شرایط بدون تنش شامل قطر ساقه، تعداد چتر، تعداد چترک، تعداد دانه در چتر و در شرایط تنش شامل قطر ساقه، تعداد چتر و تعداد گره بودند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش تعداد چتر بیشترین اثر مستقیم و مثبت را در ایجاد تغییرات عملکرد دانه داشت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که صفت تعداد چتر یکی از مهم ترین صفات زراعی برای انتخاب ارقام رازیانه با عملکرد دانه بالا در شرایط بدون تنش و تنش خشکی می باشد.

به منظور تعیین مناسب ترین ترکیب کشت مخلوط جو و شنبلیله در تیمارهای کود دامی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در سال زراعی 94-1393 انجام شد. سطوح کود دامی در چهار سطح (صفر، 12، 24 و 36 تن در هکتار از منبع کود گاوی پوسیده) در کرت های اصلی و هشت نسبت کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی شامل 75 درصد جو + 25 درصد شنبلیله، 50 درصد جو + 50 درصد شنبلیله، 25 درصد جو + 75 درصد شنبلیله، 100 درصد جو + 16.6 درصد شنبلیله، 100درصد جو + 33.3 درصد شنبلیله، 100 درصد جو + 50 درصد شنبلیله و کشت خالص هر دو گیاه در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد ماده خشک (3166 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 100درصد جو+50 درصد شنبلیله با تیمار کودی 36 تن در هکتار به دست آمد. بالاترین میزان پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک از تیمار شنبلیله خالص با تیمار کود دامی 36 تن در هکتار به دست آمد. بالاترین میزان کربوهیدات کل از تیمار جو خالص با سطح کودی 24 تن در هکتار به دست آمد. براساس نتایج این آزمایش، تیمار 100درصد جو + 50 درصد شنبلیله در تیمار کود دامی 36 تن در هکتار، به جهت تولید بالاترین مقدار علوفه خشک و بهترین کیفیت علوفه و بالاترین مقدار نسبت برابری زمین (1.180)، مناسب ترین ترکیب مخلوط این دو گیاه شناخته شد. با توجه به اهمیت توام عملکرد و کیفیت علوفه و بر اساس نتایج آزمایش حاضر، تیمار 100درصد جو + 50 درصد شنبلیله با مصرف 36 تن در هکتار کود دامی، بهترین ترکیب تیماری برای منطقه مورد آزمایش شناخته شد.

به منظور ارزیابی صفات فیزیولوژیک و زراعی موثر در تحمل به تنش شوری و ارتباط آنها با عملکرد دانه و همچنین بررسی اثر تنش شوری بر آنها، 25ژنوتیپ گندم نان (شامل ارقام بومی وتجاری، لاین های امید بخش و شاهدهای ارگ، بم، افق و سیستان) در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در دو آزمایش جداگانه در شرایط تنش شوری آب و خاک به مدت دو سال زراعی (93-1391) در ایستگاه تحقیقاتی خراسان جنوبی- بیرجند مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب برای صفات مورد مطالعه در هر دو شرایط، اختلاف معنی داری را بین ژنوتیپ ها نشان داد. در شرایط تنش ژنوتیپ های 25، 22 و 20 به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 5517، 5322 و5317 کیلوگرم در هکتار و در شرایط بدون تنش ژنوتیپ های 1(شاهد سیستان)، 20 و 25 به ترتیب با میانگین عملکرد 7869، 7728 و 7706 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را داشتند. بیشترین میزان کاهش ناشی از تنش شوری به ترتیب در صفات نسبت پتاسیم به سدیم (برگ پرچم)، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، سطح برگ پرچم، طول پنالتیمت، طول پدانکل و ارتفاع بوته مشاهده گردید. در مقابل میانگین صفات دمای پوشش گیاهی و میزان یون سدیم (برگ پرچم) در شرایط تنش شوری، افزایش یافت. در شرایط تنش شوری عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه در شرایط غیرشور، نسبت پتاسیم به سدیم، محتوای کلروفیل (SPAD)، محتوای آب نسبی، شاخص برداشت، طول سنبله، طول پدانکل و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی دار و با میزان یون سدیم همبستگی منفی و معنی داری داشت. نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که در شرایط تنش شوری صفاتی مانند عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، نسبت پتاسیم به سدیم، میزان یون سدیم، طول سنبله و عرض برگ پرچم اثر معنی داری بر عملکرد دانه داشته و سهم قابل توجهی از تغییرات عملکرد دانه را تببین می کنند. با استفاده از تجزیه به عامل ها در شرایط تنش شوری، 21 متغیر در پنج عامل تعریف شدند که در مجموع 80.46 درصد از تغییرات داده ها را توجیه کردند. نتایج این آزمایش نشان داد که خصوصیاتی مانند عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، نسبت پتاسیم به سدیم، میزان یون سدیم، طول سنبله، محتوای کلروفیل، محتوای آب نسبی و وزن هزار دانه را می توان به عنوان معیارهایی برای انتخاب در جهت بهبود عملکرد دانه در ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش شوری معرفی کرد. ژنوتیپ های 13، 20، 21، 22، 23، 24 و 25 که غالبا در شجره خود یکی از ژنوتیپ های متحمل به شوری کارچیا، Sakha8 و22-66-1 را دارند، با داشتن عملکرد دانه بالا و خصوصیات مناسب فیزیولوژیک، به عنوان ژنوتیپ های برتر و مناسب برای شرایط شور شناسایی شدند.

در این پژوهش اثر سطوح کود نیتروژن (صفر، 75، 150، 225، 300 و 375 کیلوگرم در هکتار) و آبیاری [آبیاری مطلوب (بدون تنش)، قطع آبیاری در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه و شرایط دیم] بر عملکرد دانه و صفات زراعی گندم رقم سیروان در سال های زراعی 93-1392 و 94-1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کارایی زراعی مصرف نیتروژن، بهره وری آب، عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط دیم کاهش و میزان پروتئین دانه افزایش داشت. عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در شرایط دیم به میزان 67 و 58 درصد در سال اول و 75 و 65 درصد در سال دوم کمتر از تیمار آبیاری مطلوب بود. حداکثر مقدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب از تیمارهای 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط بدون تنش بدست آمدند. این مقادیر برای سال اول به ترتیب 5681 و 11950 کیلوگرم در هکتار و برای سال دوم 4545 و 10158 کیلوگرم در هکتار بود. قطع آبیاری در مراحل ظهور سنبله و پر شدن دانه با کاهش وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و افزایش میزان پروتئین دانه در هر دو سال همراه بود. مصرف نیتروژن تا حد بهینه (150 کیلوگرم در هکتار) در هر دو سال تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و بهره وری آب داشت، ولی این اثر در شرایط آبیاری مطلوب و تنش متفاوت بود، به طوری که با افزایش شدت تنش، از تاثیر مثبت نیتروژن کاسته شد. حداکثر مقدار بهره وری آب از تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تیمار قطع آبیاری در زمان ظهور سنبله (به ترتیب 815 و 672 کیلوگرم در مترمکعب در سال اول و سال دوم) بدست آمد. کارایی زراعی مصرف نیتروژن در اثر افزایش مصرف نیتروژن، کاهش یافت و در تیمار 375 کیلوگرم در هکتار به کمترین مقدار خود رسید. تیمار 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تیمار قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه دارای بیشترین کارایی زراعی مصرف نیتروژن در هر دو سال آزمایش بود (به ترتیب 20.5 و 19 کیلوگرم در کیلوگرم در سال اول و سال دوم). در مجموع در شرایط آبیاری مطلوب مقادیر 211.4 و 195.3 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب برای سال اول و سال دوم) و در شرایط دیم مقادیر 144.1 و 138.5 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب برای سال اول و سال دوم) به عنوان مقادیر بهینه نیتروژن برای گندم رقم سیروان در منطقه اجرای آزمایش تعیین شد.