مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان (Journal of Advances in Medical and Biomedical Research)
سال:1385 | دوره:14 | شماره:54 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، بیماری است که می تواند فرد را دچار عوارض تهدید کننده حیات کند. با توجه به شواهدی مبنی بر نقش مهم اندازه گیری سطح سرمی تری گلیسرید (TG) و لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL) و تومورنکروز فاکتور آلفا (TNF-a) و رسپتورهای محلول نوع 1 و 2 آن در ارزیابی فعالیت لوپوس، این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین عوامل مذکور با فعالیت لوپوس در سال 1384 در تهران انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه ی مقطعی از 86 بیمار مبتلا به SLE که براساس معیارهای ورود به مطالعه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، نمونه های خون ناشتا تهیه و فعالیت بیماری با روش (The Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index [SLEDAI]) محاسبه و کسب امتیاز 6 و بالاتر به عنوان لوپوس فعال و امتیاز کمتر از 6 به عنوان لوپوس خاموش تلقی شد. سطح سرمی sTNFR2, sTNFR1, TNF-a به روش الیزا (Bender Medsystem) و سطح چربی های خون (HDL, TG) بعد از 12 ساعت ناشتایی به وسیله ی تست های مرسوم شیمیایی اندازه گیری شد. نتایج با استفاده از آزمون های آماری تی، می ویتنی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: 46 نفر (53.5 درصد) از افراد دارای بیماری غیرفعال و 40 نفر (46.5 درصد) دارای بیماری فعال بودند. سطح TG با فعالیت بیماری، (P=0.001) sTNFR2 و (P=0.01) TNF-a ارتباط معنی دار مستقیم داشت. بر عکس سطح سرمی HDL با (P=0.007) SLEDAI، (P=0.01) TNF-a و (P=0.001) sTNFRI ارتباط معکوس داشت. بین TG و HDL با sTNFR2 ارتباط معنی داری مشاهده نشد. استفاده از آنالیز رگرسیون چند متغیره خطی نشان داد که سه متغیر TG، sTNFR1 و sTNFR2 برای پیش گویی فعالیت بیماری، درمدل نهایی نگه داشته می شوند و TNF-a و HDL از مدل خارج می شوند.نتیجه گیری: دیس لیپوپروتئینمی (افزایش TG و کاهش (HDL با فعالیت بیماری SLE ارتباط مستقیم دارد که به دنبال افزایش فعالیت TNF-a و رسپتورهای محلول آن صورت می گیرد. بر این اساس سطح سرمی TG، HDL، TNF-a و رسپتورهای محلول آن با فعالیت لوپوس ارتباط داشته و شاخص های با ارزشی برای ارزیابی فعالیت بیماری لوپوس می باشند.

زمینه و هدف: درد بیمار دچار سوختگی تنها ناشی از آسیب سوختگی به مفاصل و بافت ها نیست بلکه شدت درد سوختگی متاثر از عوامل مختلفی است که برای کنترل درد نمی توان از آنها بی تفاوت گذشت. نتایج برخی مطالعات نشان گر آن است که کاربرد انواع روش های حمایتی می تواند از طریق کاهش ترس و اضطراب بیماران، بر شدت درد ناشی از سوختگی موثر باشد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر برنامه ارتباط درمانی بر شدت درد بیماران سوختگی در سال 1383 در مشهد انجام گرفت.روش بررسی: در این پژوهش نیمه تجربی تعداد 60 زن دچار سوختگی در دو گروه آزمون و شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. بیماران گروه های آزمون و شاهد از نظر عوامل سن، عامل سوختگی، سطح سوختگی و ... یکسان بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ی اطلاعات دموگرافیک و ابزار دیداری- خطی شدت درد بود. برای هر دو گروه یک بار در ابتدای مطالعه (48 تا 72 ساعت پس از سوختگی) و سپس هر هفت روز یک بار به مدت ماه (به طور متوسط 5 نوبت) بلافاصله پس از انجام پانسمان میزان درد سنجیده و در هر بار اندازه گیری نوع، مقدار و زمان تجویز داروی آرامبخش و ضد درد ثبت شد. برای گروه آزمون طی 4 مرحله، 7 تا 12 جلسه ی (20 تا 45 دقیقه) ارتباط درمانی برگزار گردید. میزان درد بیماران در هر دو گروه در سه مرحله قبل (هفته اول)، حین (طی سه هفته) و بعد از مداخله (هفته ی چهارم) مورد سنجش و مقایسه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از آزمون های آماری من ویتنی و کای دو انجام شد.یافته ها: براساس نتایج این مطالعه اختلاف معنی داری بین میزان درد بیماران دو گروه پس از مداخله مشاهده شد (P=0.005) به طوری قبل از مطالعه 36.7 درصد از بیماران دارای درد شدید غیرقابل تحمل بودند و پس از مداخله هیچ یک از بیماران دارای این نوع درد نبودند. هم چنین تعداد بیماران دارای درد بسیار شدید (36.7 درصد) پس از مداخله به 16.7 درصد کاهش یافت.نتیجه گیری: براساس نتایج این تحقیق که نشان گر تاثیر به کارگیری برنامه ارتباط درمانی بر میزان و شدت درد بیماران سوختگی بود، پیشنهاد می گردد از این برنامه در مراقبت از بیماران سوختگی استفاده گردد. انجام تحقیقات بیشتر توصیه می گردد.

زمینه و هدف: هیدروکربن های آروماتیکی در اثر احتراق ناقص سوخت های فسیلی تولید می شوند و پس از انتشار در اتمسفر توسط نزولات جوی خاک را آلوده می کنند. مطالعات بسیاری عمل بذرافشانی میکروبی را در تجزیه هیدروکربن های آروماتیکی موثر دانسته و برخی مطالعات این عمل را در افزایش راندمان تجزیه ی بیولوژیکی موثر ندانسته اند. با توجه به یافته های متناقض، این مطالعه با هدف تعیین توانایی میکروارگانیسم های جداسازی شده از خاک های آلوده به نفت در تجزیه ی هیدروکربن های آروماتیکی به صورت جداگانه و مخلوط در سال 1383 در زنجان انجام گرفت.روش بررسی: در این تحقیق تجربی از نفتالین، تولوئن و اتیل بنزن به عنوان ترکیبات هیدروکربن آروماتیک شاخص استفاه شد. این مواد به عنوان تنها منبع کربن به خاک هایی که با جمعیت میکروبی جداسازی شده از مناطق آلوده تلقیح شده بودند، اضافه و پس از چهارماه، آزمون شمارش میکروبی به عنوان شاخص فعالیت های میکروبی انجام شد. میزان حذف بیولوژیکی و غیربیولوژیکی ترکیبات به روش گاز کروماتوگرافی تعیین و نتایج با استفاده از آزمون من ویتنی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.یافته ها: میانگین تعداد کلنی های تشکیل شده در هر گرم خاک در کشت هایی که از تولوئن، اتیل بنزن و نفتالین به عنوان منبع کربن در آن ها استفاده شده بود به ترتیب 19.7 × 106 ، 69.4 × 105 ، 41.2 × 106 ، کلنی در هر گرم خاک بود. در کشت حاوی مخلوط این سه هیدروکربن میانگین تعداد کلنی ها در هر گرم خاک 106×34 بود. درصد حذف بیولوژیکی سه هیدروکربن آروماتیک مورد مطالعه، وقتی به طور جداگانه در معرض میکروارگانیسم های تجزیه کننده ی هیدروکربن قرار گرفتند، به ترتیب 51، 45 و 69 درصد برای تولوئن، اتیل بنزن و نفتالین بود و وقتی این ترکیبات به صورت مخلوط به محیط کشت اضافه شدند، بیشترین درصد حذف به ترتیب مربوط به نفتالین (80.1 درصد)، اتیل بنزن (65.7 درصد) و تولوئن (63.6 درصد) بود.نتیجه گیری: با جداسازی جمعیت میکروبی از خاک های آلوده به ترکیبات نفتی و تهیه ی یک مایع تلقیح می توان هیدروکربن های آروماتیک را به روش بیولوژیکی حذف نمود. از آنجا که تبخیر، یک روش مناسب در حدف هیدروکربن ها است، اصلاح خاک ها به روش هوادهی توام با روش تلقیح میکروبی روش های مناسبی جهت حذف هیدروکربن های آروماتیک از محیط خاک می باشند.

زمینه و هدف: پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن غیرقابل پیش بینی و دارای دوره عود کنندگی است که عوارض آن باعث بروز ناتوانی و روان پریشی مبتلایان می گردد. شواهد حاکی از آن است که علاوه بر روش های درمانی، اجرای برنامه مراقبت از خود می تواند به عنوان روشی کم هزینه در کاهش عوارض این بیماری مطرح باشد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر به کارگیری برنامه خود مراقبتی بر کاهش شدت عوارض بیماری پسوریازیس در سال 1382 درتهران انجام گرفت.روش بررسی: این پژوهش نیمه تجربی (قبل و بعد) بر روی 50 بیمار مبتلا انجام شد. برنامه خود مراقبتی (در حیطه های غذا، دارو، استحمام، شستشو، نوع لباس، درجه حرارت ...) به صورت آموزش چهره به چهره و به صورت عملی اجرا شد. نمونه ها در طول سه ماه هر دو هفته یک بار از نظر شدت عوارض (خشکی پوست شامل ترک خوردگی و پوسته ریزی، خارش و وجود پلاک جدید) مورد بررسی قرار گرفتند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه، چک لیست خود گزارشی و چک لیست مشاهده ای با مقیاس لیکرت با همبستگی 92.5 درصد استفاده شد که روایی آن از طریق روش اعتبار محتوا تعیین شده بود. اطلاعات با استفاده از آزمون های تی زوج و ویلکاسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: یافته ها نشان داد که 64 درصد از افراد مورد مطالعه مرد، 54 درصد شاغل، 72 درصد متاهل و 42 درصد با سطح سواد بالاتر از دیپلم بودند. 34 درصد دارای سن ابتلای 11 تا 20 سال با میانگین مدت زمان ابتلای 11.9 سال بودند. نتایج نشان داد که پس از مداخله میانگین شدت ترک خوردگی از 2.34 به 0.04، شدت پوسته ریزی از 4.48 به 0.5، شدت خارش از 2.5 به 0.54 و وسعت ضایعات از 81.77 به 27.33 کاهش یافت (P=0.0001). مقایسه رفتارهای مراقبت از خود قبل و پس از مداخله نیز نشان داد که میزان تمامی رفتارهای خود مراقبتی افزایش معنی داری داشته است (P=0.001).نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که اجرای برنامه خود مراقبتی در کاهش شدت عوارض پوستی موثر است. به کارگیری این روش کم هزینه و قابل دسترس در برنامه مراقبتی بیماران به منظور کاهش مشکلات جسمی، روحی، خانوادگی و اجتماعی بیماران پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: بهبود کیفیت خدمات بیمارستان ها به مصرف بهینه منابع، ارتقای کیفیت مراقبت و رضایت جامعه کمک می کند. از آنجایی که شناخت ادراک و انتظار کارکنان منجر به افزایش بهره وری و بهبود فرآورده های سازمان و تامین نیازهای حال و آینده ی مشتریان می گردد، این مطالعه با هدف تعیین وضعیت مولفه های مدیریت کیفیت فراگیر (TQM) در طی سال 1382 تا 1383 در بیمارستان های استان زنجان انجام شد. روش بررسی: این مطالعه ی توصیفی بر روی 256 نفر از کارکنان رسته های شغلی مختلف بیمارستان های استان زنجان انجام شد که به روش نمونه گیری تصادفی و طبقه ای انتخاب شده بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ای (مقیاس لیکرت) شامل وضعیت مطلوب (انتظارات) و وضعیت موجود (ادراک) مولفه های مدیریت کیفیت فراگیر بود که توسط نمونه های پژوهش تکمیل گردید. شکاف بین انتظارات و ادراک کارکنان از تفاضل نمرات ادراک و انتظارات محاسبه شد. نتایج با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس و ویلکاکسون تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: میانگین شکاف بین وضع مطلوب (انتظارات) و وضع موجود (ادراک) از نظر آماری درهمه مولفه های TQM معنی دار بود (P=0.01). مولفه نظام پاداش و قدردانی از نظر کارکنان مهم ترین مولفه ارزیابی شد و منفی ترین نمره شکاف را داشت (میانگین نمره شکاف =2.74-). مولفه های فرهنگ کیفیت و توانمند سازی کارکنان به ترتیب در مقام های دوم و سوم اهمیت قرار داشتند.نتیجه گیری: براساس نتایج این مطالعه ایجاد نظام پاداش و قدردانی منصفانه، فرهنگ نوع آوری و خلاقیت و توانمند ساختن کارکنان مهم ترین پیش نیازهای اجرای موفق TQM در بیمارستان ها است. از این رو توصیه می گردد سیاست گزاران و مدیران بیمارستان ها در راستای ایجاد نظام پاداش و قدردانی عادلانه و مبتنی بر عملکرد اثر بخش و کارآمد، محیط توانمند ساز و فرهنگ سازی را برنامه ریزی نمایند.

زمینه و هدف: تعدادی از داروها در بازار ایران موجود می باشند که جز فهرست دارویی رسمی ایران نیستند ولی به علل مختلفی توسط پزشکان تجویز می شوند، با توجه به غیرمجاز بودن فروش این داروها در داروخانه، داروهای مذکور با قیمت ها و در مکان های متفاوت به فروش می رسند و بدیهی است که ضمانتی ازنظر تقلبی نبودن یا تاریخ مصرف چنین داروهایی وجود ندارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین فراوانی داروهای غیررسمی که به طور شایع تری توسط پزشکان تجویز می شوند، در نیمه ی دوم سال 1384 در استان زنجان انجام شد.روش بررسی: این مطالعه توصیفی در 26 داروخانه منتخب استان زنجان که به روش نمونه گیری آسان انتخاب شده بودند انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها، فرم اطلاعاتی بود که توسط داروخانه ها تکمیل گردید و روند جمع آوری اطلاعات هر دو هفته پی گیری شد. داده ها جمع آوری، طبقه بندی و با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: درمجموع 1894 مورد دارو در داروخانه ها ثبت شده بود. از این تعداد، داروی ففول با 643 مورد (33.94 درصد) بیشترین فراوانی را داشت و داروهای بعدی به ترتیب شامل استئوکیر با 170 مورد (8.97 درصد)، کترل با 141 مورد (7.44 درصد)، ترکیبات گلوکزامین/ کندروایتین / ام اس ام با 132 مورد (6.97 درصد) و داروی ترس اوریکس با 112 مورد (5.91 درصد) بودند که در رده های دوم تا پنجم قرار داشتند.نتیجه گیری: براساس نتایج تحقیق داروهای خارج از فهرست رسمی ثبت شده، در 3 گروه قرار داشتند. گروه اول داروهای دارای مشابه داخلی بودند که تا کنون برتری آن ها نسبت به داروهای داخلی اثبات نشده است (مانند ففول، استئوکیر). گروه دوم داروهایی بودند که برتری آن ها نسبت به داروهای داخلی بارز بوده و یا فاقد مشابه داخلی بودند (مانند گلوکز امین/ کندروایتین) و گروه آخر داروهایی که برتری خاصی نسبت به داروهای داخلی نداشتند (مانند قطره میم و کیدیکیر). از این رو پیشنهاد می شود که تاثیر بالینی نمونه های خارجی با داخلی به طور دقیق مقایسه و در صورت مناسب بودن نتایج، به فهرست داروهای رسمی ایران اضافه گردند.

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بالای فساد و خرابی دندان ها و عوارض شناخته شده آن و گزارش هایی مبنی بر تاثیر رفتارهای بهداشتی در ارتقای بهداشت دهان و دندان، این مطالعه به منظور تعیین شیوه های مختلف مراقبت از دهان و دندان در بین نوجوانان استان زنجان در طی سال تحصیلی 1383 تا 1384 صورت گرفت.روش بررسی: این تحقیق توصیفی بر روی 1500 دانش آموز دبیرستانی صورت پذیرفت که به روش نمونه گیری تصادفی و خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند. ابزار مطالعه پرسش نامه محقق ساخته بود که به منظور تعیین روایی آن از روش اعتبار محتوا و به منظور تعیین پایایی آن از روش آزمون مجدد استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون کای اسکوئر به منظور تعیین اختلاف بین گروه های مختلف (براساس برخی ویژگی های دموگرافیک) مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: بیشترین شیوه ی مراقبت از دندان ها در دانش آموزان مسواک زدن (89.7 درصد) بود که آزمون آماری تفاوت معنی داری را بر حسب جنس (P=0.001)، پایه های مختلف تحصیلی (P=0.04)، دبیرستان های مختلف (P=0.02) و مناطق مختلف تحصیلی (P=0.001) نشان داد.نتیجه گیری: شیوه غالب مراقبت از دندان ها توسط نوجوانان استان، تنها به کارگیری مسواک بود. از این رو برنامه ریزی به منظور به کارگیری شیوه های مختلف مراقبت دهان و دندان در نوجوانان اکیدا توصیه می شود.

واکنش های جانبی به دنبال تزریق واکسن BCG (باسیل کالمت گرین) نادر بوده و یا به صورت لنفادنیت یا اوستئیت بروز می نماید. یکی از عوارض بسیار نادر این واکسن، عفونت منتشر مایکوباکتریایی است که اغلب در کودکان دچار نقص سیستم ایمنی اتفاق می افتد. در این مقاله یک مورد از عفونت منتشر BCG در شیرخوار 4 ماهه ای گزارش می شود که دچار نقص ایمنی توام شدید (SCID) بود. در رادیوگرافی، ضایعات اوستیولیتیک متعدد در اندام ها و جمجمه؛ در سونوگرافی شکم، ندول های متعدد در کبد و طحال؛ در رادیوگرافی سینه، کدورت های منتشر بینابینی و در کشت ترشحات معده از نظر مایکوباکتریوم بویس مثبت گزارش گردید.