تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1393 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

به منظور تعیین تابع برتر آب - شوری – پارامترهای کمی عملکرد (تعداد قوزه در متر مربع، وزن قوزه، ارتفاع بوته، کیل وش) دو رقم پنبه ورامین و خرداد بررسی تاثیر شوری و مقادیر آب آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم پنبه در شرایط اقلیمی بیرجند اجرا شد. طرح آماری بلوکهای خرد شده تصادفی در قالب فاکتوریل بود که در شرایط اقلیمی خشک و در 3 سطح شوری و 4 سطح مقدار آب آبیاری انجام گردید. کشت به صورت کرتی و در ابعاد 4 در 5 متر و در 8 اردیبهشت انجام شد. برای این کار توابع به فرمهای خطی ساده، کاب داگلاس، درجه دوم و متعالی مورد استفاده قرار گرفتند. در ابتدا نتایج جداول ضرایب توابع و آماره F نشان دادند که کلیه توابع مندرج در فوق توانسته اند برآورد تعیین کننده و معنی داری از پارامترهای تعداد قوزه در متر مربع، وزن قوزه و ارتفاع بوته داشته باشند. همچنین بررسی ضرایب تعیین معادلات خطوط رگرسیون رسم شده و آماره t استیودنت مندرج در نمودار خط رگرسیون بین مقادیر اندازه گیری شده و پیش بینی شده نتایج فوق را تایید کردند. بنابراین در مرحله بعد نسبت به رتبه بندی و تعیین تابع برتر در بین آنها اقدام گردید. به این منظور از پنج شاخص آماری ریشه میانگین مربعات خطا، ضریب تعیین، بازده مدل، خطای بیشینه و ضریب مقدار باقیمانده استفاده گردید. نتایج بدست آمده در مورد هر دو رقم پنبه ورامین و خرداد نشان دادند که برای پارامتر وزن قوزه تابع درجه دوم به ترتیب با ضریب تعیین 80% و 89% و برای پارامترهای تعداد قوزه در متر مربع و ارتفاع بوته تابع متعالی به ترتیب با ضرایب تبیین 98%، 95%، 99% و 90% توانستند به عنوان تابع برتر نسبت به سایر توابع در منطقه اقلیمی بیرجند معرفی شوند. همچنین هیچکدام از توابع مورد مطالعه نتوانستند برآورد قابل قبولی از پارامتر کیل وش داشته باشند، زیرا آماره F که تاثیر معنی دار تابع را در برآورد پارامترهای مورد مطالعه نشان میدهد، برای پارامتر فوقالذکر معنی دار نبود.

گندم از لحاظ سطح زیرکشت و محصول تولیدی در جهان، رتبه اول را در بین غلات به خود اختصاص داده است و یکی از گیاهان عمده مورد کشت در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. وقوع تنش خشکی در مرحله پرشدن دانه در این مناطق از ویژگی های بارز و غیر قابل اجتناب است. این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش کم آبی و نقش منابع جاری و ذخیرهای بر پرشدن دانه، عملکرد دانه و میزان انتقال مجدد انجام شد. آزمایش طی سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. آبیاری در دو سطح شامل تیمار کنترل یا عدم تنش (آبیاری در تمام مراحل رشدی بر اساس نیاز آبی گیاه و شرایط آب و هوایی) و تنش کم آبی (قطع آبیاری پس از گرده افشانی) به عنوان کرت اصلی مد نظر قرار گرفت و ترکیب نه ژنوتیپ شامل هشت رقم گندم بهار، پارسی، پیشتاز، پیشگام، چمران، زرین، سیوند، مرودشت و لاین DN- 11 همراه با تیمارهای محدودیت منابع فتوسنتزی بوته در پنج سطح شامل شاهد (بدون هیچگونه محدودیت منابع فتوسنتزی)، حذف برگ پرچم، حذف بقیه برگ ها به غیراز برگ پرچم، حذف ریشک و سایه اندازی بر سنبله درکرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی پس از گرده افشانی عملکرد دانه را 22.2 درصد نسبت به شرایط کنترل کاهش داد و حذف منابع فتوسنتزی سبب کاهش عملکرد از طریق افت وزن دانه شد. در این شرایط سهم فتوسنتز سنبله در پرکردن دانه با 35.4 درصد بیشتر از نقش برگ پرچم و برگهای زیری (به ترتیب 18.6 و 18.5 درصد) بود و ریشک ها کمترین سهم را با 3.3 درصد در عملکرد دانه داشتند. در اثر محدودیت منابع فتوسنتزی، میزان انتقال مجدد مواد ذخیره-ای از قسمت های مختلف میانگره های ساقه افزایش یافت که بیانگر نقش جبرانی آنها در جلوگیری از افت عملکرد بود. تنش کم آبی سبب افزایش کارایی انتقال مجدد نشد ولی در بین ارقام و تیمارهای محدودیت منابع فتوسنتزی از نظر صفت فوق اختلاف وجود داشت. میزان مواد منتقل شده از قسمت های مختلف بوته (کاه سنبله و میانگره های ساقه) به دانه در هر دو شرایط محیطی یکسان بود ولی در شرایط کنترل به دلیل فتوسنتز جاری بیشتر، عملکرد دانه افزایش یافت.

به منظور ارزیابی ویژگی های زراعی و برخی صفات فیزیولوژیک ارقام کلزا تحت تاثیر تنش خشکی آزمایشاتی به صورت جداگانه در سال زراعی 91-1390 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد انجام گرفت. هر آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود. آزمایش اول، (شاهد) آبیاری بر اساس 80 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کلیه مراحل رشدی گیاه، آزمایش دوم، تنش خشکی از مرحله ساقه دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، آزمایش سوم، تنش خشکی از گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک و آزمایش چهارم، تنش خشکی از مرحله خورجین دهی تا پایان رسیدگی فیزیولوژیک در ارقام GKH 2005، Opera و Okapi بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی، گل دهی و خورجین دهی به ترتیب سبب کاهش معنی دار 44، 34 و 9 درصدی تعداد خورجین در ساقه اصلی، 60، 34 و 17 درصدی تعداد خورجین در شاخه های فرعی، 62، 35 و 5 درصدی تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی، 73، 46 و 11 درصدی تعداد دانه در خورجین شاخه های فرعی، 19، 28 و 26 درصدی وزن هزار دانه و 62، 51 و 27 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شاهد گردید. بیشترین عملکرد دانه در آزمایش شاهد، به میزان 3110 کیلوگرم در هکتار، و پس از آن به ترتیب در آزمایش های قطع آبیاری از خورجین دهی، گل دهی و ساقه دهی به میزان 2510، 1773 و1450 کیلوگرم در هکتار بود. تنش خشکی سبب کاهش هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ و پایداری غشاء سلولی شد، در حالی که عدد SPAD را افزایش داد. در بین ارقام مورد بررسی، رقم GKH در شرایط تنش خشکی با کمترین درصد نشت الکترولیت ها، هدایت روزنه ای و محتوای نسبی آب برگ بالا، از بالاترین تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه برخوردار بود. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که اعمال قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به دلیل کاهش تعداد دفعات آبیاری و استفاده بهینه از آن در آبیاری محصولات تابستانه همراه با استفاده از ارقام متحمل به خشکی، می تواند در افزایش بهره وری و سطح زیر کشت کلزا در مناطق خشک و نیمه خشک موثر باشد.

خشکی یکی از عوامل محیطی مهم محدود کننده تولید محصولات زراعی در دنیا است. به منظور ارزیابی برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام کلزا تحت تاثیر تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار، از زمان انتهای گلدهی تا پر شدن دانه (مدت 26 روز) انجام شد. فاکتور اصلی تنش خشکی در دو سطح تنش و شاهد (به ترتیب با 160 و 80 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر) و فاکتور فرعی سه رقم کلزا Billy، Adriana، و Tassilo بودند. صفات محتوای نسبی آب، هدایت روزنه ای، پرولین و قند کل 7، 12 و 26 روز پس از قطع آبیاری اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش در زمان گلدهی (7 روز پس از تنش) باعث کاهش محتوای نسبی آب، هدایت روزنه ای و قند کل و افزایش پرولین شد. تنش در مرحله خورجین دهی (12 روز پس از تنش) و پر شدن دانه (26 روز پس از تنش) باعث کاهش محتوای نسبی آب و هدایت روزنه ای و افزایش پرولین و قند کل شد. عملکرد دانه و اجزای آن پس از رسیدگی کامل گیاه اندازه گیری شدند. تنش از مرحله گلدهی باعث کاهش عملکرد دانه و اجزای آن شد اما کاهش در وزن هزار دانه معنی دار نبود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در ارقام Adriana با 2814 در شرایط شاهد و Tassilo با 994.4 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش بود. با توجه به نتایج، رقم Adriana عملکرد بهتری در شرایط تنش از خود نشان داد و کاشت این رقم در مناطق خشک توصیه می شود.

کمبود آب مهم ترین عامل محدود کننده برای دستیابی به عملکرد پتانسیل گیاهان زراعی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. نیتروژن نیز از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی است. به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری و کود نیترژون بر عملکرد علوفه و وزن تر و خشک اندام های هوایی ارزن علوفه ای نوتریفید، آزمایشی در سال 1385به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. سطوح آبیاری (تامین 50 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) و مقادیر کود نیترژون (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) به ترتیب به عنوان فاکتورهای اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که هر دو عامل آبیاری و نیتروژن اثر معنی داری بر وزن تر و خشک برگ، ساقه و علوفه ارزن، در مجموع دو مرحله برداشت داشتند، اما اثر متقابل تیمارهای آزمایش بر هیچ یک از این صفات معنی دار نبود. مجموع عملکرد تر ارزن علوفه ای، با کاهش آبیاری از 40.72 به 24.92 تن در هکتار و عملکرد علوفه خشک نیز از 8.94 به 5.34 تن درهکتار تقلیل پیدا کرد. با افزایش مصرف نیتروژن تا میزان 225 کیلوگرم در هکتار، عملکرد تر و خشک کل به ترتیب 79.8 و 81.2 درصد نسبت به تیمار عدم مصرف نیتروژن افزایش یافت. بطور کلی می توان نتیجه گرفت که آبیاری و نیتروژن دو عامل موثر در تعیین عملکرد علوفه ارزن علوفه ای هستند.

تنش شوری تولید پایدار بسیاری از محصولات زراعی را در مناطق خشک و نیمه خشک ایران تهدید می کند. بنابراین در این مناطق باید از گیاهانی استفاده شود که ضمن سازگاری با این شرایط تولید مناسبی نیز داشته باشند. در این راستا مطالعه ای با هدف بررسی کیفیت علوفه توده های مختلف کوشیا در شرایط تنش شوری با استفاده از آزمایش کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل سطوح شوری آب آبیاری شامل 5.2 و 16.5 دسی زیمنس بر متر و کرت های فرعی شامل پنج توده بومی کوشیا (بیرجند، ارومیه، بروجرد، اصفهان و سبزوار) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری درصد قابلیت هضم ماده خشک برگ، ساقه، کل اندام هوایی و عملکرد ماده خشک قابل هضم کوشیا افزایش پیدا کرد. بین توده ها از نظر قابلیت هضم ماده خشک برگ اختلافی وجود نداشت اما از نظر قابلیت هضم ماده خشک ساقه توده سبزوار، و از نظر قابلیت هضم زیست توده و عملکرد ماده خشک قابل هضم کل اندام هوایی توده ارومیه بیشترین مقدار را دارا بودند. روند تغییرات قابلیت هضم ماده آلی اندام های مختلف و کل اندام هوایی کوشیا با افزایش شدت تنش شوری صعودی بود. ارزش هضمی برگ و ساقه با افزایش تنش شوری افزایش پیدا کرد اما ارزش هضمی کل اندام هوایی کاهش یافت. تنش شوری افزایش میزان پروتئین خام را در اندام ها و کل گیاه کوشیا کاهش داد. بطور کلی خصوصیات کیفی علوفه توده های کوشیا قابل مقایسه با سایر گیاهان علوفه ای رایج می باشد.

تنش شوری یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاه و تولیدات کشاورزی، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، محسوب می گردد. با توجه به افزایش سطح اراضی شور و کمبود اراضی مطلوب برای کشاورزی در کشور، شناسایی گیاهان مرتعی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. در بیشتر گونه های گیاهی واکنش به تنش شوری در مراحل مختلف رشد متفاوت است. هدف مطالعه حاضر، بررسی اثر سطوح مختلف شوری بر برخی شاخص های رشد (شامل ارتفاع ساقه، طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی و تعداد بذر) سه گونه M.scutellata، M.polymorpha و M.rigidula است و آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در چهار تکرار با شش سطح شوری (صفر، 5، 10، 15، 20 و 25 دسی زیمنس بر متر) طراحی گردید. نتایج نشان داد که تنش شوری اثر معنی داری بر عامل های اندازه گیری شده دارد و با افزایش سطح شوری، طول ساقه، طول ریشه، تعداد بذر و وزن خشک اندام هوایی در گلدان کاهش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد که گونه M.scutellata از نظر تمامی صفات مورد مطالعه برترین گونه بود. نتایج پیشنهاد می دهد که می توان گونه M.scutellata را به عنوان یک رقم موفق در اراضی شور برای برنامه های اصلاحی معرفی نمود.

جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج اکوتیپ کنجد (MSC 3، MSC 6، MSC 7، MSC 12 و MSC 14) و فاکتور دوم شامل 11 سطح شوری آب (1، 3، 6، 9، 11.4، 14.5، 16.4، 19.6، 21.1، 23.1 و 25.1 دسی زیمنس بر متر) بود، که از آب چاه های موجود در منطقه با هدایت الکتریکی 5.2، 10 و 23 دسی زیمنس تهیه و سپس تیمار های مورد نیاز از طریق رقیق یا غلیظ سازی آماده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری جوانه-زنی کاهش یافت به طوری که در شوری 23.1 دسی زیمنس بر متر جوانه زنی بسیار جزئی بود و در شوری 25.1 هیچگونه جوانه زنی مشاهده نشد. شوری اثر معنی داری بر مولفه های جوانه زنی درصد نهایی (تجمعی) جوانه زنی (FGP)، سرعت جوانه زنی (GR)، یکنواختی جوانه زنی (GU)، زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی (T 50)، انرژی جوانه زنی (GE)، شاخص بنیه گیاهچه (SVI)، طول ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه (R/S) داشت، با وجود این با افزایش سطوح شوری این مولفه ها به طور یکسان تحت تاثیر قرار نگرفتند. در شوری 3 دسی زیمنس بر متر شاخص های مربوط به رشد گیاهچه نسبت به شاهد و سایر تیمار ها بیشتر بود و شاخص های FGP، GU، GE و SVI به ترتیب به میزان 8، 5، 10 و 66 درصد بیشتر از شاهد بودند. بالاترین همبستگی FGP با شاخص GE (r=0.98**) و سپس با شاخص GR (r=0.83**) مشاهده شد که نشان دهنده این است که بذور اکوتیپ های با انرژی جوانه زنی بالاتر منجر به افزایش درصد جوانه زنی نهایی در انها می شود.در شرایط شوری زیاد (23.1 dS/m) اکوتیپ MSC 6 بیشترین مقدار FGP، GR و GE و اکوتیپ MSC 12 کمترین مقدار را داشت در مولفه های رشد گیاهچه نیز دو اکوتیپ MSC 6 و MSC 7 نسبت به سایر اکوتیپ ها شاخص SVI بیشتری داشت. به نظر می رسد اکوتیپ MSC 6 در شرایط این آزمایش از دامنه تحمل بیشتری برخوردار بود.

تولیدات کشاورزی شدیدا تحت تاثیر شوری خاک و اثرات مخرب غلظت نمک در خاک های شور می باشند و این عامل تمدن کشاورزی قدیمی و مدرن را تحت تاثیر قرار داده است. به منظور بررسی اثر تنش شوری آب بر تعدادی از صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مرتبط با مقاومت به شوری در دوازده رقم کلزای بهاره، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده با سه سطح شوری صفر، 150و 300 میلی مولار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. در این پژوهش صفات ارتفاع بوته، طول ریشه، وزن تر و خشک گیاه، وزن تر و خشک ریشه، وزن صد دانه، عملکرد دانه در بوته، پتانسیل اسمزی، پتانسیل آب برگ، پرولین، Na+ برگ، K+ برگ و K+/Na+ برگ ارقام اندازه گیری شد. تجزیه واریانس حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین ارقام مورد مطالعه برای تمامی صفات بود. از تجزیه خوشه ای با روش UPGMA برای گروه بندی ارقام از حیث کلیه صفات و برای تمامی سطوح شوری استفاده شد. تجزیه خوشه ای در شرایط تنش شوری شدید منجر به تشکیل دو خوشه گردید که ارقام Heros و Comet در اکثر صفات مورد مطالعه میانگین کمتری را به خود اختصاص دادند، لذا می توان از آن ها بعنوان والدین حساس در تلاقی با ارقام متحمل مانند Craker و Amica جهت تهیه جوامع مناسب برای ترسیم نقشه ژنتیکی و مکان یابی صفات کمی درگیر در مقاومت به شوری استفاده کرد. با شناسایی ارقام متحمل و حساس به شوری زمینه برای مطالعات مولکولی جهت درک درست سازوکار تحمل به تنش شوری در کلزا و ژن های درگیر در این فرآیند فراهم خواهد شد.

پس از اثبات تاثیر مثبت تابش لیزر بر خصوصیات گیاهی، امروزه این عامل فیزیکی به عنوان یک محرک غیرزیستی مطلوب، در تحقیقات علمی به طور وسیع استفاده می شود. در تحقیق حاضر، تاثیر تابش سه نوع لیزر (قرمز، مادون قرمز و Nd:YAG) در دو دوز مختلف تابش (یک بار تابش و دو بار تابش لیزر، هر بار به مدت 180 ثانیه) بر خصوصیات جوانه زنی و عملکرد کلزا در غلظت های مختلف شوری (صفر، 100، 200 و 300 میلی مول نمک NaCl) مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1388 اجرا گردید. آزمون های جوانه زنی درصد جوانه زنی نهایی، متوسط زمان لازم برای جوانه زنی و متوسط جوانه زنی روزانه و اندازه گیری عملکرد نهایی در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند. بذور پرتوتابی نشده به عنوان بذور شاهد تعریف شدند. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از وجود تفاوت معنی دار در جوانه زنی بذور و عملکرد گیاه پرتوتابی شده در مقایسه با شاهد بود. در هر دو دور تابش، لیزر Nd:YAG دارای بیشترین درصد جوانه زنی نهایی و عملکرد نسبت به لیزر قرمز و مادون قرمز بود و بطور متوسط دو بار تابش دارای بیشترین تاثیر نسبت به یک بار تابش لیزر بود. نتایج این آزمایشات نشان دهنده تاثیر القایی مثبت تابش لیزر برای تحمل گیاه کلزا نسبت به تنش شوری می باشد.

در سال های اخیر بخش عمده ای از اراضی کشاورزی در نتیجه فعالیت های صنعتی، معدن کاوی، ذوب فلزات، آبیاری با فاضلاب و کوددهی، به فلزات سنگین آلوده شده است و کیفیت خاک و سلامت تولیدات گیاهی را کاهش داده است. این پژوهش به منظور بررسی پاسخ های گیاهی دو رقم لوبیا چیتی محلی خمین و G 01437به آلودگی کادمیوم و سرب در شرایط گلخانه و در یک خاک آهکی به اجرا در آمد. در یک آزمایش فاکتوریل و طرح کاملا تصادفی، کادمیوم در چهار سطح (صفر، 20، 40 و 80 میلی گرم در کیلوگرم خاک به صورت نیترات کادمیوم) و سرب در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 200 میلی گرم در کیلوگرم به صورت نیترات سرب) به گلدان ها اعمال و بذر دو رقم لوبیا کشت گردید. پس از برداشت، وزن خشک، غلظت و جذب کادمیوم و سرب در شاخساره و ریشه تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ساده کادمیوم و سرب و برهمکنش آنها، بر وزن خشک ریشه و شاخساره معنی دار بود. با اینحال تاثیر تیمارها بر پاسخ های جذب متفاوت بود. جذب کادمیوم شاخساره در رقم خمین بیشتر از G 01437 ولی جذب کادمیوم ریشه در رقم G 01437 بیشتر از رقم خمین بود. همچنین جذب سرب شاخساره و ریشه در رقم G 01437 بیشتر از رقم خمین بود. بیشترین جذب کادمیوم در شاخساره در تیمار سرب صفر به همراه کادمیوم 80 در رقم خمین (9.40 میکرو گرم در گلدان) و کمترین در تیمارسرب 50 + کادمیوم صفر در رقم G01437 (1.27 میکرو گرم در گلدان) بود. فاکتور انتقال (TF) کادمیوم و سرب با افزایش غلظت آن ها در خاک و نیز شاخص پاسخ زیست توده گیاهی به تنش فلز سنگین (BRS) در هر دو رقم کاهش یافت.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که محلول پاشی متانول موجب افزایش رشد گیاهان زراعی سه کربنه در مناطق خشک می شود. به همین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آبیاری با سه مقدار 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی و محلول پاشی متانول در چهار سطح بدون محلول پاشی، محلول پاشی 20 درصد، 40 درصد و 60 درصد حجمی متانول به ترتیب عوامل اصلی و فرعی آزمایش بودند. محلول پاشی متانول در طی فصل رشد سه مرتبه با فواصل 10 روز بعد از شروع غلاف دهی بر روی شاخساره بوته های نخود محلول پاشی شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی متانول اثرات معنی داری بر صفات فیزیوژیک داشت. به طوری که محلول پاشی متانول با غلظت 60 درصد حجمی بیش از سایر تیمارها بر صفات فیزیوژیک موثر بود. و باعث افزایش وزن خشک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول شد ولی بر سرعت رشد نسبی تاثیری نداشت. و در تیمار خشکی شاخص سطح برگ، وزن خشک تجمعی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی در تیمار فراهمی رطوبت به دلیل تداوم رشد رویشی، نسبت به تنش خشکی در حداکثر خود بود. در این تحقیق، تفاوت های مشاهده شده در مقدار تجمع ماده خشک و سرعت رشد محصول عمدتا به کاهش سطح برگ در تیمار تنش خشکی مربوط می شود.

به منظور ارزیابی غلظت های مختلف کلرید سدیم بر برخی خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی گل آهار آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با افزودن نمک کلرید سدیم در غلظت های صفر، 25، 50، 75 میلی مولار با قابلیت هدایت الکتریکی محلول به ترتیب 1، 3.1، 6 و 9.3 میلی زیمنس بر سانتی متر اجرا گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت نمک به سطوح بالاتر از 50 میلی مولار در محیط ریشه، تعداد برگ، سطح برگ، طول ریشه، وزن تر و خشک ساقه و ریشه و میزان کلروفیل به طور معنی داری کاهش می یابد. در این آزمایش با افزایش غلظت کلرید سدیم فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز افزایش یافت و فعالیت آنزیم کاتالاز نسبت به آنزیم پراکسیداز بیشتر بود. بنابراین با توجه به این که گل های آهار نسبت به شوری مقاوم می باشند، شوری بالاتر از 6 میلی زیمنس بر سانتی متر می تواند رشد و نمو گیاه را کاهش دهد.