مجله طب نظامی
سال:1390 | دوره:13 | شماره:1 (مسلسل 47) |تعداد مقالات:14

اهداف: استرس شغلی یکی از مشکلات جوامع امروزی است. از جمله مشاغل دارای استرس زیاد، مشاغل مرتبط با امور نظامی است. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر استرس شغلی در کارکنان نظامی ایران بود.روش ها: این مطالعه توصیفی-مقطعی روی 749 نفر از کارکنان نظامی رسمی استان های مختلف ایران که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شدند، در سال 1388 به انجام رسید. برای سنجش استرس شغلی از پرسش نامه 35 سوالی HSE استفاده شد. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و استنباطی شامل تحلیل واریانس و آزمون T مستقل به کمک نرم افزار SPSS 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: رابطه سن با استرس شغلی به صورت یک منحنی شکسته بود که در آن بیشترین میزان استرس در بازه سنی 26 تا 40 سال مشاهده شد و پس از آن با افزایش سن، استرس شغلی نیز کاهش داشت. بر اساس نتایج، سن بر همه حیطه های استرس شغلی به جزء تقاضا و ارتباط اثرگذار بود. طبق نتایج رابطه معکوس بین رضایت شغلی و استرس شغلی وجود داشت. رضایت شغلی بر همه حیطه های استرس شغلی اثرگذار بود.نتیجه گیری: با افزایش سن استرس شغلی نیز کاهش یافته و سن بر همه حیطه های استرس شغلی اثرگذار است. سابقه کار نیز با استرس شغلی رابطه معنی دار دارد.

اهداف: با توجه به ضرورت آموزش خودامدادی و دگرامدادی، تمام پایوران نظام باید این دوره را بگذرانند و انجام این آموزش در نیروهای نظامی قدمت ده ساله دارد. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر آموزش خودامدادی و دگرامدادی به دو روش سخنرانی و بسته های نرم افزار چندرسانه ای بر میزان دانش پایوران گردان های رزم منتخب نظامی شهر تهران انجام شد.روش ها: در مطالعه ای نیمه تجربی در سال 1389، 60 پایور واجد شرایط ورود به مطالعه از مجموع 300 نفر پایور دو گردان رزم منتخب شهر تهران مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه ها به صورت تصادفی به دو گروه 30 نفره تقسیم شدند و با دو شیوه آموزش سخنرانی و بسته های نرم افزار چندرسانه ای تحت آموزش قرار گرفتند و از آزمون کتبی با سوالات استاندارد برای تعیین میزان دانش آنان استفاده شد. نتایج پس از جمع آوری با روش های آماری توصیفی و تحلیلی شامل آزمون T زوجی و T مستقل آزمون دقیق فیشر مقایسه شد و با نرم افزار SPSS 15 تحلیل شد.یافته ها: میانگین نمرات سطح دانش در دو گروه قبل از مداخله با هم تفاوتی نداشت. بعد از مداخله، میانگین نمرات در گروه چند رسانه ای افزایش بیشتری داشت. میانگین نمره سطح دانش، بعد از مداخله نسبت به قبل از مداخله در هر دو گروه افزایش یافت که از نظر آماری معنی دار بود (p<0.001).نتیجه گیری: در صورت مطلوب بودن شرایط از نظر زمان و مکان و وجود وسایل کمک آموزشی، آموزش با بسته های نرم افزاری چندرسانه ای نسبت به روش سخنرانی می تواند در افزایش سطح دانش پایوران موثرتر باشد.

اهداف: شخصیت مدیران، در فرآیند و انتخاب روش حل تعارض و سبک مدیریت تاثیر گذار است. هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی، سبک رهبری و مدیریت تعارض در یک واحد نظامی بود.روش ها: این مطالعه مقطعی به شیوه همبستگی در سال 1388 روی 200 نفر از مدیران ارشد یکی از واحدهای نظامی شهر قم با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انجام شد. سبک رهبری بر اساس پرسش نامه سبک رهبری و ویژگی های شخصیتی مدیران بر اساس پرسش نامه NEO و مدیریت تعارض بر اساس پرسش نامه رابینز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به کمک روش های آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار SPSS 16 تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: از بین سبک های رهبری، سبک رهبری آمرانه خیرخواهانه-مشورتی بیشترین فراوانی را داشت (65.5%). ویژگی شخصیتی توافق پذیری بیشترین ویژگی مشاهده شده بود (19.5%). ویژگی شخصیتی برون گرایی با سبک مدیریت مشارکتی رابطه مثبت معنی دار داشت. در تحلیل همبستگی، بین سبک راه حل جو و سبک اعمال کنترل با ویژگی شخصیتی برون گرایی رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت. همچنین بین سبک ناسازش کار با ویژگی شخصیتی روان آزرده گرایی رابطه مثبت و معنی دار مشاهده شد.نتیجه گیری: سبک آمرانه خیرخواهانه-مشورتی بیشترین سبک رهبری مورد استفاده در بین مدیران ارشد واحد نظامی مورد مطالعه است و ویژگی شخصیت توافق پذیر، بیشترین ویژگی شخصیتی مدیران ارشد این واحد است. سبک راه حل جو و سبک اعمال کنترل با نمره سبک مدیریت رابطه مثبت دارد. بین ویژگی شخصیت روان آزرده گرایی با نمره مدیریت رابطه منفی و معنی دار وجود دارد.

اهداف: پژوهش های انجام شده در بافت نظامی عمدتا بیانگر مسایل روان شناختی هستند که با توجه به اقتضای شغل نظامی ممکن است بروز کند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک زندگی، کیفیت زندگی و سلامت روان کارکنان دو دانشگاه با وابستگی نظامی و غیرنظامی انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی-مقایسه ای که در سال 1387 انجام شد، تعداد 344 نفر (131 مرد و 213 زن) از کارکنان دو دانشگاه شهر تهران به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با پرسش نامه چندمحوری بالینی میلون(MCMI-III) ، نیم رخ سبک زندگی ارتقا دهنده سلامتی (HPLP II) و فرم کوتاه پرسش نامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-BREF) بررسی شدند. داده ها به کمک نرم افزار SPSS 11.5 با آزمون های آماری توصیفی و آزمون T مستقل تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در مقایسه میانگین متغیرهای سلامت روان، در اغلب زیرمقیاس ها تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود داشت و میزان سلامت روان در کارکنان دانشگاه نظامی از کارکنان دانشگاه غیرنظامی بیشتر بود. در متغیرهای سبک زندگی و کیفیت زندگی تفاوت میانگین بین دو گروه معنی دار نبود.نتیجه گیری: سلامت روان کارکنان دانشگاه نظامی در مقایسه با کارکنان دانشگاه غیرنظامی بالاتر است ، ولی در مورد سبک و کیفیت زندگی دو گروه تفاوت معنی داری وجود ندارد. بالابودن سلامت روان کارکنان دانشگاه نظامی می تواند به علت پیاده سازی برنامه های پیشگیری و ارتقای سلامت روان و نیز امنیت شغلی و فرآیندهای شفاف ارتقای شغلی باشد.

اهداف: استرس شغلی امروزه به مساله ای شایع و پرهزینه در محیط های کاری تبدیل شده است. در شغل رانندگی به خاطر ماهیت کار و محیط، استرس با شدت بالاتری دیده می شود. این مطالعه با هدف مقایسه میزان استرس شغلی در رانندگان نظامی و غیرنظامی شهر تهران انجام شد.روش ها: این مطالعه توصیفی-تحلیلی در بهمن ماه سال 1388 روی 202 راننده شاغل در مناطق منتخب شهرداری و مراکز نظامی شهر تهران که به روش نمونه گیری با تخصیص متناسب انتخاب شدند، انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استرس شغلی اسیپو استفاده شد. داده ها به کمک نرم افزار SPSS 15 و آمار توصیفی و آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: میانگین سنی در رانندگان نظامی 8.63±43.28 و غیرنظامی 8.78±40.49 بود. میزان استرس شغلی در دو گروه در دو حیطه بی کفایتی و محدوده نقش اختلاف معنی دار نشان داد (p<0.05)، ولی در نمره کلی استرس شغلی اختلاف معنی دار آماری به دست نیامد.نتیجه گیری: میزان استرس شغلی در بعضی از حیطه ها در هر دو گروه رانندگان نظامی و غیرنظامی، متوسط و حتی شدید است، ولی نمره کلی استرس در دو گروه تفاوت معنی داری ندارد. لازم است مطالعات بیشتری در این زمینه صورت گیرد تا از میزان بروز استرس و پیامدهای آن کاسته شود.

اهداف: در مراکز نظامی به دلیل وجود عوامل مساعد کننده، الگوی بیماری های پوستی با جامعه متفاوت است. هدف مطالعه حاضر تعیین میزان شیوع بیماری های جلدی و عوامل مرتبط با آن در یک مرکز نظامی غیرآموزشی بود.روش ها: در این مطالعه مقطعی که در سال 1387 انجام شد، 809 نفر در یک مرکز نظامی به صورت سرشماری انتخاب شده و مورد معاینه قرار گرفتند. افراد دارای ضایعات مشکوک به آزمایشگاه معرفی شدند. داده های گردآوری شده در نرم افزار SPSS 15 با استفاده از شاخص ها و آزمون های آماری مجذور کای و رگرسیون لجیستیک مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میزان شیوع بیماری های پوستی %26.2 تعیین شد. توزیع بیماری ها به ترتیب اولویت شیوع شامل آکنه 8.9%، درماتیت 8.8%، پیتریازیس 3.1%، زگیل 1.9%، پسوریازیس 0.7%، تینه آ ورسیکالر 0.7%، ریزش مو 0.5%، خال 0.4%، کهیر 0.4%، سالک 0.4%، اسکار سوختگی 0.4% و سل پوستی 0.1% بود. میزان شیوع بیماری های پوستی از نظر دفعات استحمام در هفته و محل اقامت دارای تفاوت آماری معنی دار بود (p<0.05).نتیجه گیری: با توجه به سهم بالای بیماری های واگیر جلدی در بین بیماری های مشاهده شده و نسبت بالای بیماری در بین سربازان وظیفه، توصیه می شود معاینات اولیه در بدو ورود سربازان به مراکز نظامی انجام گیرد. معاینات ادواری به منظور کنترل بیماری های واگیردار جلدی نیز ضروری است.

اهداف: عراق در سال های 1359 تا 1367 حملات شیمیایی متعددی روی افراد غیرنظامی مناطق شمال غربی ایران و عراق داشته است. هدف از این مطالعه، بررسی عوارض طولانی مدت ریوی در مصدومان شیمیایی غیرنظامی در منطقه کردستان عراق بود. روش ها: این مطالعه مقطعی-توصیفی در سال 1387 روی مصدومان شیمیایی کرد عراقی که فراخوان عمومی شدند، انجام شد و 479 فرد واجد شرایط به روش سرشماری انتخاب و وارد مطاله شدند. سپس مراجعین مورد معاینه قرار گرفتند و اسپیرومتری و اسکن ریوی شدند. وجود تاول پوستی پس از حادثه ملاک تشخیصی تماس با گاز خردل در نظر گرفته شد. بر این اساس افراد مورد مطالعه به دو گروه مصدومان با علامت تاول و مصدومان بدون علامت تاول تقسیم شدند. نتایج به دست آمده به کمک نرم افزار SPSS 16 با آزمون کولموگروف-اسمیرنف، آزمون های T مستقل، مجذور کای، دقیق فیشر و رگرسیون چندمتغیره در دو گروه مقایسه شدند.یافته ها: از مجموع 479 نفر، 45.7% مرد و 54.3% زن و متوسط سنی 13.7±43.1 بود. 15.2% بیماران اسپیرومتری غیرطبیعی و 46.6% آنها احتباس هوایی در اسکن ریوی داشتند که بین گروه های با تاول (287 نفر) و بدون تاول تفاوت معنی دار وجود نداشت، هرچند گروه با تاول علایم تنفسی بدتر و عملکرد ریوی پایین تری به ویژه در بین ساکنین حلبچه داشتند.نتیجه گیری: مصدومین شیمیایی عراق دچار عوارض ریوی با درجه شدید هستند که می تواند به دلیل نبود آموزش های لازم پیشگیری برای کاهش تماس با عوامل شیمیایی و درمان های فوری پس از حادثه باشد.

اهداف: پاسخ هورمون ها به رقابت و ارتباط آنها با مسابقات ورزشی، در مردان به طور گسترده و در زنان ورزشکار به میزان کمتر بررسی شده است. جزء جدایی ناپذیر هر مسابقه ورزشی استرس ناشی از رقابت است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات دهیدرواپی اندروسترون (DHEA) و کورتیزول بزاقی به رقابت در دختران والیبالیست انجام شد.روش ها: این مطالعه کوهورت در سال 1389 روی 10 دختر والیبالیست عضو یکی از تیم های شرکت کننده در مسابقات منطقه سه دانشگاه آزاد اسلامی که با نمونه گیری هدفمند در دسترس انتخاب شدند، انجام شد. نمونه های بزاقی نیم ساعت و پنج دقیقه قبل از شروع مسابقه، بین ست دوم و سوم، بلافاصله و نیم ساعت بعد از پایان دو مسابقه والیبال جمع آوری شد. غلظت DHEA و کورتیزول بزاقی به صورت دوپلیکیت و با استفاده از روش الایزا تعیین شد. از تحلیل واریانس یک طرفه با اندازه گیری های مکرر به کمک نرم افزار SPSS 16 برای تحلیل داده ها استفاده شد.یافته ها: تفاوت معنی داری در غلظت DHEA و کورتیزول بزاقی مشاهده نشد (p>0.05).نتیجه گیری: شرکت در رقابت والیبال غیرحرفه ای تاثیری بر میزان DHEA بزاقی ندارد. بازیکنان والیبال آماتور بیشترین تغییرات غلظت کورتیزول بزاق در طول یک مسابقه منجر به باخت را در بین مسابقه تجربه می کنند. شاید بتوان گفت که غلظت کورتیزول بزاق ورزشکاران آماتور در بین مسابقه والیبال، در بازنده ها نسبت به برنده ها افزایش می یابد.

اهداف: عملکرد نظام خانواده بر وضعیت بهداشت روانی اعضای آن موثر است و وجود فرزند معلول، اغلب ضایعات و اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت خانواده وارد می کند. بر این اساس هدف از این تحقیق، بررسی مشکلات خانواده های دارای فرزند معلول و تاثیر غیرمستقیم آن بر عملکرد شغلی آنها بود.روش ها: این پژوهش توصیفی-تحلیلی در سال 1388 انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل خانواده ای کارکنان سپاه دارای فرزند معلول ساکن شهر تهران بود. تعداد 200 نفر در دو گروه خانواده های کارکنان دارای فرزند معلول و خانواده های فاقد فرزند معلول به عنوان گروه شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. این افراد به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه عملکرد خانواده، مقیاس سازگاری بل و پرسش نامه محقق ساخته بود. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از شاخص های آمار توصیفی و آزمون T مستقل و نرم افزار SPSS 15  استفاده شد.یافته ها: از نظر عملکرد درون خانواده، تفاوت میان گروه خانواده های دارای فرزند معلول با گروه شاهد معنی دار(p<0.01)  و به بیان دیگر عملکرد خانواده در گروه شاهد بهتر از گروه دارای فرزندان معلول بود. از نظر وضعیت سازگاری، بین دو گروه در نمره کل و مقیاس های فرعی تفاوت معنی داری وجود داشت.نتیجه گیری: خانواده های دارای فرزند معلول از نظر عملکردی و سازگاری نسبت به خانواده های فاقد فرزند معلول دچار ضعف و نارسایی هستند، بنابراین این خانواده ها به خدمات آموزشی، مشاوره ای و حمایت های روانی و مالی نیاز دارند.

اهداف: آگاهی یافتن از حوادث بیمارستانی و علل وقوع آنها می تواند در برنامه ریزی های مدیریتی بیمارستان و یافتن روش های پیشگیری به منظور کاهش میزان حوادث ناشی از کار و درنهایت کاهش هزینه های بیمارستان موثر باشد. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع حوادث بیمارستانی و عوامل موثر بر آن در بین کارکنان یکی از بیمارستان های شهر تهران بود.روش ها: این مطالعه توصیفی-مقطعی روی 190 نفر از کارکنان یکی از بیمارستان های شهر تهران که در فاصله سال 1387 تا 1388 دچار حادثه شده بودند، انجام شد. تمامی حوادث ایجادشده مدنظر قرار گرفت و افراد مورد مطالعه به روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. اطلاعات به کمک پرسش نامه و چک لیست جمع آوری شد. داده ها با نرم افزار SPSS 17 با استفاده از آزمون مجذور کای و آزمون نسبت ها (دو جمله ای) تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: 62.6% افراد فقط یک بار و 37.4% بقیه بیش از یک بار دچار حادثه شده بودند. بیشترین آسیب دیدگی مربوط به بریدگی، سوراخ شدن و زخم برداشتن (92 مورد) بود. عدم دقت یا بی مبالاتی بیشترین علت وقوع حوادث بود و شرایط کاری ناایمن و عدم وجود لوازم حفاظت فردی به ترتیب در رده های بعد قرار داشتند. تاثیر تحصیلات افراد(p<0.001)  و سابقه کار (p<0.05) بر وقوع حوادث معنی دار بود.نتیجه گیری: بیشترین آسیب دیدگی مربوط به بریدگی، سوراخ شدن و زخم برداشتن است و عدم دقت یا بی مبالاتی افراد، بیشترین علت وقوع حوادث است. سابقه کار و میزان تحصیلات به طور معنی داری بر وقوع حوادث تاثیرگذار است.