روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1390 | دوره:7 | شماره:28 |تعداد مقالات:9

به منظور کاهش نشانه های درونی سازی شده بر اساس برنامه درمانگری «مقابله ای کت» (کندال، 1994)، یک طرح آزمایشی پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل، اجرا شد. گروه نمونه شامل 80 دانش آموز (40 دختر و 40 پسر) پایه های سوم تا پنجم دوره ابتدایی بود که بر اساس فرم والد فهرست رفتاری کودک از نظام سنجش مبتنی بر تجربه آشنباخ (آشنباخ و رسکورلا، 2001)، مبتلا به اختلال های درونی سازی شده تشخیص داده شده بودند. شرکت کنندگان به تصادف در دو گروه مساوی آزمایشی و کنترل قرار داده شدند. 16 جلسه درمانگری انفرادی برای گروه آزمایشی اجرا شد. میانگین پس آزمون گروه ها با تحلیل های کوواریانس و نموداری مقایسه شد. نتایج حاکی از کاهش معنادار نشانه های درونی سازی شده، گذار بیش از 30 درصد شرکت کنندگان از طیف بالینی به بهنجار و موثر بودن برنامه درمانگری «مقابله ای کت» در فرهنگ ایرانی بودند.

هدف این پژوهش پیش بینی اختلال های برونی سازی شده دختران نوجوان بر اساس اضطراب و افسردگی مادران بود. 108 دانش آموز دختر عادی شهر تبریز با دامنه سنی 11 تا 16 سال (میانگین=13.26، انحراف استاندارد=0.92) به روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. مادران این دانش آموزان با دامنه سنی 27 تا 56 سال (میانگین=39.15، انحراف استاندارد=6.05) به سیاهه نشانه مرضی کودک (CSI-4؛ گادو و اسپارفکین، 1994) و مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی DASS-42)؛ لاویبوند و لاویبوند، 1995) پاسخ دادند. داده ها با بهره گیری از رگرسیون خطی چندگانه تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که افسردگی مادر پیش بینی کننده اختلال های برونی سازی شده دختران نوجوان است (0.253=b). اضطراب مادر اختلال های برونی سازی شده را پیش بینی نکرد. یافته های پژوهش در حوزه پیشگیری از اختلال های برونی سازی شده در دختران نوجوان کاربرد دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تفاوت های جنسی و سنی در دشواری های بین فردی نوجوانان اجرا شد. 500 نوجوان 18-12 ساله (276 دختر، 224 پسر) که با روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند، به پرسشنامه دشواری های بین فردی برای نوجوانان (انگلس، هیدالگو و مندز، 2005) پاسخ دادند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان دادند که عامل های جنس و سن در زیرمقیاس های دشواری های بین فردی اثر معنادار دارند، دختران در زیرمقیاس های جرئت ورزی، روابط با غیرهمجنس و صحبت در جمع، و پسران در زیرمقیاس های روابط خانوادگی و دوستی های نزدیک نمره های بالاتری به دست می آورند و نوجوانان در اوائل دوره نوجوانی در مقایسه با اواسط و اواخر این دوره در زیرمقیاس های چندگانه دشواری های بین فردی نمره های بالاتری کسب می کنند. الگوی متمایز اثر معنادار جنس در زیرمقیاس های چندگانه دشواری های بین فردی بر نقش محوری فرایند اجتماعی شدن نقش جنسی و اثر معنادار گروه های سنی در ابعاد مختلف دشواری های بین فردی بر نقش مهم دیدگاه شناختی اجتماعی الکایند درباره تحول نوجوان تاکید می کنند.

هدف پژوهش حاضر شناخت چگونگی اسناد حالت های ذهنی، پیش بینی رفتار عامل های انسان و غیرانسان (خدا، فرشته و جادوگر) و چگونگی تحول آنها در کودکان بود. 150 کودک (79 دختر و 71 پسر) 3 تا 7 ساله از مهد کودک ها و مراکز پیش دبستانی شهر شیراز انتخاب شدند. برای هر کودک، دو تکلیف باور غلط (خانه عروسک و محتوای شگفت انگیز) به شیوه انفرادی اجرا شد و چگونگی پیش بینی رفتار عامل ها بر اساس باورهای غلط مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که کودکان رفتار جادوگر (عامل غیرانسان) را شبیه به عامل انسان پیش بینی می کنند. در مورد دیگر عوامل غیرانسان (فرشته و خدا)، نتایج با یافته های مربوط به جادوگر همسو نبودند. به عبارت دیگر، از دیدگاه کودکان این عوامل با کمترین سطح باور غلط عمل می کنند. در مجموع، نتایج حاکی از آن بود که با افزایش سن، کودکان به شیوه های متفاوتی رفتار عامل های انسان و غیرانسان را پیش بینی می کنند. به نظر می رسد که فرهنگ و آموزه های خانواده نقش بسزایی در پیش بینی رفتار عامل ها و تفکیک آنها دارند.

به منظور تعیین میزان شیوع ناتوانی های خاص خواندن و نوشتن در دانش آموزان مقطع ابتدایی، 3282 نفر از دانش آموزان پایه های سوم، چهارم و پنجم مناطق هفت گانه آموزشی استان قم بر اساس روش نمونه برداری طبقه ای انتخاب شدند. در وهله اول، معلمان فهرست نشانه های ناتوانی های یادگیری (فوست و لو، 1995) را برای هر دانش آموز تکمیل کردند. سپس، کسانی که بیش از سه نشانه ناتوانی خاص یادگیری را داشتند به آزمون های خواندن و نوشتن محقق ساخته پاسخ دادند. ماتریس های پیشرونده ریون (ریون، 1956) در مورد دانش آموزانی که نمره پایین تر از نمره ملاک گرفتند، اجرا شد. در نهایت، 3130 دانش آموز که نمره های آنها در آزمون های خواندن و نوشتن پایین تر از نمره ملاک بود و فاقد نقایص هوشی، بینایی، شنوایی و حرکتی بودند، نمونه پژوهش را تشکیل دادند. یافته ها نشان دادند که (1) میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن در استان قم، 1.55 درصد و ناتوانی خاص نوشتن، 1.34 درصد است، (2) بین دختران و پسران تفاوت معنادار وجود ندارد، (3) سه پایه تحصیلی از نظر میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن تفاوت معنادار دارند و (4) بین مناطق هفت گانه استان قم در میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن و نوشتن تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به یافته های پژوهش حاضر که نمایانگر تعداد قابل توجه دانش آموزان مبتلا به ناتوانی های خاص است، نیاز به اقدام پیشگیرانه و درمانی در این زمینه آشکار می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی روند تحولی حافظه کاذب کودکان 7 تا 12 ساله بود. 117 دانش آموز پایه های اول، سوم و پنجم دوره ابتدایی با روش نمونه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان با استفاده از فهرست های اصلی و فهرست های متناسب با سن برنامه دیس - رودیگر - مک درمت (رودیگر و مک درمت، 1995) مورد سنجش قرار گرفتند. داده ها با بهره گیری از روش تحلیل واریانس چندمتغیری تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که با افزایش سن، یادآوری و بازشناسی صحیح و بازشناسی کاذب فهرست های اصلی و یادآوری صحیح، یادآوری و بازشناسی کاذب فهرست های متناسب با سن، افزایش می یابند. همچنین، نتایج حاکی از آن بودندکه فهرست های متناسب با سن نسبت به فهرست های اصلی برنامه دیس - رودیگر - مک درمت ابزار مناسب تری برای بررسی تحولی حافظه کاذب اند.

این پژوهش با هدف تعیین روایی و اعتبار ویرایش چهارم مقیاس هوش و کسلر کودکان (WISC-IV، و کسلر، 2003 الف)، در دانش آموزان 6-16 ساله استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. برای بررسی روایی ویرایش چهارم مقیاس هوش و کسلر کودکان از مقیاس تجدیدنظر شده هوش و کسلر کودکان (WISC-R، و کسلر، 1974) و ماتریس های پیشرونده ریون (ریون، 1938) استفاده شد. نتایج روایی نشان داد که بین ویرایش چهارم مقیاس هوش و کسلر کودکان، مقیاس تجدیدنظر شده هوش و کسلر کودکان و ماتریس های پیشرونده ریون در بخش های مرتبط همبستگی معنادار وجود دارد. اعتبار آزمون با روش های دونیمه سازی و بازآزمایی محاسبه شد. ضرایب اعتبار دو نیمه سازی کلیه زیرمقیاس ها در حد کافی تا عالی بودند. ضرایب اعتبار بازآزمایی کلیه زیرمقیاس ها به غیر از زیرمقیاس مفاهیم تصویری نیز در حد کافی تا عالی بودند. از این مقیاس، علاوه بر سنجش بهره هوشی افراد 6 تا 16 ساله می توان برای تشخیص اختلال یادگیری، اختلال نارسایی توجه، آسیب مغزی، اختلال های اضطراب و وسواس بهره گرفت.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی بازی درمانگری گشتالتی در کاهش هراس اجتماعی دانش آموزان پایه چهارم دبستان انجام شد. بدین منظور به روش نمونه برداری خوشه ای تصادفی از بین فهرست مدارس دخترانه منطقه دو آموزش و پرورش شهر تهران، دو مدرسه انتخاب و پس از اجرای فرم معلم سیاهه نشانه مرضی کودک (CSI-4، گادو و اسپیرافکن، 1994) 12 دانش آموز (میانگین=11) انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه مساوی آزمایشی و گواه قرار داده شدند. طرح تحقیق از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. اعضای گروه آزمایشی 10 جلسه، به مدت یک ساعت و سی دقیقه، تحت بازی درمانگری گشتالتی به صورت گروهی قرار گرفتند. بعد از پایان جلسه های درمانگری، فرم معلم سیاهه نشانه مرضی به عنوان پس آزمون در دو گروه اجرا شد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که بازی درمانگری گشتالتی سبب کاهش نمره های عامل های تشخیص و شدت اختلال هراس اجتماعی در مرحله پس آزمون می شود.

این نکته که پرخاشگری می تواند به منزله یک مشکل رفتاری مهم در افراد مبتلا به ناتوانی تحولی نمایان شود، همواره مورد تایید قرار گرفته است. اغلب پژوهش ها نه تنها بر میزان شیوع پرخاشگری در افراد دارای درجات متفاوت ناتوانی عقلی وخیم، اختلال های طیف درخودماندگی و ترکیبی از آن دو متمرکز شده اند، بلکه بر تاثیر رفتار پرخاشگرانه بر تحول فردی شامل کنش وری شناختی، سازشی و اجتماعی نیز تاکید کرده اند. در ادبیات پژوهشی به انواع مختلف برنامه های مداخله ای اشاره شده است که اثربخشی آنها در حذف یا کاهش رفتار پرخاشگرانه در یک دامنه سنی معین با درجات متفاوتی از ناتوانی های تحولی به اثبات رسیده است. بسیاری از بررسی ها کاربرد موفقیت آمیز تغییر پیشایندها، راهبردهای مبتنی بر تقویت و دستکاری پیامدها را گزارش داده اند. در مقاله ای که در این شماره در اختیار خوانندگان قرار می گیرد، بررسی های مداخله رفتاری در افراد 3 تا 18 ساله واجد ناتوانایی های تحولی که بین سال های 1980 و 2009 منتشر شده اند، به طور جامع و متمرکز مرور می شود.