نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی)
سال:1390 | دوره:22 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

انتخاب مکان مناسب پل روی رودخانه به معیارهای زیادی همچون اقتصادی، حمل و نقل و ژئومورفولوژی وابسته است. در این مقاله مناسب ترین مکان ها برای احداث سازه پل در یک مطالعه موردی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی در محیط GIS شناسایی می شوند. ابتدا طول رودخانه بر اساس خصوصیات مشابه به چندین بازه تقسیم بندی می شود که هر کدام، یک گزینه برای انتخاب محل ساخت پل می توانند باشند. سپس معیارهای اصلی مکان یابی معرفی و با استفاده از آنها، لایه های مختلف GIS تعریف می شوند. گزینه هایی که حداقل معیارهای فنی مورد نیاز برای ساخت پل را تامین ننمایند، حذف می شوند. گزینه های باقیمانده نسبت به هر یک از سه معیار تعریف شده وزن دهی می شوند. معیارها نیز با توجه به نظرات سه کارشناس خبره با یکدیگر مقایسه زوجی می شوند. بمنظور در نظر گرفتن عدم قطعیت مقایسات زوجی از منطق فازی استفاده می شود. سرانجام، بهترین گزینه ها بر اساس روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی رتبه بندی می شوند. همچنین با توجه به وجود یک پل قدیمی در منطقه، دو سناریوی وجود یا عدم وجود پل قدیمی نیز بررسی می شود.

در محیط های صنعتی واقعی، ممکن است ماشینی به دلایل مختلف (مانند نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه) در طول افق برنامه ریزی در دسترس نباشد. در تحقیق حاضر، محدودیت دسترسی به ماشین ها از نوع قطعی (تحت عنوان محدودیت نت) و در حالت دسترسی نامعین بررسی شده است. پس از مدل سازی مساله، برای حل آن، الگوریتم ژنتیک توسعه یافته ای با کروموزوم های دوبعدی پویا که در آن برای حل زیرمساله نت یک الگوریتم ابتکاری دیگری نیز پیشنهاد شده؛ ارائه شد. عملکرد الگوریتم پیشنهادی در دو حالت مورد ارزیابی قرار گرفت. در حالت اول عملکرد نسخه توسعه یافته از الگوریتم پیشنهادی، با یک روش تکاملی موجود در ادبیات مقایسه شد که برای سه سطح انعطاف پذیری جزئی، متوسط و کامل به ترتیب نشانگر %3.9، %4.59 و %4.55 بهبود در شاخص «بهترین جواب به دست آمده» و نیز %4.9، %5.33 و %4.60 بهبود در شاخص «میانگین جواب های به دست آمده» است. در حالت دوم نیز روش پیشنهادی بر اساس شاخص «میانگین تابع هدف» در حالت وجود یک، دو و سه فعالیت نت به ترتیب با میانگین %4.86، %9.48 و %11.75 افزایش، از عملکرد مطلوبی برخوردار است. نتایج محاسبات در هر دو حالت رجحان روش حل پیشنهادی را در زمینه های کیفیت جواب ها و سرعت همگرایی، نشان می دهد.

رتبه بندی ریسک های یک پروژه به ویژه زمانی که تعداد عوامل ریسک زا افزایش می یابد به عنوان بخشی مهم از فرایند پیچیده مدیریت ریسک محسوب می شود. در این تحقیق نخست ساختار جامعی از ریسک های اصلی پروژه های تونل سازی در قالب 17 دسته اصلی و 196 زیرسطح تهیه شده و سپس این ریسک ها در عملیات تونل سازی سد سیمره در جنوب غرب ایران رتبه بندی شده است. بدین منظور از روش تصمیم گیری گروهی و میانگین وزین جهت جمع آوری و تجمیع نظر خبرگان و از روش تخصیص خطی به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چندشاخصه جهت تعیین رتبه ریسک ها استفاده شده است. شاخص های رتبه بندی در دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم شده اند. شاخص اولیه بر مبنای احتمال و میزان اثرگذاری ریسک ها بر اهداف اصلی پروژه (زمان، هزینه، کیفیت و عملکرد) با وزن های متفاوت تعیین شده است. دسته دوم شاخص ها شامل اثرات اجتماعی- اقتصادی، اثرات زیست محیطی، نزدیکی زمان وقوع ریسک، میزان مواجهه با ریسک، عدم اطمینان تخمین و میزان مدیریت پذیری ریسک است. با کمک روش تخصیص خطی ریسک ها با توجه به شاخص های گوناگون بهتر ارزیابی می گردند و در نتیجه واقع بینانه تر رتبه دهی می شوند. بر اساس نتایج بدست آمده، عوامل اقتصادی و شرایط حقوقی به ترتیب بیشترین و کمترین رتبه ریسک را به خود اختصاص می دهند.

امروزه آگاهی از عملکرد در تمامی ابعاد مالی و غیر مالی برای تصمیم گیری مدیران سازمان امری حیاتی محسوب می شود. مدلهای مختلفی برای اندازه گیری عملکرد توسعه داده شده که از جمله آن ها، چارچوب کارت امتیازی متوازن می باشد. در این رویکرد هر سازمان از چهار جنبه مالی، مشتریان، فرآیندهای داخلی و رشد و یادگیری مورد توجه قرار می گیرد. سازمانها با بهره گیری از کارت امتیازی متوازن می توانند اجرای استراتژی را در وجوه مختلف دنبال کرده و بر عملکرد استراتژیک خود مدیریت داشته باشند. در این راستا توصیف دقیق و کامل استراتژی ها بگونه ای که تمامی اعضای سازمان آنها را درک کرده یک ضرورت است که این امر، با تهیه نقشه استراتژی تحقق خواهد یافت. تحقیقات گوناگونی پیرامون کارت امتیازی متوازن انجام شده، لکن به چگونگی تعیین روابط علی معلولی مابین اهداف و ترسیم نقشه استراتژی توجه جدی نشده است. در این مقاله با استفاده از تکنیک دیماتل به ارائه رویکردی جهت تعیین روابط علی معلولی و ترسیم نقشه استراتژی پرداخته می شود. در ادامه با توجه به نتایج مدل دیماتل، فرایند تحلیل شبکه و همچنین روابط بین معیارها، اهداف مختلف کارت امتیازی متوازن وزن دهی شده و در نهایت نتایج اجرای مدل پیشنهادی در یکی از شرکت های بزرگ ماشین سازی ارائه می گردد.

کاربرد روش های کنترل کیفیت آماری در بخش بهداشت و درمان، روز به روز در حال گسترش است. در کاربردهای متداول کنترل فرایند آماری، کیفیت فرآیند یا محصول توسط رابطه بین دو یا چند متغیر بیان می شود. این دسته از مسائل در قالب مفهومی به نام «پروفایل» مورد بررسی قرار می گیرند و نقش مهمی در فرآیند کنترل آماری ایفا می کنند. با وجود استفاده موردی موفق از روش پایش پروفایل ها در صنعت، این روش تاکنون در بهداشت و درمان برای پایش بیماری ها مورد استفاده قرار نگرفته است. در این مقاله، پایش پروفایل، در دو فاز I و II، بر روی تست عملکرد ریه یک بیمار انجام گرفت. از مدل های پروفایل، رگرسیون چند جمله ای برای این مطالعه مناسب تشخیص داده شد و از بین روش های موجود در پایش پروفایل های چند جمله ای ، روش آماره F در فاز I، و روش چند جمله ای های متعامد در فاز II، انتخاب شدند. اجرای یک مطالعه موردی واقعی نشان داد که این روش در بهبود بهداشت و درمان نیز مناسب و کارامد است.

لجستیک امداد بلایا یکی از فعالیت های اصلی مدیریت بلایا می باشد. اهمیت درنظر گرفتن عدم قطعیت در این مبحث، سبب ایجاد انگیزه جهت توسعه ابزارهای تصمیم گیری مناسب برای غلبه بر پارامترهای غیرقطعی و نادقیق در مساله طراحی سیستم لجستیک امداد شده است. این مقاله یک رویکرد جدید برنامه ریزی امکانی چندهدفه را برای مدل سازی مساله سیستم توزیع امداد با تقاضاها و عرضه های نادقیق، هزینه های راه اندازی و هزینه های حمل و نقل نادقیق ارائه می دهد. مدل ارائه شده شامل دو هدف می باشد. هدف اول کمینه سازی مجموع هزینه ها (شامل هزینه های راه اندازی، هزینه حمل و نقل و هزینه های کمبود) و هدف دوم بیشینه نمودن رضایت مندی نقاط آسیب دیده است. برای حل مدل برنامه ریزی امکانی چندهدفه ارائه شده، یک رویکرد حل برنامه ریزی فازی تعاملی دومرحله ای پیشنهاد شده است. نتایج محاسباتی، اهمیت و کارایی مدل امکانی پیشنهادی بعلاوه سودمندی رویکرد حل ارائه شده را برای مسائل تصمیم گیری واقعی نشان می دهند.

موفقیت شرکت های تولیدی و خدماتی مستلزم «تعریف دقیق چشم انداز و اهداف»، «تدوین صحیح استراتژی ها»، «تدوین صحیح برنامه های عملیاتی پروژه ها و اولویت بندی آنها»، «اجرای درست برنامه ها» و «ارزیابی درست و عادلانه عملکرد و تحلیل انحرافات» و انجام اصلاحات هوشمندانه در فرآیند پنج گانه فوق می باشد. امروزه چالش اصلی مدیران ارشد سازمان ها، تدوین درست استراتژی ها و پیاده سازی صحیح آن می باشد. تجربه نشان داده است که بسیاری از استراتژی های درست تدوین شده، در مرحله عمل با شکست مواجه می شوند و از دلایل آن عدم انتقال درست استراتژی در سرتاسر سازمان و نیز محدودیت بودجه و زمان و تخصیص ناکارای منابع به انجام پروژه ها و اقداماتی است که بعضا از اولویت استراتژیک و اهمیت بالایی در جهت دستیابی به اهداف، برخوردار نیستند، اما قسمت اعظم منابع بهبود را به خود اختصاص می دهند. این مقاله، چارچوبی مبتنی SWOT،BSC ، QFD و EFQM و Strategy Map را برای حل مشکل فوق، تشریح می کند. این چارچوب برای فرموله کردن استراتژی و پیاده سازی آن در شرکت پست جمهوری اسلامی ایران بکار گرفته شده است.

مساله انتخاب تامین کنندگان یکی از مهمترین مسائلی است که در موفقیت زنجیره تامین اثر میگذارد و در سال های اخیر محققان بسیاری به آن پرداخته اند. در این میان استفاده از مدل های ریاضی همواره با استقبال مواجه بوده اند. مدل برنامه ریزی خطی چند هدفه و عدد صحیح ارائه شده در این مقاله نیز، ابزاری است برای کاهش هزینه های زنجیره تامین که علاوه بر تامین کنندگانی که مستقیما با سازمان در ارتباطند، خصوصیات تامین کنندگان سطح دوم را نیز مورد بررسی قرار می دهد و با طراحی یک شبکه تامین میزان جریان کالاها بین خریدار و تامین کنندگان منتخب در هر دو سطح را مشخص می کند. همچنین ویژگی مهم این مدل چند محصولی بودن آن است که امکان سفارش ترکیبی از محصولات مختلف را به صورت همزمان و در شرایط تخفیف برای تامین کنندگان لایه اول برآورده می کند. در نهایت صحت مدل با مثال های عددی سنجیده می شود.