نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی)
سال:1390 | دوره:22 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

مساله چیدمان پویای تسهیلات، شاخه ای از مسائل چیدمان تسهیلات است که در آن مقدار جریان مواد در دوره های مختلف زمانی در طول افق برنامه ریزی، ثابت نبوده و با تغییرات همراه است. غالب مطالعات صورت گرفته در این زمینه، با فرض معلوم و قطعی بودن اطلاعات جریان در دوره های مختلف زمانی، همراه بوده اند. حال آنکه در محیط های کسب و کار امروزی که پویایی و عدم قطعیت، دو جزء لاینفک آنهاست، این فرض چندان منطقی به نظر نمی رسد. در این مقاله مساله چیدمان پویای تسهیلات، در شرایط وجود ابهام در اطلاعات جریان، مورد مطالعه قرار گرفته است. در این راستا، حجم تقاضای محصولات (و به تبع آن حجم جریان مواد) در قالب اعداد فازی، با توابع عضویت متفاوت، تعریف شده اند. مدل سازی مساله در چارچوب برنامه ریزی فازی و در قالب سه مدل ارزش انتظاری، برنامه ریزی با قید احتمالی و برنامه ریزی بر مبنای شانس، انجام شده و برای حل مدل ها، یک الگوریتم هوشمند ترکیبی ارائه شده است. در پایان با ذکر یک مثال عددی، کارایی الگوریتم در حل مدل های فازی مساله چیدمان پویای تسهیلات، مورد بررسی قرار گرفته است.

اطلاع داشتن از زمان واقعی تغییر در پارامترهای یک فرآیند تولید، به کاربران این امکان را می دهد تا علل ریشه ای تغییر را در زمان کوتاهتر و با دقت بیشتر شناسایی کنند. در فرآیندهای با کیفیت بالا، بدلیل حساسیت و اهمیت زیاد رسیدن به نقص صفر، برآورد این زمان دستاوردهای ارزشمندی را به همراه خواهد داشت. در این مقاله، مقایسه ای میان عملکرد برآوردکننده درستنمایی بیشینه و برآوردکننده های ذاتی نمودارهای کنترل تجمعی هندسی (CUSUM) و میانگین موزون درستنمایی(EWMA)  صورت گرفته است. همچنین، با استفاده از رویکرد تابع احتمالی، یک مجموعه اطمینان برای نقطه تغییر پیشنهاد شده است. نتایج حاصل از شبیه سازی مونت کارلو برتری عملکرد برآوردکننده پله ای ساده را نسبت به برآوردکننده های ذاتی نشان می دهد.

مساله زمانبندی کارِ کارگاهی منعطف Flexible Job Shop))، حالت توسعه یافته زمانبندی کارِ کارگاهی Job Shop)) است که در آن هر عملیات می تواند توسط بیش از یک ماشین از میان مجموعه ماشین های موجود انجام شود. این مساله در زمره مسائل NP-hard طبقه بندی می شود و برای حل آن با دو زیر مساله مواجه هستیم. نخست اینکه، نحوه تخصیص هر فعالیت به ماشینی از میان ماشین های موجود که قادر به پردازش فعالیت مورد نظر است تعیین شود و سپس توالی فعالیت های تخصیص یافته مشخص گردد. واضح است که دستیابی به پاسخ بهینه، حتی در ابعاد کوچک دشوار و بسیار زمان بر است در این مقاله یک الگوریتم ممتیک جهت کمینه کردن حداکثر زمان تکمیل و بدست آوردن جواب بهینه مسائل کوچک و بهترین جواب مسایل متوسط و بزرگ ارائه می شود.در این مقاله همچنین به منظور بهبود جواب های حاصل از الگوریتم ممتیک و کاهش حداکثر زمان تکمیل فرض ایجاد وقفه در انجام کارها را نیز در نظر می گیریم.

افزایش جمعیت و توسعه صنعتی در کشور به دنبال خود رشد در تقاضای انرژی الکتریکی را موجب خواهد شد. تامین این انرژی سرمایه گذاری در احداث واحدهای نیروگاهی و مصرف سوخت فسیلی را به دنبال خواهد داشت که این امر تبعات مختلفی به همراه دارد. از سویی دیگر مدیریت سمت تقاضا رویکردی در جهت منطقی سازی مصرف و کاستن از نرخ رشد تقاضا است. با توجه به ماهیت علت و معلولی بخش انرژی و تاثیر متقابل متغیر ها در این بخش و نیز پیچیدگی های حاکم بر آن لازم است تا به کمک ابزارهایی، سیاستهای اتخاذ شده در این بخش مورد آزمون قرار گیرد. در این مقاله با استفاده از رویکرد سیستمهای دینامیکی مدلی ارائه شده که به کمک آن می توان اثرات ناشی از دو جهت گیری توسعه بخش عرضه و کنترل سمت تقاضا را با هم مقایسه نمود. در این تحقیق که برای اولین بار بدین شکل برای بخش انرژی در ایران صورت گرفته، در ابتدا بصورت کلان به موضوع نگاه شده و پس از ارائه یک مدل کلی برای بررسی رفتار و برهم کنش متغیرهای کلان در زنجیره انرژی الکتریکی ایران، بخشی از مدل کلی جهت بررسی جزئی تر انتخاب شده و مدل برای این بخش که بخش عرضه میباشد، توسعه داده شده و در نهایت مدل با استفاده از اطلاعات موجود حل شده است. نتایج حاصل از اجرای این مدل حاکی از آن است که دینامیک سرمایه گذاری و روند احداث همه فناوریها در حالت مدیریت بخش تقاضا، شرایط بهتری را نسبت به حالتی که گرایش به سمت توسعه بخش عرضه است، ایجاد می کند.

یکی از روش هایی که به کمک آن می توان مسائل ترکیب تولید را به راحتی حل نمود، روش تئوری محدودیت ها می باشد. ولی این روش در برخی از مسائل و شرایط دارای نقایصی می باشد که محققین را بر آن داشته است که این تئوری را تغییر داده و تحت عنوان تئوری محدودیت های اصلاح شده ارائه دهند تا علاوه بر مزایای این تئوری، معایب آن را نیز پوشش دهند. اما این تئوری برای شرایطی که تمام پارامترها قطعی می باشند، مطرح شده است. ولی در دنیای واقعی تولید، معمولا پارامترهایی نظیر ظرفیت، سود و زمان پردازش غیر قطعی می باشند. از سوی دیگر تئوری مجموعه های فازی نیز مانند یک ابزار مناسب برای مدیریت تولید در زمانی که پویایی محیط تولید مانع تعیین دقیق تابع هدف، محدودیت ها و سایر پارامترهای مدل می شود، کاربرد دارد. لذا در این مقاله سعی گردیده است الگوریتمی بر مبنای تئوری محدودیت های اصلاح شده و منطق فازی ارائه شود. نتایج نشان دهنده کارایی و انعطاف پذیری این الگوریتم می باشد.

یکی از تلاشها و دغدغه ها در سیاستهای تولید کششی به منظور دستیابی به هدف غائی تولید به هنگام، کاهش میزان سطح موجودی در حالی است که میزان نرخ خروجی و سطح خدمت کاهش نیابد. این مقاله، به ارائه یک مدل ترکیبی جدید می پردازد که در شکل گیری آن از سیاستهای کنترلی کانبان، ذخیره پایه و کانویپ بهره برده شده است، سپس نحوه کارکرد مدل با ارائه یک مثال سه مرحله ای با پارامترهای احتمالی نشان داده شده است. نتایج بدست آمده با استفاده از شبیه سازی مدل و حل مسائل مختلف، حاکی از آن است که سطح موجودی مدل پیشنهادی به میزان قابل قبولی کاهش یافته است. همچنین جهت نشان دادن برتری مدل از تحلیل پوششی داده ها با ارائه یک سری از شاخص های عملکردی بهره گرفته شد.

استفاده از مدل های ریاضی و رویکرد تحقیق در عملیات در برنامه ریزی و زمان بندی مسابقات ورزشی با توجه به گسترش رشته ها و افزایش محدودیت ها و پیچیدگی های مسابقات، افزایش چشم گیری یافته است. لیگ های حرفه ای فوتبال نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در این مقاله مساله زمان بندی لیگ برتر فوتبال ایران با توجه به معیارهای وقفه و اثر انتقال به جلو مورد بررسی قرار می گیرد. علاوه بر این، یک معیار جدید تحت عنوان «وقفه برای تیم های مطرح» معرفی شده است که تا کنون در مساله زمان بندی ورزشی در نظر گرفته نشده است. برنامه زمان بندی طی سه مرحله که در هر مرحله اهداف متفاوتی دنبال می شود، بدست می آید. در این مراحل سه گانه از روشی هایی مبتنی بر تئوری گراف و الگوریتم تبرید شبیه سازی شده استفاده شده است. در نهایت جواب های بدست آمده از الگوریتم با وضع موجود و همین طور با جواب های موجود در ادبیات موضوع مقایسه شده اند که کارایی خوب الگوریتم حل را نشان می دهد.

هدف اصلی استقرار تجهیزات و طراحی سیستم های خدماتی، پوشش تقاضای مشتریان بالقوه است. بسیاری از مدل های مکان یابی با هدف پوشش توسعه پیدا کردند و محدودیت ها، جزئیات مساله و جنبه های مختلفی از آن را مورد بررسی قرار دادند. در این مقاله مدل مکان یابی-تخصیص حداکثر پوشش با امکان ایجاد ازدحام در یک محیط رقابتی توسعه یافته است. در مدل پیشنهادی چندین ویژگی مهم یعنی مدل های تعامل فضایی، ازدحام، محیط رقابتی مبتنی بر انتخاب مشتری و تقاضای احتمالی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مدل حداکثر نمودن درصد تقاضای جذب شده توسط تجهیزات خدمتدهی در محیط رقابتی است. برای حل مدل با ابعاد کوچک از نرم افزار بهینه سازی لینگو 8 و الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک استفاده شده است. اما با توجه به پیچیدگی مساله و ماهیت غیرخطی آن، نرم افزار لینگو 8 توانایی حل مسایل با ابعاد بزرگ را ندارد و مسایل با ابعاد بزرگتر با استفاده از الگوریتم ژنتیک پیاده سازی شده است. نتایج عددی، اثربخشی الگوریتم پیشنهادی را برای حل مدل تایید می کند و نشان می دهد که به کار گیری نظریه صف در طراحی سیستم های خدماتی، بهبود استراتژی های مختلف خدمتدهی، افزایش رضایت مشتریان و ارتقای فرآیندهای کسب و کار سازمان را در بر خواهد داشت

در این تحقیق، ابتدا با مطالعه منابع مختلف شکاف های پیاده سازی سیستم های مدیریت دانش شناسایی شده اند و بر اساس چارچوب 6 شکاف ارائه شده توسط لین و تی سنگ، وضعیت هر یک از این شکاف ها با استفاده از آزمون های آماری و بکارگیری نرم افزار اس پی اس اس در شرکت مورد بررسی قرار گرفت تا بر اساس نتایج بدست آمده تعیین گردد که با وضعیت موجود آیا شرکت در روند پیاده سازی سیستم مدیریت دانش خود دچار مشکل می گردد یا اینکه زمینه پیاده سازی این سیستم برای شرکت تا حد قابل قبولی فراهم می باشد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که شکاف های مدیریت دانش در شرکت به چشم می خورد و بمنظور پیاده سازی موفق این سیستم لازم است که پیش از اقدام به پیاده سازی تا حدودی به وضعیت این شکاف ها رسیدگی گردد. بر اساس نتایج بدست آمده و دلایل رخداد هر یک از شکاف ها تلاش گردید تا با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات سعی در کمینه نمودن اثر هر یک از آنها نمائیم. با توجه به دلایل رخداد هر یک از شکاف ها لیستی از ابزارهای فناوری اطلاعات مناسب بطور کلی تهیه گردید. پس از آن به شناسایی ابزارهای داخلی شرکت پرداخته شد تا با بررسی عملکرد آنها تعیین گردد آیا می توان با نحوه عملکرد فعلی آنها در شرکت و یا تغییر نحوه کاربری آنها، میزان تاثیر این شکاف ها را به حداقل ممکن رساند. در نهایت بر اساس چارچوب انتخابی و لیست ابزارهای فناوری اطلاعات شرکت، چارچوب مناسب ارائه گردیده است.