نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی)
سال:1387 | دوره:19 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

با پیدایش حوزه های جدید فناوری، اقتصاد موسوم به اقتصاد دانشی و تحولات ناشی از جهانی شدن، سیاستگذاری علم و فناوری دیگر فرایند ساده ای چون اولویت گذاری چند فناوری و سپس تاکید روی آنها نیست، بلکه سیستمی پیچیده است که تمام ابعاد جامعه را در بر می گیرد.این مقاله با هدف تحلیل چالشهای پیش روی سیاست گذاری علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران، و سناریوهای پیش روی ایران، نخست مطالعات مربوط به تغییر انگاره های اقتصادی، مدیریتی، علمی، فناوری، اجتماعی و جهانی شدن، و تاثیرات آنها در سازمانها، شرکتها و جوامع به منظور به دست آوردن درکی درست از دشواریها و پیچیدگی های پیش روی سیاست گذاری علم و فناوری را ترکیب می نماید. در گام بعدی چشم انداز و چالشهای داخلی ایران تبیین می گردد. در مرحله سوم با مروری بر مدلهای مختلف تدوین سیاست، متدولوژیها و ابزارهای مناسب معرفی می گردد. در انتها نیز سناریوهای مختلف پیش روی کشور بحث می شود.

در بسیاری از سیستمها برای تجزیه و تحلیل مسایل مختلف آن و یا اصولا جهت طراحی، استقرار و توسعه سیستمها، تکنیک هایی لازم است که بتوانند حالتها و شرایط خاص و حالات تصادفی سیستم را نیز مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. از جمله این تکنیکها و روشها در حوزه مهندسی، سیستمها و مدیریت، شبیه سازی بعنوان یکی از کارآمدترین تکنیکهای شناخته شده است.از جمله توانمندیها و قابلیتهای شبیه سازی این است که سیستم مورد مطالعه را تحت شرایط خاص و بحرانی و احتمالی که سیستم با آن مواجه خواهد بود، بررسی و تجزیه و تحلیل می نماید. این قابلیت منحصر بفرد شبیه سازی وابستگی شدیدی به اعداد تصادفی دارد. بعبارت دیگر پایه اصلی توانمندی شبیه سازی بر اعداد تصادفی استوار است.بنا به عقیده برخی از دانشمندان علم شبیه سازی، اعداد تصادفی در حکم پیچ و مهره های شبیه سازی مطرح هستند. از سوی دیگر هر چه تولید اعداد تصادفی با معیارهای تصادفی بودن سازگارتر باشند، بالطبع تاثیر بسزایی در جهت اثربخشی مدلسازی و تجزیه و تحلیل نتایج شبیه سازی خواهد داشت. در این مقاله ابتدا دنباله های مختلف اعداد تصادفی و یا بعبارت صحیح تر اعداد شبه تصادفی، مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. سپس چند روش از روشهای معمول و ساده تولید اعداد تصادفی مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل شده بخوبی نشان می دهد اگر چه این روشها ساده هستند اما تولید اعداد تصادفی توسط آنها دچار مشکل و به اصطلاح از هم پاشیدگی می شوند. پس از آن تلاش شده است با استفاده از نتایج تحلیلهای بدست آمده روش تلفیقی بر مبنای ترکیبی از روشهای موجود برای تولید اعداد تصادفی ارایه گردد.

از جمله عوامل مهم ایجاد کننده مزیت رقابتی در کسب و کار و تولید، استفاده از منابع مشترک است. این امر باعث شده در محیط رقابتی و پویای امروز، بهره گیری از رویکرد اشتراک منابع در کانون توجه مدیران قرار گیرد. در این رویکرد با اشتراک منابع، و از طریق راهبرد سکوی مشترک امکان تولید طیف وسیعی از محصولات، توام با حداقل تنوع در عوامل تولید فراهم می گردد. این در حالی است که اکثر کارخانجات و صنایع تولیدی در یک نظام مبتنی بر شبکه، تلاش می کنند زمینه ایجاد جریان ارزش را از مرحله تامین منابع تا تحویل محصول به مشتری به نحو موثرتری برنامه ریزی و مدیریت نمایند. از جمله مصادیق این راهبرد در طول زنجیره تامین، مشترک سازی مولفه های محصول و سکوی مشترک است. بر این اساس در این مقاله، با هدف ارایه یک مدل ریاضی، سعی شده ضمن تصمیم سازی در خصوص انتخاب بهترین ترکیب مولفه های مشترک، اثر هزینه ای راهبرد مشترک سازی و میزان صرفه جویی های ناشی از آن به عنوان یکی از معیارهای کلیدی عملکردی در زنجیره تامین مبتنی بر سکوی مشترک مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد.

در این مقاله، مساله طراحی چیدمان ساختمان های چند طبقه مورد بررسی قرار می گیرد. تابع هدف کمینه سازی هزینه نقل و انتقال مواد در بین دپارتمان ها می باشد. بررسی ادبیات نشان می دهد که نتایج به دست آمده از حل این مساله قابل اجرا در عمل نمی باشد؛ پس از مدلسازی ریاضی، بعلت NP-hard بودن مساله، برای حل از دو الگوریتم ابتکاری استفاده شده است. اولین الگوریتم چیدمان ابتدایی دپارتمان ها را تولید می کند؛ سپس الگوریتم دوم به جابجایی دپارتمان ها با هدف کمینه سازی مقدار تابع هدف می پردازد. در نهایت تجزیه و تحلیل و مقایسه الگوریتم پیشنهادی انجام می شود. نتایج محاسبات نشان می دهد که الگوریتم پیشنهادی دارای کارایی بسیار بالایی در عمل و در دنیای واقعی می باشد.

چند مورد از خواص توزیع نمونه ای برآوردگر Cpk عبارتند از: نرمال بودن، استقلال و همتوزیع بودن داده است. در این مقاله امید ریاضی و واریانس و چولگی Cpk به روش آماری محاسبه شده است. نظر به اینکه توزیع نمونه ای، چولگی ضعیفی دارد می توان نتیجه گرفت که برآوردگر فاصله ای متقارن Cpk منطقی است. نیز یک برآوردگر فاصله ای متقاران طراحی شده است.

پس از استفاده از نگرش متدولوژی سطح پاسخ RSM در بحث طراحی پارامتر استوار RPD، با دو معادله my و sy روبرو می شویم که باید در آن مقادیر عوامل کنترل بگونه ای تعیین گردند که دو تابع هدف تا حد امکان به مقادیر ایده آل شان نزدیک باشند. برای رسیدن به این مقصود روش Lp متریک در این زمینه ارایه و در یک مثال عددی حداکثر – بهتر تحلیل حساسیت آن صورت گرفته است. همچنین در این مقاله اثر نادیده گرفتن عوامل اغتشاش غیر قابل کنترل در مرحله آزمایش در تخمین ضرایب و در جابجایی نقطه بهینه مورد تحلیل قرار گرفته است.

اندازه گیری قابلیتهای یادگیری سازمانی یکی از موضوعات با اهمیت در مطالعات سازمانی می باشد. مدلهای موجود در ادبیات با استفاده از نتایج آماری شرکتهای تولیدی استنتاج است. انسان محوری در صنایع خدماتی در برابر تکنولوژی محوری در صنایع تولیدی می تواند منجر به تفاوت هایی در این مدلها شود. در این مقاله با استفاده از یک مدل معادلات ساختاری سطح قابلیتهای یادگیری سازمانی در بیمارستانها اندازه گیری شده است که شامل چهار بعد تعهد مدیریت، دید سیستمی، فضای باز و آزمایشگری و انتقال و یکپارچه سازی دانش می باشد. نتایج نشان می دهد یادگیری سازمانی بوسیله این چهار بعد قابل اندازه گیری است و مدیران می توانند با استفاده از این ابزار قابلیت یادگیری سازمانی را بهبود دهند. همچنین قابلیت انتقال و یکپارچه سازی دانش بالاترین میانگین ها را داشته و قابلیت تعهد مدیریت پایین ترین میانگینها را به خود اختصاص داده است. مقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات قبلی نشان می دهد انسان محور بودن صنایع خدماتی باعث بهبود قابلیت انتقال و یکپارچه سازی دانش و دید سیستمی شود.

در این مقاله، مساله زمانبندی پروژه با محدودیت منابع در حالت چند مد و با معیار حداکثر کردن مقدار ارزش فعلی پروژه مورد مطالعه قرار می گیرد. جریان های نقدی مثبت و منفی در مدل لحاظ گردیده و به منظور نزدیکی هر چه بیشتر مدل به شرایط واقعی دو حالت مختلف برای جریان های نقدی مثبت در نظر گرفته شده است. جهت حل مدل پیشنهادی از دو الگوریتم فرا ابتکاری شبیه سازی تبرید و ژنتیک استفاده شده است و جهت تولید برنامه زمانبندی، روش زمانبندی دوسویه برای حالت چند مد توسعه داده شده و ساختار نمایش لیست فعالیت ها بکار گرفته شده است. در نهایت نتایج محاسباتی برای مجموعه ای از مسایل کتابخانه الکترونیک زمانبندی پروژه ارایه و مورد تجزیه و تحلیل واقع می گردد.

در این مقاله، مساله پوشش مجموعه چند هدفه مورد نظر، یکی از مدل های مسایل مکان یابی – تخصیص بوده که هدف آن کمینه سازی هزینه استقرار تسهیلات و افزایش تامین فرکانس تقاضا در ساختار مورد نظر می باشد بطوریکه، هر مشتری (منطقه) حداقل تحت پوشش یک تسهیل قرار گیرد. این مساله به دلیل پیچیدگی های محاسباتی در زمره خانواده مسایل NP-Hard قرار گرفته و حل آن از راه های معمول و دقیقی همچون: روش وزن دهی، روش حدی، روش GP، روش LP متریک و... با توجه به ابعاد بالای مساله، زمان بر و غیرکارا می باشد. در این مقاله، الگوریتم شبیه سازی تبرید به عنوان یکی از الگوریتم های فوق ابتکاری کارا که مبتنی بر جستجوی همسایگی در فضای جواب و پذیرش جواب های احتمالی و نامرغوب (جهت فرار از دام بهینه محلی و دستیابی به جواب بهتر) در حل مساله MOSCP می باشد، مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه نحوه کارکرد الگوریتم پیشنهادی ارایه و روایی و پایایی آن از طریق حل تعداد متنابهی از مسایل مختلف نشان داده شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که الگوریتم پیشنهادی از کارایی بالایی برخوردار بوده که قادر است در مدت زمان کوتاهی حل مناسبی برای مساله ارایه نماید.

در این مقاله، نوع جدیدی از مسایل بهینه سازی ترکیبی، با عنوان مساله مجاورت مصرف کنندگان ارایه می گردد. مجموعه ای از منابع را در نظر بگیرید که هر یک دارای ارزش وزنی مشخصی می باشد. همچنین مجموعه ای از مصرف کنندگان را در نظر بگیرید که از این منابع به طور مشترک استفاده می کنند. هر چیدمان مکانی از مصرف کنندگان در کنار یکدیگر، یک نقطه از فضای جواب مساله است. اگر در یک چیدمان مفروض، تمام مصرف کنندگان یک منبع مفروض به طور پیوسته در یک زنجیره مجاورت واقع شوند، ارزش وزنی منبع فوق، در تابع هدف افزوده می گردد. هدف مساله عبارتست از تعیین چیدمان مکانی مناسبی برای مصرف کنندگان، به گونه ای که بیشترین ارزش ممکن در تابع هدف افزوده گردد. یک مساله مجاورت مصرف کنندگان می تواند k بعدی باشد. در مقاله حاضر، روشی برای مدل سازی مساله یک بعدی به فرم برنامه ریزی ریاضی ارایه شده و تکنیکی ابتکاری برای حل آن مطرح می گردد. همچنین به عنوان یک نمونه کاربردی مناسب، چگونگی استفاده از این مساله برای رتبه بندی ریسک های پروژه تشریح خواهد شد.

هدف از این مقاله ارایه روشی مناسب جهت قیمت گذاری اختیار معامله مبتنی بر دو روش بلک شولز و درخت دوتایی می باشد. بدین منظور به بررسی این دو روش قیمت گذاری پرداخته شده است. آنالیز مدل ها در مقاله نشان می دهد که مدل بلک شولز مدلی مناسب جهت قیمت گذاری اختیار معامله سهم های با volatility پایین و مدل درخت دوتایی مدلی مناسب جهت قیمت گذاری سهم با با Volatility بالا می باشد. مدل پیشنهاد شده این مقاله مدلی ترکیبی از این دو روش بلک شولز و درخت دوتایی می باشد که فاکتور انتخاب روش عامل Volatility سهم می باشد. جهت محاسبه مقدار کمی که حد ممیز Volatility، به محاسبه میانگین Volatility بازار ایران پرداخته شده است. برای محاسبه این میانگین از 32 سهم بازار بورس تهران استفاده گردیده است. در نهایت مدل ارایه شده به دو روش ریاضی – تحلیلی و نظرسنجی از خبرگان اعتبارسنجی گردیده که نتایج آن در مقاله ذکر گردیده و اعتبار مدل توسط هر دو روش تایید گردیده است.