نشریه علوم (دانشگاه خوارزمی)
سال:1388 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

بر اساس گزارش های منتشر نشده از مرکز تحقیقات پسته کشور در رفسنجان در حال حاضر بسیاری از مناطق پسته کاری با افزایش میزان منیزیم در خاک مواجه هستند. در تحقیق انجام شده تاثیر زیادی عنصر منیزیم از طریق اعمال غلظت های متفاوت نمک سولفات منیزیم که به ترتیب حاوی 2.41، 1.21، 0.608 و 4.84 گرم/کیلوگرم سولفات منیزیم بود، بر گیاه پسته رقم بادامی در بستر خاک در یک آزمایش گلدانی و بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی بررسی شد. پس از برداشت گیاهان، مجموع طول ریشه، وزن خشک اندام های گیاه، تعداد اسپور حاصل از فعالیت قارچ های میکوریزی VAM در خاک، میزان آغشتگی ریشه گیاهان به میکوریز و محتوای یون هایCa ، Mg، K در ریشه و ساقه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از آنالیز داده ها نشان داد که با افزایش نمک سولفات منیزیم در خاک، اسپور قارچهای VAM، وزن خشک ساقه، ریشه و میزان آغشتگی ریشه به میکوریز و همچنین محتوای یون های کلسیم، منیزیم، پتاسیم گیاه افزایش یافت. افزایش یونهای منیزیم در ریشه بیش از ساقه بود.

گیاهان رشدیافته در شرایط هیدروپونیک با کلرید کادمیوم50 m M  تیمار شدند. میزان رشد و پارامترهای متابولیکی دخیل در تنش اکسیداتیو و پاسخ های آنتی اکسیدانی در اندام هوایی و ریشه های گیاهان تیمار شده بررسی شد. افزایش پراکسیداسیون لیپیدها، مرگ سلولی و تجمع پراکسید هیدروژن با اعمال کادمیوم موجب کاهش رشد و وزن خشک گیاهان گردید. میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گایاکول پراکسیداز (GPX) و گلوتاتیون ردوکتاز (GR) در گیاهان تحت تیمار با کادمیوم افزایش یافت. بنابرین اعمال کادمیوم50 m M  باعث افزایش فعالیت آنزیم های مسوول محافظت اکسیدانی در گیاه ذرت می شود.

در چند دهه اخیر تحقیقات متعددی برای ارزیابی پاسخ گیاهان به افزایش اشعه ماورای بنفش (UV)، در اثر کاهش لایه اوزون انجام گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی اثرات اشعه UV روی برخی از پارامترهای ساختاری و فراساختاری گیاه فلفل قلمی تحت شرایط گلخانه ای است. این گیاهان در شرایط یک نواخت محیطی رشد داده شدند و بعد از 35 روز تحت تیمار اشعه UV-A به مدت 15 روز و اشعه UV-C به مدت 8 روز قرار گرفتند. با بررسی های انجام گرفته مشخص شد که اشعه UV روی رشد ریشه تاثیر چندانی ندارد، ولی باعث کاهش رشد طولی ساقه می شود که این کاهش درمورد تیمار UV-C معنی دار بود. سطح برگ گیاهان تیمارشده با UV هم نسبت به شاهد کاهش نشان داد. اشعه UV روی ضخامت ریشه تاثیر چندانی نداشت، ولی باعث افزایش معنی دار ضخامت ساقه و برگ شد که این افزایش در تیمار UV-C بیش تر بود. همچنین تعداد و اندازه روزنه های گیاهان در اثر تیمار با UV افزایش پیدا کرد. از لحاظ فراساختاری هم مشاهده شد که اشعه UV باعث ایجاد تغییراتی در کلروپلاست سلول های مزوفیل برگ شده و تیلاکوئید های آن اتساع پیدا می کنند. همچنین محتویات نشاسته ای کلروپلاست در گیاهان تیمار کاهش پیدا کرد. اشعه UV باعث تشکیل کریستال هایی در پراکسی زوم سلول های مزوفیل شد که این کریستال ها به علت افزایش فعالیت کاتالاز، که یک آنزیم آنتی اکسیدان است، تشکیل می شوند. در این بررسی مشخص شد که گیاه فلفل قلمی در برابر اشعه ماورای بنفش حساس بوده و از لحاظ ساختاری و فراساختاری متحمل تغییراتی می شود. حساسیت این گیاه به اشعه UV-C بیش از UV-A بود.

شناسایی فلور سیانوباکتریایی و بررسی تغییرات جمعیتی آن ها در شالیزاری نمونه در کلات از اردیبهشت تا شهریور 1386 در طول دوره رشد برنج با نمونه برداری خاک در چهار مرحله صورت گرفت و همراه با آن عوامل فیزیکوشیمیایی مانند EC و pH و دما اندازه گیری شد. در مجموع، 23 گونه مربوط به 8 جنس از 5 خانواده شناسایی شدند؛ از خانواده Chroococcaceae جنس های Chroococcus Nägeli, Gloeothece Nägeli, Aphanothece Nägeli و از خانواده Oscillatoriaceae جنس Oscillatoria Gomont و از خانواده Rivulariaceae جنس Calothrix C.Agardh و از خانواده Nostocaceae جنس های Cylindrospermum Kützing, Nostoc Vaucher, Anabaena Bory و از خانواده Scytonemataceae جنس Scytonema C.Agardh. در خصوص نمونه های هتروسیست دار، فراوان ترین گونه ها متعلق به جنس Nostoc بود. تغییرات pH در 4 مرحله نمونه برداری قلیایی بود و تغییرات معنی داری را نشان نداد. تعداد کلنی با pH رابطه مستقیمی نداشت. برخلاف آن EC رابطه مستقیمی با تعداد کلنی را نشان داد. در خصوص دما، بیش ترین تعداد کلنی در کم ترین دما مشاهده شد.

بیوسورفاکتانت ها محصولات طیف وسیعی از میکروارگانیسم ها هستند که در حد بالایی دارای ویژگی فعالیت سطحی اند. گلیکولیپیدها، فسفولیپیدها و اسیدهای چرب، لیپوپپتیدها و لیپوپروتئین ها، بیوسورفاکتانت های پلیمریک و بیوسورفاکتانت های ویژه از انواع اصلی بیوسورفاکتانت ها هستند. رامنولیپید نوعی بیوسورفاکتانت از گروه گلیکولیپیدهاست که توسط باکتری سودوموناس ائروجینوزا تولید می شود. در این تحقیق از باکتری سودوموناس ائروجینوزا استفاده شد که از کلکسیون میکروبی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران تهیه گردید. این باکتری در محیط کشت نمک های معدنی 3 M واجد ملاس کشت داده شد. قند موجود در ملاس، ساکاروز است که باکتری سودوموناس ائروجینوزا نمی تواند از آن به عنوان منبع کربنی استفاده کند ولی سویه مورد استفاده در این تحقیق به دلیل آن که دست ورزی های ژنتیکی بر روی آن انجام شده است، قادر به استفاده از قند ساکاروز است به شرط آن که آلودگی های شیمیایی موجود در ملاس حذف شود. لذا از روش تیمار شیمیایی ملاس، خالص سازی شده و در دسترس میکروارگانیسم قرار گرفت. رامنولیپید تولید شده با آزمایش های سنجش قند به روش فنل- سولفوریک اسید و توانایی امولسیفیکاسیون نفت خام (با استفاده از سنجش میزان گلوکز) ارزیابی شد. آزمایش ها با روش ANOVA تجزیه و تحلیل آماری شدند. نتایج بیان گر آن بود که بدون ملاس، بهترین شرایط برای تولید رامنولیپید شامل نسبت کربن به نیتروژن =18، 7 pH،33oC = دما با میزان هوادهی=200 rpm و درصد تلقیح=1.5 در زمان 96 ساعت است. میزان رامنوز تولید شده 0.161 گرم در لیتر (رامنولیپید=0.367 گرم در لیتر) و درصد توانایی امولسیفیکاسیون نفت خام %53 بود. در حالی که در ملاس تیمار شده، تولید رامنولیپید با میزان تلقیح %2 (v/v) از پیش کشت به محیط کشت تولید دارای نسبت 16=C/N،pH 6.8 ، در دمای 30oC با شدت هم زدن200 rev.min-1  و در زمان 96 ساعت به دست آمد. در چنین شرایطی میزان رامنوز تولید شده، 0.22 گرم در لیتر (معادل 0.66 گرم رامنولیپید در لیتر) و درصد توانایی امولسیفیکاسیون نفت خام آن برابر %55.5 محاسبه شد.

هدف از انجام این بررسی و تحقیق تعیین شرایط بهینه سازی کشت ریشه گیاه گلرنگ به منظور دست یابی به مقادیر بیش تر ریشه است که امکان دارد توانایی چشم گیری در تولید ترکیبات متابولیت ثانویه با کاربری های مختلف داشته باشند. از آنجا که گلرنگ گیاهی با فواید شناخته شده در زمینه های صنعتی، خوراکی و دارویست لذا بهینه سازی شرایط کشت ریشه آن امری ضروری و حائز اهمیت به نظر می رسد. از جمله شرایطی که بدین منظور مورد تحقیق قرار گرفته شرایط نوری است که در این مقاله به صورت تیمار نور و تاریکی اعمال شده و در گام بعدی فاکتور pH بررسی شده است. در روش به کار گرفته شده ریشه های حاصل از ساقه های جوان بذرهای رشد کرده در محیط جامد MS، به محیط مایع انتقال داده شده و پس از ریشه زایی بیش تر و واکشت های مختلف تحت تیمار نور و تاریکی و فاکتور pH قرار گرفتند. پس از 21 روز، وزن تر و خشک، مقادیر رنگ دانه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، محتوی کل کلروفیل و کارتنویید) و مقادیر رنگ دانه های مختص گیاه (رنگ دانه قرمز در طول موج 517 نانومتر، رنگ دانه های زرد در طول موج های 321 و 403 نانومتر) در نمونه های تحت تیمار محاسبه شد. مهم ترین دستاورد پژوهش انجام شده دست یابی به مقادیر چشم گیری از رنگ دانه های مختص گیاه گلرنگ و رنگیزه های فتوسنتزی در ریشه این گیاه است که پیش تر تنها در اندام های هوایی و گل گزارش شده بود. علاوه بر آن نتایج به دست آمده حاکی از آن است که تیمار نور به نسبت تاریکی تاثیر بهینه تری در خصوص میانگین رشد، تولید ترکیبات مهم فتوسنتزی و رنگ دانه های مختص گیاه داشته است و در مورد تیمار دوم یعنی فاکتور pH گیاه گلرنگ نسبت به تمامی گستره های مورد استفاده در راستای افزایش رشد و تولید ترکیبات سازگار بوده است.

پهنه رویشی بررسی شده در تحقیق حاضر ارتفاعات کلات–زیرجان گناباد، واقع در استان خراسان رضوی است. ارتفاع آن از 1100 تا 2830 متر از سطح دریا متغیر و میانگین بارندگی و درجه حرارت سالانه آن به ترتیب 143.2 میلی متر و 17.2 سانتی گراد است. تعداد 261 کوادرات 1 مترمربعی به روش سیستماتیک – تصادفی در منطقه مستقر شد. در هر یک از کوادرات ها، فهرست گیاهان موجود به همراه درصد پوشش تاجی و فراوانی گونه ها ثبت شد. هدف از این پژوهش بررسی اثرات متغیرهای ارتفاع و جهت شیب روی تنوع گونه ای گیاهان بود. کل کوادرات ها به سه طبقه ارتفاعی و چهار طبقه از نظر جهت شیب تقسیم بندی شدند. شاخص های غنا و تنوع گونه ای و یک نواختی در هر طبقه محاسبه و نمودارهای درجه بندی تنوع و رتبه- فراوانی رسم شد. تمام شاخص ها و نمودارهای مربوط حاکی از بیش ترین میزان تنوع گونه ای، غنا و یک نواختی در طبقه متوسط ارتفاعی و کم ترین میزان آن ها در طبقات ارتفاعی بالا (به دلیل تشعشعات فراوان UV) و پایین (به دلیل تخریبات انسانی) است. بالاترین میزان غنای گونه ای در شیب های رو به جنوب مشاهده می شود. اما از نظر تنوع گونه ای و یک نواختی، اختلاف معنی داری بین مقادیر شاخص ها در جهت شیب های مختلف وجود ندارد. بنابراین در این ناحیه عامل ارتفاع نسبت به جهت شیب اثرگذاری بیش تری بر تنوع گونه ای داشته است. در مورد انطباق داده ها با مدل های توزیع وفورگونه، طبقه پایینی ارتفاع با مدل لگ نرمال مطابقت کرد. اما دو طبقه دیگر از هیچ مدلی پیروی نکردند.