مجله روانشناسی
سال:1386 | دوره:11 | شماره:2 (پیاپی 42) |تعداد مقالات:7

در پژوهش حاضر رابطه اعتقادات مذهبی با سلامت روانی در نمونه ای شامل 83 نفر از مادران کودکان استثنایی شهر بیرجند بررسی شد. برای اندازه گیری سلامت روانی از مقیاس SCL-90-R با 9 بعد نشانگان مرضی و برای اندازه گیری اعتقادات مذهبی از مقیاس محقق ساخته با 30 ماده و دو بعد جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی استفاده شد. نتایج نشان داد که رابطه منفی و معناداری بین مولفه های نشانگان مرضی و اعتقادات مذهبی وجود دارد. یعنی با افزایش اعتقادات مذهبی از نشانگان مرضی مادران کاشته می شود. همچنین در مقایسه با جهت گیری مذهبی بیرونی، جهت گیری مذهبی درونی پیش بین مناسب و معناداری بر ابعاد نشانگان مرضی و نمره کل آن بود.

به منظور بررسی ویژگی های شخصیتی بیماران مبتلا به سوء مصرف مواد و افراد عادی تعداد 140 نفر از بیماران پسر مراجعه کننده به مراکز درمان اجتماع مدار ترک اعتیاد و کلینیک ترک اعتیاد اعصاب و روان اصفهان (n=70) و نزدیکان غیر بیمار فرد که فاقد سابقه مصرف مواد و سایر اختلالات روانپزشکی بودند (n=70) و نزدیکان غیر بیمار فرد که فاقد سابقه مصرف مواد و سایر اختلالات روانپزشکی بودند (n=70)، با دامنه سنی 29 تا 19 سال؛ به روش تصادفی ساده انتخاب شده و «سیاهه شخصیتی تجدید نظر شده نئو» (NEO-PI-R) بر روی آن ها اجرا شد. آزمودنی های دو گروه به لحاظ دو متغیر سن و جنس همتا شده بودند. تحلیل های آماری با استفاده از آزمون t گروه های مستقل نشان داد که دو گروه تفاوت های معناداری در عوامل شخصیتی خود دارند، به نحوی که افراد غیر بیمار برونگراتر، انعطاف پذیر، دلپذیرتر، با وجدان تر و کمتر روان آزرده تر از افراد بیمار هستند. همچنین افراد بیمار، مضطرب تر، شتاب زده تر، آسیب پذیرتر بوده و دارای انعطاف پذیری تخیل، زیباپسندی، احساسات، عقاید و ... کمتری هستند.

هدف از این پژوهش، بررسی هنجاریابی، اعتبار و روایی «مقیاس سنجش مانیای یانگ» در دو گروه بهنجار و بیمار مانیک بوده است. برای گروه بهنجار به شیوه نمونه گیری هدفمند 250 نفر از جمعیت عمومی شهر اصفهان و برای گروه بیمار به روش نمونه در دسترس 64 بیمار مانیک بستری در اورژانس روانپزشکی «نور» انتخاب گردیدند. «پرسشنامه تشخیصی جامع بین المللی برای گروه بیمار»، «پرسشنامه سلامت عمومی» برای گروه بهنجار و «مقیاس سنجش مانیای یانگ» برای هر دو گروه اجرا شد. ضریب اعتبار آلفای کرونباخ گروه بیمار 0.72، گروه بهنجار 0.63 و اعتبار بین ارزشیابان گروه بیمار 0.96 بود. رتبه های درصدی و نمرات معیار T به عنوان هنجارهای مقیاس یانگ محاسبه گردید. ضریب روایی تشخیصی نمرات کل و عضویت گروهی برابر با 0.84 بدست آمد. روایی همزمان مقیاس یانگ با پرسشنامه تشخیصی جامع بین المللی برابر با 0.87 محاسبه شد. نتایج تحلیل تمایزات بیانگر نقطه برش 17.14، حساسیت 98.4 درصد و ویژگی 98.4 درصد بود. مقیاس یانگ ابزاری معتبر با روایی، حساسیت و ویژگی قابل قبول بوده و دارای قابلیت کاربرد در کارهای بالینی و پژوهشی می باشد.

این مطالعه از نوع مطالعات همبستگی و به منظور بررسی رابطه هویت یابی و سلامت روانی نوجوانان شاهد صورت گرفته است. برای این منظور از میان نوجوانان 17 الی 19 ساله پایه های تحصیلی سوم و پیش دانشگاهی دبیرستان های شهر تهران 202 دانش آموز شاهد و 313 دانش آموز غیر شاهد همتایشان با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و بررسی شدند. ابتدا فراوانی های افراد در منزلت های چهارگانه هویت یابی عقیدتی و بین فردی با استفاده از «مصاحبه هویت یابی آدامز» (EOM-EIS2) تعیین شد و شاخص های سلامت روانی افراد در هر یک از منزلت های هویتی با استفاده از «پرسشنامه سلامت روانی» (GHQ) مشخص گردید. سپس ارتباط میان هویت یابی و سلامت روانی با استفاده از تحلیل واریانس بررسی گردید. نتایج بدست آمده حاکی از این است که میان منزلت های عقیدتی دنباله رو و بحران زاده از نظر نشانه های اختلال در عملکرد اجتماعی تفاوت وجود دارد و منزلت دنباله رو دارای اختلال کمتری است. میان منزلت عقیدتی هویت یافته و سردرگم نیز از نظر نشانه های افسردگی وخیم تفاوت معنادار وجود دارد و منزلت هویت یافته دارای نشانه های افسردگی کمتری است. همین بررسی ها در جمعیت کلی (N=515) که متشکل از دانش آموزان شاهد و غیرشاهد است نشان داد که میان منزلت های هویت عقیدتی سردرگم و سایر منزلت ها از نظر شاخص کلی سلامت روان تفاوت معنادار وجود دارد و کلیه منزلت ها از نظر سلامت روان در وضعیت بهتری نسبت به منزلت سردرگم هستند. در سطح بین فردی نیز تفاوت میان منزلت های هویتی معنادار بود و آزمون های پی گیری، تفاوت معناداری میان منزلت های هویتی سردرگم و سایر منزلت های هویت نشان دادند. بررسی های انجام شده همچنین حاکی است که کلیه نوجوانان شاهد و غیرشاهد هم از لحاظ عقیدتی و هم از لحاظ بین فردی به گونه معنادار در منزلت بحران زده تجمع یافته اند و در منزلت های دیگر از فراوانی کمتری برخوردارند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ساختار عاملی، روایی و اعتبار «سیاهه سازمان شخصیت» (IPO) کرنبرگ (2001)، بود. برای این منظور، یک گروه نمونه 270 نفری از دانشجویان دانشگاه شیراز به تصادف انتخاب گردید. اعتبار سیاهه مزبور از طریق همسانی درونی بررسی گردید که ضرایب اعتبار برای کل سیاهه و خرده مقیاس های دفاع های روانشناختی نخستین، سردرگمی هویت و آزمونگری واقعیت، به ترتیب 0.90، 0.82، 0.68 و 0.91 محاسبه گردید. برای مطالعه روایی سیاهه سازمان شخصیت از سه روش روایی همزمان، همبستگی خرده مقیاس های این سیاهه با نمره کل و تحلیل عوامل استفاده شد. روایی همزمان سیاهه سازمان شخصیت از طریق اجرای همزمان پرسشنامه باس - پری و مقیاس عاطفه مثبت و منفی انجام گردید که ضرایب همبستگی بین سیاهه سازمان شخصیت، خرده مقیاس های پرخاشگری جسمی، پرخاشگری کلامی، خشم و خصومت و مقیاس عاطفه مثبت و منفی به ترتیب 0.57، 0.18، 0.39، 0.44، -0.21 و 0.40 به دست آمد. ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس های این سیاهه با نمره کل در حد رضایت بخش و بین 0.45 تا 0.75 متغیر بود. نتیجه تحلیل عوامل با استفاده از روش چرخشی واریماکس و بر اساس آزمون اسکری بیانگر وجود عوامل دفاع های روانشناختی نخستین، سردرگمی هویت و آزمونگری واقعیت در این سیاهه بود که در مجموع بیش از 39.78 درصد واریانس کل آزمون را تبیین کردند. بنابراین، بر اساس نتایج این تحقیق سیاهه سازمان شخصیت واجد شرایط لازم برای کاربرد در پژوهش های روانشناختی و فعالیت های بالینی است.

هدف این مطالعه بررسی میزان کارآیی رفتار درمانگری فشرده مبتنی بر تحلیل رفتاری به کاربسته - الگوی لوواس در گروهی از کودکان مبتلا به درخودماندگی بوده است. گروه نمونه شامل 21 کودک (18 پسر، 3 دختر) مبتلا به اختلالات اتیستیک بود که در زمان ورود به مطالعه در طیف سنی 3.1-9 سال (میانگین =5.7، انحراف معیار =1.6) قرار داشتند. در میان آنها 17 نفر مبتلا به اختلال اتیسم، 3 نفر دچار نشانگان آسپرگر و 1 نفر واجد اختلال از هم پاشیدگی دوران کودکی بود. همه کودکان واجد ملاکهای DSM-IV برای اختلالات مربوط بودند. شرکت کنندگان به مدت 5 ماه، هفته ای 6 روز، روزی 4 ساعت به صورت انفرادی درمان دریافت کردند. در پایان هر ماه، کودکان و والدینشان مورد یک ارزیابی جامع قرار گرفتند و فرآیند ارزیابی روی نوار ویدئو ضبط شد. در بخشی از روند ارزیابی، والدین «فهرست ارزیابی درمان اتیسم» را تکمیل کردند. ارزیابی ها 2 ماه پس از توقف درمان (7 ماه پس از شروع درمان) تکرار شد تا میزان پایداری تغییرات همبسته با درمان وارسی شود. نتایج نشان داد که مهارت های ارتباطی کلامی و غیرکلامی، توجه و پیروی از دستورات، بهداشت جسمی و رفتاری، آگاهی حسی و شناختی به طور معنادار و پایداری، در کودکان افزایش یافته است. بنابراین، رفتار درمانگری فشرده، مبتنی بر تحلیل رفتاری به کار بسته - الگوی لوواس، اثرات مفید و پایداری بر کودکان مبتلا به طیف اختلالات اتیستیک داشت.

هدف این تحقیق تعیین اثر بخشی آموزش گروهی خود کارآمدی بر کاهش هراس اجتماعی و ترس از مورد مشاهده قرار گرفتن در دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان بود. به این منظور از بین 96 نفر دانشجوی ساکن خوابگاههای دانشگاه اصفهان که برای شرکت در جلسات آموزش ثبت نام کرده بودند، 20 نفر که در مجموع دو «مقیاس اضطراب تعامل اجتماعی» (SIAS) و «هراس اجتماعی» (SPS) بالاترین نمرات را داشتند به عنوان آزمودنیهای تحقیق انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه گذاشته شدند. پیش از برگزاری اولین جلسه آموزش گروهی با استفاده از «مقیاس اضطراب تعامل اجتماعی»، «مقیاس هراس اجتماعی» و «مقیاس خودکارآمدی در موقعیتهای اجتماعی» (SESS) در مورد گروه آزمایشی و گروه گواه پیش آزمون اجرا شد. سپس برای گروه آزمایشی 8 جلسه دو ساعته برنامه آموزش گروهی خودکارآمدی برگزار شد. محتوای جلسات آموزش گروهی بر اساس نظریه خودکارآمدی بندورا تنظیم شده بود و بر افزایش خودکارآمدی در موقعیتهای اجتماعی متمرکز بود، شامل تمرین عملکرد موفق، بازی نقش، سخنرانی الگوی میهمان، قانع سازی کلامی، آموزش درباره ریشه های هراس اجتماعی و رابطه متقابل آنها با خودکارآمدی در موقعیتهای اجتماعی، آموزش مهارتهای اجتماعی، آموزش آرامسازی و تکالیف خانگی بود. بعد از اتمام جلسات آموزش گروهی، مقیاسهای به کار رفته در پیش آزمون مجددا بعنوان پس آزمون در مورد هر دو گروه آزمایشی و گواه اجرا شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش گروهی خودکارآمدی باعث افزایش معنی دار خود کارآمدی در موقعیتهای اجتماعی (p=0.027) و کاهش معنی دار هراس اجتماعی (p=0.003)، اضطراب تعامل اجتماعی (p=0.002) و ترس از مورد مشاهده قرار گرفتن (p=0.007) در دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که یکی از روشهای موثر کاهش هراس اجتماعی، تلاش در جهت افزایش خودکارآمدی افراد در موقعیت های اجتماعی با استفاده از روشهای به کار رفته در این تحقیق است.