مدیریت تولید و عملیات
سال:1395 | دوره:7 | شماره:2 (پیاپی 13) |تعداد مقالات:12

هر ساله تعداد زیادی از مردم بر اثر تصادفات رانندگی در جاده های کشور متحمل خسارات سنگین و بعضا جبران ناپذیر می شوند. این امر باعث شده تا دست اندرکاران حمل و نقل، تمرکز ویژه ای بر موضوع ایمنی راه ها داشته باشند. اما آنچه در این بین اهمیت دارد این است که در راستای ارتقای ایمنی جاده ها در چه مواردی باید سرمایه گذاری کرد. به همین منظور در این مقاله به بررسی عوامل مهم اثرگذار در ایمنی راه های کشور با استفاده از رویکرد تجزیه و تحلیل چندمتغیره پرداخته شده است. بنابراین، ابتدا متغیرهای تاثیرگذار بر وضعیت ایمنی راه های کشور مشخص شده و سپس عوامل اصلی موثر با استفاده از روش تحلیل عاملی تعیین شده اند. پس از آن استان های کشور با در نظر گرفتن امتیاز عامل های به دستامده و بر اساس یک شاخص کلی، رتبه بندی شده اند. در نهایت نیز روند تغییرات شاخص کل، برای برخی استان های کشور از سال 1387 تا 1392 بررسی و تحلیل شده است.

مساله انتخاب ماشین آلات یک موضوع پیچیده و مهم در سیستم های تولیدی و صنعتی است. انتخاب نامناسب ممکن است به بروز مساله های زیادی رهنمون شود که بر بهره وری، دقت، انعطاف پذیری و کیفیت محصولات اثر منفی دارند. به دلیل متفاوت بودن شاخص های تاثیرگذار، نیاز است به دیدگاه کارشناسان و مدیران برای دامنه پذیرفتنی در سنجش هر شاخص توجه شود. در این پژوهش رویکردی ترکیبی با به کارگیری روش وزن دهی ضریب همبستگی و انحراف شاخص و نیز روش طراحی مبتنی بر بدیهیات با عددهای فازی برای مساله انتخاب ماشین آلات پیشنهاد شده است. روش پیشنهادی برای یک مساله واقعی به کار گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که کاربرد رویکرد پیشنهادی برای مدیران و کارشناسان شرکت، رضایت بخش است و می توان در تصمیم گیری برای انتخاب ماشین آلات و تجهیزات قابل پیاده کرد.

در مسائل مکان یابی پوشش نوین، افزایش فاصله از تسهیل ارائه دهنده سرویس در ناحیه پوشش، موجب کم شدن سطح پوشش دهی می شود و تحت عنوان پوشش تدریجی در نظر گرفته می شود، با ازدیاد نقاط تقاضا، زمان حل در این گونه مسائل افزایش می یابد. لذا روش های مختلف حل از جمله دقیق، فراابتکاری و ابتکاری برای مدل های مختلف مساله پوشش تدریجی مطرح شده است. در این مقاله مساله پوشش تدریجی با استفاده از روش های شبیه سازی تبرید، خوشه بندی شبکه عصبی و خوشه بندی k-means حل شده و جواب ها و زمان های بدست آمده از سه روش تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده کارایی روش k-means در حل مساله است و این روش می تواند در مدت زمان قابل قبول جواب هایی با دقت زیاد (نزدیک به جواب های به دست آمده از روش شبیه سازی تبرید) تولید کند. در ادامه کاربرد روش های خوشه بندی در مساله پوشش تدریجی برای احداث بیمارستان تخصصی در ایران ارزیابی شده است و تسهیلات به دست آمده با این روش به مکان هایی اختصاص داده شده اند که بیشترین پوشش را دارا هستند.

در این پژوهش با استفاده از رویکرد پویایی سیستم ها به شبیه سازی سیستم انرژی کشور شامل بخش های عرضه و تقاضا پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از نظر خبرگان این حوزه، متغیرهای کلیدی سیستم انرژی کشور شناسایی و روابط علی و ریاضی میان این متغیرها در قالب دو نمودار علت و معلولی و نمودار جریان در رویکرد پویایی سیستم ها ترسیم شده اند. سپس این سیستم در نرم افزار VENSIM طی سال های 1385 تا 1400 شبیه سازی شد و با هدف افزایش درآمد دولت، 6 سناریوی مختلف تخصیص منابع عرضه به بخش های مختلف مصرف، با در نظر گرفتن طرح هدف مندسازی یارانه ها بررسی شده اند. نتایج نشان داد اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها طی 8 سال به جای 4 سال و کاهش سهم مصرف بخش خانگی تجاری به میزان 20% و تخصیص مساوی سهم آزادشده بین بخش های صنعت و نیروگاه، نتایج بهتری نسبت به سایر سناریوها در بر خواهد داشت.

با توجه به افزایش جمعیت و رشد ناموزون شهرها از یک طرف و افزایش خودروها از طرف دیگر به منظور کاهش ازدحام ترافیکی در مناطق مرکزی شهرها، احداث پارکینگ های غیرحاشیه ای به عنوان یکی از راهکارهای موثر، می تواند مدنظر قرار گیرد. احداث این تسهیلات درصورتی که با مدیریت، ترافیک با کاهش حجم پارک حاشیه ای همراه شود، سبب افزایش عرض مفید خیابان ها و روان تر شدن ترافیک خواهد شد. از آنجایی که ایجاد پارکینگ های عمومی مستلزم صرف هزینه های زیاد است، لذا تعیین مکان بهینه آن ها به شیوه ای که همه شهروندان به نحو موثر از آن بهره مند شوند، ضروری است. در این مقاله با استفاده از تئوری مکان یابی یک مدل ریاضی چندهدفه شامل: بیشینه کردن تقاضای پوشش یافته، کمینه کردن فاصله پیاده روی و هزینه های مختلف، برای مکان یابی پارکینگ های غیرحاشیه ای عمومی ارائه شد. در این تحقیق فاصله پوشش پارکینگ ها به‎صورت غیرقطعی فرض شد و انواع مختلف پارکینگ ها مدنظر قرار گرفت. در نهایت، مدل پیشنهادی بر روی دو ناحیه از نواحی ترافیکی محدوده مرکزی شهر اصفهان، پس از برداشت اطلاعات موردنیاز، اجرا شد. سپس به منظور حل مدل چندهدفه ارائه شده، از روش e- محدودیت استفاده شد که جواب ها، تایید کارشناسان حمل ونقل شهری را به همراه داشت.

تاکنون فرآیند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی به طور گسترده ای به منظور تصمیم گیری در مسائل واقعی به کار گرفته شده است. اما علیرغم سادگی و کارایی بالای آن، به جهت عدم در نظر گرفتن بی دقتی و عدم اطمینان ذاتی ادراکات تصمیم گیرندگان، اغلب مورد انتقاد قرار گرفته است. بدین منظور در اکثر روش های حل مدل تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی از اعداد فازی برای انجام مقایسات زوجی استفاده گردیده و تابع عضویت مبنای تعیین وزن معیارها و زیر معیارها بوده است. این مقاله در صدد است تا با استفاده از داده های فازی شهودی که در آنها تابع عدم عضویت نیز در ارزیابی ها اعمال می شود به ارائه مدلی جدید بپردازد.

پذیرش تکنولوژی های جدید به دولت ها کمک می کند تا هر چه کاراتر خدمات دولتی را به شهروندان ارائه دهند. با توجه به اهمیت آموزش به عنوان محرکی در ایجاد تحولات اجتماعی، مهم ترین خدمات الکترونیکی که دولت ارائه می دهد خدمات آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها است. درنتیجه ارائه چارچوبی که بتواند موفقیت این عملیات را اندازه گیری کند، بسیار ضروری است. بنابراین هدف این تحقیق مشخص کردن عوامل موثر بر موفقیت تحویل خدمات الکترونیک دولت است. لذا پس از مرور پیشینه و شناسایی عوامل، با استفاده از رویکرد پویایی های سیستم، مدلی پویا از این عوامل و روابط علی آن ها ارائه شده است. سپس مدل پیشنهادی برای ارزیابی وضعیت خدمات الکترونیک دانشگاه یزد به کار گرفته شده است.نتایج این پژوهش نشان داد که شکاف های روبه رشدی در کیفیت، سودمندی و راحتی استفاده از وب سایت دانشگاه وجود دارد و بهبود طراحی و ارتقای انعطاف پذیری وب سایت می توانند نقطه تمرکز دانشگاه برای تحویل بهتر خدمات الکترونیک خود باشند.

زباله تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی یکی از بزرگ ترین جریان های روبه رشد زباله در مقیاس جهانی. این زباله ها حاوی مواد خطرناکی هستند که اگر به درستی مدیریت نشوند، ممکن است بر محیط زیست و سلامت انسان اثر بگذارند. بنابراین برای حفاظت از محیط زیست نیاز است زباله های الکترونیکی به سمت یک فرایند پایان عمر مناسب مانند بازیافت و دفع، هدایت شوند. هدف این مقاله طراحی شبکه بازیافت زباله های الکترونیکی مبتنی بر اهداف توسعه پایدار، در سطح کشوری است که در آن مسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی مدنظر هستند. مدل توسعه یافته بهینه سازی شبیه سازی به منظور تعیین بهترین مکان برای کارخانه های بازیافت برای مدیریت کلی زباله های الکترونیکی در ایران استفاده شد ه است؛ به طوری که دولت بتواند همزمان یک هم پوشانی بین مسائل زیست محیطی، اثرات اجتماعی و اقتصادی ایجاد کند.

مدیریت زنجیره تامین یکی از مسائل اساسی پیش روی سازمان ها است. در این تحقیق مدلی برای تصمیم های مکان یابی تسهیلات و تخصیص شبکه توزیع به منظور کمینه کردن دو هدف هزینه و زمان در داخل زنجیره تامین سه سطحی ارائه شده است. این هدف ها شامل هزینه های راه اندازی، سفارش، خرید، تولید، حمل و نقل، زمان های تولید، ارسال کالا و دریافت مواد اولیه است. مدل ارائه شده، یک مساله برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح مختلط است که مکان مناسب برای راه اندازی تسهیلات را با توجه به تامین کنندگان و توزیع کنندگان مشخص می کند. همچنین در این تحقیق برای حل مدل از ابزار بهینه سازی سیپلکس، الگوریتم ژنتیک و شبیه سازی تبرید استفاده شده است. و درنهایت برای بررسی و اندازه گیری کارایی روش حل مساله، نتایج محاسباتی به دستامده با تحلیل آماری با یکدیگر مقایسه شده اند.

در طی سالیان اخیر بازار سرمایه یکی از بخش های جذاب و روبه رشد سرمایه گذاری و سود آوری بوده است. اما به واسطه تعدد و پیچیدگی فاکتورها و روش های تصمیم سازی در این حوزه، اتخاذ رویکردی علمی درخصوص گزینش سبد سهام گاه با مشکلاتی مواجه بوده است. این پژوهش بر آن است تا راه کاری نوین مبتنی بر ادبیات تصمیم گیری چندشاخصه و خوشه بندی به منظور گزینش سبد سهام ارائه دهد. نتایج پژوهش گویای آن است که پنج شاخص اصلی (شاخص های اهرمی، نسبت کارایی، نسبت ارزش بازار، نسبت نقدینگی و نسبت کارایی) و 24 شاخص فرعی شناسایی در گزینش سبد سهام دخیل هستند. ابزار تحلیل تصمیم گیری چندشاخصه و خوشه بندی، و مورد بررسی، شرکت های صنعت دارو سازی موجود در بورس بوده اند. نتایج خوشه بندی شرکت ها در حالت بهینه، آن ها را به دو خوشه طبقه بندی می کند و درنهایت شرکت های خوشه برتر با کمک مدل مارتل و زاراس رتبه بندی می شوند. بر اساس نتایج، شرکت البرز دارو با توجه به امتیاز بالایی که در معیارهای ارزش بازار و نسبت های فعالیت به دست آورد، برترین شرکت داروسازی انتخاب شد؛ پس از آن نیز به ترتیب شرکت داملران در رتبه دوم و داروسازی اکسیر و رامک در جایگاه سوم قرار گرفتند. ابزار فوق با حذف قسمت چشم گیری از نمونه بررسی شده کمک شایانی به طبقه بندی و رتبه بندی شرکت های برتر می کند. با این وجود، پیشنهاد می شود در کنار روش کمی از روش های کیفی نیز بهره گیری شود.

یکی از مهم ترین مسائلی که سازمان های پروژه محور با آن مواجه اند، مساله برون سپاری فعالیت ها به منظور تمرکز بر مدیریت یکپارچه آن هاست. صنایع ساخت و ساز پروژه ای نیز با توجه به ماهیت خود و گستره کاری وسیعی که دارند، از این امر مستثنی نیستند. انتخاب پیمانکار بر مبنای کمترین قیمت پیشنهادی، نه تنها نتوانسته است از مخاطرات پیش روی کارفرمایان و سرمایه گذاران این صنعت بکاهد، بلکه با وجود توسعه روش های پیش ارزیابی، همچنان از جمله عوامل اصلی در ناکامی پروژه ها و تشدید ریسک های سرمایه گذاری در این حوزه است. در این مقاله، حل مساله انتخاب و ارزیابی مجدد پیمانکاران با استفاده از روش ناپارامتریک تحلیل پوششی داده ها(DEA)  ارائه می شود. تمایلات کارفرمایان بر به کارگیری تعداد زیاد معیارها از طرفی و مواجهه با تعداد اندک پیمانکاران در مناقصات اجرایی به سبب تخصصی بودن کارها از طرف دیگر موجب افزایش تعداد پیمانکاران در مرز کارایی خواهد شد؛ لذا به منظور رفع این مشکل، مدلی تلفیقی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی بازه ای (IAHP) و تحلیل پوششی داده ها توسعه داده می شود. فرایند تحلیل سلسله مراتبی بازه ای به سبب وجود داده های نادقیق در قضاوت خبرگان مدنظر قرار می گیرد. نتایج حاصله، نشان از این قدرت تفکیک پذیری بالای مدل پیشنهادی دارد.

با توجه به روند فزاینده تعداد دارندگان موبایل، نقش بانکداری موبایلی روزبه روز اهمیت می یابد. شناخت انتظارات این کاربران به افزایش سهم بازار بانک ها کمک می کند. پژوهش حاضر، با هدف بخش بندی کاربران بانکداری موبایلی بر مبنای انتظارات انجام شده است. در این پژوهش بانک کشاورزی برای مطالعه انتخاب شده است. انتظارات کاربران بانکداری موبایلی در قالب 4 عامل اصلی شامل: خدمات اصلی، خدمات افزوده، شرایط تسهیل کننده کاربری، و ادراک مفید بودن استفاده، با رویکرد پژوهش از نوع ابتدا کیفی، سپس کمی (با تاکید بر بخش کمی)، شناسایی شدند. با ابزار پرسش نامه بسته سوالی، داده های لازم از 308 کاربر خدمات بانکداری موبایلی جمع آوری شد. در مرحله بعد، پس از مشخص کردن تعداد بهینه خوشه ها با روش Ward از فن داده کاوی K-Means برای خوشه بندی استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه انتظارات شناسایی شده، نشان دادند که میانگین انتظارات شناسایی شده در بین خوشه ها دارای تفاوت معنی دار است؛ زیرا سطح معنی داری این انتظارات پایین تر از 0.001 بود.