پژوهش های زراعی ایران
سال:1389 | دوره:8 | شماره:6 |تعداد مقالات:15

در اغلب مناطق کشور همزمان بودن تاریخ کاشت محصولات بهاره با دوره پرشدن دانه در غلات پاییزه مشکلاتی را در تنظیم تاریخ کاشت در بهار ایجاد کرده بعلاوه رقابت دو محصول برای آب نیز بر این مشکلات خواهد افزود. در این پژوهش استفاده از کشت مخلوط تاخیری دو محصول پاییزه و بهاره بعنوان راهکاری برای این مساله مورد بررسی قرار گرفت. چهار تیمار مخلوط با نسبت های 3:1، 3:2، 4:2 و 6:2 (ذرت:گندم) همرا با کشت خالص گونه ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. بذور ذرت بر روی ردیف های از پیش آماده شده بین ردیف های گندم و در فاصله 32 روز قبل از برداشت گندم کشت شدند. در طی دوره رشد گونه ها در تمامی تیمارهای آزمایش شاخص سطح برگ، میزان تشعشع عبور کرده از کانوپی، میزان تولید ماده خشک و در نهایت عملکرد در واحد سطح اندازه گیری شد. با استفاده از این داده ها میزان تشعشع جذب شده توسط هر گونه در طی دوره رشد، کارآیی مصرف نور، شاخص برداشت و نسبت برایری زمین محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تشعشع جذب شده توسط کانوپی در کشت های مخلوط تاخیری به میزان قابل توجهی نسبت به کشت های خالص بهبود یافت؛ در حالیکه کارآیی مصرف نور گونه تحت تاثیر مخلوط تغییر نکرد. مشابه کشت های خالص بود. مقایسه مقادیر نسبت برابری زمین نشان داد که عملکرد مخلوط های تاخیری در مقایسه با کشت های خالص بین 27 تا 31 درصد افزایش یافت و این افزایش عمدتا ناشی از جذب بهتر نور در کانوپی مخلوط بود. با وجودی که تاثیر عرض نوارهای گندم بر عملکرد مخلوط های تاخیری چندان بارز نبود؛ ولی در مجموع بهترین نتیجه در مخلوط 3:2 (ذرت:گندم) بدست آمد. بر اساس یافته های این تحقیق به نظر می رسد که استفاده از مخلوط های تاخیری راهکار مناسبی برای استفاده بهتر از منابع و افزایش عملکرد در مقایسه با کشت متوالی گونه های پاییزه و بهاره باشد.

تنش یخ زدگی بر روی برخی از فرایند های حیاتی گیاهان تاثیر گذاشته و سبب اختلال در رشد آنها می شود. در همین راستا به منظور بررسی اثر تنش یخ زدگی بر نشت الکترولیت ها در گلرنگ ازمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار با استفاده از شش ژنوتیپ گلرنگ ( شامل پنج رقم پاییزه به نام های k.w.16، k.w.6، k.w.3، زرقان 279 و لاین 295 و یک رقم بهاره - پاییزه به نام IL-111) و شش دمای یخ زدگی (صفر، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتی گراد) در دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. گیاهان تا مرحله 7-5 برگی در شرایط آب و هوای طبیعی پاییز در داخل گلدان رشد یافته و با سرما خو گرفتند و سپس برای اعمال دماهای آزمایش به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. میزان پایداری غشا سیتوپلاسمی ژنوتیپ ها با استفاده از نشت الکترولیت ها مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس دمای کشنده برای 50 درصد نمونه ها (LT50) بر اساس درصد نشت الکترولیت ها تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دمای یخ زدگی و ژنوتیپ بر میزان نشت مواد و LT50 ارقام مورد بررسی معنی دار (P<0.05) بود. کاهش دما به کمتر از -4 درجه سانتی گراد سبب افزایش میزان نشت الکترولیت ها در کلیه ارقام مورد بررسی گردید. لاین 295 بیشترین درصد نشت الکترولیت ها را داشت، در صورتی که کمترین درصد نشت در رقم k.w.6 مشاهده شد. شیب درصد نشت الکترولیت ها در مقابل دمای یخ زدگی در لاین 295 و زرقان 279 بیشتر از سایر ارقام بود و درصد نشت در دمای -12 درجه سانتی گراد به حداکثر رسید، در حالی که سایر ارقام در دمای -16 درجه سانتی گراد حداکثر درصد نشت را داشتند. از نظر شاخص LT50 نیز بیشترین و کمترین تحمل به یخ زدگی را به ترتیب لاین k.w.6 و زرقان 279 داشتند. بین درصد نشت الکترولیت ها و LT50 همبستگی بسیار معنی داری (r=76**) مشاهده شد که بیانگر امکان استفاده از این شاخص در ارزیابی خسارت تنش یخ زدگی در گلرنگ می باشد.

به منظور بررسی اثرات عصاره آبی دو گیاه نخود و زیره سیاه و مخلوط عصاره این دو گیاه بر جوانه زنی و خصوصیات مورفولوژیکی گیاهچه های یولاف وحشی و خردل وحشی به عنوان دو علف هرز رایج، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل عصاره آبی در 3 سطح (1- زیره سیاه، 2- نخود و 3- ترکیب عصاره این دو گیاه)، نوع علف هرز در 2 سطح (1- یولاف وحشی و 2- خردل وحشی) و غلظت عصاره در 5 سطح (0، 10، 20، 40 و 60 درصد) بود. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، وزن ریشه چه و ساقه چه و طول ریشه چه و ساقه چه در تیمار شاهد و کمترین مقدار آنها در تیمار 60 درصد عصاره ها بدست آمد. در این آزمایش عصاره زیره سیاه و مخلوط، به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه داشتند. بین دو گونه علف هرز، یولاف وحشی نسبت به خردل وحشی درصد جوانه زنی و طول ساقه چه کمتری داشت و خردل وحشی از سرعت جوانه زنی، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و طول ریشه چه کمتری نسبت به یولاف وحشی برخوردار بود. با توجه به نتایج بدست آمده، عصاره زیره سیاه و نخود به عنوان ترکیباتی قوی برای کنترل علف های هرز، می تواند نتایج امیدوار کننده ای در راستای کشاورزی پایدار به همراه داشته باشد.

این تحقیق با هدف مستندسازی مدیریت زراعی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و تهیه بانک اطلاعاتی سال های 87-1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. ابتدا خصوصیات و حدود خاکهای مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تعیین شد. به منظور ثبت، تجزیه و تحلیل داده ها و رسم نقشه ها، از نرم افزارهای ArcView ،Excel و ArcMap استفاده شد. سپس، بانک اطلاعاتی پنج ساله کلیه عملیات محصولات زراعی و باغی مزرعه تحقیقاتی به نقشه ها انتقال یافت. نقشه منابع آب و قابلیت آبیاری مزرعه تحقیقاتی رسم شد. محدودیت ها و عملیات لازم برای اصلاح اراضی آبیاری نیز تعیین شد. نقشه های طبقه بندی قابلیت اراضی مزرعه با استفاده از نقشه های خاک و بر پایه روش طبقه بندی آمریکائی رسم شد. نقشه عملیات زراعی و مدیریتی محصولات زراعی و باغی مزرعه نیز تهیه شد. نتایج نشان داد که کیفیت آب چاه های آبیاری مزرعه خوب تا متوسط می باشد. بافت خاک اراضی مزرعه از متوسط تا نسبتا سنگین در تغییر است. خاکهای مزرعه نسبتا عمیق و دارای لایه محدود کننده، تراکم سنگریزه و قلوه سنگ در عمق می باشد. نفوذپذیری عمقی نمونه های خاک در حالت اشباع و میزان تغییرات ضریب هدایت هیدرولیکی متوسط و نسبتا آهسته است. همچنین خاک های مزرعه تحقیقاتی دارای کمی محدودیت تراوش پذیری می باشند. اراضی مزرعه از نظر طبقه بندی قابلیت اراضی کلاس II و تحت کلاس IIs می باشد. بنابراین بانک های اطلاعاتی تهیه شده سابقه مدیریتی و تاریخچه منطقه را منظور کرده که در نهایت می تواند منجر به سهولت مدیریت سیستم ها گردد.

به منظور بررسی اثر تراکم بر خصوصیات زراعی و عملکرد مرزه و شبدر ایرانی در کشت مخلوط، آزمایشی در سال زراعی 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار (تراکم ثابت شبدر) و 4 تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: کشت خالص شبدر با تراکم 80 بوته در مترمربع، کشت خالص مرزه با تراکم های 27، 40 و 80 بوته در مترمربع و کشت مخلوط شبدر با تراکم 80 بوته در مترمربع و مرزه با تراکم های 27، 40 و 80 بوته در مترمربع. در کرتهای کشت مخلوط 8 خط کشت به صورت دو ردیف شبدر ایرانی و دو ردیف مرزه و در کرت های کشت خالص 8 خط کشت از گیاه مورد نظر، در نظر گرفته شد. نتایج در مورد گیاه مرزه نشان داد که وزن خشک اندام رویشی و عملکرد اسانس در تیمارهای کشت خالص به طور معنی داری بیشتر از تیمارهای کشت مخلوط بود. وزن خشک مرزه با افزایش تراکم در تیمارهای کشت خالص کاهش، اما در تیمارهای کشت مخلوط، افزایش یافت. بررسی توزیع ماده خشک در مرزه نشان داد درصد ساقه، به طور معنی داری در تیمارهای کشت خالص بیشتر از تیمارهای کشت مخلوط بود. درصد برگ و نسبت برگ و گل به ساقه، در تیمارهای کشت خالص، به طور معنی داری کمتر از تیمارهای کشت مخلوط بود. تاثیر تیمارهای مختلف تراکم بر درصد اسانس معنی دار نبود. نتایج در مورد گیاه شبدر ایرانی نشان داد وزن خشک اندام رویشی این گیاه در زمان چین اول، در تیمار کشت خالص شبدر نسبت به تیمارهای کشت مخلوط با مرزه به طور معنی داری کمترین مقدار به دست آمد. در تیمارهای کشت مخلوط مرزه و شبدر، هر چه تراکم مرزه کمتر بود، وزن خشک شبدر ایرانی افزایش یافت. چین های دوم و سوم روند معکوسی را نشان دادند. بررسی توزیع ماده خشک در شبدر نشان داد درصد ساقه در زمان برداشت اول، به طور معنی داری در تیمار کشت خالص شبدر کمتر از تیمارهای کشت مخلوط با مرزه بود. درصد برگ در زمان برداشت اول، در تیمار کشت خالص شبدر بالاترین مقدار بود. ارزیابی نسبت برابری سطح زیر کشت و زمان نشان داد کشت مخلوط مرزه و شبدر بر کشت خالص آنها برتری داشت به طوریکه تراکم 27 بوته در مترمربع مرزه در مخلوط با شبدر، بیشترین نسبت برابری سطح و زمان را به خود اختصاص داد.

به منظور مقایسه سه گیاه علوفه ای سورگوم، ذرت و ارزن مرواریدی برای تولید علوفه سبز در کشت دوم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1385 انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرت های یکبار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. در این تحقیق ذرت (رقم هیبرید سینگل کراس 704)، ارزن مرواریدی (رقم نوتریفید) و سورگوم علوفه ای (رقم اسپیدفید) به عنوان عامل اصلی و مقدار کود نیتروژن در سه سطح (100، 200 و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاکی از پاسخ مثبت هر سه گیاه مورد بررسی نسبت به افزایش کود نیتروژن بود. به طوری که ارزن با دریافت 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بالاترین میزان علوفه تر ( 85.8 تن در هکتار، 20.3 درصد بیشتر از سورگوم و 30.9 درصد بیشتر از ذرت) را تولید نمود. از آن جا که مصرف نیتروژن بیش از 200 کیلوگرم در هکتار، نسبت برگ به ساقه و در نتیجه خوشخوراکی علوفه هر سه گیاه را کاهش می دهد، از اینرو در راستای کاهش مصرف نهاده های شیمیایی، کاربرد 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در کشت تابستانه این گیاهان در این منطقه کافی می باشد. فزونی علوفه سبز ارزن و سورگوم نسبت به ذرت در این سطح کودی به ترتیب 10 و 12 درصد بود. ارزن و سورگوم در این سطح کودی به ترتیب 72.4 و 73.5 تن در هکتار علوفه سبز و 13.8 و 22.9 تن در هکتار ماده خشک تولید نمودند؛ در نهایت با توجه به برتری های کلی سورگوم و ارزن نسبت به ذرت به ویژه از لحاظ تحمل شرایط نامساعد مانند کم آبی و حاصلخیزی ضعیف خاک به نظر می رسد در این گونه موارد جایگزینی ذرت با سورگوم و ارزن گزینه مناسبی باشد. علاوه بر این تصمیم گیری در مورد توصیه زراعت سورگوم یا ارزن در منطقه نیازمند اطلاعات بیشتری درباره صفات کیفی این دو منبع علوفه ای و ارزیابی شاخص های تغذیه دام از قبیل ارزش رجحانی و مصرف اختیاری علوفه به روش in vivo می باشد.

گلایسین بتائین به عنوان یکی از حفاظت کننده های اسمزی، نقش مهمی را در تحمل گیاهان به تنش های غیرزیستی ایفا می کند. به منظور ارزیابی تاثیر پاشش برگی گلایسین بتائین بر افزایش تحمل به سرما در گیاه ذرت، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هفت سطح پاشش گلایسین بتائین (صفر، 2.5، 5، 10، 25، 50 و 100 میلی مولار) انجام شد. گیاهچه های ذرت در مرحله دو تا سه برگی با غلظت های مورد نظر گلایسین بتائین پاشش شده و پس از پاشش جهت اعمال تنش سرمازدگی به مدت سه روز در دمای چهار درجه سانتی گراد قرار گرفتند. بعد از اتمام اعمال تیمار سرمایی، گیاهان به دمای اتاق (5±25 درجه سانتی گراد) منتقل شدند. نتایج نشان داد سطوح پاشش 10 تا 100 میلی مولار گلایسین بتائین به لحاظ ظاهری در رتبه بالاتری نسبت به سایر سطوح بودند و دمای پایین را بهتر تحمل نمودند. همچنین محتوای کلروفیل و وزن خشک ریشه و ساقه در گیاهان پاشش شده در این دامنه از غلظت گلایسین بتائین (10 تا 100 میلی مولار)، افزایش معنی داری را نسبت به تیمار عدم کاربرد آن نشان دادند. با این وجود، پاشش گلایسین بتائین در دامنه غلظتی 10 تا 50 میلی مولار به خوبی از نشت الکترولیت کاسته و افزایش بیشتر غلظت آن منجر به افزایش معنی دار نشت الکترولیت گردید. در کل، پاشش برگی گلایسین بتائین سبب بهبود نسبی تحمل به سرمازدگی در گیاهچه های ذرت شد.

به منظور مطالعه رابطه عملکرد دانه، میزان کلروفیل و دمای سایه انداز ژنوتیپ های گندم در شرایط مطلوب و تنش گرمای پس از گرده افشانی، این آزمایش در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اهواز انجام شد. این تحقیق در دو آزمایش مستقل، هر یک به صورت کرت یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. آزمایش اول شامل کاشت ژنوتیپ ها در تاریخ کاشت توصیه شده یعنی اول آذر ماه بود و به منظور برخورد مراحل فنولوژیکی رشد بعد از گرده افشانی با تنش گرمای پایان فصل، تاریخ کاشت ژنوتیپ ها در آزمایش دیگر در اوائل بهمن ماه انجام شد. در هر آزمایش، سه سطح کود نیتروژن 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان کرت اصلی و شش ژنوتیپ گندم به عنوان کرت های فرعی بودند. دستگاه های ترمومتر (دماسنج مادون قرمز) و کلروفیل سنج قابل حمل در مزرعه، به ترتیب برای اندازه گیری دمای اندام ها و میزان کلروفیل برگ پرچم ژنوتیپ های گندم در مراحل گرده افشانی و رشد شیری دانه استفاده شدند. نتایج نشان داد، میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش گرما نسبت به شرایط مطلوب 23.8 درصد کاهش یافت. دمای کل سایه انداز سنبله و برگ پرچم، تحت تاثیر برهمکنش ژنوتیپ و محیط قرار گرفت. اگر چه کاهش میزان نیتروژن، افزایش دمای سایه انداز را به همراه داشت، اما این افزایش در مرحله رشد شیری دانه در شرایط تنش گرمای پایان فصل معنی دار نبود. در شرایط تنش گرمای پایان فصل، ژنوتیپ های دیررس (رقم استار و لاین 5-84-D)، ژنوتیپ های با توانایی کمتر در لوله ای شدن برگ (لاین 5-84-D و رقم کرخه) و یا ژنوتیپ های با عرض برگ بیشتر (نظیر رقم استار و لاین 5-84-D)، از دمای برگ پرچم و سایه انداز بیشتر و همچنین شیب تغییرات عملکرد دانه و کلروفیل برگ پرچم بیشتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار شدند.

آلودگی فلزات سنگین در خاک و محیط زیست می تواند از طریق غیر پویاسازی این آلاینده ها کاهش یابد. تاثیر اصلاح کننده های شیمیایی شامل زئولیت در 3 سطح صفر (Z1)، 5 درصد (Z2) و 10 درصد (Z3) و سوپر فسفات تریپل در 3 سطح صفر (P1)، 0.25 درصد (P2) و 0.5 درصد (P3) بر غلظت سرب و روی در گیاه گندم و رشد گندم در ضایعات معدن در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. ضایعات مربوط به معدن سرب و روی اصفهان (باما) با غلظت کل سرب و روی به ترتیب 2300 و 16500 (میلی گرم در کیلوگرم) بود. غلظت سرب و روی در گندم و وزن خشک گندم (رقم بم) در ضایعات اصلاح شده در آزمایش گلخانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که افزودن زئولیت و فسفر باعث کاهش غلظت سرب در اندام هوایی و افزایش غلظت در ریشه گندم شدند. اثر متقابل زئولیت و فسفر نیز بر غلظت سرب در بخش هوایی و ریشه معنی دار نبود. اما در مورد عنصر روی فقط فسفر باعث کاهش غلظت در اندام هوایی و افزایش غلظت در ریشه گندم شد و اثر متقابل بین زئولیت و فسفر در کاهش غلظت روی در اندام هوایی و افزایش غلظت روی در ریشه مشاهده نشد. علاوه بر این رشد گندم در ضایعات معدن اصلاح شده با فسفر بهتر از رشد در ضایعات اصلاح نشده بود. زئولیت تاثیری بر رشد گندم نداشت. اما تاثیر متقابل زئولیت و سوپر فسفات تریپل در افزایش وزن خشک اندام هوایی و ریشه معنی دار بود.

سس انگلی یکساله و فاقد سبزینه است که می تواند باعث آلودگی بسیاری از محصولات زراعی نظیر چغندرقند شده و موجب کاهش عملکرد کمی و کیفیت محصول شود. این پژوهش در سال 1385 در مزارع چغندرقند منطقه چناران (استان خراسان رضوی) با هدف بررسی تاثیر خسارت علف هرز انگل سس (Cuscuta Campestris) روی عملکرد و کیفیت چغندرقند انجام شد. سه مزرعه آلوده به سس با تاریخ کاشت اوایل اردیبهشت ماه در روستاهای قزلر، ماسی حضرتی و مغان انتخاب شد. در زمان برداشت (آبان ماه) از هر مزرعه، تعداد 20 نمونه تصادفی چغندرقند از قسمت های با آلودگی 100-80 درصد، برداشت شد. تعداد 20 نمونه تصادفی چغندرقند نیز از قسمت های سالم انتخاب شد. هر نمونه از سطحی معادل 8 مترمربع برداشت شد. ریشه های هر نمونه پس از شستشو توزین و نمونه خمیر تصادفی از آنها تهیه شد. خصوصیات کیفی چغندرقند با استفاده از روش های استاندارد تعیین شد. داده ها با کمک نرم افزار SAS توسط آزمون t جفت شده مورد تجزیه آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که انگل سس در همه مزارع، باعث شد که عملکرد ریشه به طور متوسط به میزان 15 درصد، درصد قند به میزان 1.06 عیار، عملکرد شکر به مقدار 20.75 درصد، درصد قند قابل استحصال به میزان 7 درصد، ضریب استحصال شکر به مقدار 1.89 واحد و عملکرد شکر قابل استحصال به مقدار 17.73 درصد کاهش یابد. در مورد ناخالصی ها، غلظت پتاسیم و نیتروژن مضره در قسمت های آلوده به سس به ترتیب به مقدار 8.55 و 8.02 درصد کاهش ولی غلظت سدیم، 32.11 درصد افزایش یافت. میزان قند ملاس نیز در قسمت های آلوده به سس، 12.04 درصد افزایش نشان داد. بطور کلی نتایج حاصل از خسارت انگل سس روی عملکرد و کیفیت چغندرقند در منطقه، قابل ملاحظه است. بنابراین ضرورت دارد بهداشت مزارع در خصوص عدم ورود سس به مزارع جدید رعایت گردد و همچنین راه های مبارزه و کنترل سس در مزارع با سابقه آلودگی، چه قبل و چه بعد از اتصال آن به بوته چغندرقند مورد بررسی قرار گیرد.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد نسبت های مختلف نیتروژن در سطوح مختلف شوری در محصول کلزا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی در سال 87 انجام گرفت. فاکتور اول نسبت های نیتروژن نیترات به آمونیوم در چهار سطح (100:0، 75:25، 50:50 و 25:75) و فاکتور دوم شوری در دو سطح صفر و 200 میلی مولار کلرورسدیم بود. بیشترین وزن تر و خشک، سطح برگ و مقدار آب نسبی، میزان فتوسنتز و شدت تعرق و میزان پتاسیم در برگ در صورت کاربرد نسبت (50:50) نیترات به آمونیوم در شرایط غیر شور به دست آمد. با افزایش شوری مقادیر پارامترهای وزن تر، وزن خشک، سطح برگ، مقدار نسبی آب، میزان و فتوسنتز و شدت تعرق و میزان پتاسیم برگ به طور معنی داری کاسته شده و به نظر می رسد با افزایش شوری در صورت اعمال نسبت نیتروژنی، (50:50) نیترات به آمونیوم گیاه آسیب کمتری می بیند. همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت نظیر گلوتاتیون ردوکتاز، سوپراکسید دسیموتاز، پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در نتیجه اعمال تیمارهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در محیط شور به طور معنی داری بیشتر از شرایط غیر شور بود. در تیمارهایی که محصول کلزا از مقادیر بالای آمونیوم استفاده نموده بود میزان فعالیت این آنزیم ها بیشتر از شرایط تغذیه با نیترات بود. بیشترین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در صورت کاربرد نسبت نیترات به آمونیوم 50:50 و 25:75 اندازه گیری شد. به نظر می رسد با قرار گرفتن کلزا در محیط شور و کاربرد نسبت های نیتروژنی فوق، گیاه بهتر خواهد توانست شرایط تنش را سپری نماید.

به منظور ارزیابی عکس العمل ارقام رایج گندم بهاره به تاریخ های مختلف کاشت این پژوهش طی دو سال زراعی 84-1382 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور اجرا شد. در این راستا هشت رقم گندم مرودشت، کراس اروند، مهدوی، پیشتاز، فلات، شیراز، چمران و بک کراس روشن در پنج تاریخ کاشت 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده در سه تکرار کشت شدند. تاریخ های کاشت در کرت های اصلی و ارقام گندم در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد تاریخ کاشت بر اکثر صفات مورد بررسی ارقام اثر معنی داری داشت. ارقام نیز در صفات با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند. نتایج دو سال آزمایش با یکدیگر همسو نبود که علت اصلی آن افت دمای هوا در فروردین سال دوم آزمایش به زیر صفر (7oC-) بود و باعث شد به تیمارهایی که در مراحل نموی پیشرفته تری قرار داشتند، خسارت شدیدی وارد شود. میانگین عملکرد دانه 6417 کیلوگرم در هکتار، و عملکرد دانه سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 6600 و 6417 کیلوگرم در هکتار بود که حاکی از شرایط آب و هوایی مناسب تر سال اول آزمایش بود. رگرسیون گام به گام نشان داد تعداد سنبله در مترمربع، تاریخ ظهور سنبله و تعداد دانه در سنبله 73 درصد عملکرد دانه در سال اول و شاخص برداشت، ارتفاع بوته و تعداد سنبله در مترمربع 70 درصد عملکرد دانه سال دوم را توجیه می نمایند. ضریب تبیین جزئی تعداد سنبله در توجیه عملکرد سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 63 و 4 درصد بود. علت اصلی کاهش نقش تعداد سنبله بر عملکرد در سال دوم، خسارت یخزدگی و یکنواخت شدن خصوصیات پنجه های جدید تولید شده بود. نتیجه کلی نشان داد بهترین تاریخ کاشت برای دستیابی به بالاترین عملکرد 15 آبان با مقدار 6869 کیلوگرم در هکتار و مناسب ترین رقم شیراز با 6943 کیلوگرم در هکتار می باشد.

به منظور ارزیابی حساسیت 9 گیاه زراعی به بقایای آترازین در خاک دو آزمایش زیست سنجی در خاک های تیمار شده با آترازین در مزرعه و شرایط گلخانه ای انجام شد. در آزمایش اول حساسیت گیاهان زراعی به بقایای احتمالی آترازین در مزرعه، در شرایط گلخانه ای بررسی شد که تیمارهای مورد نظر در این آزمایش عبارت بودند از مقادیر کود آلی در دو سطح (0 و 50 تن در هکتار) به عنوان عوامل اصلی و مقادیر آترازین در دو سطح 2 و 4 کیلوگرم ماده موثره در هکتار به عنوان عوامل فرعی بودند. پس از برداشت ذرت نمونه خاکی از هر کرت از عمق 0 تا 15 سانتی متری از 15 نقطه از هر کرت و پس از اختلاط آنها در گلخانه حساسیت گیاهان زراعی گندم، جو، چغندرقند، نخود، عدس، کلزا، به بقایای آترازین ارزیابی شد. آزمایش دوم به صورت طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و به منظور ارزیابی حساسیت گیاهان زراعی گندم، جو، چغندرقند، پیاز، نخود، عدس، کلزا، لوبیا و گوجه فرنگی به بقایای شبیه سازی شده آترازین در خاک انجام شد. که تیمارهای این آزمایش غلظت های مختلف آترازین در خاک (0، 0.2، 0.5، 1، 5، 10 و 15 میلی گرم در کیلوگرم خاک) بودند. نتایج آزمایش زیست سنجی اول تاثیر معنی داری بر گیاهان زراعی مورد آزمایش نداشت. با توجه به اینکه در شرایط مزرعه فرآیندهای تعیین کننده سرنوشت علف کش ها بیش از شرایط کنترل شده هستند به نظر می رسد، این مساله یا اینکه بدلیل کم بودن غلظت آترازین در کمتر از حد آستانه خسارت به گیاهان مورد نظر بوده و یا اینکه غلظت آترازین در طی مراحل آماده سازی خاک به سطح پایین تری از آستانه خسارت رسیده است. در آزمایش دوم پاسخ های متفاوتی به غلظت های شبیه سازی شده آترازین از گیاهان زراعی مورد آزمایش مشاهده شد؛ به طوری که بر اساس رون تغییرات زیست توده گیاهان مورد مطالعه در پاسخ به غلظت های مختلف آترازین در خاک، حساسترین و مقاومترین گیاهان به بقایای آترازین بترتیب پیاز و نخود بودند و ترتیب حساسیت گیاهان مورد مطالعه بر اساس شاخص ED50 حاصل از معادله 4 پارامتری سیگموییدی بصورت نخود ‹ لوبیا ‹ عدس ‹ چغندرقند ‹ گوجه فرنگی ‹ جو ‹ گندم ‹ کلزا ‹ پیاز بودند.

به منظور مقایسه شاخص های رشدی و مراحل فنولوژیکی رشد و نمو دو رقم محلی و تجاری تربچه در واکنش به سطوح مختلف تراکم کاشت، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 89-1388 اجرا شد. دو رقم تربچه به عنوان فاکتور اول و 3 سطح تراکم کاشت شامل 85، 120 و 170 گیاه در مترمربع به عنوان فاکتور دوم مورد بررسی قرار گرفت. مراحل فنولوژیکی و شاخص های رشدی شامل وزن تر و خشک، سطح برگ، سرعت نسبی رشد، سطح ویژه برگ، نسبت سطح برگ، سرعت آسیمیلاسیون خالص، عملکرد بخش خوراکی و نحوه تخصیص ماده خشک به برگ ها و ریشه در شرایط بهینه از زمان جوانه زنی تا شروع زرد شدن برگ ها اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر زمان مراحل فنولوژیکی جوانه زنی و 2 تا 4 برگی اختلاف معنی داری بین دو رقم مورد بررسی در تراکم های مختلف کاشت وجود نداشت، اما از زمان شروع غده دهی به بعد، ارقام به تراکم های مختلف کاشت واکنش نشان دادند. با توجه به نتایج آنالیزهای رشد، با وجود اینکه رقم محلی شاخص و نسبت سطح برگ بالاتری داشت و طبیعتا نور بیشتری هم جذب کرد، اما اختصاص مواد فتوسنتزی در آن بر عکس رقم تجاری به سود برگ های گیاه و نه ریشه خوراکی آن بود. عملکرد اقتصادی رقم تجاری تربچه به صورت معنی داری بالاتر از رقم محلی بود. افزایش تراکم کاشت تا 170 بوته در مترمربع باعث افزایش معنی دار سطح و شاخص سطح برگ، راندمان مصرف نور، وزن برگ ها و بیوماس کل شد اما بر وزن ریشه تربچه اثر معنی داری نداشت.

در این تحقیق روابط ژنتیکی 25 ژنوتیپ لوبیا با استفاده از نشانگرهای مولکولی رپید و برخی صفات زراعی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 25 تیمار (ژنوتیپ های لوبیا) در شرایط مزرعه انجام شد. نتایج این آزمایش نشان داد که تنوع زیادی بین ژنوتیپ های لوبیا از نظر عملکرد و سایر صفات زراعی وجود دارد. در حالی که دندروگرام مربوطه تهیه شده با روش UPGMA و بر اساس فاصله های اقلیدسی، به هیچ وجه حاکی از تفکیک ژنوتیپ ها به سه گروه متمایز چیتی، قرمز و سفید نبود. در تعیین روابط ژنتیکی ژنوتیپ ها با استفاده از نشانگرهای مولکولی رپید 26 آغازگر تصادفی مورد استفاده قرار گرفت که 144 نوار چندشکل با میانگین 5.54 نوار برای هر آغازگر ایجاد شد. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی 0.273 و دامنه آن بین 077/0 (آغازگر P17) تا 0.458 (آغازگر P9) متغیر بود. بالاترین و پائین ترین مقدار شاخص نشانگر به ترتیب به آغازگرهای (3.55) P1 و  (0.154) P17مربوط بوده که متوسط این شاخص 1.59 محاسبه گردید. تجزیه خوشه ای بر اساس داده های حاصل از نشانگرهای مولکولی رپید و روش UPGMA و با استفاده از ضرایب جاکارد ژنوتیپ ها را به سه گروه تقسیم نمود. در این تجزیه انواع لوبیا چیتی، قرمز و سفید کاملا از یکدیگر مجزا شده و تنها چهار ژنوتیپ در گروه مربوط به خود قرار نگرفتند لذا کارایی این گروه بندی 21.25=%84 تعیین شد. تفکیک ژنوتیپ ها با استفاده از این دو روش کاملا متفاوت بود و آزمون مانتل نیز هیچگونه همبستگی معنی داری (r=-0.062) بین دو دندروگرام نشان نداد. نتیجه نهایی اینکه در این تحقیق نشانگر مولکولی رپید ابزار بهتری در تفکیک انواع لوبیا نسبت به صفات زراعی تشخیص داده شد.