پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1386 | دوره:13 | شماره:2 (44) |تعداد مقالات:7

نظام های تضمین کیفیت آموزش عالی در تجربه های جهانی با اینکه از برخی وجوه اشتراک کامل و نزدیک به اجماع یا وجوه اشتراک نسبی و نزدیک به توافق اکثری برخوردارند، اما از جهات زیادی تنوع و گوناگونی بسیاری در آنها مشاهده می شود. وجوه افتراق، عواملی مانند نسبت دولت با این نظام ها، ساختار سازمانی آنها، نقش ها و اختیارات، ماموریت، معیارهای قضاوت و مراجع مورد استناد، تصمیم گیری نهایی مرتبط با ارزشیابی و نحوه گزارش را شامل می شود. واسطه های تغییر و کنشگران جوامع توانسته اند با نحوه بازی خود و با ایجاد شبکه ای از نقش ها و تعاملات عاملان انسانی، ابتکارات گوناگونی در ارزشیابی کیفیت آموزش عالی کشور خود، ضمن همگرایی با تجربه های جهانی، داشته باشند.

مدت زمان کوتاهی است که در ایران شاهد پیدایش پارک های علم و فناوری به عنوان یکی از اجزای مهم حرکت به سمت اقتصاد دانش محور هستیم. از آنجا که ظرفیت مثبت پارک ها در توسعه اقتصادی در صورت وجود داشتن بازار مناسب برای پارک قابل بالفعل شدن است، توجه پارک ها به محیط و مزیت های محلی (منطقه میزبان) ضروری است.با توجه به مطالعات صورت گرفته، وجود داشتن زیر ساخت مناسب علمی و فناوری در منطقه میزبان پارک در جذب مشتریان پارک مهم ترین نقش را دارد. اولین گروه های موسسات مستقر در پارک نقش مهمی در ایجاد هویت پارک دارند. در واقع، از آنجا که داشتن ظرفیت هم افزایی یکی از مهم ترین جاذبه های پارک هاست، مشتریان زمینه جذب سایر شرکت های فناور در پارک را فراهم می کنند. معمولا اولین گروه مشتریان از بازار محلی تامین می شوند و براین اساس بر لزوم ایجاد بازار مناسب محلی هنگام تاسیس پارک ها تاکید می شود.در این مقاله با بررسی موقعیت نسبی مناطق میزبان پارک ها در ایران در فعالیت های تحقیق و توسعه و نیز فعالیت های صنعتی سعی شده است تا جایگاه نسبی علم و فناوری مناطق میزبان تعیین و براساس آن در خصوص مدل مناسب فعالیت پارک ها بحث شود.

چارچوب پژوهش حاضر براساس کاربرد روش شناسی پویایی سیستم در ارزشیابی درونی شکل گرفته است. هدف از این پژوهش پیشنهاد مدلی به منظور بررسی و تعیین خط مشی ها و عوامل اثرگذار در کیفیت گروه های آموزشی با استفاده از روش شناسی پویایی سیستم ها بوده است. براین اساس، ابتدا عواملی چون عضو هیات علمی، دانشجو، دانش آموخته، پذیرفته شده، پژوهش، تدریس، دوره های تحصیلی، بودجه، امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی و امکانات و تجهیزات رفاهی به عنوان مولفه های اثرگذار بر کیفیت گروه از مطالعات نظری، پژوهش های قبلی و تحلیل عناصر یک گروه آموزشی استخراج و سپس، براساس متغیرهای اثرگذار در هر عامل و روابط بین آنها مدلی کلی برای شبیه سازی رفتار گروه آموزشی طراحی شد. مدل طراحی شده پس از تعیین اعتبار رفتاری و ساختاری با داده های یک گروه مفروض مورد آزمایش قرار گرفت. با اجرای مدل در یک دوره چهارساله و با توجه مقادیر اولیه متغیرها و روابط میان آنها در گروه مفروض مشاهده شد که گروه روندی توسعه ای را در پیش گرفته است. با استفاده از این مدل می توان علاوه بر بررسی نتایج و پیامدهای حاصل از اعمال خط مشی های پیشنهادی تصمیم گیران، میزان تاثیر متغیرها را در کیفیت گروه مطالعه کرد. در نتیجه، مدیران و تصمیم گیران می توانند از مدل پیشنهادی مانند آزمایشگاهی برای بررسی و آزمون سیاست ها و خط مشی های خود استفاده کنند.

برآورد و تحلیل هزینه سرانه دانشجویی از الزامات تحقق اهداف قانون برنامه چهارم توسعه و در عین حال، ارتقای کارایی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی است. پس از تلاش های جمعی خبرگان و سیاست سازان نظام علوم، تحقیقات و فناوری ونهاد مدیریت و برنامه ریزی کشور، عملیاتی شدن مصوبات قانونی مربوط در گرو تهیه الگوی مدرن برای برآورد و تحلیل هزینه ها در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی است. در همین خصوص، طرح تحقیقاتی با همین موضوع در موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی به اجرا درآمد که در این مقاله الگوی مذکور و دستاوردهای آن شرح داده شده است. با به کارگیری این الگو نرم هزینه سرانه دانشجویی در نظام آموزش عالی دولتی به تفکیک رشته ها و مقاطع تحصیلی قابل برآورد است. در این الگو که از چارچوب کلی هزینه یابی مبتنی بر فعالیت بهره گرفته شده است، ضمن ردیابی و کنترل هزینه ها امکان تصمیم گیری مبتنی بر اطلاعات دقیق و به روز و تحلیل عملیات و هزینه ها در جهت بهبود فرایندها و افزایش کارایی برای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و نهادهای سیاستگذار فراهم می شود.

فناوری اطلاعات موجب تغییراتی بینادین در ادراک عمومی نسبت به توسعه شده و تاثیر آن به حدی بوده است که اینک فناوری اطلاعات محور توسعه ملی تلقی می شود. مهم ترین رکن توسعه اطلاعاتی تربیت نیروی خلاق در زمینه فناوری اطلاعات است. در این مقاله با تبیین مفهوم سواد اطلاعاتی به عنوان جانمایه نظام آموزشی مبتنی بر فناوری اطلاعات، با بررسی تطبیقی مهم ترین مدلهای توسعه سواد اطلاعاتی در جهان و مبتنی بر مطالعه ای پیمایشی در همه استان های کشور، مدلی جدید برای توسعه سواد اطلاعاتی در ایران ارایه و در پایان با بیان ویژگی های اصلی این مدل توسعه ای، نحوه عملیاتی کردن آن در سطوح مختلف تبیین شده است. ویژگی مهم مدل ارایه شده همخوانی بالای آن با مدل های بین المللی در عین بومی بودن آن برای آحاد کشور است. کاربست این مدل موجب ایجاد چهارچوبی هدفمند به منظور حرکت جامعه ایرانی به سوی توسعه اطلاعاتی پایدار خواهد بود.

دراین پژوهش میزان کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی در میان داوطلبان مجاز به انتخاب رشته کنکور سراسری بررسی شده است. بدین منظور، پرسشنامه ای با دوازده متغیر براساس نتایج یک تحقیق مقدماتی با سوالات باز پاسخ درباره منابع کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی تهیه شد. پس از بررسی و تایید روایی صوری پرسشنامه، پایایی آن با اجرای اولیه از پرسشنامه بر روی 120 نفر از داوطلبان مجاز به انتخاب رشته بررسی شد و ضریب آلفای 0.80 به دست آمد. پرسشنامه نهایی بر روی 1737 نفر (949 زن و 788 مرد) از داوطلبان مقیم شهر تهران اجرا شد. بر طبق نتایج آزمون تحلیل عاملی، پرسشنامه محقق ساخته از دو عامل اصلی رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران تشکیل شده بود. تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که حدود دامنه میانگین نمرات داوطلبان درباره کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی با تبدیل دامنه اطمینان میانگین به نقطه درصدی، 48 درصد است و آنها 52 درصد با شرایط بهینه فاصله دارند. در مقایسه بین دو جنسیت، میزان کسب اطلاع از رشته ها در زنان به طور معنی داری بیشتر از مردان بود. همچنین، زنان بیشتر از مردان از رسانه ها- کتب برای آشنایی با رشته ها استفاده کرده بودند. در حالی که در کسب اطلاع از طریق مشاوره با دیگران تفاوت معنی داری بین دو جنسیت وجود نداشت. همچنین، نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی در میزان کلی کسب اطلاع از رشته های دانشگاهی و نیز در هر دو عامل رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران وجود داشت، به گونه ای که داوطلبان علوم انسانی در هر دو عامل رسانه ها- کتب و مشاوره با دیگران و نیز در میزان کلی کسب اطلاع نسبت به گروه های دیگر میانگین بالاتری داشتند. نتایج کلی این تحقیق ضرورت برنامه ریزی بیشتر را برای فراهم ساختن زمینه جستجو و شناخت بیشتر رشته های دانشگاهی به عنوان میزان کسب اطلاع را نشان می دهد.

هدف کلی تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات توسط اعضای هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران است. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شده و از نوع توصیفی- همبستگی است. جامعه مورد مطالعه 200 نفر بود. به منظور جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای آنلاین طراحی و به آدرس الکترونیکی تمام پاسخگویان فرستاده شد. برای تعیین روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب از نظر متخصصان و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان می دهد که سن، سابقه شغلی، راهنمایی پایان نامه، مهارت در استفاده از کامپیوتر و اینترنت، مهارت در زبان انگلیسی، تعداد آثار علمی و نگرش افراد به فناوری اطلاعات با استفاده از فناوری اطلاعات رابطه معنی داری دارند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که مهارت در استفاده از کامپیوتر، نگرش افراد به فناوری اطلاعات، مهارت در استفاده از اینترنت و سن، 63.5 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند.