مجله علوم تربیتی و روانشناسی
سال:1387 | دوره:15 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

"تربیت مدنی" مورد توجه روز افزون سیاست گذاران نظام های آموزشی است. در جامعه ایران نیز، با توجه به تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت گرفته از دوران مشروطیت به این سو، و بخصوص در دوران پس از انقلاب اسلامی، توجه به مقوله تربیت مدنی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. اما از آنجا که تحقق ایده های تربیتی در هر جامعه ای متضمن وجود شرایط فرهنگی و اجتماعی مناسب است لذا کشف زمینه های ذهنی و فرهنگی لازم برای تحقق آرمان های جامعه ی مدنی از کارهای مهمی است که در راستای تربیت مدنی در ایران باید صورت گیرد. بر این اساس، هدف عمده این پژوهش آن است که با کشف و بررسی معانی و جنبه های ارزشی و فرهنگی اصول جامعه مدنی، میزان تناسب و هماهنگی آنها با ارزش های فرهنگی و دینی جامعه ایران معلوم گردد. بنابراین، چنانچه برای اصول تربیت مدنی و مفاهیم مدنیت خواهی و تربیت مدنی و جامعه مدنی محتوای ارزشی و دینی قایل باشیم، در آن صورت کشف معانی مندرج در این مفاهیم و تنظیم آن ها به منظور ساخت یک ساختار بومی از ایده مدنیت خواهی و تربیت مدنی برای دست اندرکاران آموزش و پرورش ایران از اهمیت شایانی برخوردار خواهد بود. مهمترین اصولی که در این مقاله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. عبارتند از: اصل احترام به حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی، اصل احترام به قانون و قانون مداری، اصل احترام به حقوق شهروندی، اصل مشارکت و فعالیت های اجتماعی و سیاسی، اصل مسولیت پذیری اجتماعی، اصل استدلال و عقلانیت، اصل مدارا و تسامح، اصل گفتگو، اصل نقد و ارزیابی و اصل توجه به کثرت گرایی روشی. در پایان تاکید شده است که این اصول با ارزش ها و فلسفه حاکم بر جامعه ما که یک جامعه دینی است، تطابق و هماهنگی دارد و لذا سرمایه گذاری برای تربیت نسلی که به ارزش های مدنی معتقد بوده و در عمل پاسدار این ارزش ها باشد می تواند به عنوان یک توصیه دینی و آموزشی و پرورشی تلقی شود.

هدف این تحقیق طراحی و اعتباریابی مدل مناسب مدیریت تغیر سازمانی با تاکید بر عوامل درون سازمانی برای دانشگاه های جامع دولتی است. برای دست یابی به این هدف، از 30 نفر اعضای هیات علمی با تخصص مرتبط، دعوت به همکاری شده است. برای انجام گرفتن تحقیق از روش دلفی استفاده شده است و ابزار جمع آوری اطلاعات نیز پرسشنامه بوده است. با مطالعه ادبیات تغییر سازمانی، تعداد 19 عامل موثر بر موفقیت برنامه تغییر شناسایی شد که این عوامل در سه دسته مدیریتی، سازمانی و فردی گروه بندی شدند. عوامل مدیریتی شامل حمایت کردن، مشارکت دادن، توانمندسازی، پاداش دادن، اطلاع رسانی، آموزش دادن، رهبری تحولی و نظارت کردن است. عوامل سازمانی در بر گیرنده منابع، فرهنگ سازمانی، عدالت سازمانی، جو سازمانی، پیام برنامه و ساختار سازمانی است و عوامل فردی شامل احساس مالکیت، خودکفایی، تعهد سازمانی، نگرش به برنامه تغییر و تجزیه و تخصص می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که همه عوامل شناسایی شده از ادبیات، به عنوان عوامل موثر بر موفقیت برنامه تغییر در دانشگاه های جامع مورد توافق مشارکت کنندگان در تحقیق بوده است و دو مولفه جدید سیاست گذاری و اعتماد به مدیران و یک زیر مولفه تحت عنوان مشروعیت برنامه تغییر شناسایی شده است و الگوی طراحی شده مدیریت تغییر سازمانی، برای دانشگاه های جامع دولتی مورد موافقت قرار گرفته است.

مطالعات گسترده در سه دهه اخیر نشان داده است که یکی از تفاوت های فردی موثر بر یادگیری، سبک های یادگیری است که این سبک ها در پیشرفت تحصیلی فراگیران نیز تاثیر بسزایی دارد. سبک های یادگیری مورد نظر عبارتند از: دیداری، شفاهی، خواندنی- نوشتنی، حرکتی و چند حسی. مطالعه حاضر به بررسی ارتباط سبک های یادگیری دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تهران با پیشرفت تحصیلی آنان پرداخته است. به منظور مطالعه ارتباط متغیرهای مورد بررسی، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویانی است که در سال تحصیلی 85-86 در سال دوم دوره کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور مرکز تهران به تحصیل اشتغال داشتند که مجموع آنها 2063 نفر بوده و با استفاده از جدول مورگان از مجموع دانشجویان گروه علوم انسانی 160 نفر، از مجموع دانشجویان گروه علوم پایه 44 نفر و به دلیل پایین بودن جمعیت گروه فنی- مهندسی تمامی 80 دانشجوی شاغل به تحصیل در این گروه، به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه سبک یادگیری (دیداری، شفاهی، خواندنی- نوشتنی، حرکتی، چند مدلی) یا VARK می باشد. نتایج نشان داد که بین سبک های یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور، رابطه معنی داری به دست نیامده است. اما با در نظر گرفتن گروه های مختلف تحصیلی، مشخص گردید بین سبک شفاهی و گروه علوم پایه، سبک خواندنی- نوشتنی و گروه فنی و مهندسی، سبک حرکتی و گروه علوم انسانی و سبک چند حسی و گروه های علوم انسانی و علوم پایه رابطه معنی داری حاصل شده است.

در سال های دهه هفتاد شاهد رشد فزاینده حضور زنان در سطوح مختلف آموزش عالی و افزایش میزان پذیرش آنان به بیش از 50 درصد بوده ایم، هدف این پژوهش بررسی نتایج و پیامدهای این پدیده در چهار زمینه نظام آموزش عالی کشور، مقوله اشتغال زنان، نهاد خانواده و موقعیت و پایگاه اجتماعی زنان است. روش کار ما در این پژوهش روش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری آن نیز اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان بوده است. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش، کمی (پرسشنامه محقق ساخته) و کیفی (مصاحبه نیمه سازمان یافته) استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان داد که افزایش میزان قبولی زنان از نظر اعضای نمونه، بر هر 4 مولفه پژوهش، بیش از حد متوسط تاثیر دارد، لیکن میزان تاثیر بر مولفه های یکسان نبوده و بیشترین میزان تاثیر بر موقعیت و پایگاه اجتماعی تاثیر دارد، لیکن میزان تاثیر بر مولفه ها یکسان نبوده و بیشترین میزان تاثیر بر موقعیت و پایگاه اجتماعی زنان با میانگین 3.76 و کمترین تاثیر بر نظام آموزش عالی با میانگین 3.16 می باشد.

آموزش شهروندی در قرن بیست یکم به علت جهانی شدن، ارتباطات فزاینده کشورها، افزایش تنوع فرهنگی، زبانی و قومی دچار تحول شده است. نظام های آموزشی از جمله نظام های آموزش عالی، را بر آن داشته است که برنامه های آموزشی متناسبی را تدوین نمایند، تا نیازهای دانشی، نگرشی و مهارتی دانشجویان را برآورده و آنها را برای کنش و واکنش در ابعاد محلی، ملی، منطقه ای و بین المللی و در زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آماده کنند. با توجه به اهمیت آموزش شهروندی در آموزش عالی این مساله در دانشگاه مازندران مورد بررسی قرار گرفت، تا عملکرد آموزش عالی در زمینه آموزش شهروندی مشخص گردد. از این رو دانش، نگرش و مهارت شهروندی دانشجویان ورودی )سال (85 و دانشجویان خروجی )سال (82 دانشگاه مازندران و دیدگاه اساتید در زمینه آموزش شهروندی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج داده ها نشان داد تفاوت چندانی جز در مولفه پذیرش تنوع و تکثر بین دانشجویان ورودی و خروجی دیده نمی شود و مهارت هایی که آموزش عالی پرورش می دهد، بیشتر به سمت دانش نظری گرایش داشته و دانشجوها را به افزایش محفوظات هدایت می کند مهارت های شهروندی (تفکر انتقادی، حل مساله، مشارکت، تصمیم گیری و مسولیت پذیری) در دانشجویان چندان پرورش داده نمی شود و آموزش عالی جز در رشته حقوق و علوم سیاسی به آموزش دانش شهروندی توجه لازم را نداشته است.

هدف اصلی این تحقیق ارزیابی کارآیی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از مدل ریاضی تحلیل پوششی داده ها است. این تحقیق توصیفی- تحلیلی و به روش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است. محدوده مکانی تحقیق شامل پنج دانشکده علوم انسانی دانشگاه شهید چمران و محدوده زمانی دوره چهار ساله 82 تا 85 بوده است. داده های کمی خام با استفاده از فرم مخصوص از دانشکده ها جمع آوری و پس از تلفیق و ارزش گذاری به شاخص های ورودی شامل "هیات علمی، کارکنان و بودجه" و شاخص های خروجی شامل "آموزش، پژوهش و خدمات تخصصی" تقسیم شدند. به منظور شناسایی دقیق تر تاثیر هر یک از شاخص ها در میزان کارآیی دانشکده ها، مدل ریاضی در چهار حالت مختلف با ماهیت خروجی اجرا شد. یافته های تحقیق نشان داد در حالت اول مدل با دو ورودی و یک خروجی "فعالیت های آموزشی" تنها دانشکده اقتصاد کارآ و به عنوان مجموعه مرجع شناخته شد و دانشکده های الهیات، ادبیات، علوم تربیتی و تربیت بدنی به تربیت در رتبه دوم تا پنجم و ناکارا بودند. در حالت دوم مدل با دو ورودی و یک خروجی "فعالیت های پژوهشی" تنها دانشکده علوم تربیتی کارآ و به عنوان مجموعه مرجع شناخته شد و دانشکده های اقتصاد، الهیات، ادبیات و تربیت بدنی به ترتیب در رتبه دوم تا پنجم و ناکارا بودند. در حالت سوم مدل با دو ورودی و یک خروجی "خدمات تخصصی" تنها دانشکده تربیت بدنی کارآ و به عنوان مجموعه مرجع شناخته شد و دانشکده های ادبیات، اقتصاد، الهیات، و علوم تربیتی به ترتیب در رتبه دوم تا پنجم و ناکارآ بودند. در حالت چهارم مدل (حالت ترکیبی) با دو ورودی و سه خروجی "فعالیت های آموزشی، پژوهشی و خدمات تخصصی" هر پنج دانشکده کارآ و به ترتیب دانشکده های علوم تربیتی، تربیت بدنی، اقتصاد، ادبیات و الهیات در رتبه اول تا پنجم قرار گرفتند. به این ترتیب سهم و تاثیر هر یک از شاخص ها در میزان کارآیی دانشکده ها مشخص شد، به ویژه با توجه به کمبودهای مالی، نیروی انسانی، فضاها و امکانات آموزشی دانشکده تربیت بدنی در مقایسه با سایر دانشکده های علوم انسانی دانشگاه، خدمات تخصصی ارایه شده از سوی این دانشکده در سطح دانشگاه سب شده تا کارآیی و اثربخشی مطلوبی داشته باشد.

با اینکه رتبه بندی کاری نسبتا معمول به حساب می آید، اما اغلب امری دشوار تلقی می شود. علت پیچیدگی این است که معمولا بیش از یک بعد برای ارزیابی و بیش از یک تصمیم گیرنده وجود دارد. رتبه بندی دانشگاهی به عنوان یک بخش مهم از فرایند ارزشیابی آموزش عالی، توجه زیادی را در سطح جهانی به خود اختصاص داده است. در این تحقیق دانشکده های مختلف دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از تکنیک TOPISI رتبه بندی شدند. به منظور رتبه بندی دانشکده ها جمعا 30 شاخص انتخاب و با کمک تکنیک AHP (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) به آنها وزن داده شد. پس از آن با توجه به شاخص ها، رتبه بندی انجام شد. از بین دانشکده های مختلف، 10 دانشکده وارد فرایند رتبه بندی شدند که در نهایت دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی رتبه اول و دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی رتبه دهم را به خود اختصاص دادند.