مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال:1395 | دوره:15 | شماره:5 |تعداد مقالات:10

برای نخستین بار در سخن سردبیری مهرماه سال 1387، روز دهم سپتامبر یعنی «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» را به خوانندگان فرهیخته مجله دانشگاه معرفی نمودیم. در همان سخن سردبیری اشاره گردید که روز دهم سپتامبر، در انتهای دهه دوم شهریور ماه هر سال، از طرف سازمان جهانی بهداشت World Health Organization (WHO) و مجمع بین المللی پیشگیری از خودکشی International Association for Suicide Prevention (IASP)، به طور مشترک، به عنوان «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» عنوان شده است.

زمینه و هدف: ذرات معلق هوا یکی از آلاینده های اصلی هوا در مناطق شهری است که معمولا از منابع مختلفی مانند اگزوز خودروها، فرایند احتراق صنعتی و یا از تبدیل ثانویه آلاینده های گازی تولید می شوند و باعث بیماری های تنفسی، قلبی- عروقی و مرگ و میر می شوند. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی اثرات بهداشتی ناشی از PM2.5 در هوای شهر مشهد در سال 1392 بود.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی اثر غلظت PM2.5 بر سلامت شهروندان مشهدی با استفاده از AIR Q-2-3-3 تعیین گردید. ایستگاه های انتخاب شده جهت سنجش آلودگی هوا در این مطالعه شامل 4 ایستگاه صدف، سجاد، دانشگاه و خیام بودند. در مجموع تعداد داده های جمع آوری شده از این ایستگاه ها 6995 بود. در نهایت با استفاده از این مدل تعداد کل مرگ و میرها، بیماری های قلبی- عروقی و بیماری های تنفسی منتسب به PM2.5 برآورد شد.یافته ها: نتایج نشان داد که فصل سرد بالاترین میزان آلودگی را داشت و در بعضی موارد میزان PM2.5 از میزان استاندارد بیشتر شده بود. همچنین نتایج نشان داد که تعداد موارد کل مرگ و میر، مرگ ناشی از بیماری قلبی- عروقی و مرگ ناشی از بیماری تنفسی به ترتیب 331، 263 و 32 بوده است.نتیجه گیری: جهت برآورد دقیق میزان خطر نسبی، بروز پایه و جزء منتسب باید مطالعات اپیدمیولوژیک جامع تری در سطح کشور انجام شود تا مقادیر دقیق تری از این شاخص ها به دست آمده و میزان مرگ ومیر با صحت بیشتری محاسبه گردد.

زمینه و هدف: رنسیمت تکنیکی برای تعیین سریع مقاومت به اکسیداسیون در چربی ها و روغن ها است که نتایج خوبی در خصوص پیش بینی انبارمانی و پایداری حرارتی روغن ها در اختیارمان قرار می دهد. در این پژوهش با استفاده از روش رنسیمت، مقاومت روغن پسته 5 واریته اهلی و وحشی به اکسایش و تاثیر خصوصیات شیمیایی بر پایداری حرارتی تعیین گردید.مواد و روش ها: مطالعه حاضر نوعی مطالعه آزمایشگاهی است. روغن پنج گونه پسته شامل بنه، احمدآقایی، کله قوچی، اکبری و فندقی با حلال استخراج شد و با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی ترکیب اسیدهای چرب و با استفاده از روش های شیمیایی میزان آنتی اکسیدان ها و کیفیت روغن تعیین شد. همچنین مقاومت به اکسایش با دستگاه رنسیمت تعیین گردید. میانگین ها با نرم افزار MStatC 2, 10 و بر اساس آزمون دانکن در سطح %5 مقایسه گردیدند.یافته ها: اسید اولئیک و اسید پالمتیک به ترتیب از بیشترین ترکیبات اسید چرب کل و اسید چرب اشباع در پسته بود. بیشترین مقدار اسید اولئیک در واریته احمدآقایی و بیشترین و کمترین اسیدهای چرب با یک باند دوگانه و چند باند دوگانه در روغن پوست بنه (%7.9-65) و کمترین و بیشترین اسیدهای چرب با یک باند دوگانه و چند باند دوگانه در روغن مغز بنه (53، %32.8) مشاهده شد. بیشترین اندیس مقاومت به اکسیداسیون به ترتیب در روغن پوست بنه، روغن مغز بنه و روغن واریته احمدآقایی مشاهده شد. انرژی فعال سازی واکنش اکسیداسیون در محدوده 92-98.2 Kj/mol محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که زمان انبارمانی در دمای 25 درجه سانتی گراد در روغن پوست بنه، روغن مغز بنه و واریته احمدآقایی به ترتیب 786، 386 و 280 روز است. در انواع اهلی (تجاری) پسته، انبارمانی واریته احمد آقایی بیش از 1.5 برابر واریته های دیگر ارزیابی گردید.نتیجه گیری: ترکیب اسید چرب و مقدار بالای آنتی اکسیدان ها مهم ترین فاکتورهای مقاومت بالای روغن پوست و مغز گونه وحشی پسته و دلیل ماندگاری بیشتر آن نسبت به واریته های تجاری است. در بین گونه های تجاری پسته، واریته احمدآقایی گونه مناسبی جهت روغن کشی و فرایندهای حرارت بالا مانند برشته کردن می باشد.

زمینه و هدف: افزایش فریتین سرم به عنوان عامل خطر دیابت بارداری گزارش شده است. این مطالعه با هدف بررسی مقدار فریتین سرم مادران دیابتی و غیردیابتی مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی نیک نفس رفسنجان طراحی گردید.مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، 40 نفر زن با GDM و 40 نفر زن باردار غیردیابتی به روش غیراحتمالی آسان انتخاب شدند. اطلاعات دموگرافیک و بالینی آنها و نتیجه آزمایش قند ناشتا، هموگلوبین، شاخص توده بدن قبل از بارداری و تعداد قرص آهن مصرفی از پرونده بهداشتی آنان استخراج و یادداشت گردید. قبل از عمل سزارین، وزن اندازه گیری شده و نمونه خون ناشتا برای اندازه گیری قند، فریتین و هموگلوبین جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون های t مستقل و مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در این مطالعه میانگین شاخص توده بدن قبل از بارداری و سن حاملگی بین زنان با GDM و غیردیابتی ازنظر آماری معنی دار بود (p<0.05). اگرچه اختلاف مقدار فریتین سرم در زنان با GDM نسبت به زنان غیردیابتی ازنظر آماری معنی دار نبود (p=0.729)، اما %95 زنان غیردیابتی و فقط %75 زنان با GDM مقدار فریتین آنها در حد طبیعی، یعنی 60-10 ng/dl، بود (p=0.043). %70.6 نان چاق و %29.4 افراد غیرچاق مبتلا به GDM شدند (p=0.025).نتیجه گیری: در این بررسی، مقدار فریتین سرم در زنان با GDM نسبت به گروه کنترل بیشتر بود و زنان چاق بیشتر مبتلا به GDM شدند. به نظر می رسد افزایش فریتین سرم در زنان با GDM نشانه افزایش ذخیره آهن نیست و احتمالا نشانه التهاب بیشتر است، زیرا مصرف قرص آهن در دو گروه یکسان بوده است.

زمینه و هدف: لیشمانیوز، مشکلات بهداشتی جهانی با اندمیسیته بالا در کشورهای در حال توسعه مانند ایران به وجود آورده است. عوارض جانبی داروها، مقاومت دارویی و نبود واکسن موثر و مطمئن سبب توجه به ترکیبات جدید موثر از جمله گیاهان دارویی مانند گیاه خرفه شده است. بنابراین، هدف از این مطالعه معرفی یک گیاه طبی سنتی به نام خرفه است که می تواند به عنوان یک منبع ارزشمند از عوامل دارویی جدید علیه لیشمانیوز جلدی مورد توجه قرار بگیرد.مواد و روش ها: این مطالعه که از نوع آزمایشگاهی است، در بهار سال 1394 و در شهر اصفهان انجام گرفت. ابتدا عصاره متانولی به روش خیساندن آماده و به روش گازکروماتوگرافی جرمی، تعیین ترکیب شد. پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور ابتدا در محیط کشت اشنایدر و سپس در فاز ثابت در محیط کشت RPMI-1640 کشت داده شدند. سپس با استفاده از روش رنگ سنجیMTT (متیل تیازولیل تترازولیوم)، فعالیت بیولوژیکی عصاره الکلی گیاه خرفه در مقایسه با گلوکانتیم علیه پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور مورد ارزیابی قرار گرفت و داده ها به وسیله نرم افزار SPSS16 و با استفاده از آزمون آماری Tukey و آزمون t تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مطالعه میکروسکوپی نیز به صورت عکس و جدول ارائه گردید.یافته ها: IC50 برای عصاره الکلی گیاه خرفه علیه پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور استاندارد بعد از 24، 48 و 72 ساعت به ترتیب 690، 270 و 140 میکروگرم بر میلی لیتر و علیه پروماستیگوت های ایزوله بالینی 1160، 385 و 140 میکروگرم بر میلی لیتر به دست آمد. IC50 برای گلوکانتیم نیز برابر با 27، 12 و 8 میکروگرم بر میلی لیتر و 26، 19 و 11 میکروگرم بر میلی لیتر به دست آمد. بین IC50 عصاره و داروی گلوکانتیم بعد از 24، 48 و 72 ساعت اختلاف معناداری وجود داشت (p<0.05). چروکیدگی سلولی، گرد شدن، متراکم شدن سیتوپلاسم و کوچک تر شدن در سلول های تیمار شده مشاهده گردید. وجود آلکالوئیدها و فلاوونوئیدها در عصاره الکلی تشخیص داده شد.نتیجه گیری: با توجه به این که عصاره الکلی گیاه مورد آزمون دارای اثرات ضدلیشمانیایی قابل توجهی در شرایط آزمایشگاهی بود، لزوم انجام آزمایش های بیشتر برای ارزیابی اثر آن روی این انگل در مدل حیوانی نیز احساس می شود.

زمینه و هدف: ارزیابی مستمر مقاطع تحصیلی به خصوص در دانشگاه های علوم پزشکی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از مهم ترین آزمون ها که می تواند نشان دهنده پیشرفت تحصیلی دانشجویان باشد، آزمون جامع علوم پایه پزشکی است. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی نتایج آزمون جامع علوم پایه در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان صورت گرفته است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی است که در سال 1393 انجام گردید. جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان پزشکی ورودی سال های 1383 لغایت 1388 شرکت کننده در آزمون های جامع علوم پایه بود. اطلاعات موردنیاز به روش سرشماری و با استفاده از پرونده های الکترونیکی و یا پوشه های مربوط به نتایج آزمون جامع و چک لیست جمع آوری گردید. داده های جمع آوری شده با کمک نرم افزار آماری SPSS نسخه 15 مورد تحلیل قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و از مدل رگرسیون خطی چندگانه استفاده گردید. سطح معنی داری در آزمون ها 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: در طول 6 سال مورد بررسی، 199 دانشجوی پزشکی در آزمون های جامعه علوم پایه شرکت کرده بودند. بیشترین میانگین نمره امتحان جامع مربوط به ورودی سال 1383 (129.71±20.63) بوده است و دانشجویان کم سن (کمتر یا مساوی 20 سال)، دختر، با طول دوره علوم پایه 2.5 سال و دانشجویان با تعداد ورودی کمتر از 40 نفر به ترتیب با مقادیر p=0.029، p=0.036، p=0.0017 و p=0.001 در امتحان جامع عملکرد مطلوب تری داشتند.نتیجه گیری: با توجه به میانگین نمره کسب شده توسط دانشجویان پزشکی و مقایسه آن با سایر دانشگاه ها بر لزوم تقویت هر چه بیشتر بنیه علمی دانشجویان در این زمینه تاکید می گردد.

زمینه و هدف: دیابت بیماری مزمن و پیش رونده ای است که به دلیل شروع تدریجی و بهبودی غیرقابل پیش بینی، مشارکت بیمار در امر مراقبت از خود را می طلبد. این بیماری با صنعتی شدن و گسترش شهرنشینی روند رو به رشدی پیدا کرده است. در روش های نوین آموزش به بیمار، موضوع توانمندسازی مطرح شده است. توانمندسازی بیمار به عنوان یک برنامه موثر در راستای بهبود عملکرد بیماران دیابتی محسوب می شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی مداخلات مبتنی بر توانمندسازی در بیماران مبتلا به دیابت است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع مروری ساده بود و جستجوی مقالات در پایگاه های اطلاعاتی ایرانی و بین المللی Science Direct، PubMed، Cochrane library، Scopus، Iranmedex و Google Scholar با کلیدواژه های توانمندسازی، رویکرد توانمندسازی، برنامه توانمندسازی، توانمندسازی بیماران، توانمندسازی و دیابت و بیماران دیابتی و در محدوده زمانی سال های 2000 تا 2014 میلادی انجام گردید. پس از جستجو 16 مقاله بر اساس معیارهای پژوهش انتخاب شدند.یافته ها: بررسی مطالعات نشان دهنده عدم استفاده از چارچوب نظری خاص توانمندسازی، فقدان توجه به همه ابعاد توانمندسازی، بی توجهی به تاثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر توانمندسازی بیماران و عدم پیگیری برنامه می باشد.نتیجه گیری: با توجه به محدودیت های تعیین شده در مداخلات توانمندسازی، پیشنهاد می شود که در اجرای مداخلات توانمندسازی بیماران دیابتی به همه ابعاد توانمندسازی توجه گردد.

زمینه و هدف: حلزون های آب شیرین به عنوان میزبان های واسط مهم در چرخه زندگی ترماتودها و برخی نماتودها نقش دارند. ازاین رو، این موجودات دارای اهمیت پزشکی و دامپزشکی هستند. در ایران مطالعات زیادی در خصوص حلزون های آب شیرین و آلودگی های انگلی آنها انجام شده است، ولی یک مرجع معتبر و مدون دراین ارتباط وجود ندارد. بنابراین ضروری به نظر رسید تا مروری بر مطالعات موجود در زمینه حلزون های آب شیرین، به ویژه آلودگی های انگلی آنها، صورت بگیرد.مواد و روش ها: بر اساس قواعد مطالعات مروری سیستماتیک، برای این مطالعه تمام اسناد مرتبط با مطالعات حلزون شناسی ازجمله مقالات چاپ شده در مجلات، مقالات ارائه شده در همایش ها، پایان نامه ها و طرح های تحقیقاتی انجام گرفته در ایران صرفا از پایگاه های اطلاعاتی همچون Scopus، Science Direct، PubMed، Google Scholar، SID، Iran Doc و Magiran با کلیدواژه های اختصاصی جمع آوری شدند. اسناد غیرمرتبط حذف شده و اسناد مرتبط با مطالعه حاضر انتخاب شده و اطلاعات موردنیاز از آنها استخراج شد.یافته ها: در گام اول این مطالعه، در مجموع 220 سند مرتبط با اهداف مطالعاتی مختلف در زمینه حلزون شناسی به دست آمد. پس از غربالگری این اسناد، نهایتا 31 مقاله و 3 پایان نامه که به لحاظ محتوایی در چارچوب مطالعه حاضر قرار گرفتند، برای بررسی نهایی به منظور استخراج اطلاعات موردنظر انتخاب شدند. یافته های این مطالعه نشان دادند مطالعات حلزون شناسی صرفا در 10 استان انجام گرفته اند. از نظر تنوع گونه ای، تابه حال 41 گونه متعلق به 22 جنس از حلزون های آب شیرین در ایران شناسایی شده اند که بیشترین گونه شناسایی شده مربوط به جنس لیمنه آ با 7 گونه و در مراتب بعدی مربوط به جنس های ملانوپسیس و بی تینیا هرکدام با 4 گونه و جنس پلانوربیس با 3 گونه بودند. بیشتر مطالعات، هم در تعیین تنوع گونه ای حلزون های آب شیرین ایران و هم در شناسایی عوامل و نیز تعیین شیوع آلودگی های انگلی آنها، بر اساس روش میکروسکوپی انجام شده اند. دامنه میزان شیوع آلودگی در بین حلزون های آب شیرین از %0.33 تا %74.56 مشاهده شد. بیشترین میزان شیوع آلودگی مربوط به آلودگی گونه لیمنه آ اوریکولاریا با اکینوستوم سرکر و فورکوسرکر در استان آذربایجان غربی و کمترین میزان شیوع آلودگی مربوط به آلودگی گونه های لیمنه آ، پالوستریس و فایزا با عوامل درماتیت سرکری در استان مازندران بود.نتیجه گیری: از نظر تنوع، گونه های حلزون های آب شیرین در ایران بیشتر است و تصور می شود گونه های ناشناخته زیادی همچنان وجود دارند. بیشتر مناطق ایران از نظر بررسی حلزون شناسی دست نخورده است و باید در این مناطق بررسی های بیشتری صورت گیرد. آلودگی های انگلی عمدتا تا سطح خانواده و جنس گزارش شده اند و بایستی با به کارگیری روش های دقیق تر، این تشخیص تا سطح گونه پیشرفت کند.

زمینه و هدف: از دیدگاه بهداشتی آب استخرها باید دارای ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی مناسب بوده و در حد مطلوب حفظ گردد. در این تحقیق به بررسی پارامترهای فیزیکوشیمیایی، آلودگی میکروبی و قارچی استخرهای شنا کرمان پرداخته شده است.مواد و روش ها: مطالعه از نوع مقطعی است که در سال 1393 انجام شد. تعداد 1500 نمونه در چهار فصل سال برداشت شد. آلودگی میکروبی، قارچی و پارامترهای دما، کلر آزاد باقیمانده، کدورت، اکسیداسیون و احیا اندازه گیری شد. از نرم افزار TAB MINI جهت تجزیه وتحلیل آماری استفاده شد. پس از آنالیز توصیفی داده ها، جهت تعیین ارتباط بین متغیرها از آزمون آماری مربع کای، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون ANOVA استفاده گردید.یافته ها: از 1500 نمونه موردبررسی، %14.13 آلودگی به قارچ های ساپروفیت و %6.87 آلودگی به قارچ های بیماری زا، %13.40 آلوده به باکتری کلی فرم و %4.66 آلودگی به کلی فرم مدفوعی و %2.07 آلودگی به باکتری های هتروتروف و %1.20 آلودگی به سایر باکتری ها دیده شد. بین آلودگی و فصول سال رابطه معنی دار آماری دیده شد. ازنظر پارامترهای فیزیکوشیمیایی، %90نمونه ها فاقد استاندارد لازم دما و %45 از نمونه ها فاقد استاندارد کلر آزاد باقیمانده بود. کدورت آب %90 بیش از استاندارد بود.نتیجه گیری: میزان آلودگی آب استخرهای کرمان در سال 1393 به مراتب کمتر از قبل شده است. گندزدایی مستمر محیط اطراف استخرها ازجمله سکوها توصیه می شود. استفاده از کلر بیش از حد استاندارد تاثیر منفی بر سایر پارامترها خواهد گذاشت.